De mkb-er die ooit nog iets heeft vernomen van de op 21 september met veel tromgeroffel geïntroduceerde Nationale Financieringswijzer mag het zeggen. Naast dit onbekend gebleven initiatief heeft het ministerie van Economische Zaken nu een aanvullend speeltje bedacht om mkb-financieringen vlot te trekken: FINK. Met deze online portal wil het ministerie ondernemers snel een overzicht bieden van mogelijke, hun passende, investeerders. Om zo, aldus de FINK-website, 'de dynamiek in de financieringsmarkt [te] verbeteren'. 

Dit lijkt echter een tot mislukken gedoemde exercitie. De banken — toch de allerbelangrijkste mkb-financiers — doen namelijk niet aan FINK mee. In een verklaring van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) over het initiatief valt te lezen dat de banken 'voor de overheid geen rol [zien] weggelegd bij het ontwikkelen van een marktplaats voor vraag en aanbod in mkb-financiering'. 

Duur feestje Economische Zaken

Het beloofde in 2015 zo’n mooi project te worden, de Nationale Financieringswijzer. En het mocht wat kosten ook. Op initiatief van het Ministerie van EZ werd een website ontwikkeld die alle ondernemers op zoek naar financiering via één portal naar mogelijke kredietverleners doorverwijst. Alle relevante marktpartijen zegden er op voorhand hun medewerking aan toe. Weliswaar niet van harte, maar toch.

Daags voor 21 september — de dag dat die Nationale Financieringswijzer live zou gaan — was er nog een grootschalige mkb-top en een laatste meeting van stakeholders. Daar vroeg ik de verantwoordelijke topambtenaar naar de geplande promotionele vervolgacties om de mkb-doelgroep na de introductiedag structureel te bereiken. Hij reageerde alsof hij water zag branden: ‘Er is geen promotiecampagne gepland’. In november, kondigde hij aan, ‘komt de stuurgroep bijeen om daarover van gedachten te wisselen, om dat in het voorjaar van 2016 eventueel een vervolg te geven’. 

Ik stond perplex van zoveel naïviteit. Bakken gemeenschapsgeld zijn uitgegeven aan het opzetten van een infrastructuur en een website en het organiseren van een peperduur feestje. Om vervolgens het hele plan niet op de markt te introduceren en zonder enige relevante publicitaire opvolging. 

De bedoelde stuurgroepbijeenkomst werd vervolgens uitgesteld en geen ondernemer heeft ooit nog iets van de Nationale Financieringswijzer vernomen. Vrijwel alle stakeholders hebben ieder hun eigen, bestaande portals verder ontwikkeld.

FINK is opnieuw een kostbaar en ondoordacht plannetje van het ministerie

Maatwerk banken

En nu komt Economische Zaken dan met FINK. Dat moet zowel financieringsaanvragen als de beoordeling daarvan in een gestandaardiseerd format mogelijk maken en mkb-ondernemers rechtsreeks naar een passende financier verwijzen. Meestal is tegenwoordig trouwens cofinanciering noodzakelijk en volstaat doorverwijzing naar één financier helemaal niet, maar dat terzijde. 

Opnieuw een kostbaar en ondoordacht plannetje van het ministerie, omdat de banken dus niet aan FINK meedoen. Financiers moeten volgens de banken 'zelf kunnen bepalen welke gegevens en criteria zij relevant achten bij de soms subjectieve beoordeling van financieringsaanvragen'. Wie het consultatiedocument van de banken naleest, begrijpt verschillende van hun argumenten daarvoor ook wel. Samengevat stelt de NVB: ‘De markt voor zakelijke financiering is complex en heterogeen en het verstrekken van financiering is altijd maatwerk.' 

In die stellingname hebben ze ook volstrekt gelijk. Bedrijfsfinanciering is inderdaad altijd adviesgevoelig maatwerk. In de huidige tijd zelfs meer dan voorheen. In het licht van deze stellingname van de NVB is het dan wel heel vreemd dat de banken in één adem de inzet van systeembankieren noemen, dat wil zeggen het gebruik door banken van ‘beveiligde internetmodules waarmee specifieke doelgroepen [lees: het mkb met een 'kleine' kredietbehoefte] snel en efficiënt financiering kunnen aanvragen’. Die praktijk staat compleet haaks op ‘complex en maatwerk’.

Verder is nog een tweetal door de NVB aangevoerde stellingen op zijn minst een beetje raar. Volgens de NVB zouden ‘de meeste mkb-ondernemers geen externe financiering nodig hebben’ en is ‘voor veel ondernemers het aantrekken van financiering geen probleem’. Dat is allebei natuurlijk je reinste flauwekul. De meeste mkb-ondernemers hebben wel degelijk kredietbehoeften. Die zijn echter in een orde van grootte die voor banken onrendabel is geworden. Afhankelijk van het risicoprofiel levert dat, alweer volgens de NVB, de banken ‘onvoldoende rendement op om te verstrekken en om tijdens de looptijd te kunnen monitoren’. Niet voor niets ontstaan er zoveel nieuwe niet-bancaire en ‘fintech’ initiatieven.

NVB zegt nee

Terug naar de kostbare speeltjes van het ministerie van EZ. Natuurlijk, het siert het ministerie dat er wordt meegedacht. Maar het ministerie schiet wel tekort in de manier waarop het de plannen uitvoert. In 2015 hebben de banken ervoor gekozen om EZ voor wat betreft de Nationale Financieringswijzer niet publiekelijk tegen te werken. Maar er kan ook bepaald niet van ruimhartige medewerking gesproken worden. En al snijden niet al hun argumenten hout, de banken zijn er ten aanzien van FINK nu tenminste wel duidelijk in.

EZ schiet tekort in de manier waarop het de plannen uitvoert

Op het ministerie hebben ze van dat verleden kennelijk niets opgestoken en zijn ze stug doorgegaan met FINK. Het lijstje stakeholders dat zich daar nu aan verbonden heeft, omvat voor een belangrijk deel intermediairs. Dat zijn zelf vaak nog start-ups in de nieuwe wereld van de aanvullende mkb-financiering. Een aantal van hen wordt direct of indirect financieel door EZ gesteund. Of zelfs in de lucht gehouden via financiële injecties van datzelfde ministerie. 

Nu de banken om hen moverende redenen niet meedoen, maakt dat de pilot FINK met de huidige partijen op voorhand tot mislukken gedoemd. Het is, net als de Nationale Financieringswijzer, een ondoordachte geldverspilling. Kappen ermee, zou ik zeggen. En in het vervolg professioneler voorbereiden. En beter uitwerken.