Er komt geen einde aan het hoofdpijndossier van de aanbesteding van het wagenpark van de Nederlandse politie. Met de aanbesteding is een bedrag van 500 miljoen euro gemoeid. Donderdagmiddag staat het onderwerp geagendeerd in de Tweede Kamer. Justitieminister Ivo Opstelten heeft twee weken geleden al in een brief laten weten dat justitie, lopende een justitieel onderzoek, nog geen beslissing neemt over verlenging van het contract met Volkswagen-importeur Pon. Winner Takes All Het onderzoek van de Rijksrecherche naar integriteitsschendingen bij de omvangrijke aanbesteding is nog niet afgerond en daarmee blijft Pon tot nader order hofleverancier van politievoertuigen. Het bedrijf won in 2010 de aanbesteding van het nieuwe wagenpark van de politie. Pon won. Het bedrijf mocht twaalf duizend personenwagens en bedrijfswagens gaan leveren en ombouwen. Contractsperiode: vier jaar plus twee keer de mogelijkheid van een verlenging met twee jaar. Marktpartijen bekritiseerden vanaf het begin de aanbestedingsprocedure. In 2010 poogden concurrenten zelfs – tevergeefs - in een kort geding de aanbesteding terug te draaien. Kern van de beschuldigingen: de aanbesteding zou zodanig zijn ingericht dat alleen Pon’s Automobielhandel kon winnen. Uiteindelijk blijkt Pon ook de enige importeur die inschrijft op de aanbesteding, waardoor de leverancier vanaf 2011 alle 25 politieregio’s van Nederland mag gaan voorzien van voertuigen, inclusief alle ombouwwerkzaamheden zoals het installeren van zwaailichten, communicatie-en navigatieapparatuur en de bestickering. De aanbesteding, opgezet door de  in 2006 opgerichte centrale politie-inkooporganisatie vtsPN (voorziening tot samenwerking Politie Nederland), is uniek qua pakket van eisen. Niet eerder vereiste de vtsPN dat een partij zowel de voertuigleveranties als de ombouwwerkzaamheden moest verzorgen. En niet eerder werden alle politievoertuig leveranties in handen gegeven van één partij – in de jaren daarvoor mochten de regionale korpsen nog zelf aanbesteden waardoor verschillende korpsen in verschillende automerken rondreden.

Pon’s vooruitziende blik

De eis dat de leverancier politievoertuigen kant-en-klaar moet aanleveren, leidt ertoe dat merken als Ford, Mercedes, Volvo en Opel afhaken. De combi-eis zorgt er bovendien voor dat ombouwbedrijven die voorheen voor één, of meerdere regionale korpsen auto’s ombouwden, ook buitenspel worden gezet. Zij kunnen weliswaar voor de ‘uitrusting’ zorgen, maar geen auto’s leveren. Pon is de enige partij die de hele keten op orde heeft – in de jaren voorafgaande aan de aanbesteding hebben zij al ondersteunende bedrijven overgenomen zoals het ombouwbedrijf Honac, het beplakbedrijf VinyTouch, TTd, Holland Inbouw en DRV (Dutch Rescue Vehicles). Pon heeft daardoor op het moment van aanbesteding alles in huis om gewone Volkswagens in verschillende segmenten te transformeren van personenwagens tot volwaardige politieauto’s.

'Door de stapeling van eisen is een zodanig groot deel van de concurrentie uitgeschakeld dat de marktwerking sterk beperkt is'

De opzet van de aanbesteding zet kwaad bloed bij concurrenten die vervolgens bij De Telegraaf de in hun ogen oneerlijke aanbesteding aankaarten. De kritiek leidt er eind 2011 toe dat minister Opstelten een onafhankelijk onderzoek instelt naar de aanbestedingsprocedure. Het onderzoek vindt plaats onder leiding van Maarten Schouten, voormalig bevelhebber der landstrijdmachten, die begin 2012 een vuistdik rapport aflevert. Conclusie: ‘De commissie heeft niet kunnen vaststellen dat er zich bij de aanbesteding van de LAPV onrechtmatigheden hebben voorgedaan. [..] De commissie kan echter niet uitsluiten dat een rechter tot een ander oordeel zou kunnen komen. De commissie acht de doelmatigheid van het proces van de uitgevoerde aanbesteding beperkt. Een aanbesteding heeft mede tot doel door middel van marktwerking en concurrentie gunstige condities te bereiken voor de te verwerven goederen en diensten. Door de stapeling van eisen is een zodanig groot deel van de concurrentie uitgeschakeld dat de marktwerking sterk beperkt is.’

Integriteitsschendingen geconstateerd

De commissie-Schouten maakt echter ook melding van mogelijke integriteitsissues bij wagenpark-medewerkers bij de inkooporganisatie van de politie. Pijnlijk, aangezien de aanbesteding van de dienstwapens in 2011 ook al riekte naar corruptie. De melding van Schouten blijft niet zonder gevolgen. In mei 2013 informeert Opstelten per brief de Tweede Kamer. Hij laat weten dat de Rijksrecherche onderzoek doet en dat er een wagenparkmedewerker van de politie als verdachte is aangemerkt en op non-actief is gesteld. De commissie stuit op nog een misstand, ook bij Defensie zou een wagenparkbeheerder over de schreef zijn gegaan. De Telegraaf schrijft eind 2011 dat defensie-ambtenaar Jacques H. giften heeft geaccepteerd van auto-importeurs. Zo zou hij dure auto’s hebben gekocht met hoge kortingen, de factuur niet hoeven te betalen, om vervolgens maanden later de auto weer in te ruilen voor dezelfde prijs als bij aanschaf. Met gesloten beurs kon hij dan gratis rijden. Follow The Money en het vakblad Automotive achterhaalden eind vorig jaar dat het justitiële onderzoek naar deze verdachte ertoe heeft geleid dat er in mei 2013 een inval plaatsvond bij Athlon Car Lease, de Rabobank-dochter die in 2004 een aanbesteding won voor het wagenparkbeheer van het Ministerie van Defensie, het departement met het grootste wagenpark.

'hoe langer de beslissing wordt uitgesteld, des te meer krijg ik het gevoel dat het contract dadelijk maar uit gemakzucht zal worden verlengd'

Race tegen de klok

Terwijl het Rijksrecherche-onderzoek naar de politie-aanbesteding nog loopt, moet het ministerie van justitie dit jaar beslissen of het voertuigencontract tussen Pon en de politie wordt verlengd. De looptijd bedraagt 4 jaar plus de mogelijkheid om twee keer 2 jaar te verlengen. Inmiddels zijn er drie jaar verstreken, op 31 december van dit jaar loopt de vaste periode af. Minister Opstelten geeft in zijn laatste brief aan dat er geen beslissing valt zolang de Rijksrecherche nog onderzoek doet. Een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie geeft aan dat er dan ook niet teveel verwacht moet worden van het algemeen overleg. ‘Er staan veel andere punten op de agenda dus het zou kunnen dat het niet ter sprake komt. De minister heeft in zijn brief duidelijk aangegeven dat er geen beslissing wordt genomen zolang het onderzoek loopt.’ Arjan Akkermans, eigenaar van Carrosserie Akkermans en een van de uitgesloten ombouwbedrijven die in kort geding de aanbesteding terug wilde draaien, geeft aan dat de tijd dringt. ‘Het uitschrijven van een nieuwe aanbesteding kost zeker een half jaar, want alle nieuwe eisen moeten weer in kaart gebracht worden. Het is bovendien duur en kost veel mankracht.’ De ondernemer verwacht dat Pon ook in 2015 voertuigen zal gaan leveren aan de politie. ‘Na het rapport van de commissie-Schouten dacht ik dat ze uit ethische overwegingen wel een nieuwe tender móesten gaan uitschrijven, maar hoe langer de beslissing wordt uitgesteld, des te meer krijg ik het gevoel dat het contract dadelijk maar uit gemakzucht zal worden verlengd.' Pon wilde niet reageren, omdat het om een 'klantrelatie' ging.  * * * Tips naar dennis[at]ftm.nl