De Duitse justitie deed op 9 april met een Großrazzia van zich spreken. In de Duitse deelstaten Baden-Württemberg, Beieren, Nedersaksen en Hessen werden invallen gedaan bij bedrijven en privé-adressen in verband met het strafrechtelijke onderzoek naar de grootschalige fraude met het terugvorderen van dividendbelasting: CumEx-fraude. Ook het kantoor van ABN Amro in Frankfurt kreeg ‘officials’ van de Duitse fiscale opsporingsdienst en het kantoor van de openbare aanklager uit Frankfurt op bezoek, zo liet ABN Amro aan het Handelsblatt weten, de zakenkrant die vorige week met de primeur van de invallen kwam.

Volgens het commentaar van ABN Amro dat de woordvoerder van de bank ook met FTM deelde, zouden deze ‘officials’ met de bank in ‘contact’ zijn getreden. Volgens Het Financieele Dagblad werd ABN Amro ‘bezocht’. En dat precies op de dag dat elders door 180 rechercheurs van de Duitse fiscale opsporingsdienst, politiemensen en officieren van Justitie ‘invallen’ werden gedaan. Had ABN Amro Frankfurt te maken met een inval, of kwamen de opsporingsambtenaren gewoon even op de koffie voor een genoeglijk vragenuurtje? De woordvoerder van de bank wil er geen concreet antwoord op geven.

Er stond al eerder een inval bij ABN Amro op de rol, zo bleek eind 2018 uit onderzoek van FTM

Met betrekking tot het grote CumEx-schandaal en het daaruit resulterende Duitse strafrechtelijke onderzoek, stond er al eerder een inval bij ABN Amro op de rol, zo bleek eind 2018 uit onderzoek van FTM. Althans, als het aan de officier van justitie uit Keulen had gelegen die in de zomer van 2014 het rechtshulpverzoek deed. Tot een onaangekondigd bezoek van mannen met zwarte jassen met de letters FIOD op de rug, kwam het niet: het verzoek om bij verrassing kantoren in aan de Gustav Mahlerlaan in Amsterdam te doorzoeken, werd door een officier van justitie van het Functioneel Parket afgewezen. ABN Amro kon maanden later een harddisk met informatie aan ambtenaren van de FIOD overhandigen. Hun komst was keurig van te voren aangekondigd.

De vorm van fraude waar het Duitse Openbare Ministerie zo fanatiek de jacht op heeft ingezet, ging vele jaren lang schuil onder de neutraal klinkende term ‘dividendarbitrage’ en werd vanuit verschillende financiële hoofdsteden in Europa uitgevoerd, waaronder Amsterdam. De professionele term voor deze transacties, waarbij meerdere keren dividendbelasting wordt teruggevorderd terwijl er maar één keer of helemaal geen dividendbelasting wordt afgedragen, is CumEx. Vele bankiers, handelaren, investeerders, advocaten en accountants van gereputeerde instellingen gristen jaar op jaar in het zogenoemde dividendseizoen hun buit uit de staatskassen. De totale CumEx-schade in Duitsland over de periode 2005-2012 werd in 2017 door een hoogleraar op 7,2 miljard euro beraamd. Voorzichtiger schattingen gaan ervan uit dat de CumEx-zwendel de Duitse schatkist 5 miljard heeft gekost.

Een van de banken die zeer actief was op het front van de CumEx-transacties was Fortis. De afdeling Global Securities Lending & Arbitrage (GSLA) was op het Amsterdamse Rokin gevestigd en stond tot 2005 onder leiding van een van de leidende Europese CumEx-handelaren: Frank Vogel. Bij de nationalisatie van het Nederlandse deel van Fortis en ABN Amro, kwam de afdeling GSLA in staatshanden. Toen de Duitse Justitie in 2012 het strafrechtelijke onderzoek naar de grootschalige CumEx-fraude startte, kwam ook ABN Amro in het vizier.

Een jaar nadat de harddisk met informatie aan de FIOD-ambtenaren was gegeven, op 27 oktober 2015, begon de zogenoemde roadshow voor de beursgang van ABN Amro. Het beursprospectus van ABN Amro meldde niets over de belangstelling van de Duitse justitie voor aan CumEx-gerelateerde onderdelen van de staatsbank. Wel maakte het prospectus melding van dividendarbitrage-activiteiten van twee voormalige buitenlandse dochters: een in Duitsland en een in Luxemburg.

Op de dag dat de campagne voor de beursgang van start ging, liet ook de Duitse justitie weer van zich horen

Op dezelfde dag dat de campagne voor de beursgang van start ging, liet ook de Keulse officier van justitie weer van zich horen. Zij deed dat met een schriftelijk informatieverzoek. Ze wilde van ABN Amro Clearingbank inzage krijgen in de handelsdata van klanten van de bank, onder andere van een vennootschap die in Dubai is gevestigd. Een maand later – inmiddels was de beursgang van ABN Amro succesvol verlopen – kreeg ze van de in Frankfurt gevestigde afdeling van ABN Amro Clearingbank te horen dat ze die informatie niet kon krijgen.

In maart 2016 kreeg de pers in de gaten dat ABN Amro in Duitsland voorkwam op een lijst met banken die betrokken waren bij ‘gesjoemel met belastingen’. Mainhattan Finance & Trading GmbH – het voormalige Fortis-onderdeel GSLA Finance Holding GmbH in Frankfurt – werd in oktober 2012 voor 98 miljoen euro aangeslagen door de Duitse fiscus wegens ‘illegaal dividendstrippen in de periode 2007-2009’, onthulde Het Financieele Dagblad in november van dat jaar.

ABN Amro liet desgevraagd journalisten herhaaldelijk weten dat het 'in nauw en goed contact’ staat met de Duitse autoriteiten en ‘volledig en constructief’ meewerkte. In werkelijkheid wist ABN Amro de informatievoorziening aan de Duitse Justitie jarenlang te traineren, zo blijkt uit het onderzoek van FTM in verband met The CumEx-Files. Uit delen van het strafdossier, waarin FTM inzage heeft, bleek dat de bank pas begin 2018, na dreiging om onder dwang van politie te moeten meewerken, overstag ging om de informatie die jaren eerder al was opgevraagd, aan de Duitse opsporingsinstanties te overhandigen.

Vorige week, dinsdag 9 april, was het weer raak en meldde de Duitse justitie zich opnieuw bij ABN Amro. Dit keer dus bij het kantoor in Frankfurt en zonder dat de opsporingsbeambten hun komst beleefd hadden aangekondigd. ABN Amro nam daar geen aanstoot aan. Wat door de woordvoerders van de Duitse justitie wordt omschreven als een ‘doorzoeking’, is in de ogen van de bank slechts een ‘informatieverzoek’.

Het gaat daarbij om vroegere klanten van ABN Amro (Fortis) die zich mogelijk bezondigd hebben aan CumEx-fraude. ‘Met de betreffende officials is afgestemd welke informatie wij zullen en kunnen aanleveren en binnen welk tijdsbestek dat gaat gebeuren,’ laat een ABN Amro-woordvoerder FTM weten. ‘Dit is in lijn met de manier waarop wij tot op heden meewerken met de onderzoeken verricht door Duitse autoriteiten.’

Wordt vervolgd.

In ander CumEx-nieuws: Sanjay Shah

Intussen bijten de vermoedelijke daders steeds meer van zich af. Een van de hoofdrolspelers in de internationale CumEx-fraude is een Brit met Indische wortels, Sanjay Shah, die de kneepjes van dividendarbitrage naar eigen zeggen ooit leerde bij de Londense vestiging van Rabobank. Het Deense Openbaar Ministerie becijfert de schade die de Deense fiscus door Shahs handel heeft geleden op 1,6 miljard euro. Het OM in het Duitse Hamburg verdenkt Shah van het witwassen van 220 miljoen euro via de Varengold Bank in Hamburg. Maar de Deense en Duitse onderzoeken lopen moeizaam, mede door een gebrek aan medewerking van onder andere de Britten en de Amerikanen. Datzelfde geldt voor een Belgisch onderzoek naar de praktijken van Shah.

In 2016 werd Shahs bedrijf Solo Capital nog op last van de Britse autoriteiten gesloten. Zijn tegoeden werden bevroren. Maar eind 2018 werd een deel van dat vermogen weer vrijgegeven. De Duitse zakenkrant Handelsblatt kreeg van bronnen binnen de Britse justitie te horen dat de Britten eigenlijk geen interesse meer hebben in de zaak.

Een woordvoerder van de tegenwoordig in Dubai woonachtige Brit laat Handelsblatt weten dat Shah in mei bij een Engelse rechtbank een lading documenten zal inleveren die moeten aantonen dat zijn dividendarbitrage-praktijken legaal waren. Daarna zal hij een schadeclaim indienen van meer dan een miljard euro.