
We onderzoeken de banden tussen Shell en de Nederlandse overheid. Help je mee? Lees meer
We onderzoeken de banden tussen Shell en de Nederlandse overheid. Help je mee?
Zo kun jij bijdragen:
Wij willen weten welke documenten belangrijk zijn. Hoe meer mensen naar de documenten kijken, hoe sneller dat gaat. Dit kun jij doen:
- Ga naar de documenten en toets in onze zoekmachine een term in waarvan jij denkt dat het resultaat oplevert.
- Neem zoveel documenten door als je wil.
- Kom je iets tegen waarvan je vindt dat de redactie ernaar moet kijken? Klik dan op het duimpje omhoog bij ‘is dit document belangrijk?’. Laat eventueel ook weten waarom je het document relevant vindt voor het onderzoek.
Bekijk deze video voor meer uitleg:
We verwachten niet dat je alle documenten voor ons doorneemt. Je helpt ons al enorm als je één document leest.
Waarom dit onderzoek?
Sinds zijn oprichting eind 19e eeuw onderhoudt Shell nauwe banden met de Nederlandse overheid. Al eerder dook de naam van de olie- en gasgigant op rond economisch, fiscaal, internationaal, milieu- en zelfs onderwijsbeleid.
Dat roept vragen op. Hoe — en door wie — vindt de afweging van de verschillende belangen plaats? Hoe steekt de relatie tussen Shell en de overheid in elkaar? En wat zijn de gevolgen?
Hoe onderzoeken we dit?
In april 2019 stuurde Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) zeventien Wob-verzoeken naar evenzoveel overheidsorganen. In die verzoeken vraagt PAJ om alle documenten – denk aan e-mails, memo’s, beleidsstukken en zelfs WhatsAppjes – sinds 2005 die afkomstig zijn van, gericht zijn aan, of gaan over Shell.
Inmiddels hebben we duizenden documenten binnen. Een team van journalisten is hard aan het werk om de documenten door te nemen. Daarbij kunnen we alle hulp gebruiken.
Als volger van dit dossier blijf je op de hoogte van alle ontwikkelingen rond de Wob-procedure, ontvang je vrijgegeven documenten en kun je daar zelf mee aan de slag. Bovendien draag je bij aan het succes van dit project: hoe meer volgers, hoe zichtbaarder de interesse in de documenten.
Wil je meer weten over de redenen en mensen achter deze Wob? Kijk dan bij onze veelgestelde vragen.
Hoe Shell het draagvlak terugwon in Noord-Nederland
Shell gebruikt de parlementaire enquête om de eigen toekomst in Groningen veilig te stellen
Winstbejag, achterkamertjesgedoe en afleidingsmanoeuvres tekenen de gaswinning in Groningen
Podcast | De grootste schat van Nederland
Groningse waterstoflobby helpt Shell aan nieuw verdienmodel
NAM, Shell en overheid verdoezelden de risico’s van lucratieve gaswinning
Kabinetsplan voor verplichte afname van waterstof verzekert Shell van een afzetmarkt
Verlies van Drentse banen laat opportunistische NAM koud
Shell-topman Van der Veer drukte een Rusland-vriendelijk stempel op het NAVO-beleid
Amsterdam bepaalt zelf wel wat ze openbaar maakt over Shell
Het hoofdkantoor van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) in Assen. © Kees van de Veen / ANP
Verlies van Drentse banen laat opportunistische NAM koud
Door de beëindiging van de gaswinning dreigen er in Drenthe duizenden banen te verdwijnen. De provincie wil de werkgelegenheid behouden door in te zetten op de energietransitie. Als partner kiest ze niemand minder dan de veroorzaker van de hele gasproblematiek: de NAM. Deze ‘logische stap’ eindigt in een teleurstelling: de gas- en oliewinner is alleen geïnteresseerd in eigen belangen, blijkt uit deze reconstructie op basis van de Shell Papers uit Drenthe.
‘Mijn hoop was dat grote bedrijven zouden zeggen: “We gaan investeren en de profits komen later wel.” Maar die is niet uitgekomen,’ verzucht Tjisse Stelpstra, gedeputeerde van de provincie Drenthe met de kenmerkende noordelijke rust. Maar de ogenschijnlijke gelatenheid bedriegt, de teleurstelling bij het provinciebestuur is groot: van het plan om samen met de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) de energietransitie en daarmee de economie in de provincie aan te zwengelen, is weinig terecht gekomen.
Hoewel er jarenlang voor is gestreden en om is gesteggeld, komt het in april 2018 toch nog als een verrassing: minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat (EZK) kondigt aan de gaskraan in Groningen helemaal dicht te draaien.
Voor Groningen heeft het besluit vergaande gevolgen. Inwoners hopen dat er eindelijk een einde komt aan de aardbevingen en daarmee gepaard gaande schades. Tegelijkertijd valt er een hele industrietak weg. In het noorden zijn naar schatting 20.000 banen gemoeid met de gaswinning.
Wat veel mensen niet weten: dat laatste geldt ook voor Groningens zuiderbuur Drenthe. Niet alleen exploiteert de NAM in die provincie een aantal kleine gasvelden, maar het hoofdkantoor van het olie- en gasbedrijf staat ook in de provinciehoofdstad Assen. Met het einde van de gaswinning komen dus ook in Drenthe zo’n 7000 banen op de tocht te staan.
Aan de andere kant levert de energietransitie ook banen op, mogelijk ook in Drenthe. De provincie lijkt zich dit in 2018 te realiseren en bedenkt een plan: wat als we de werkgelegenheid kunnen behouden door nieuwe banen te creëren in de groene energie?
Voor de uitwerking van Drenthes nieuwe ‘groene’ en gasloze kansen is een samenwerkingspartner nodig, maar die heeft de provincie snel gevonden: de NAM, de grootste producent van Nederlandse olie en gas.
Uit deze reconstructie op basis van de Shell Papers, die de provincie Drenthe begin van dit jaar heeft vrijgegeven, blijkt dat de provincie hierbij buiten de waard heeft gerekend. Voor de NAM lagen de belangen namelijk anders.
Drenthe kiest voor de NAM
Wat nu ironisch klinkt, is voor Drenthe voor de hand liggend. Wie kan de werkgelegenheid immers beter behouden dan een van de grootste werkgevers in de regio zelf? Gedeputeerde Stelpstra (Christenunie): ‘De werkgelegenheid is belangrijk voor de regio. Het is logisch dat je dan het bedrijf aanspreekt. En we zagen kansen in de energietransitie, ook daarvoor lag de NAM voor de hand. Ze hebben hier bijvoorbeeld al heel veel infrastructuur.’
Voor de NAM komt het plan van de provincie Drenthe precies op het juiste moment. Het businessmodel van de Nederlandse Aardolie Maatschappij is gebaseerd op de gaswinning in Groningen. Al in 2012, wanneer de tot dan toe sterkste beving bij Huizinge de provincie doet opschrikken, weet het bedrijf dat deze winning mogelijk eerder dan voorzien zal moeten worden beëindigd. Toch is er in 2018 – nota bene 21 jaar na het afsluiten van het Kyoto klimaatprotocol – nog geen alternatief verdienmodel ontwikkeld.
Sinds zijn oprichting eind 19e eeuw onderhoudt Shell nauwe banden met de Nederlandse overheid. Al eerder dook de naam van de olie- en gasgigant op rond economisch, fiscaal, internationaal, milieu- en zelfs onderwijsbeleid.
Dat roept vragen op. Hoe — en door wie — vindt de afweging van de verschillende belangen plaats? Hoe steekt de relatie tussen Shell en de overheid in elkaar? En wat zijn de gevolgen?
In april 2019 stuurde Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) zeventien Wob-verzoeken naar evenzoveel overheidsorganen. In die verzoeken vraagt PAJ om alle documenten – denk aan e-mails, memo’s, beleidsstukken en zelfs WhatsAppjes – sinds 2005 die afkomstig zijn van, gericht zijn aan, of gaan over Shell.
In het Shell Papers dossier wordt de actuele stand van deze Wob-verzoeken bijgehouden.
Door de beslissing van Wiebes komt het voortbestaan van de gas- en oliewinnaar in gevaar. De combinatie van minder gaswinning en hoge kosten van de schadeafhandeling zet de winstgevendheid van de NAM onder grote druk. Dat de dividenduitkering aan de aandeelhouders Shell en ExxonMobil dat jaar met 613 miljoen euro hoger is dan de winst (497 miljoen euro) voedt speculaties dat de NAM geen lang leven meer beschoren is. De aandeelhouders zouden het bedrijf proberen ‘leeg te trekken’ en aan haar lot over te laten als het bedrijf de schade als gevolg van de aardbevingen niet meer kan betalen,’ vat NRC de kritiek samen.
Gerard Schotman, tot september 2018 directeur van de NAM, zegt in hetzelfde artikel: ‘Het voortbestaan van de NAM staat niet vast, en dat hoeft ook niet.’ Toch wil hij proberen de aandeelhouders Shell en ExxonMobil met een combinatie van exploitatie van kleine gasvelden en projecten op het gebied van de energietransitie te overtuigen van het bestaansrecht van de NAM.
‘Ik vraag me heel stilletjes af: is de NAM het juiste uithangbord voor deze actie?’
Als de provincie bij de NAM aanklopt om samen de energietransitie aan te gaan, ruikt het gasbedrijf een kans. De NAM vraagt dan ook om erkenning als volwaardig ‘transitiepartner’. Die erkenning zal het bedrijf zonder moeite krijgen. Opmerkelijk, want de NAM zegt zelf in een gesprek met de provincie dat het op dat moment maar ‘10 man in huis [heeft] die werken aan [het] onderwerp New Energy’ en die werken ‘aan innovaties die een logisch link hebben met wat we nu doen.’
De gemeente Emmen vraagt zich daarom in een reactie op de plannen af waarom uitgerekend gekozen is voor dit, inmiddels ook in Drenthe omstreden, bedrijf: ‘Ik vraag me heel stilletjes af of door alle commotie rondom de NAM en gaswinning: is de NAM het juiste uithangbord voor deze actie. Heeft de gedeputeerde de ministeries hierover al gepolst? Zo niet, dan is het een goed idee om dat te doen.’
Drenthe 4.0
Volgens gedeputeerde Stelpstra was de samenwerking niet meer dan logisch. ‘Het was niet zo dat we kozen voor de NAM als partner. Dat was toen al een gegeven.’ De provincie gaat dan ook voortvarend aan de slag. Samen met het gas- en oliebedrijf worden tijdens een driedaagse pressure cooker ‘de ambities op het gebied van de energietransitie’ in kaart gebracht. De NAM is hier ‘als stakeholder en belangrijke partner’ bij elke stap nauw betrokken.
Deze ambities worden later in 2018 met hulp van adviesbureau Berenschot uitgewerkt tot: Drenthe 4.0, ‘een ontwikkelperspectief voor de Drentse economie en voor een duurzame energievoorziening.’
Na turf, olie en gas moet nu ook een vierde energievorm – groen – uit de provincie komen
Drenthe presenteert zich daarin als energieprovincie. Na turf, olie en gas moet nu ook een vierde energievorm – groen – uit de provincie komen. Concreet beslaat het rapport plannen voor hergebruik van de aanwezige gas-infrastructuur, een kennisinstituut voor de ondergrond dat kan werken aan geothermie, waterstof en een impuls voor het (technisch) onderwijs. Het prijskaartje: 152 miljoen euro, mogelijk later meer.
Wat lijkt op een plan voor verduurzaming heeft eigenlijk een ander doel: behoud van banen. Dat blijkt onder andere uit een kanttekening van Erik Bos, teamleider van de afdeling economie van de provincie, op een conceptversie van het plan: ‘Consequenties werkgelegenheid is [het] belangrijkst, niet de energietransitie,’ krabbelt hij in de kantlijn. Onder het kopje ‘Doel pressure cooker’, herhaalt hij bij het zinnetje ‘Doel is het opstellen van een plan met de Drentse ambities voor de energietransitie,’ in de kantlijn: ‘Werktransitie is doel!’
Op jacht naar 152 miljoen
De NAM heeft andere redenen om mee te werken aan het plan. En een daarvan is: geld. Voor de voorgestelde energietransitieprojecten zijn investeringen nodig die provincie, noch NAM kunnen (of willen) opbrengen. Voor de benodigde 152 miljoen euro wil de provincie, met in haar kielzog de NAM, aankloppen bij het ministerie van Economische Zaken in Den Haag.
Hoe beter de projecten in Drenthe 4.0 aansluiten bij de investeringsagenda van NAM-aandeelhouder Shell, hoe meer de NAM kan profiteren van de beoogde subsidiepot. En die pot is meer dan welkom, getuige de woorden van bestuursvoorzitter van Shell Nederland Marjan van Loon, tijdens een gesprek met de gedeputeerden en afgevaardigden van de NAM in november 2018: ‘Wegens de maatschappelijke druk [wordt] het wellicht moeilijk [..] om door te gaan met fossiel. Daarom wordt er door Shell gekeken naar nieuwe toepassingen en naar de rol van de Shell en de NAM in de energietransitie.’
De betrokkenheid van de NAM bij het opstellen van Drenthe 4.0 werpt haar vruchten af. De projecten in het plan sluiten naadloos aan bij Shells ambities. Bijvoorbeeld het plan om gasinfrastructuur te hergebruiken voor waterstof, een van Shells belangrijkste stokpaardjes in de energietransitie. Ook op het gebied van geothermie is Shell begonnen met pilots.
Geen Drenthe-potje
Op 21 november 2018 is het zover. De provincie mag haar plan presenteren op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Weliswaar niet aan de minister, want die heeft geen tijd, maar wel aan directeur-generaal Sandor Gaastra. Wie er ook bij is: de NAM. De sfeer is goed, het ministerie neemt het rapport Drenthe 4.0 ‘graag in ontvangst’ en belooft er ‘goed naar te gaan kijken.’ Toch is de presentatie geen succes: er komen geen financiële toezeggingen. ‘Het Rijk heeft geen Drenthe-potje en dat zit ook niet in de planning,’ maakt directeur-generaal Gaastra tijdens de bijeenkomst meteen duidelijk.
Voor Drenthe is dit een teleurstelling. Des te meer omdat Drenthe het ministerie op een ander vlak tegemoet is gekomen. Tegelijkertijd met de ontwikkeling van Drenthe 4.0 moeten de provincie, de gemeente Assen en enkele andere Drentse gemeenten namelijk kiezen of ze in beroep gaan tegen het besluit van het ministerie om gaswinning onder en rond Assen toe te staan. De provincie gaat niet in beroep om Drenthe 4.0 niet in gevaar te brengen. 'Drenthe wil meer van de minister (Drenthe 4.0), wat veel grotere belangen omvat. De ‘publieke winst’ van een waarschijnlijk onsuccesvol beroep weegt niet op tegen het negatieve effect op de relatie, net nu een gesprek over Drenthe 4.0 op gang is gekomen.'
Het mag niet baten. Het plan van Drenthe om zich te positioneren als ‘energieleverancier van Nederland’ vindt geen gehoor in Den Haag. Niet alleen komt er geen extra subsidiepotje, ook de energietransitie hoeft wat betreft het ministerie niet per se in deze noordelijke provincie vorm te krijgen. Zo wil de minister in gesprek met de NAM over geothermie in Nederland, blijkt uit het verslag van de presentatie, en dus niet specifiek in Drenthe.
Voor Shells karretje
Shell en de NAM gebruiken de samenwerking met Drenthe ondertussen voor hun eigen agenda, blijkt uit de documenten. Zo legt NAM-ceo Johan Atema tijdens een overleg een paar dingen op tafel waarbij zijn bedrijf de hulp van de provincie kan gebruiken. ‘Er wordt veel weerstand ondervonden bij de gemeenten voor het aanvragen van vergunningen. Hiervoor wordt aan de provincie gevraagd om daarin mee te denken.’
Ook ziet de NAM een rol weggelegd voor de provincie als het gaat om het wegnemen van weerstand tegen ondergrondse activiteiten (zoals geothermie) in Assen. De bal wordt bij de provincie gelegd als het gaat om de transitie: ‘Shell nodigt de provincie uit om in te zetten op de duurzame projecten dan kan Shell daarop aanhaken.’
Gedeputeerde Stelpstra probeert in een gesprek met Follow the Money duidelijk te maken dat Drenthe zich niet voor het karretje laat spannen van het gasbedrijf. ‘Natuurlijk proberen ze te lobbyen, dat snap ik wel, maar wij doen echt alleen dingen die in onze agenda passen. Bij andere verzoeken is het antwoord gewoon: nee.’
NAM-aandeelhouder Shell is dan ook zo slim verzoeken in te dienen die wel in lijn liggen met de plannen van het provinciebestuur. Op 7 december 2018 mailt het bedrijf het de provincie bijvoorbeeld: ‘Urgent Drenthe 4.0 support nodig’. Shell wil de oude NAM-gaszuiveringsinstallatie in Emmen ombouwen tot een energie-verzamelplaats waar zon, ‘groen gas’ en waterstof samenkomen. Hiervoor is een electrolyzer en een pijpleiding nodig, waarvoor Shell 1,6 miljoen euro EU-subsidie wil aanvragen. Maar de subsidiepot waarmee Shell het project wil financieren mag alleen in zogeheten EU-transport corridors gebruikt worden. Daar valt Emmen niet onder. Hier ligt een taak voor de provincie. Shell schrijft: ‘Dit criterium houdt geen rekening met de realiteit dat rondom Emmen veel transport plaatsvindt, dit criterium moet van tafel.’
Shell vraagt of de provincie zich daarvoor wil inzetten en of ze ook meteen een ‘regisseur’ wil benoemen. ‘We merken dat extra support nodig is, vooral op gebied van regie en lobby. Het aanbod van de provincie om de regierol met inhoudelijke kennis van subsidies, lobbykracht en regelgeving op zich te nemen waarderen we en we zouden dit graag zsm heel concreet ingevuld zien worden.’
Niet Shell, maar de provincie Drenthe hoest de benodigde 1,6 miljoen euro op
Wanneer de provincie niet meteen voortvarend reageert, blijft Shell aandringen. ‘Ik begrijp dat het sneller concreet wordt dan verwacht en dat het even schakelen is, maar als we met deze vragen niet voor de jaarwisseling positief beantwoord worden missen we bijna 2 miljoen euro subsidie.’
Of en bij wie de provincie heeft gelobbyd blijkt niet uit de documenten. Wel wordt op 11 november 2020 duidelijk dat een eventuele poging niet succesvol is geweest. Voor Shell veroorzaakt dit geen probleem. Het is niet het olieconcern, maar de provincie Drenthe die de benodigde 1,6 miljoen euro uiteindelijk ophoest.
Duivels dilemma
Wat in het begin zo logisch klonk – een grote lokale werkgever inzetten voor de ontwikkeling van een innovatieve sector – draait voor de provincie uit op een teleurstelling. De subsidie van het Rijk komt er niet in en partner NAM blijkt alleen geïnteresseerd in de eigen projecten. Voor overtollige werknemers wordt een vertrekregeling getroffen. Zelfs het beoogde kennisinstituut, dat volgens de plannenmakers bij de provincie zo mooi in het oude hoofdkantoor in Assen had gepast, komt er niet.
En dus dreigt nog altijd het gevaar van werkgelegenheidsverlies. Traditiegetrouw is dit het moment waarop vakbonden in actie komen. Maar die actie blijft vooralsnog uit. Vakbond FNV is namelijk kritisch over plannen van overheden waarin de fossiele industrie door middel van duurzaamheidsprojecten subsidie kan opstrijken. Bas van Weegberg, lid van het dagelijks bestuur van FNV: ‘Waar wij voor willen waken is dat er een hoop gemeenschapsgeld gaat naar de zakken van aandeelhouders zonder dat daar duidelijke eisen op het klimaat en arbeidsvoorwaarden tegenover staan.’
‘Een bedrijf moet concrete plannen hebben voor groene banen. Anders is het blijkbaar niet in staat om de klimaattransitie aan te gaan’
Volgens de vakbond is het op zich niet gek dat een overheid praat met een grote werkgever die een impact heeft op de energietransitie, maar zo’n bedrijf ‘moet kunnen aantonen dat het concrete plannen heeft die zorgen voor groene banen. Als dat niet lukt, is dat bedrijf blijkbaar niet in staat om de klimaattransitie aan te gaan. Dan hebben werknemers voldoende tijd en ondersteuning nodig om zich voor te bereiden op ander werk,’ zegt Van Weegberg. ‘Zulke groene banenplannen heb ik bij de NAM nog niet gezien. Daarover is ook geen samenwerking gezocht met onze vakbond.’
Ook Derk Loorbach, hoogleraar socio-economische transities en directeur van het Dutch Research Institute For Transitions (DRIFT) aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, begrijpt dat zo’n samenwerking tussen overheden en bestaande partijen logisch lijkt, maar volgens hem is dat ook precies het probleem. ‘Het is een duivels dilemma. Je moet met bestaande partijen van wie je nog afhankelijk bent op de een of andere manier een nieuwe samenwerking zoeken.’
Volgens Loorbach kan zo’n samenwerking alleen werken als een overheid vanuit een eigen onafhankelijke visie op de gewenste transitie werkt (bijvoorbeeld: fossielvrij of: zo goedkoop en beschikbaar mogelijk) en deze als ‘ononderhandelbare richting vasthoudt’. ‘Plannen en ambities van partners zou je hieraan moeten toetsen. Als deze niet passen, diskwalificeren ze zich eigenlijk als partner.’
Teleurstellend of hopeloos naïef?
In de plannen van de provincie was nergens sprake van duidelijke eisen of verplichtingen richting de NAM. Het bedrijf kon daarom ook nergens aan worden gehouden. Dit is ook hoe de NAM het zelf ziet, blijkt uit een schriftelijke reactie op vragen van Follow the Money: ‘Drenthe 4.0 was een initiatief van de provincie waarbij wij hen op hun verzoek mee op weg geholpen hebben. De implementatie van het plan lag geheel bij de provincie, zonder commitments en verwachting van en naar NAM.’
Ondertussen ging men er op het provinciehuis van uit dat een beroep op de morele plicht voldoende zou zijn, blijkt uit de mailwisselingen tussen ambtenaren: ‘Juist de manier waarop Drenthe – en Assen in het bijzonder – door het gasbesluit economisch wordt getroffen, lijkt mij het doorslaggevende argument om een nationaal instituut in Assen te vestigen. Zowel voor EZK als Shell is dit niets minder dan een morele verplichting.’
Dat bleek verkeerd gegokt. Shell werkt verder aan de energietransitie, maar dat dit niet per se in Drenthe hoeft te gebeuren, blijkt uit het feit dat Shell NAM-medewerkers met kennis van geothermie uit Assen naar Rotterdam heeft afgevaardigd. Daar werkt het bedrijf aan een groot aardwarmte-project.
‘Uiteindelijk blijkt een zwart cijfer onder de streep het enige doel te zijn’
Shell komt dus niet naar de kennis toe, zoals Drenthe had gehoopt, maar haalt de deskundigen daarheen waar het voor Shell het handigst is. Gedeputeerde Stelpstra had juist die kennis graag in de provincie gehouden, zoals bedacht in Drenthe 4.0. ‘Het zou heel erg helpen als ze hier net zo makkelijk investeren als in Rotterdam.’ Hij steekt ook de hand in eigen boezem: ‘Misschien waren onze plannen niet concreet genoeg om er subsidie voor te vragen.’
Dit had hij eerder kunnen weten. Al tijdens het schrijven van Drenthe 4.0 uiten ambtenaren deze twijfel. Als in juni 2018 het concept wordt besproken, wordt de vraag opgeworpen of ‘het aanbod aan minister Wiebes aansprekend genoeg is. Dragen we hiermee een oplossing aan voor een landelijk probleem en is Drenthe de meest geëigende schaal/locatie hiervoor?’ Het advies luidt dan al: ‘het rapport is nog niet voldoende als agenda, maar is wel een goed begin. Omdat ons bod nog niet heel sterk is, vragen we niet concreet om geld.’ Dat laatste zal uiteindelijk dus wel gebeuren, met teleurstellend resultaat.
Was Drenthe achteraf gezien naïef? Gedeputeerde Stelpstra is vooral teleurgesteld: ‘Ik had gehoopt dat de NAM of Shell actiever was geweest en haar maatschappelijke verantwoordelijkheid had genomen, ook al was het misschien voor even wat verliesgevend. Maar uiteindelijk blijkt een zwart cijfer onder de streep het enige doel te zijn.’
Dit artikel kwam tot stand met medewerking van Alexander Beunder (PAJ) en Petra Wijnsema (RTV Drenthe).
49 Bijdragen
karel ottens
Milieu en energietransitie werken ze alleen aan mee als het hun uitkomt en dan nog met burokratiese oplossingen. En die Wiebes is een kwibus.
Gerard van Dijk 6
Werknemers zijn echt niets meer dan een machine die voor een iets anders vervangen kunnen worden. Ik wil overigens zijn werkgevers daar wel heel transparant in. Wanneer bijvoorbeeld in de schoonmaak een verkeerde machine is besteld waar je veel tegendruk moet maken, de kans op RSI vergroot word en onduidelijk is wat er gebeurt wanneer je kramp zou krijgen en met de machine met zware accu in het zwembad terecht zou komen. Geeft de werkgever duidelijk aan dat het vervangen van een apparaat meer kost dan wanneer je pech hebt en je arbeidsongeschikt raakt. Als ze geluk hebben val je met het apparaat in het zwembad en overleef je dat niet doet de accu. Dan kost het hooguit een nieuwe machine, maar die risico’s achten ze klein. Vroeger had ik de illusie dat je met een promotie omhoog zou kunnen gaan in salaris of tenminste iets van een inflatiecorrectie. Helaas mag je tegenwoordig al blij zijn als je dat eens in de 10 jaar een loonsverhoging krijgt. Financieel zijn er geen prikkels die de inzet van een werknemer bij een onderneming op enige wijze kunnen belonen.
Wil je als werknemer vooruit dan is het voor de werkgever uitsluitend van belang hoe er meer winst gemaakt kan worden. Een mensenleven telt niet zolang daar geen schade op ondervinden. Ook vanuit overheid staan ze er zo in, vandaar dat je aanbestedingstrajecten heb de werknemers steeds meer uitgeperst word. Je krijgt zogenaamd een uurloon maar het is volstrekt normaal dat 3 uur moet werken om 2 uur uitbetaald te krijgen.
Karolijne Bauland 8
Gerard van DijkAls het met die 'banen' zo dramatisch is, waarom staat 10 procent van de Nederlandse beroepsbevolking dan aan de kant wegens 'niet zo aantrekkelijk'?
Gerard heeft gelijk: mensen doen er niet meer zo toe. En het erge is dat de overheid dat prima vindt. De hele overheid? Ja. De hele overheid, dus ook de provincie Drenthe. En de gewone burger? Die mag het wel allemaal pikken, slikken én betalen. Telkens als ik 'subsidie' lees denk ik 'mijn belastinggeld'. En telkens als ik 'banen' lees denk ik 'wel voor anderen, niet voor mij'.
Ik woon niet in Drenthe, maar vraag me zo langzamerhand wel steeds vaker af wanneer de journalistiek de 'banen'- en 'klimaat' ballonnen eens doorprikt.
Wietze van der Meulen 6
Karolijne BaulandKarolijne Bauland 8
Wietze van der MeulenGerard van Dijk 6
ben wellerdieck 4
Gerard van DijkWietze van der Meulen 6
https://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/verdeling-netcapaciteit-niet-goed-geregeld.
Habeck heeft overigens al een plan klaar liggen om bij gastekorten gasgestookte elektriciteitscentrales te vervangen door kolengestookte centrales.
https://app.handelsblatt.com/politik/deutschland/energiekrise-habeck-will-gaskraftwerke-im-notfall-abschalten-und-kohlekraftwerke-reaktivieren/28370700.html
Nu is Habeck van die Grünen. Het kan verkeren. Zal wel Realpolitik zijn.
En kolen hebben de Duitsers nog genoeg....
John Janssen 4
Wietze van der MeulenWij hier onze kolencentrales terugschroeven qua opbrengst, waar dan weer x miljard compensatiegelden in moet, en net over de grens bij Keulen graaft men een compleet dorp weg om nog meer zwaar vervuilende bruinkool te produceren. Spreekt voor zich uiteraard dat onze Oosterburen de rookgassen filtreren! Toch?
Wietze van der Meulen 6
John JanssenMet Habeck worden het vast groene kolen.
En zo hebben we in Limburg grindgaten en o.a. in Friesland veenmeren (ex-veen dus). De prijs van de vooruitgang?
Christine 3
John JanssenOp het World Economic Forum in Davos op maandag zei de Duitse minister van Economische Zaken en Klimaatbescherming, Robert Habeck, dat sancties tegen Rusland niet kunnen worden opgeheven, zelfs als dit het verlies van 100.000 levens zou betekenen.
Gezien de verergering van de hongercrisis, die wordt verergerd door de blokkade van de handel in de Zwarte Zee, is Habeck niettemin tegen het openen van onderhandelingen met Rusland. Volgens het Wereldvoedselprogramma van de VN bestaat het risico op grote hongersnood en stijgende voedselprijzen wereldwijd.
Deze uitspraken doen misschien denken aan een inmiddels legendarisch interview door de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright over de Amerikaanse sancties tegen Irak. Daarin verklaarde Albright dat de dood van meer dan een half miljoen Iraakse kinderen hun prijs waard was.
John Janssen 4
ChristineLijkt mij geheel misplaats wat Habeck daar quote. Een deur geheel dichtgooien en barricaderen lijkt mij nooit juist, als men nog een diplomatieke uitweg uit de oorlog zoekt. Andere agenda?
Dacht dat er nu naar een scheepvaart corridor zal worden gezocht in de Zwarte Zee, wat uiteraard moet worden gesteund door de meerderheid in de EU/NAVO en Turkije(Bosporus). Aangezien dat zal moeten gebeuren onder Marine escorte, zal dat nogal wat voeten in de aarde hebben!
Ach ja, en Madeleine. Zal ze negatief zijn beïnvloed door de Clintons qua integriteit?
Wietze van der Meulen 6
ChristineIk vind wel inderstaande met gesprek met Habeck.
https://www.volksverpetzer.de/analyse/was-habeck-wirklich-sagte/
Die presentatie vind ik overigens ook niet sterk. Solidariteit e.d. klinkt wel leuk maar bijv. een land als India verwijten dat ze geen tarwe meer wil exporteren bij verstoorde productie- en distributieketens is weinig zinvol (als Cem Özdemir deed).
https://www.faz.net/aktuell/wirtschaft/cem-oezdemir-indiens-weizenexportstopp-schuert-angst-vor-hungersnot-18030835.html
De Indiase regering is primair verantwoordelijk voor de eigen bevolking met meer dan 1 miljard. En eenmaal geëxporteerde tarwe heb je direct niet weer terug als er binnen India andere voedselproblemen mochten optreden.
Christine 3
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 6
ChristineHeb het gedaan.
Hij zegt in wezen dat Rusland zou kunnen vragen om de sancties te verminderen of op te heffen in ruil voor graanexport.
Ook de UK heeft m.i. al gezegd dat niet te willen.
Maar hoe groter de voedselproblemen worden des te meer zullen deze woorden aan erosie blootstaan.
Erg onverstandig om dergelijke uitspraken te doen.
Christine 3
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 6
Christinehttps://www.focus.de/finanzen/news/schwierige-verhandlungen-deutschland-und-katar-streiten-ueber-details-bei-fluessiggas-lieferungen-platzt-der-deal_id_96906647.html
Zijn reisje naar Schwedt am Oder ook niet.
https://www.tagesschau.de/wirtschaft/raffinerie-schwedt-habeck-101.html
De grap is dat deze raffinaderij geheel afhankelijk is van de Druschba olieleiding. Volgens mij olie met een hoog zwavelgehalte. Deze raffinaderij kan wel op andere olie draaien (waar vandaan?) maar moet dan eerst omgebouwd worden. Gaat de Russische aandeelhouder dat doen? Nationaliseren van deze raffinaderij kan maar dan moet iemand anders de zaak ombouwen (wie, tegen welke kosten en voor hoe lang?).
Nu Scholz naar Afrika.
Veel gas is er op korte termijn niet te verwachten uit Senegal. En Zuid Afrika maar wat minder voor haar stroom afhankelijk maken van kolen en dan thuis de kolencentrales weer operationeel maken om gas bij gascentrales uit te sparen?
https://www.faz.net/aktuell/politik/ausland/scholz-spricht-in-senegal-ueber-den-import-von-fluessiggas-18051144.html
Ik denk niet dat Scholz en Habeck veel problemen gaan oplossen.
John Janssen 4
Wietze van der MeulenEen nieuwe crude assay in elkaar draaien om Ural te vervangen moet niet zo'n punt zijn. Raffi is 'modern' zat om dat op te vangen. Opbrengst per ton wordt wel minder/duurder, aangezien alles nu per schip aangevoerd zal worden.
Is te belangrijk voor de gehele regio, en Berlijn, om niet te doen. Zou zo maar een Duits consortium in kunnen stappen.
Je zou zeggen, "ff doorpakken Habeck".
Wietze van der Meulen 6
John JanssenJohn Janssen 4
Wietze van der MeulenEn Orban gebruikt het argument ombouwen om honderden miljoenen extra van Brussel binnen te slepen. Het 'ombouwen' zal dan gebeuren door zijn voormalig schoolmaatje 'de loodgieter'. En wegsluizen, en wegsluizen die gelden!
Wietze van der Meulen 6
John Janssenhttps://www.rbb24.de/studiofrankfurt/wirtschaft/2022/05/rosneft-pck-schwedt-oel-embargo-russland-versorgung.html
We zullen zien wat Habeck er van maakt.
Het laatste stukje tekst van onderstaand artikel is ook wel aardig.
https://www.rnd.de/politik/iran-tanker-streit-spitzt-sich-zu-zwei-schiffe-aus-griechenland-beschlagnahmt-5KDRVWIAK62MQV3IJCZXAQ73QE.html
Een Russische tanker met Iraanse olie overpompen, daar maak je geen vrienden mee. Straks problemen met gas- en olievoorzieningen in Europa?
John Janssen 4
Wietze van der MeulenEn ja, tuurlijk zegt Rosneft dat het technisch moeilijk is andere crude te verwerken momenteel. Weg met die jongens. Houdt alleen maar op.
En ja, met die tanker met Iraanse olie, gooit men wel weer diezelfde olie op het spreekwoordelijk vuur!
Lia 4
Wietze van der MeulenDaarbij zou het vooral schelen als de energieVRAAG omlaag gaat. Isoleren, minder verspilling, lokale seizoensopslag etc, en als dat allemaal geprobeerd is eventueel een beetje inleveren op comfort indien nodig.
Maar (uit het artikel binnenlandsbestuur) “De minister heeft volgens de rekenkamer tot nog toe amper maatregelen genomen om de vraag naar netcapaciteit te beperken of meer te spreiden in de tijd.”
Zoveelste gemiste kans dus. Zelfs zo’n gruwelijke oorlog zo dichtbij huis is geen aanleiding om zorgvuldiger met energie om te gaan… Wat is dat toch met die Homo “sapiens”?
Wietze van der Meulen 6
LiaIk denk dat de vraag naar netwerkcapaciteit alleen maar toeneemt de komende jaren. Er zijn hier in het noorden ook aan de aanbodszijde nog steeds projecten als nieuwe windturbines of PV-velden (terwijl, periodiek de capaciteit reeds 100% benut wordt). Maar ook bij een hogere capaciteit moet alles wat je invoert ook gelijktijdig worden afgenomen. Ik zie gebeuren dat de problemen alleen maar groeien.
Vandaag nog een gesprek met de buurman. Voor onze saldering met PV-panelen, betaalt hij (onder andere) als geen PV-bezitter, de prijs. Ook absurd. Maar wie gaat er zonder financiële voordelen investeren? En wie betaald het rendement op investering (de
anderen).
Accu's is mogelijk wat al kom ik daar de winter niet mee door. Maar 9 van de 12 voldoende stroom is ook al heel wat. Maar 7,8 miljoen huishoudens aan de acccu? Weer een probleem.
Lia 4
Wietze van der MeulenBovendien kan ook het internet een stuk energiezuiniger. Inderdaad verbruik ik nu ook stroom, maar deze woorden gebruiken denk ik maar heel weinig in vergelijking met al die persoonlijke data die ongevraagd worden opgeslagen, al die video’s en foto’s die zelden opgeschoond worden etc, al die tv en muziek die elke keer opnieuw wordt gestreamd. Of al die 5G en 6G plannen die perse snel moeten worden doorgedrukt terwijl we nu al de grenzen van het electriciteitsnet naderen… (zou het niet veel slimmer zijn als we voorlopig nog even zelf onze auto’s blijven besturen - en niet te vergeten wat vaker de fiets nemen?)
Overigens vind ik het zelf ook absurd dat je in Nederland zo weinig profijt hebt van je zonnepanelen. In Duitsland konden ze dat wel goed regelen, ik kan niet zo gauw op de naam van die regeling komen maar daar waren zonnepanelen echt een goede investering voor de huiseigenaar. Waarom dat in Nederland zo nodig anders moest? Iets met ftm?
Ben verder uiteraard met je eens dat conventionele batterijen nooit alle benodigde energie kunnen opslaan, zelfs niet als we veel soberder zouden gaan leven. Daarom vind ik het ook zo absurd dat er voor van alles geld lijkt te zijn, behalve voor isolatie van huurwoningen met Tonzon, vlas vergelijkbare milieuvriendelijke technieken, en evenmin voor basaltbatterijen (zeer schone en goedkope lokale opslag van zonne-energie voor de winter) en dergelijke https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2020-2021/de-race-om-de-super-batterij.html
Op die manier zou het net flink kunnen worden ontlast en het maakt ons een stuk minder afhankelijk van buitenlandse regimes.
Waarom is daar zo weinig animo voor? Misschien niet vervuilend genoeg ;) (of ook weer iets met ftm?)
Wietze van der Meulen 6
LiaHet salderen van pv-stroom is best wel aantrekkelijk vind ik. Heb nu al jaren geen stroomrekening. Die investering in 2013 is voor mij wel rendabel.
Ik zal eens kijken naar die basaltbatterijaflevering van de vpro. Tegenlicht loopt mijns inziens vaak een beetje weg van allerlei praktische problemen.
In ieder geval gaat de lithium-mijn in Servië eerst niet door.
https://nos.nl/l/2413895
Helaas betekent energietransitie vaak het verplaatsen van een probleem van A naar B.
Nu het Gronings gas op begint te raken worden we alleen maar afhankelijker van buitenlandse leveranciers.
Lia 4
Wietze van der MeulenRoerend mee eens. Probleem A is dat we nu meer energie verbruiken dan we nu duurzaam opwekken en opslaan. Dat probleem moet niet worden verplaatst maar opgelost. Vandaar dat m.i. besparing en duurzame opslag veel belangrijker onderwerpen zijn, die bij lange na niet voldoende aandacht krijgen.
Goed nieuws van die lithium-mijn, dank voor de link.
Vincent Huijbers 9
De vraag is of het aandeelhouderskapitalisme dat van deze bedrijven roofbouwers heeft gemaakt daar voor leent? Het belang ligt tenslotte elders en is niet geworteld.
Dit geldt misschien ook wel voor de overheid. Ook hier lijken andere belangen zwaarder te wegen dan lokale problemen en behoeften. Het resulteerd in onsamenhangend beleid zoals gaskraan dichtdraaien zonder naar de gevolgen te kijken. Laat dit niet zien dat de overheid zich heeft losgezongen van het land dat ze wil besturen en daarmee ook van de burger?
Lia 4
Vincent HuijbersHeel erg mee eens 👍
Problemen over de schutting gooien kan nooit duurzaam zijn.
John Janssen 4
Stelpstra moet ook nog z'n kop erbij "in eigen boezem steken". Jij bent de Provincie, jij behoort ervoor te zorgen dat Shell (gedeeltelijk) was gebleven. Als je al geen paar miljoen kan vinden om iets te behouden dat jij als Provinciebestuur uiterst belangrijk vindt, ben geen knip voor de neus waard. Ouderwets politiek bezig met achter de feiten aanlopen.
En juist omdat de plaatselijk politiek nier doorpakt, is het niet meer als logisch dat een Shell ZIJN medewerkers verkast naar een regio waar hun expertise verlangt is.
Vincent Huijbers 9
John JanssenPhilips en Eindhoven waren ooit één. Die twee lijken elkaar nodig hebben gehad en daarmee versterkt. Zelfs nu Philips weg is lijkt er wat achter gebleven dat is opgepakt door de plaatselijke politiek én door nieuwe bedrijven omarmd. De gebouwen waren en zijn nog steeds voor de huidige bewoners.
Het is zelfs Rutte niet gelukt om Shell in Nederland te houden dus is het naïef om te denken dat een provincie daar wel genoeg argumenten voor kan inbrengen. Het is ook de vraag of we wat aan dat soort bedrijven hebben. Het zijn halers en geen brengers. Duurzaam is meer dan divident.
Wietze van der Meulen 6
Vincent Huijbershttps://www.welt.de/wirtschaft/article239011327/Grossbritannien-erhebt-Sondersteuer-auf-Gewinne-der-Oelkonzerne.html
Maar, er zullen wel weer wat "bochten" worden opgezocht om niet "te veel" te betalen.
John Janssen 4
Vincent HuijbersDat het Rutte zelfs niet lukten om Shell te behouden voor Nederland, zegt een hoop over hoe de politiek op dit moment kijkt naar multinationals. Die hebben maar één iets voor ogen, stake holders value.
Toch zien een heel groot aantal huishoudens en toeleveringsbedrijven in de regio Rotterdam, Shell als 'brenger'!
Wietze van der Meulen 6
John JanssenDat banenplan had m.i. veel gekost en weinig opgeleverd (behalve mooie verhalen).
John Janssen 4
Wietze van der MeulenGeitenwollen sokken dragers, die zo bezopen zijn om op een tank te klimmen, om hun protest kracht bij te zetten. Nooit stilgestaan van een verwoestende kracht van de gasfase boven olieproducten in opslag.
En ja, dat kenniscentrum geleuter van de Provincie zegt alles over dat type bestuurders. Te ver af van de werkelijkheid.
Vincent Huijbers 9
John JanssenToen het collectieve voordeel van de aardgaswinning een lokaal probleem werd lijkt de ene miskleun naar de andere te zijn begaan. Dat valt vooral de overheid aan te rekenen. De suggestie van Rutte om een kerncentrale in Groningen te plaatsten lijkt dan ook een vorm van minachting of een illustratie van het gebrek aan interesse in de lokale problematiek. Gebrek aan draagvlak is gebrek aan vertrouwen.
John Janssen 4
Vincent HuijbersZe hadden gelijk bij aanvang nieuwe kabinet x miljard op de kapitaalmarkt moeten lenen, tegen zeer milde procenten. Maar wederom hebben we weer te maken met 'boekhouders' ipv 'doorpakkers'.
Als Rutte en Co een kerncentrale willen zetten in Groningen hebben ze zeker het vakje 'risico analyse' niet afgevinkt. Niemand kan op dit moment incalculeren/voorzien wat de grond gaat doen op xkm diepte. Je gaat ook geen huis van beton bouwen op drijfzand.
Petrus Harts 3
En dat was het dan.
Onthoud:
Organisaties kunnen niet loyaal zijn; alleen mensen kunnen loyaal zijn.
Vincent Huijbers 9
Petrus HartsLia 4
Petrus HartsEen belangrijk probleem van globalisering is dat je de negatieve gevolgen van je eigen handelen te makkelijk op andermans bordje ver weg kan schuiven. Probleem “opgelost”… maar vroeg of laat vraagt het probleem alsnog om een echte oplossing.
Het grote voordeel van lokaal is dat iedereen veel meer getriggerd wordt om verantwoordelijkheid te nemen, je ondervindt zelf de gevolgen (of anders wel mensen die dicht bij je staan).
Karolijne Bauland 8
LiaIk ben de afgelopen jaren al verantwoordelijk verklaard voor: Het Klimaat (want ik eet vlees), De Ecomomie (want ik ben consument), De Migratieproblemen (want ik heb geen laagbetaalde baan), De Zorgkosten (want ik heb wel eens een arts nodig), De arbeidsschaarste (want ik heb geen betaalde baan) en nog zo het één en ander.
Om daaronder niet te bezwijken heb ik gaccepteerd dat mijn bijdrage aan Het Klimaat en De Andere Problemen en Kwesties In Deze Wereld erg bescheiden is én blijft.
Dat was geen vrije keuze; Nederland heeft mij overbodig & ongeschikt verklaard. Geen idee waarom, maar ik sta gebrandmerkt als 'iets' aan de kant.
Ik laat het dan ook graag aan al die geprivilegieerden Echte Mensen met Echte Banen en Echte Rechten over om elkaar echt te triggeren. Maar laat mij overal buiten.
John Janssen 4
Karolijne BaulandNiemand staat als overbodig en ongeschikt aan de kant. En zeer zeker niet hebben de echte mensen met echte banen, zoals jij ze noemt voorrang ten opzichte van jou. Waarom?
Jouw mening telt, net zo zwaar als die mening van die flapdrollen pillenverkoper met 150K + vette bak onder zijn arrogante reet.
En dooooorrrrr Kaolijne:-)
Karolijne Bauland 8
John Janssen"Wajong is voor mensen die voor hun 18e of tijdens een studie een ziekte of handicap hebben. Door deze ziekte of handicap kunnen zij nooit meer werken. Zij hebben recht op Wajong als ze aan de voorwaarden voldoen."
Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/wajong.
Verder niks aan toe te voegen. En door. Het is niet anders.
Lia 4
Karolijne BaulandMet "getriggerd worden om verantwoordelijkheid te nemen" doelde ik niet op jouw verantwoordelijkheid maar op die van die buren. Parkeren ze verkeerd in hun eigen straat dan kunnen ze met hun gedrag geconfronteerd worden (als hun buren die moeite nemen tenminste); doen ze hetzelfde in een willekeurige straat ergens ver weg, dan zijn de gevolgen niet voor hen maar alleen voor die straat.
Karolijne Bauland 8
LiaHugo Beunder 1
LiaEeeh, vanwege maatschappelijke druk. Dus NIET vanwege aardbevingen en klimaatverandering! (vindt Van Loon, SHELL)
John Janssen 4
Hugo BeunderRusland sluit ons af, Jetten loopt te tetten dat Gasterra genoeg heeft ingekocht. WAAR is nog even niet duidelijk. Noodvoorraden staan nagenoeg leeg.
Op het moment dat vrind Poetin Duitsland afsluit, gaan die toch echt hun leveringscontract met Nederland aansnijden.
Lia 4
Hugo BeunderMark Merkus 3