
© Matthias Leuhof
Gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers: in dit dossier komen ze allemaal langs. Lees meer
Er zijn veel manieren om meer geld te verdienen in de zorg dan gerechtvaardigd is. In dit dossier gaan we op jacht naar zogenoemde zorgcowboys: gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers die zichzelf verrijken door misbruik van de wet- en regelgeving. Ze maken onze zorg veel duurder dan nodig is.
Verdienen de zorgcowboys minder, of verstoppen ze hun winst beter?
Zorgbestuurders keren zichzelf 25,1 miljoen euro winst uit
Drugscriminelen storten zich ongehinderd op lucratieve zorgmarkt
Zorgcowboys hebben gemeenten bij de ballen
Podcast | Bedrijven en beleggers verdienen goudgeld aan dementerende ouderen
Particuliere zorg voor ouderen met dementie vergt strenger toezicht
Lucratief beleggen in ouderen met dementie
Gebrekkige transparantie bij luxe zorgvilla’s voor dementerenden
Reorganisatie PrivaZorg leidt tot recordverlies
Almelo jaagt op miljoenen van zorgcowboy
Gebrekkige transparantie bij luxe zorgvilla’s voor dementerenden
Luxe zorgvilla’s voor ouderen met dementie schieten als paddenstoelen uit de grond. Op hun websites beloven deze zorgaanbieders gouden bergen. Ouderen betalen forse bedragen in de hoop op betere zorg. Krijgen ze die ook? En waar betalen de bewoners precies voor? Follow the Money onderzocht het.
-
Zorgkosten als eten en drinken, schoonmaak, het wassen van linnengoed en activiteiten zitten standaard in het zorgpakket. Follow the Money ontdekte na maandenlang onderzoek dat particuliere woonzorginstellingen via hun servicepakket deze kosten nog een keer in rekening brengen. Vaak via all-in pakketten, waarin de kosten niet uitgesplitst staan.
-
Dat mag helemaal niet, stelt Zorginstituut Nederland. Bewoners moeten deze ‘extra’s’ kunnen weigeren.
-
Onduidelijk is hoeveel zorg standaard in het zorgpakket zit. ‘Die grenzen zijn inderdaad vaag,’ stelt Zorginstituut Nederland. Daardoor is het voor bewoners onduidelijk waar ze nu precies extra voor betalen.
-
Hoe dan ook is zorgkosten dubbel in rekening brengen een economisch delict, zegt Zorginstituut Nederland. ‘Zowel de NZa als de zorgkantoren moeten hierop controleren.’
Ans is 86 als haar familie merkt dat ze zich thuis steeds moeilijker kan redden. Zelf koken gaat niet meer, ze is slecht ter been en afhankelijk van hulp. Als ze een herseninfarct krijgt, is het duidelijk dat er iets moet gebeuren. Ans komt op de wachtlijst voor een reguliere instelling. Na negen weken wachten is er nog steeds geen plaats. Daarom zoeken haar kinderen verder in de particuliere hoek, naar een plek waar moeder in de watten wordt gelegd.
In hun zoektocht stuiten ze op de website van het Arnhemse zorgbedrijf Stepping Stones Home & Care Zorg. De keten van zorgvilla’s biedt particuliere zorg aan voornamelijk ouderen met dementie. Ans is nog goed bij de pinken, maar de luxe ingerichte villa’s in gerestaureerde kloosters en landhuizen ogen verlokkelijk. Bovendien belooft Stepping Stones dag en nacht aandacht en een keur aan activiteiten, zoals samen koken en uitstapjes naar de dierentuin.
De keuze valt op Villa Gardiaan in het Brabantse Dongen, een voormalig klooster dat Stepping Stones in 2018 compleet renoveert en omtovert in twee modern ingerichte verdiepingen met kamers voor 32 voornamelijk dementerende ouderen. De verbouwing kost minstens drie miljoen euro.
Als één van de eerste bewoners heeft Ans een ruime keuze. Ze kiest een appartement aan de achterkant van het pand met uitzicht op een mooie grote tuin. Het appartement is niet groter dan 36 vierkante meter, schat de familie, en bestaat uit één kamer en een kleine badkamer. Elke maand betaalt Ans 650 euro huur en 1050 euro aan verblijfskosten. Dat is boffen, vindt Ans’ dochter: ‘We hadden geluk met deze goedkope kamer. De duurste kamer kost er 2700 euro.’
Als de familie de kosten van een regulier verpleeghuis en Stepping Stones naast elkaar legt, ontdekken ze dat de particuliere zorg in het geval van Ans 431 euro duurder uitvalt. Dit past binnen Ans’ budget en dus besluit de familie in december 2018 het contract met Stepping Stones te tekenen. Moeder kan verhuizen, ze heeft er zin in. De website belooft dat Villa Gardiaan het huishouden runt als een familie: ‘We bakken koekjes, cake of taart. De heerlijke geuren vullen dan de villa.’
Kennelijk bakken ze er vooral zoete broodjes, want van de mooie beloftes komt weinig terecht. Aanvankelijk wijt de familie van Ans dit aan opstartproblemen. Maar in de maanden die volgen, verdwijnen die kinderziektes niet.
Dossier
Dossier: Zorgcowboys
In dit dossier gaan we op jacht naar zogenoemde zorgcowboys: gehaaide ondernemers, listige consultants en graaiende managers die zichzelf verrijken door misbruik van de wet- en regelgeving. Ze maken onze zorg veel duurder dan nodig is.
Spelletje pimpampet
De families zien kwalitatief goed personeel regelmatig weer vertrekken. Er is te weinig personeel, onder andere door zieken, waardoor veel verschillende zzp’ers over de vloer komen. Bewoners worden al om 19.00 uur in bed gelegd en af en toe loopt iemand rond met een natte broek. In het begin wordt nog vers gekookt, maar al snel verschijnen kant-en-klare maaltijden op tafel. Overdag is er minimaal vermaak. Op een uurtje zittend gymmen per week na, is er weinig beweging. ‘Als het personeel toevallig tijd heeft, spelen ze nog een spelletje pimpampet. Soms is er een ‘borrel’, maar het merendeel van de dag is er voor moeder geen aandacht,’ zegt de dochter van Ans. ‘In de huiskamer kunnen bewoners samenkomen, maar daar is nauwelijks toezicht.’ Een aantal families besluit extra begeleiding in te huren, wat een paar honderd euro per persoon in de week extra kost. Dit terwijl de bewoners recht hebben op dagbesteding.
In het kwaliteitsverslag van 2018 stelt de directie van Stepping Stones dat er elke dag iemand aanwezig is die voor een zinvolle daginvulling zorgt, los van de zorgtaken. Vanaf halverwege 2019 zou er op elke locatie een huiskamermedewerker zijn, betaald uit het kwaliteitsbudget dat het ministerie van VWS ter beschikking stelt om de kwaliteit van de verpleeghuiszorg te verbeteren.
Bewoners zitten de hele dag aan dezelfde tafel, zonder aandacht. Daar slapen, eten en drinken ze
Van die extra kwaliteit merken de dochter van Ans en een andere familie van een bewoner van Villa Gardiaan weinig. In 2019 waren er volgens hen drie tot vier huiskamermedewerkers, inclusief studenten. Deze medewerkers werden in totaal hooguit 60 uur per week ingezet, waar naar berekeningen van de familie 182 uur nodig was. ‘Meer dan 60 uur was volgens de directeur financieel niet mogelijk. Mijn moeder kan geen dingen pakken en moet drinken binnen handbereik hebben staan. Daar heb ik het personeel heel vaak op gewezen, maar het werd er amper beter van. Bewoners zitten de hele dag aan dezelfde tafel, zonder aandacht. Aan die tafel slapen, eten en drinken ze. Eind vorig jaar liep er drie maanden lang een activiteitenbegeleider rond. Zij moest in haar eentje 32 bewoners vermaken,’ vertellen ze.
Al in 2017 vraagt de familieraad om de roosters van het personeel, maar Stepping Stones wil deze roosters niet aan familieleden geven. Hierdoor weten familieleden niet welke personeelsleden van welk niveau op welk moment aan het werk zijn. Ook Follow the Money krijgt geen inzicht in de personeelsinzet.
Onvoldoende kennis
Stepping Stones profileert zich als een zorgaanbieder die is gespecialiseerd in ouderen met dementie. De families merken dat een deel van het personeel onvoldoende kennis heeft om op de juiste manier met deze bewoners om te gaan. ‘Met een paar personeelsleden gaat het goed, maar de rest heeft weinig of geen kennis van dementie. Dat merk je aan de wijze waarop ze mensen benaderen. Er zijn veel invallers van wie je denkt: wat doe jij in de zorg?’, zegt een familielid van een andere bewoner van Villa Gardiaan.
Niet alleen de families in Villa Gardiaan klagen. Uit een enquête onder familieleden van alle villa’s van Stepping Stones blijkt dit ook een punt van zorg in Villa Oosterveld in Elden en Villa Regina in Doorn. ‘Er wordt niet altijd rekening gehouden met het feit dat ze aan het dementeren zijn. Zo worden er dingen gezegd als ‘dat heb ik u al gezegd’ en ‘dat zegt u de hele dag al’.’
‘Het nadeel kan zijn dat commerciële partijen meer gaan voor het mooie plaatje dan voor de goede zorg’
Familieleden trekken aan de bel bij de directie. Die schrijft in april van dit jaar dat de medewerkers zijn opgeleid in lichamelijk welzijn, nauwelijks in geestelijk welzijn. ‘Dat is een grote omslag voor alle zorgmedewerkers.’ Het bedrijf erkent dat het geestelijk welbevinden van de bewoners te weinig in ogenschouw is genomen. Opmerkelijk: Stepping Stones bestaat dan al dertien jaar.
‘Je zou juist van een gespecialiseerde aanbieder die al zo lang bestaat, verwachten dat de zorg top is’, reageert Anne-Mei The. De antropoloog is sinds 2012 bijzonder hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Ik ben helemaal niet tegen commerciële partijen. Ik denk dat concurrentie goed is en dat nieuwe spelers voor de nodige creativiteit en inventiviteit in de sector kunnen zorgen. Het nadeel kan zijn dat commerciële partijen meer gaan voor het mooie plaatje dan voor de goede zorg. Als je zoveel betaalt om daar te wonen, verwacht je toch dat daar meer en beter opgeleid personeel rondloopt. Prijs en kwaliteit moet in evenwicht zijn.’
Stepping Stones biedt luxueuze villa’s voor ouderen met dementie. Oprichters Christiaan Sap en Arthur Scherpenzeel openen in 2007 hun eerste twee particuliere zorgvilla’s. Beide ondernemers komen niet uit de zorg. In 2010 verkrijgt investeringsmaatschappij Gilde Healthcare voor vijf miljoen euro circa een derde van de aandelen. Met deze financiële injectie wil Stepping Stones groeien met twee nieuwe villa’s per jaar.
Dat lukt aardig, tot eind 2014 mede-oprichter Arthur Scherpenzeel meningsverschillen krijgt met Sap en opstapt. Na zijn vertrek gaat de structuur van het bedrijf op de schop. De zorg wordt ondergebracht in een nieuwe bv: Stepping Stones Home & Care Zorg. De aan- en verkoop en verhuur van vastgoed zat al in een aparte vennootschap. Zorg en vastgoed komen onder een holding te hangen.
Na het vertrek van Scherpenzeel krijgt Gilde Healthcare Services 68 procent van de aandelen in handen. De overige 32 procent is van Sap Inc., de persoonlijke holding van directeur Christiaan Sap. Stepping Stones groeit in de jaren daarna verder. In 2018 zijn er twaalf villa’s met in totaal 258 bewoners. Het bedrijf maakt daarmee een omzet van 13,5 miljoen euro. Daarvan kwam 9,1 miljoen euro uit geleverde zorg. De rest brengen de bewoners samen op aan huur- en verblijfskosten. In 2019 groeide de omzet naar 20 miljoen euro en werd het bedrijf overgenomen door het Franse beursgenoteerde zorgconcern Korian.
1100 euro aan ‘servicekosten’
De familie van Ans klaagt meerdere keren bij Stepping Stones. Waar betalen ze nu eigenlijk zoveel geld voor? Van een particulier zorgbedrijf verwachten ze meer zorg en service, maar enige luxe valt nauwelijks te bespeuren. Omdat Stepping Stones keer op keer de verwachtingen niet waarmaakt, vragen meerdere families toelichting op de maandelijkse servicekosten van bijna 1100 euro, die Stepping Stones in 2018 naar schatting zo’n 3,3 miljoen euro opleveren. De directie weigert de families uitleg te geven over de besteding van de bewonersgelden.
Pas na herhaald vragen krijgt Follow the Money vlak voor publicatie een uitsplitsing van de servicekosten van Stepping Stones. Die bedragen 1080 euro per maand. Hiervan besteedt Stepping Stones niet meer dan 60 euro aan welzijn voor de bewoners, extra zorg dus. Naast de huur die ze al betalen, gaat het grootste bedrag naar het onderhoud van het gebouw, energiekosten, belastingen en verzekeringen: 720 euro.
Driehonderd euro is voor maaltijden bestemd. Maar maaltijden worden toch al vergoed uit het zorgpakket? Directeur Christiaan Sap stelt dat die kosten maar deels worden vergoed. Daarom heeft Stepping Stones in de servicekosten een aanvullend bedrag voor eten en drinken opgenomen. Volgens hem is het zorgkantoor op de hoogte en heeft Stepping Stones nooit commentaar of een aanwijzing ontvangen.
De dochter van Ans schrikt al ze deze bedragen nu eindelijk hoort. ‘Ik heb mijn moeder daar niet gebracht om mee te betalen aan het onderhoud van het vastgoed! Hiermee geven ze wel aan dat welzijn geen hoofdzaak is. Driehonderd euro extra voor opgewarmde prak met gehaktballen is een aanfluiting.’
Follow the Money is in bezit van interne documenten, zoals de familie-enquête, het rapport met incidentmeldingen, het personeelsverzuim en de klachteninventarisatie over 2018 en 2019 van alle villa’s. Uit de verzuimcijfers blijkt dat er in meerdere villa’s veel zieken zijn. In 2019 was het verzuim in Villa Gardiaan 15,6 procent gemiddeld, terwijl het landelijk gemiddelde in dat jaar 6,9 procent was. In Villa Gardiaan liep het verzuim in de zomer op tot 23,1 procent. Bij een aantal villa’s zaten in sommige maanden een nog hoger percentage medewerkers ziek thuis.
Uit de familie-enquête en het klachtenoverzicht blijkt de klacht over te weinig personeel vaker terug te komen. Ook andere klachten kwamen naar voren. In 2018 en 2019 is in totaal 21 keer een klacht ingediend over de zorg en 76 keer over facilitaire aangelegenheden.
Villa de Maere, Enschede: Over Villa de Maere in Enschede, die in hetzelfde jaar als Villa Gardiaan is geopend, komen dezelfde klachten als in Dongen. Hier hebben de bewoners ook behoefte aan vaste gezichten en klaagt familie dat afspraken niet worden nagekomen, dat personeel medicatie vergeet te geven en dat er te weinig zorg wordt geleverd.
Villa de Horsting, Laag-Soeren: In augustus vorig jaar is een bewoner verhuisd nadat de communicatie tussen de locatiemanager en een familie escaleerde.
Villa Dalia, Venlo: Een paar dagen eerder was er een probleem in de eerste vestiging van Limburg, Villa Dalia in Venlo. In dit imposant gerenoveerde klooster is een melding gedaan van een inschattingsfout door weekendpersoneel, waardoor een tia niet is opgemerkt bij een bewoner.
Villa Oosterveld, Elden: Een week na het incident in Venlo ligt er een bewoner van Villa Oosterveld ’s nachts twee uur lang op de grond. De medewerker kan de bewoner niet optillen, omdat er geen tillift is. De verpleegkundige achterwacht van Thuiszorg Groot Gelre waar Oosterveld mee samenwerkt wil niet komen helpen als een bewoner op de grond ligt. Daarop schaft Stepping Stones een tillift aan.
Villa Saksen Weimar, Arnhem: Een maand later blijkt dat het in de vakantie van de vaste medewerkers van de Arnhemse vestiging Saksen Weimar heeft ontbroken aan ‘vele zaken, zoals het dagelijks brood’. Ook is er een klacht over de lasten die verhoogd zijn en komen er geen antwoorden op administratieve vragen.
Ook waren er facilitaire klachten in 2018 en 2019. Zo waren er nog geen zonneschermen in Villa Gardiaan en Villa Dalia waardoor de bewoners het veel te warm kregen, konden bewoners over een kapot tuinhek klimmen, is een bewoner van de trap gevallen omdat een omheining ontbrak en in de kleine huiskamer van Villa Oosterveld passen wel de bewoners, maar niet hun rollators. Het kan soms ook lang duren voordat klachten worden opgelost. Zo wordt een offerte voor zonwering en airco in november aangevraagd, terwijl er al in juli werd geklaagd over de hitte. Tweederde van de zorgklachten wordt binnen een maand opgelost, iets minder dan een derde blijkt na twee maanden nog niet opgelost. Verder blijkt dat de meldcultuur nog niet op orde is.
De familie-enquête toont ook dat er familieleden zijn die heel tevreden zijn over de zorg van Stepping Stones. De kwaliteit van de zorg verschilt niet alleen per villa, maar ook per personeelslid. En kennelijk oordeelt ook de ene familie anders dan de andere. Zo geven 10 familieleden Villa Gardiaan een 8, terwijl 6 anderen de locatie een onvoldoende geven. Over de hele linie kom je bij alle villa’s in meer of mindere mate dezelfde klachten tegen.
Andree de Miranda, voorzitter van de familieraad, erkent dat er inderdaad op een aantal locaties problemen zijn. ‘Daar wordt aan gewerkt en daar zit de familieraad bovenop.’ Volgens hem is de directie van goede wil en is het gebrek aan personeel en de inzet van zzp’ers een probleem voor de hele zorg en niet specifiek voor Stepping Stones. ‘Het hoge verloop kan ook komen omdat er kritische managers zitten. Sommige mensen kiezen ervoor om weg te gaan, omdat ze op hun tenen moeten lopen bij Stepping Stones. Sommige medewerkers drinken iets te vaak koffie en dat wordt niet overal geaccepteerd. Het is niet zo dat er te weinig mensen zijn omdat er geen geld aan wordt uitgegeven, al denken sommige mensen van wel. Over het activiteitenpersoneel zijn we in gesprek.’
Ook over de bewonerskosten is de familieraad in gesprek met de directie. Daar wil de voorzitter geen uitspraken over doen. Volgens hem wordt er serieus omgegaan met de klachten uit 2018 en 2019. ‘Ze doen wat ze kunnen, denk ik. Op een beperkt aantal plaatsen zijn er meer problemen geweest. Daar hebben we intensief meegeholpen om dat vlot te trekken. Dat wordt serieus genomen, ook al is dat soms met wat moeite.’
Wat is nu eigenlijk basiszorg en voor welke zorg moet je bijbetalen? Dit blijkt een ingewikkelde vraag waar zelfs het Zorginstituut Nederland, dat hierover gaat, het antwoord niet op heeft: ‘De grenzen zijn vaag.’
Particuliere zorgaanbieders als Stepping Stones brengen onder andere eten en drinken en activiteiten in rekening als extra servicekosten. Deze kosten zitten ook al in het zorgpakket, waar het zorgkantoor tussen de 3200 en 7800 euro per maand voor betaalt.
Vanuit het zorgpakket heeft elke bewoner recht op drie maaltijden per dag, tussendoortjes en de hele dag drinken. Dit moet gezond en verantwoord zijn. Wat doet Stepping Stones dan extra? Biefstuk en champagne bij het eten? Daar merken de families niets van. ‘Het eten wordt via plastic bakken op borden geschept. Ik zie niet waar wij extra voor betalen. Af en toe is er een wijntje bij de maaltijd, maar er wordt in onze villa echt niet exclusief gekookt of zo,’ zegt de dochter van Ans.
‘Vooraf moet duidelijk zijn waar je voor betaalt. Een bewoner moet kunnen kiezen voor bijvoorbeeld luxe broodjes of een fles wijn. Een instelling kan je niet verplichten deze kosten standaard te betalen,’ zegt de woordvoerder van Zorginstituut Nederland. Datzelfde geldt voor activiteiten, want zorgaanbieders mogen bewoners niet laten verpieteren in hun kamer. ‘Is het aanbod veel groter, dan mag een instelling daar geld voor vragen. De kosten moeten vooraf duidelijk zijn en er moet altijd de keuze zijn om er wel of niet aan mee te doen.’
Stepping Stones is een van de oudste aanbieders van luxe zorgvilla’s, waarvan er eind 2019 274 waren; 12,2 procent van het totaal aantal verzorgingshuizen. Het aantal commerciële aanbieders neemt de laatste jaren fors toe.
‘Wij splitsen de kosten niet uit, omdat dat heel lastig is’
Stepping Stones is niet het enige bedrijf dat extra servicekosten in rekening brengt. Uit een rondgang langs websites van zestien particuliere woonzorgbedrijven blijkt dat bijna alle bedrijven eten en drinken, waskosten, activiteiten en de schoonmaak van appartement en algemene ruimten tot de servicekosten rekenen. Als Follow the Money om een specificatie vraagt, blijft het lang stil. Soms komt er helemaal geen antwoord. Domus Magnus en Leyhoeve reageren niet, Rosorum laat weten niet inhoudelijk op onze vragen in te willen gaan. Uit de rondgang langs de zorgaanbieders is in ieder geval duidelijk dat er een groot verschil is in de hoogte van de servicekosten.
Ronald Oostlander, directeur van Zorghavengroep, reageert uiteindelijk toch. Zorghavengroep heeft negen locaties waar bewoners per maand, afhankelijk van de locatie en het appartement, tussen de 2000 en 3500 euro zelf moeten bijdragen. ‘Wij splitsen deze kosten niet precies uit, omdat dat heel lastig is. Wij maken een totale inschatting van de kosten en komen dan tot een vast bedrag.’ Voeding en de schoonmaak van de kamers brengt hij niet in rekening. ‘Dat zit in het zorgpakket.’
Stepping Stones, Wonen bij September en Compartijn laten FTM weten dat ook zij alleen met all-in pakketten werken waarbij huur en alle servicekosten inbegrepen zijn.
Valuas Zorggroep heeft ook negen locaties. Hier betaal je vanaf 2500 euro voor een kamer in Friesland tot 6000 euro per maand voor een appartement aan het Museumplein in Amsterdam. Voor dit bedrag krijgt een bewoner onder andere eten en drinken, de was, activiteiten en schoonmaak van kamers en gemeenschappelijke ruimtes. Keuze is er niet: het is dit pakket of niets. ‘De meeste van onze collega’s doen dat zo,’ beweert de woordvoerder van Valuas. ‘Zelf een pakket samenstellen kan bij ons niet.’ Dat deze kosten ook al in het zorgpakket zitten, is maar ten dele waar, zegt de woordvoerder, want ‘maar een klein deel’ van de servicekosten zitten in het zorgpakket. Hoe groot dat deel is, weet zij niet. ‘Dat weet de Nederlandse Zorgautoriteit,’ is het antwoord.
Zilveren Kruis zegt in een reactie dat Stepping Stones vorig jaar is aangesproken op het in rekening brengen van kosten voor eten en drinken. ‘Wij hebben Stepping Stones gezegd dat ze de website moeten aanpassen. Daar stond op dat je extra moet betalen voor eten en drinken. Voor zover wij nu kunnen zien, staat dat nu niet meer op de website.’ Het kostenoverzicht van de bewonersgelden is inderdaad van de website gehaald, maar de bewoners betalen in de praktijk dus nog steeds extra geld voor eten en drinken.
Menzis eist van zorgaanbieders dat duidelijk op de website staat vermeld wat een organisatie biedt en waarvoor extra servicekosten in rekening worden gebracht. Een specifieke uitsplitsing welke servicekosten allemaal precies in rekening worden gebracht kan Follow the Money echter zowel bij Stepping Stones als een aantal andere particuliere zorgaanbieders niet vinden.
Verder zijn er nog een paar andere onduidelijke kostenposten, zoals de administratieve ondersteuning van de indicatie. Volgens het Zorginstituut is er voor de aanvraag van een indicatie via een gemeente of zorgkantoor een cliëntondersteuner die hierbij helpt. Hiervoor zouden dus geen kosten in rekening gebracht hoeven te worden. Zilveren Kruis heeft Stepping Stones vorig jaar ook verboden om dit nog langer in rekening te brengen. Voor een persoonlijk alarmeringssysteem mag alleen extra geld worden gevraagd als een bewoner deze niet nodig heeft. Als het noodzakelijk is voor de zorg dan mag een aanbieder hier geen geld voor vragen volgens Zorginstituut Nederland. Zorgkantoren geven hier wisselende antwoorden op of dit wel of niet in rekening gebracht mag worden.
De NZa laat weten dat niet is vastgelegd op hoeveel uren zorg bewoners recht hebben en hoeveel er minimaal aan eten en drinken besteed zou moeten worden voor de basiszorg. Het is dus niet duidelijk hoeveel zorgaanbieders dan extra in rekening zouden mogen brengen. Toezicht hierop is er niet. Volgens de NZa vallen de woon- en servicekosten buiten haar toezichtstaak. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd controleert hier ook niet op. De woordvoerder van de NZa verwijst naar Zorginstituut Nederland voor uitleg. Die zegt dat particuliere woonzorginstellingen bewoners niet mogen verplichten om bij te betalen. Tenminste, niet als hun zorgaanbieder via een ‘Volledig Pakket Thuis’ een contract heeft met hun zorgverzekeraar. ‘Ouderen kunnen daarmee bij elke gecontracteerde zorgaanbieder aankloppen. Zij mogen je niet weigeren als je deze extra zorgkosten niet wilt betalen. Voor de huur mag een zorgaanbieder vragen wat hij wil, maar voor de genoemde zorgkosten geldt dat niet.’ Zorgkantoor Menzis laat weten dat net als bij gecontracteerde instellingen er bij de toekenning van de persoonsgebonden budgetten geld is gereserveerd voor zaken als eten en drinken, huishoudelijke zorg en activiteiten. ‘Deze zorg moet voldoende zijn en van goede kwaliteit. De cliënt bepaalt, al dan niet met naasten, in beide gevallen uiteindelijk zelf of hij bereid is aanvullende servicekosten te betalen voor extra aanbod. In het geval van persoonsgebonden budgetten koopt de cliënt zelf de zorg in en is hij zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit.’
Betalen voor inrichtingsadvies
In de servicekosten van Stepping Stones zit nog een bijzondere kostenpost: advieskosten voor de inrichting van de appartementen. Familieleden zeggen dat ze nooit een inrichtingsadvies hebben gekregen en snappen niet waarom ze hier maandelijks extra voor betalen. Opvallend is dat de echtgenote van directeur Sap sinds begin 2017 een eigen interieurontwerpbureau bestiert. Volgens de website van haar bedrijf heeft zij in ieder geval Villa de Maere in Enschede ingericht. Directeur Sap zegt dat zijn vrouw al vanaf het begin in 2007 betrokken is bij de inrichting van de villa’s van Stepping Stones. ‘Haar tarief is gecontroleerd door de accountant en ligt lager dan het marktconforme tarief.’
In Villa Gardiaan in Dongen zit het met die inrichting wel goed. In de kraakheldere gemeenschappelijke ruimte staan oranje, blauwe en gele meubels, opgefleurd door twee prachtige boeketten en een reproductie van Vermeers Meisje met de parel. Uit een draagbare cd-speler klinkt een kabbelklassiekje. Er is niemand. Na enkele minuten komt een magere man in pak binnen. Hij gaat zitten, staat op, loopt wat heen en weer, gaat zitten en vertrekt weer.
"De nieuwe aandeelhouder zit bovenop de kwaliteit"
In de prachtige binnentuin met meerdere zithoeken is geen bewoner te bekennen. De kloostergangen zijn eveneens leeg. In de voormalige kapel krijgt een dame in rolstoel haar eten gevoerd. Een oudere dame en enkele medewerkers lopen rond. De rust valt op.
Na meerdere mailwisselingen nodigt directeur Sap Follow the Money uit voor een gesprek in de Gardiaan. In dit gesprek erkent directeur Sap uiteindelijk dat de villa’s Blanda en Gardiaan geplaagd werden door problemen. Tekort aan personeel, verklaart hij, dat bovendien niet goed is opgeleid voor werken met dementerende ouderen. Toch adverteert Stepping Stones met een specialisatie in ouderen met dementie. ‘Kwaliteit staat hoog in het vaandel bij Stepping Stones,’ zegt Sap. ‘Daar zit de nieuwe aandeelhouder bovenop.’
Die nieuwe aandeelhouder is de Franse multinational Korian. Vorig jaar nam dit beursgenoteerde bedrijf Stepping Stones over. In dat jaar bedroeg de omzet van Stepping Stones 20 miljoen euro en betaalden de bewoners in totaal 5,8 miljoen aan servicekosten. Zowel in 2017 als in 2018 draaide het zorgbedrijf van Stepping Stones verlies, omdat het een ‘beheervergoeding’ betaalde aan de holding. De holding kreeg in 2017 zo 2,8 miljoen op de rekening, het jaar daarna was dat 3,5 miljoen. Sap wordt betaald door de vastgoed-bv van Stepping Stones. Zijn salaris ligt rond de 150.000 euro per jaar. Dividend of een andere uitkering heeft hij sinds de oprichting in 2007 niet gekregen. Recent verkocht Sap zijn aandelen aan Korian. ‘Die heb ik verkocht met een plusje’, wil hij daarover kwijt. ‘Maar vergeet niet dat ik al die jaren keihard voor dit bedrijf heb gewerkt.’
De door Sap verkochte aandelen zaten in zijn vennootschap Sap Inc. Volgens de laatste jaarrekening zat hier eind 2018 een eigen vermogen van 4,7 miljoen in. Als het loon van Sap wordt betaald door de vastgoed-bv en hij nooit dividend of een andere uitkering heeft ontvangen, waar komt dit bedrag dan vandaan? ‘Dat is privé,’ vindt Sap.
Inmiddels heeft Korian ook andere particuliere woonzorginstellingen overgenomen: Het Gouden Hart, Ontzorgd Wonen en Rosorum. De familieleden van Stepping Stones-bewoners zien deze overnames met lede ogen aan. Zij hebben hun zorgen over de kwaliteit van zorg en de overnames van Korian gedeeld met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Tot meer dan een advies om in gesprek te gaan met de zorgaanbieder en eventueel een klacht in te dienen bij een geschillencommissie heeft dat nog niet geleid. Sap heeft de problemen zelf overigens ook bij de inspectie gemeld.
Terwijl eigenaar Korian op overnametocht is, besluit de familie hun moeder Ans vlak voor de uitbraak van corona weg te halen uit Villa Gardiaan. Zij brengen haar onder in een nabijgelegen regulier verpleeghuis. Een paar maanden geleden vierde Ans haar 88ste verjaardag. Haar gezondheid holt inmiddels achteruit. ‘Het was geen gemakkelijke beslissing om mijn moeder op haar leeftijd nog een keer te laten verhuizen, maar we konden niet anders. Alle klachten zijn genegeerd en er kwam geen verandering,’ zegt de dochter van Ans. ‘Stepping Stones belooft businessclass-zorg, maar gedraagt zich als een prijsvechter.’
De naam van Ans is gefingeerd. Haar echte naam is bij de redactie bekend.
Alzheimer Nederland ziet een opmars van kleinschalig wonen. Dit betekent maatwerk en differentiatie in woonvormen en dat ondersteunen wij. Randvoorwaarde is echter altijd dat de basiszorg goed moet zijn. Dat is het uitgangspunt. En servicekosten moeten transparant zijn, zodat de bewoner en zijn familie inzicht hebben in de kosten van de geleverde zorg en niet dubbel (of onnodig extra) betalen. Voor de kwaliteit van de geleverde zorg is het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg leidend, de inspectie moet dit waarborgen, zodat misstanden worden voorkomen. Goed geschoolde medewerkers én vrijwilligers zijn daarbij cruciaal.
38 Bijdragen
Adriaan van Geest
Judith Spanjers 1
Adriaan van GeestL. J. 4
Onno Van Woerden 6
Enige mate van ondernemerschap in de zorg is echter wél wenselijk, alleen wél binnen bepaalde kaders. Misschien is het zinvol om een aparte rechtsvorm hiervoor te introduceren (de sociale bv). Een aparte rechtsvorm geeft de wetgever dan de mogelijkheid om eenduidige criteria voor zorg-ondernemers op te stellen.
Annemarie Zirkzee
Onvoldoende bemensing door ziekte, hoog verloop, onvoldoende specifieke kennis bij zorgpersoneel, ondoorzichtige en extra bijdragen, niet nagekomen beloftes van activiteiten, een directeur die niet uit de zorg komt, niet volgen of ernstige vertragen van klachtenprocedure, mooi weer spelen op websites en media-uitingen zijn kenmerken van de ouderenzorg in Nederland.
Er wordt naar mijn ervaring misschien nog wel op nog ondoorzichtiger wijze bij 'in natura'-instellingen gebruik gemaakt van kwetsbare groepen.
Siem Eikelenboom 3
Annemarie ZirkzeeJosina Surewaard 1
Siem EikelenboomAnnemarie Zirkzee
Siem EikelenboomJudith Spanjers 1
Annemarie ZirkzeeYwe IJkema
Annemarie ZirkzeeMini
Ze zit nu in een regulier pleeghuus en de verzorging, aandacht en activiteiten zijn vele malen beter geregeld! Ook daar kampen ze met personeels tekorten en is niet iedereen echt opgeleid, maar er is echte betrokkenheid en liefde en aandacht voor de bewoners!
Ik vind dat hier echt op ingegrepen moet worden!
Gonny Feenstra
MiniJeanine Eng 1
Hannie Groen 4
Ruud van der Linden 1
Marco Fredriks 4
Anton Maes 2
https://www.ciz.nl/images/pdf/beleidsregels/Zorgprofielen.pdf
Tot slot geldt nog de eigen bijdrage voor de Wlz, die zorg-, inkomen- en vermogensafhankelijk is. Te betalen aan CAK. Doorgaan FTM, goed uitzoeken, want deze mensen kunnen dat niet zelf.
De Wlz-zorg wordt hier blijkbaar geleverd in de vorm van een volledig pakket thuis. Wat dat betekent en wat niet, staat hier beschreven:
https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/leveringsvormen-instelling-vpt-mpt-en-pgb-wlz
Rik van Dongen 3
Anton MaesDe crux lijkt te zijn dat betrokkenen niet zijn opgenomen in een 'instelling'.
https://www.zorginstituutnederland.nl/Verzekerde+zorg/verblijf-in-een-instelling-wlz
Daarbij gelden nl. ook regels t.a.v. de huisvesting:
"Het gaat bij verblijf om wonen in een instelling die geschikt is om de zorg te bieden waarop de verzekerde is aangewezen.
De eisen waaraan de huisvesting moet voldoen, hangen samen met het doel van het verblijf. De bouwkundige voorzieningen kunnen bovendien wijzigen als gevolg van nieuwe inzichten in de zorgverlening."
Bij 'volledig pakket thuis' is de hele huisvesting NIET geregeld; de kosten die daarvoor betaald worden zijn dus 'wat de gek ervoor geeft'. En dat zal ongetwijfeld 'speelruimte' geven voor winstpakkers - zeker in financiële zin.
Corrie Roelofs
Reinier van der Heijden
Het had nooit toegestaan moeten worden van de overheid dat particulieren zonder enige kennis van de zorg toestemming krijgen een tehuis starten.
Ook begrijp ik niet dat tehuizen moeten concurreren met een zo'n laagst mogelijke prijs. Hoe lager de kosten, hoe meer ten koste van de zorg. Ik erger mij al jaren aan dit soort praktijken en ben van mening dat dit permanent in de schijnwerpers moet komen. Het stemt mensen tot nadenken of het wel zo goed is je vader of moeder over te leveren aan de zorg van anderen?
De overheid is soms moeilijk te doorgronden en dit dit allemaal toestaat. Tweede Kamer schaam je. Wat er mijns inziens moet komen is een landelijk instituut dat niet alleen kijkt naar de kwaliteit van de zorg, maar ook naar de huisvesting, voeding etc. etc. Als je dan als oudere noodgedwongen moet besluiten, of door je kinderen wordt besloten dat je naar een particulier tehuis gaat, je bij dit instituut kan nagaan of de mogelijke keuze voor een tehuis wel de juiste is.
Wat bij mij ook nog naar voren komt is de vraag hoe in een particulier tehuis gehandeld wordt als iemand in de laatste fase van zijn leven zit en door ziekte binnenkort komt te overlijden. Hoe is dat geregeld? Met de kwetsbare ouderen die niet meer voor zich zelf kunnen zorgen wordt omgegaan als 'handel'.
Directeuren strijken gigantische salarissen op. Als ik dit allemaal zo overzie dan ga ik nog liever naar het levenseindekliniek dan naar een particulier tehuis. Ik wil als mens niet als 'handel' worden behandeld.
Er zullen ongetwijfeld ook goede voorbeelden zijn, maar de vraag is hoe kom ik daar achter? Enfin, het heeft bij mij het nodige wakker gemaakt en zoek naar wegen hoe ik een bijdrage kan leveren om dit te veranderen.
Judith Spanjers 1
Reinier van der HeijdenAnton Maes 2
Judith SpanjersPieter de Bruin
Het contact met de familie wordt door het gebrek aan kennis vaak problematisch en dat kan leiden tot escalatie met toegangsverbod, contactverbod en pogingen tot uitschakelen van familie door wijziging van mentor en bewindvoerder.
Ik ben advocaat voor een familielid van een Surinaamse dementerende bejaarde en merk dat de verwachtingen over en weer van instelling en familie in hoge mate uiteen lopen en tot heftige acties over en weer leiden.
Louise Nicolai
Mijn moeder was net overleden en ik had de zorg voor mijn bejaarde vader van begin “80.
Hij woonde zelfstandig maar van de toegekende Gulden 200.- PGB per maand kon ik niet dagelijks iemand laten langskomen om te zorgen dat hij zijn medicijnen tegen o.a.epilepsie, en overige benodigde zorg kreeg.
Het reguliere verzorgingshuis zat vol.
Toen hij op een dag zijn zoveelste epileptische aanval kreeg en de huisarts niet wilde langskomen, kreeg ik wel het advies van de HA om een particulier verzorgingshuis in te schakelen.
Zij kwamen wel langs en betuigden hun medeleven met het feit dat mijn vader al twee dagen in een bevuild bed lag. Maar ja.... ze hadden helaas geen plek voor hem. Na veel overleg zou er dan misschien toch iets geregeld kunnen worden.... ik was ten einde raad en bereid iedere vorm van hulp te aanvaarden.
Er zou een nieuw zorghuis aan de Rijksstraatweg geopend worden. Daar kwam mijn vader uiteindeljk terecht. Kosten: 8800,- gulden per maand. Voor dat geld had hij onderdak en eten. En dat was het dan ook.
Wanneer ik op bezoek was dan werd ik vrij snel door de familie de keuken ingedreven waar er soms door drie generaties van deze familie tegelijk op me werd ingepraat; hoe zielig mijn vader wel niet was en dat ik ervoor kon zorgen dat hij goede zorg zou krijgen in de laatste jaren van zijn leven. Daarvoor moest ik, aldus de familie Kruseman, mijn vaders huis verkopen en de opbrengst ervan - naar verwachting zo’n 300.000 gulden- aan hun overmaken. Ze zouden dan tot het einde van zijn leven voor hem zorgen, zo werd me verteld.
Intussen had de familie geen geld om een nieuwe schoenveter voor mn vader aan te schaffen. Zoonlief van begin 20 woonde op zolder en zat soms overdag tussen de oudjes TV te kijken en z’n sigaretjes te roken. Een man van 90 werd z’n sigaretten ontzegd omdat roken niet goed voor hem was....etc.etc.
Paul Jonas
Martin Haarmans 5
Rinus ten Haaf 1
Martin Haarmansnon non
Martin HaarmansHet streven van zowel zorgaanbieders als zorgverzekeringen is , mijn inziens, een zo aantrekkelijk mogelijke partij te worden voor overname door Amerikaanse zorg multinationals en dat kan nooit door goede zorg voor iedereen te leveren en zal op het bedroevende Amerikaanse niveau uitkomen.
Mijn vaste overtuiging is dat dit het uiteindelijke doel is van de huidige regering .
Guido Nafzger 2
Marina Barink
Tom Verspaandonk
Hans van Bakel
"Anne-Mei The" De antropoloog is sinds 2012 bijzonder hoogleraar Langdurige Zorg en Dementie aan de Universiteit van Amsterdam. ‘Ik ben helemaal niet tegen commerciële partijen. Ik denk dat concurrentie goed is en dat nieuwe spelers voor de nodige creativiteit en inventiviteit in de sector kunnen zorgen. Het nadeel kan zijn dat commerciële partijen meer gaan voor het mooie plaatje dan voor de goede zorg. Als je zoveel betaalt om daar te wonen, verwacht je toch dat daar meer en beter opgeleid personeel rondloopt. Prijs en kwaliteit moet in evenwicht zijn.’
Aanvulling
Zij is vriendin van Ab Klink, het voormalig lid van de regering verantwoordelijk voor de marktwerking in de zorg. Hij is nu verbonden aan de CZ groep, runt daar "Promovendum".
Jeroen van Beek
Hans van BakelGonny Feenstra
Maar ook de processen van WMO tot CIZ endaarna mag aandacht hebben. Er is veel mogelijk om snel te verbeteren.
Thuiszorg organisaties verdelen onderling hun wijken, het lijken wel glazenwassers praktijken. In het appartement complex van mij ouders was er zelf een medewerker die bewoners dwong hun egevens af te geven en tekenen.
Berd Stapelkamp
Gonny FeenstraBerd Stapelkamp
Ina Winter
Kim de Wit
What goes around comes around.
Het is bovendien erg naïef om marketing praat te geloven. Loop een dag mee als vrijwilliger op locatie en je weet meteen hoe de vork in de steel zit.