
Gaat het echt beter met ons wanneer de economie groeit? Lees meer
'De economie groeit, dus het gaat goed met Nederland.' Dit soort uitspraken hoor je vast wel eens voorbij komen. Maar klopt dat wel? Waar praten we nu eigenlijk over als we het over de economie hebben?
Economie is een sociale wetenschap – het gaat over mensen en hun interactie. In veel economische discussies is deze menselijke factor alleen ver te zoeken en wordt er vooral gegoocheld met cijfertjes. Economie wordt zo een onnavolgbaar onderwerp voor iedereen die niet van wiskunde houdt; en daar lijdt het maatschappelijk debat onder. Economische argumenten worden regelmatig op dogmatische wijze ingezet om politieke besluiten te legitimeren – zonder aandacht te schenken aan de sociale implicaties. De economische leer vormt zo de perfecte sluier voor machtsmisbruik.
Het geloof in 'economische groei' heeft daarmee veel weg van een religie: in de veronderstelling dat het goed voor ons is – maar zonder echt te begrijpen waarom – lopen we als makke lammetjes achter de predikers van de economische waarheid aan. In het dossier 'De economische religie' ontkrachten we economische mythes en belichten we het maatschappelijke aspect achter de cijfertjes.
Polmans onvermogen om Unilever te verduurzamen is een maatschappelijk probleem
Podcast | Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Geen subsidies voor bedrijven, maar een betaalde baan voor iedereen
Wat er écht gebeurt als een wereldwijde crisis ons raakt
Joseph Stiglitz: ‘We hebben luid protest nodig tegen de stille invloed van het grote geld’
OESO zet revolutionaire stap en wil geen pleisters meer plakken
Blind afbouwen van de staatsschuld? Investeer liever in de samenleving
De economische statistiek wordt van binnenuit aangevreten
We zijn verslaafd aan goedkoop geld, maar doen er te weinig mee
Een decennium crisis: we hebben niets geleerd
Beeldbewerking door Luuk van der Sterren © CC0 (Publiek domein)
Duurzaamheid ís economische groei
De tegenstelling tussen duurzaamheid en economische groei is onzin. Laat Trump en VVD of CDA er niet mee wegkomen, maant columnist Daniel Mügge.
Trekt president Donald Trump de stekker uit het klimaatakkoord van Parijs? Afgelopen weekeinde bij de G7-top in Sicilië liet hij zich niet in de kaarten kijken; volgens het laatste nieuws uit Washington neigt hij die kant op. De voorzitter van de nationale economische raad, Gary D. Cohn, lichtte ondertussen de kernafweging al toe: als blijkt dat duurzaamheid ten koste gaat van economische groei, moet de laatste voorrang hebben.
Maar de tegenstelling tussen groei en duurzaamheid is onzin. Niet alleen in schijnargumentaties vanuit het Witte Huis, maar ook in Den Haag, als VVD en vooral het CDA op dit punt moeilijk doen in de formatie.
Vieze groei oogt goed in de statistiek, maar uiteindelijk moeten we alsnog betalen
Ten eerste geeft het bruto binnenlands product (bbp), de standaard graadmeter voor economische groei, een vertekend beeld. Veel kosten van milieuvervuiling, zeker op de lange termijn, worden in het bbp niet meegenomen, omdat de vervuiler er geen rekening voor gepresenteerd krijgt. Vieze groei oogt dan wel goed in de statistiek, maar uiteindelijk moeten we alsnog betalen om de schade op te ruimen of te beperken. Het bbp is daarom een slecht kompas voor milieubeleid – het stuurt je stelselmatig de verkeerde kant op.
Maar zelfs als je alleen kijkt naar die nauwe definitie van economische groei, gaat die prima samen met een transitie naar duurzaamheid. Die transitie vergt enorme investeringen. Worden die gedaan, vertalen zij zich rechtstreeks in extra banen en een hoger bbp. De vraag is helemaal niet of duurzaamheid samengaat met economische dynamiek – dat doet zij zeker. De echte vraag is wie dat gaat betalen.
Pijnpunten
Bekijk het zo, en je snapt opeens waarom veel economische liberalen zo moeilijk doen. Het eerste pijnpunt: de omschakeling naar schone energie is disruptive, zoals de Amerikanen dat noemen – het verstoort de bestaande orde. Daarin maken vaak bedrijven de dienst uit van wie het zakenmodel direct of indirect aan oude energiebronnen hangt. Energiebedrijven zelf natuurlijk, maar ook de auto-industrie, transporteurs van brandstoffen, onderhoudsbedrijven van gaspijpleidingen, installateurs van CV-ketels, etc.
Als we omschakelen naar een duurzame economie moeten veel sectoren zich fors aanpassen. Daar tegenover staat nieuwe dynamiek op andere gebieden, zoals efficiëntere stroomnetten en zonnepanelen, betere oplaadpunten voor elektrische auto’s, enzovoort. Maar daar zit old business niet op te wachten, en zij mobiliseren politici die hun belangen van oudsher behartigd hebben – de Republikeinen in de VS; in Nederland de VVD en, in het geval van agrariërs, het CDA.
Investeringen waaraan we allemaal iets hebben, zoals schone lucht, zullen bedrijven nooit doen
Het tweede pijnpunt is het onvermogen van de markt om een succesvolle transitie te bewerkstelligen. Omdat de kosten van milieuvervuiling door iedereen gedragen worden, is die te goedkoop. Investeringen waarbij wij allemaal gebaat zijn, zonder dat we daarvoor op een markt kunnen betalen – iets als schone lucht of een beheersbare zeespiegel – zullen door bedrijven niet gedaan worden.
I will be announcing my decision on the Paris Accord over the next few days. MAKE AMERICA GREAT AGAIN!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) 31 mei 2017
Afleidingsmanoeuvre
Kortom, de omschakeling naar duurzaamheid kan niet zonder een sturende overheid. Die moet harde regels opleggen voor CO2-emissies. Die moet met veel geld investeren in een duurzame transport- en energie-infrastructuur. Die moet met een slim subsidiebeleid huishoudens over de streep trekken om zelf duurzamer te worden. Die moet met publieke middelen technologische innovatie steunen waar wij als maatschappij de komende decennia bij gebaat zijn.
Die sturende overheid hebben we hard nodig, maar zij rijmt niet goed met de ideologische bagage van VVD en CDA, en al helemaal niet met die van de Amerikaanse Republikeinen. Die houden nog steeds van een overheid die alleen van de zijlijn toekijkt en niet durft de wissels voor de toekomst goed te zetten.
We mogen politici niet met dit soort onzin laten wegkomen
De tegenstelling duurzaamheid en groei is dus een retorisch rookgordijn. Een afleidingsmanoeuvre van politici die oude belangen en ideeën niet kunnen loslaten. Bij Trump weet je niet of hij het niet misschien echt gelooft. Maar van alle andere politici moet je vermoeden dat zij dit soort argumenten tegen beter weten in gebruiken. We mogen ze niet met dit soort onzin laten wegkomen. Zolang hun argumenten onweersproken in de ruimte staan, houden die een schijn van plausibiliteit die ze niet verdienen.
19 Bijdragen
Peter Urbanus 5
Een eerlijke berekening zou moeten uitwijzen wat productie in Europa zou kosten en moeten worden afgezet tegen de kosten die daar worden gemaakt, dus inclusief genoemde factoren.
Robelia 8
Het probleem blijft dat milieuschade wordt gesocialiseerd en de winsten geprivatiseerd. Blijkbaar heeft niemand baat bij het doorrekenen van schade in de productieketen. Goedkope spijkerbroeken: Top; Goedkoop vliegen: Top; Plastic soep in de oceanen: Who cares.
We zitten allemaal als kikkers in een pan water en zien dat die aan de kook wordt gebracht.
Matthijs 11
RobeliaBob Fleumer 5
Robelia 8
Bob FleumerMarla Singer 7
RobeliaLos van dat is het ook de vraag in hoeverre klimaatakkoorden ingezet worden als een politiek middel om ontwikkelende werelden te beletten om uit de negatieve spiraal van schuld/corruptie en oorlogsdreiging te komen. Een economisch sterk land kan het zich veroorloven om zich niet aan de doelstellingen te houden. Maar de kleinere landen kunnen bij lange na niet op tegen diplomatieke druk of zelfs economische sancties als zij zich niet aan de afspraken houden.
En waar gaat dat geld naartoe, wat wordt er mee gedaan en wat komt er uiteindelijk uit?
Dat zijn zeer interessante vragen die uitnodigen tot een nader onderzoek.
Johan24 4
RobeliaLydia Lembeck 12
Bob FleumerDe beelden van Groenland lijken me overtuigend genoeg, evenals de afkalving van gletschers en zee- en landijs over in de wereld.
https://www.npo.nl/andre-op-aarde/15-11-2013/NPS_1230333
Graag aanvullend met het laatste nieuws: https://www.scientias.nl/gigantische-antarctische-ijsberg-breekt-binnenkort-waarschijnlijk-af/
Luuk van der Sterren 10
Lydia Lembeck"De onderzoekers benadrukken overigens dat er geen directe bewijzen zijn dat de ijsplaat breekt als gevolg van de opwarming van de aarde. Het is ‘The Circle of Life’, zoals Sir Elton John ooit zong. Net zoals er blaadjes aan een boom groeien en de blaadjes vervolgens weer vallen, groeit het zuidpoolijs en breekt er ijs af. Dat is een natuurlijk fenomeen en zo gebeurt het al vele miljoenen jaren. Opwarming van de aarde kan er wel voor zorgen dat er meer ijs verloren gaat dan dat er bijkomt, maar het is lastig om dit direct aan te tonen. Onze planeet is immers heel complex, waardoor gebeurtenis A (opwarming aarde) niet altijd resulteert in B (smelten poolkappen). Zo vervijfvoudigde de snelheid waarmee het Antarctische zee-ijs tussen 2000 en 2014 groeide."
Je moet wel opletten welke argumenten je aanhaalt.
Lydia Lembeck 12
Luuk van der SterrenLuuk van der Sterren 10
Bob FleumerJohan Lemmens
Matthijs 11
Als ik als persoon een lading vuil voor mijn deur op straat stort, dan is het vanzelfsprekend dat ik voor het opruimen ervan betaal (plus boete). Maar als een bedrijf CO2 uitstoot hoeft er opeens niet voor betaald te worden. Nou ja, er is zo'n CO2 rechten systeem opgetuigd maar er zijn zoveel gratis rechten uitgedeeld dat het eerder een subsidie voor kolencentrales is dan een maatregel om iets aan CO2 uitstoot te doen.
Jacob 5
Matthijshttps://www.oneworld.nl/groen/klimaat/shell-uitstoten-co2-flink-belasten
Michel Fleur 6
Internationale handel met verwaarloosbare transportkosten (Bunker olie) leidt tot het laagste afvoerputje. Dat kost hier banen. Vrijhandelsverdragen hebben alleen voordeel in modellen van mainstream economen waarin "volledig arbeidsevenwicht" wordt verondersteld. Partijen als de VVD willen ook van ons land een afvoerputje maken, waarin werkende mensen geen rechten hebben en speculanten de overheid kunnen aanklagen als ze rendement dreigen te verliezen. Als het een toneelstuk was, zou ik dubbel liggen.
GP GPGP
Net abonnee geworden op FTM, vanwege de gedegen onderzoeksjournalistiek. Zoals die VVD voorzitter. En nu weer zo'n flut opiniestuk. Oppervlakkig, niet goed geresearched.
Een interessante onderzoeksvraag in de geest van FTM zou zijn:
Wie verdienen er geld aan het concept van global warming?
Zoiets bijvoorbeeld: http://interessantetijden.nl/2017/06/02/geweldig-klimaatnieuws-voor-amerikanen/
Linkse smeekbedes voor meer overheidsbemoeienis hebben de wereld nog nooit geholpen.
Bart Crezee 1
GP GPGPWat betreft het verdienen aan klimaat en de energietransitie: daar hebben we al aardig wat stukken aan besteed. Zoek vooral eens in het archief of bekijk de verschillende dossiers daarover.
wim de kort 8
in de diepste stukken van de zee. Zo slim waren ze, goed diep, mooi opgeruimd, nooit geen last meer van. Het geeft aan met wat voor lieden
we te maken hebben. Je kunt je afvragen of ze tegenwoordig slimmer zijn.
Johan24 4