Op 30 december maakt Nederland 1,1 miljard euro over naar de Europese Commissie, de veel bediscussieerde naheffing die voor een deel het gevolg is van een herziening van de nationale rekeningen, die Nederland uit eigen beweging gedaan heeft. Als het goed is krijgen we een deel terug en resteert een netto-naheffing van 642,7 miljoen euro. We hebben er veel over gesproken, maar weten we nu alles wat nodig was om de naheffing te controleren? Het antwoord is helaas nee. Daarom publiceer ik dit lijstje. Wellicht kan een aantal zaken nog meegedeeld worden voordat de overschrijving plaatsvindt. En als dat niet lukt, is het een geheugensteuntje voor de komende maanden.

Wat hoorden Dijsselbloem en zes andere ministers op 17 oktober?

Op 17 oktober stuurde de Permanente Vertegenwoordiging in Brussel (zeg maar de Nederlandse ambassade bij de EU) een memo aan zeven departementen waarin stond dat er een naheffing aan kwam. De memo is zeer geheim. De Tweede Kamer kreeg hem niet ondanks herhaalde verzoeken, want het zou 'het onderhandelingsproces' kunnen schaden. De Telegraaf kreeg hem niet via de WOB, omdat het de de verhoudingen met betrekkingen van Nederland met andere staten en met infternationale organisaties zou schaden. Het lijkt me domweg gepast dat we weten wat de EU precies vroeg en meedeelde, ook omdat Dijsselbloem op 24 oktober nog gewoon zei: 'Blijkbaar is er een tabel op internet gezet, zonder dat er van tevoren iets over is gemeld aan de lidstaten.' Dus ook in die zin zijn we verrast. En Rutte zelf zou pas op 23 oktober geïnformeerd zijn. Daarom heb ik wederom gevraagd deze memo te mogen ontvangen.

Overige documenten

Het parlement kreeg veel documenten niet (ziehier) en ook WOB verzoeken van media leidden tot weinig openheid. Geenstijl.nl wacht nog steeds op antwoord, omdat de ministeries van Rutte en Dijsselbloem de termijnen maximaal oprekken. De Telegraaf vroeg de documenten wat eerder. Zij kreeg op 19 december, de dag nadat de Tweede Kamer de betaling van de naheffing formeel had goedgekeurd, een afwijzing op ongeveer 90 procent van de documenten die ze in oktober gevraagd had. In een democratie past een tijdige beantwoording en meer openheid. Meer informatie moet dus verschaft worden, al in het begin, en niet na de betaling.

In een democratie past een tijdige beantwoording en meer openheid

Je zou denken dat de naheffing gebaseerd is op geverifieerde cijfers. Dat is niet het geval. Landen mochten zelf hun cijfers aanleveren en in een vergadering met statistici mochten de statistici elkaar bevragen op de berekeningen. De landen werden een voor een besproken en in het verslag van de vergadering staat:  'After each country’s statement and explanations of the changes, the Chairwoman asked the delegates for questions and comments. None of the delegates questioned the GNI data or the explanation'. We hebben de voorzitter bij een speciale hoorzitting in de Tweede Kamer gevraagd of dit klopt en zij bevestigde dit. De cijfers worden nog wel verder gecontroleerd dit jaar. Maar dus pas na betaling. Dit proces moet Nederland goed volgen, want waarom voerde Nederland nu wel die bronnenrevisie door waarbij het CBS toegang kreeg tot alle databases en veel extra economie vond en gebeurde dat in andere landen niet? Dat moet teruggekoppeld worden aan de Kamer, omdat uit eerdere informatie blijkt dat dit geen inzicht biedt in de gekozen methoden en berekeningen

De methoden van Eurostat

In de afgelopen jaren zijn er twee zeer kritische rapporten van de Europese Rekenkamer verschenen over Eurostat. U zult misschien denken, wat saai en waarom zou dat relevant zijn? Nou hierom; Eurostat valideert de cijfers van landen. Dus of zij bijvoorbeeld de 3 procent tekort-norm wel halen. En u weet dat de cijfers van Griekenland jarenlang ten onrechte goedgekeurd zijn. Als dat eerder ontdekt en gecorrigeerd was, dan was de crisis wellicht wat minder diep geweest. Lees de conclusies van deze twee rekenkamer rapporten, een over statistieken in het algemeen en een over de herziening van de nationale rekeningen (hier en hier). Dit proces van betere statistieken moet echt beter opgepakt worden, voordat het volgende land van de gaten in de regelgeving en de controle gebruik maakt.

Conclusies

Minister Dijsselbloem zal dinsdag dus 1,1 miljard euro overmaken. Dat kan niet het einde zijn van de controle op het proces, de berekening of de methode. Zijn verzuchting in de Kamer in de laatste week voor het reces - 'De heer Omtzigt heeft opnieuw gesproken over de informatie over de naheffing uit Brussel en over wie wat wanneer heeft gezegd. Ik laat dat thema maar liggen van nu af aan' - zal hopelijk te maken hebben met een aantal vermoeiende weken. Want voor het functioneren van de Unie en het vertrouwen in de Unie is de eindcontrole belangrijk. Daar blijven we dus gewoon aan doorwerken. En wie weet komen de antwoorden op de eerste twee stukken nog wel spontaan voor de betaling.   Pieter Omtzigt is lid van de Tweede Kamer-fractie van het CDA