
Nederlandse politici moeten stoppen met het luisteren naar fossielen uit de gas- en olie-industrie zoals Jeroen van der Veer. Hun goede raad is gewoon te duur.
Meer kerncentrales. Met Poetin valt prima te onderhandelen. En 'we weten niet hoe het hele debat over klimaatverandering gaat aflopen' (sic).
Zie hier de visie die voormalig Shell-ceo Jeroen van der Veer mocht ontvouwen op radiozender BNR. Van der Veer is een intelligente man. Dat maakt het lastig zijn uitspraken af te doen als de laatste sputteringen van een fossiel. Hij is voorzitter van werkgroep New Energy Architecture van het World Economic Forum (WEF). Een invloedrijke club. Als het gedachtengoed van Van der Veer representatief is voor de ideeën van deze werkgroep, is de vraag waarom het woord 'New' is opgenomen in de naam. Vernieuwing hoeven we dan vanuit het WEF niet te verwachten. Wél handhaving van de status quo en op de oude voet verder gaan. Dan staat één ding vast: de energiemarkt blijft in handen van oligopolies van staten en bedrijven. En duurzaam is ze al helemaal niet.
Van der Veer zegt vooruit te willen kijken naar 2050, maar lijkt blind voor de ontwikkelingen op het gebied van energie op dit moment. Donderdag maakte het Internationaal Energie Agentschap bekend dat duurzame technologie wereldwijd in 2013 goed was voor 22 procent van de productie van elektriciteit. Over vijf jaar zal dat 26 procent zijn, ook al vlakt de sterke groei van de afgelopen jaren af door politieke onzekerheid. Het agentschap onder leiding van voormalig minister Maria van der Hoeven raamt dat er jaarlijks 230 miljard dollar in duurzame energie wordt geïnvesteerd. In 2013 was dat 250 miljard dolar. [>>de presentatie van Van der Hoeven].
De duurzame elektriciteitsproductie groeit dus snel, veel sneller dan enkele jaren geleden nog voor mogelijk werd geacht. In Duitsland bijvoorbeeld werd in het eerste halfjaar van 2014 eenderde van de elektriciteit geproduceerd door middel van duurzame bronnen. Dat is te danken aan de Energiewende, het drastische besluit van de Duitse regering om alle kerncentrales vanaf 2022 te sluiten. Ook al is daar veel kritiek op en loopt de transformatie verre van wunderbar, de transformatie is een ongelooflijke prestatie.
De Energiewende zorgt voor veel werkgelegenheid, niet in Rusland of het Midden-Oosten, maar in eigen land
Hoewel de Duitse consument daar letterlijk een hoge prijs voor betaalt, heeft dat, tot verbazing in vooral de Amerikaanse pers, nog niet tot protestmarsen geleid. Uit opiniepeilingen blijkt zelfs dat tweederde van de Duitsers de Energiewende steunt. Dat is te danken aan het feit dat miljoenen Duitsers er baat bij hebben: ze zijn zelf producent dankzij de zonnepanelen op hun dak of hun aandeel in een windturbine. Daarbij is duurzame energie inmiddels ook een belangrijk exportproduct geworden. De Energiewende zorgt voor veel werkgelegenheid, niet in Rusland of het Midden-Oosten, maar in eigen land. In het Noorden van Duitsland is bijvoorbeeld alleen al de aanleg van offshore windparken goed voor 18.000 arbeidsplaatsen. Duurzaam kost geld, maar levert ook veel op.
In Nederland was het hernieuwbare aandeel in de totale stroomvoorziening een stuk lager: 12,2 procent. Terwijl in alle landen om ons heen het aandeel van duurzame energie toeneemt, is het aandeel ervan Nederland in 2013 gelijk gebleven aan dat in 2012, zo blijkt uit het Rapport Hernieuwbare Energie dat het CBS donderdag publiceerde. Het verbruik van hernieuwbare elektriciteit daalde zelfs. Volgens het CBS is dat te wijten aan het feit dat kolencentrales minder biomassa stookten. Het verbruik van hernieuwbare warmte steeg wel door de stijgende levering van warmte door afvalverbrandingsinstallaties. De vraag is of dat wel een schone, duurzame bron is. Een plastic fles brandt zo lekker omdat het in wezen een aardolieproduct is.
Nederland profiteert overigens wel van de goedkope Duitse stroom. De Duitse consument mag zich blauw betalen, Nederland importeerde vorig jaar 22,6 miljard kWh goedkope elektriciteit uit Duitsland waardoor de prijzen hier met 20 procent daalden.
Fossiele lobby
Dat Nederland zo ver achterloopt ten opzichte van intussen de meeste andere Europese landen – zelfs Roemenië presteert beter op het gebied van duurzame energie – heeft te maken met onze achtergrond als fossiele grootmacht. Van der Veer cs konden decennialang hun stempel drukken op de Haagse politiek en daardoor is het ministerie van Economische Zaken in feite een verlengstuk van de oliegigant.
Shell is als een van de grootste ondernemingen ter wereld en gezien zijn historie, het machtigste bedrijf van Nederland. Tot de splitsing in 2005 was het bedrijf ook aandeelhouder (25 procent) van de Gasunie en bepaalde het mede hoe ver de nationale gaskraan kan worden opengedraaid. En dus hoeveel geld er in de schatkist stroomde om de Nederlandse verzorgingsstaat mee te financieren. Via uitvoerder NAM, die de concessie op de exploitatie van aardgas bezit, oefent Shell de facto nog steeds de controle uit op 75 procent van de Nederlandse aardgasproductie.
Het idee om wat met de kennis en de al aanwezige infrastructuur te doen na de uitputting van de gasvelden lag voor de hand. Nederland koestert de ambitie om een sleutelrol te spelen in de handel en het transport van aardgas, de zogenoemde gasrotonde van Europa te worden. Daarin zijn miljarden aan belastinggeld in geïnvesteerd – tot 2014 8,2 miljard euro – zonder dat er ooit een behoorlijke politieke discussie is gevoerd over de haalbaarheid danwel wenselijkheid. De Rekenkamer deed er in 2012 onderzoek naar en kwam tot de deze conclusie:
'De Staat heeft de investeringen echter niet in alle gevallen aantoonbaar getoetst aan het publieke belang, dat wil zeggen: aan de vraag of de investeringen bijdragen aan schone, betrouwbare en betaalbare energievoorziening. Dit publieke belang behoort volgens het beleid dat het kabinet hiervoor zelf heeft geformuleerd, te worden meegewogen bij het beoordelen van investeringsplannen.' [>>lees hier de conclusies en aanbevelingen van de Rekenkamer]
Die investeringen in de gasstructuur zijn leuk voor bedrijven zoals Shell, dat op deze manier praktisch gratis zijn LNG uit Qatar en aardgas uit Rusland kan distribueren naar zijn Europese klanten. Maar of de Nederlandse economie en onze energievoorziening er net zozeer bij zijn gebaat valt te betwijfelen. Een herbezinning op deze investeringen is nog urgenter nu de spanningen rond Rusland en Oekraïne oplopen. De afhankelijkheid van Russisch gas, dat zo mooi via Nederlandse buizen naar de rest van Europa zou stromen, blijkt pijnlijk groot. Met Poetin valt prima te onderhandelen, zo ervoer Van der Veer. Maar niet als het om Oekraïne gaat. Europa zou kunnen besluiten om op energiegebied autarkisch te worden. Technisch kan dat trouwens binnen een jaar of 15 worden gerealiseerd.
Einde energiemaatschappijen
De komende jaren zal er ook in Nederland worden geïnvesteerd in windenergie, 18 miljard euro maar liefst. Voor de kust zullen duizenden windturbines worden geplaatst die ervoor moeten zorgen dat die 14 procent in 2020 wordt gehaald. Dat is vorig jaar afgesproken in het Energieakkoord, dat dankzij de bouwlobby onder leiding van voormalig CDA-leider Elco Brinkman, meer weg heeft van een bouwakkoord.
Windparken gaan uit van het traditionele concept van centrale opwekking en distributie van energie. In principe is het een goedkope vorm van energie. Maar is het nog wel de meest rationele oplossing? Het is zeker niet de enige. Centrale opwekking en distributie van elektriciteit is kostbaar en technisch gezien zijn er inmiddels superieure en concurrende alternatieven. Op Follow the Money pleitte hoogleraar Jan Rotmans eerder voor een radicale ommezwaai, waarmee Nederland in 15 jaar aardgasvrij zou kunnen zijn.
UBS komt tot de conclusie dat de tijd van grote energiemaatschappijen voorbij is
Dergelijke ideeën worden door de Jeroen-van-der-Veers altijd afgedaan als onrealistisch, te duur en als toekomstmuziek. Het interessante is dat het concept van decentrale opwekking juist steeds meer aanhangers vindt bij ondernemers en beleggers. Bill Gates en Warren Buffett bijvoorbeeld investeerden in ondernemingen die nieuwe batterijtechnologie ontwikkelen.
Deze week presenteerde zakenbank UBS een interessant rapport waarin zonne-energie, batterijen en elektrische auto's centraal staan. De bank komt daarin tot de conclusie dat de tijd van grote energiemaatschappijen voorbij is. De prijzen van zonne-systemen en opslag-technologie (onder meer batterijen) dalen dusdanig snel, dat er sprake is van een disruptive technology voor het huidige elektriciteitssysteem. Nog maar weinig mensen zijn zich bewust van de implicaties.
De UBS analisten constateren dat elektriciteitsconsumenten ook producenten worden. Elektriciteisbedrijven zullen daardoor hun huidige nutsfunctie goeddeels verliezen. 'Large-scale power generation, however, will be the dinosaur of the future energy system: Too big, too inflexible, not even relevant for backup power in the long run.'
Dat betekent niet dat deze bedrijven helemaal geen functie meer zullen hebben. Sterker, UBS ziet zelfs nieuwe kansen voor ze, maar die liggen meer in de organisatie van netwerken (smart grids), nieuwe diensten en gedecentraliseerde backup-systemen.
Nuchtere berekening
Het interessante aan dit UBS-onderzoek is dat het volledig met een financiële bril is geschreven, zonder de gebruikelijke politieke of klimatologische argumenten die discussies over de toekomst van de energievoorziening soms zo ondoorzichtig maken. Die financiële invalshoek helpt misschien ook om visieloze Nederlandse politici te helpen om van hun fossiele verslaving af te komen. UBS voert nuchtere berekeningen uit, kijkt met de ogen van een boekhouder naar zaken als payback time. En komt ook nog eens met handige beleggingstips voor beleggers.
Vooral het rendement van de combinatie van zonnepanelen, batterijen en elektrische voertuigen zal de komende jaren spectaculair stijgen. De kosten van accu's zullen rond 2020 met nog eens 50 procent zijn gedaald. Een elektrisch voertuig zal daardoor net zo duur zijn als een conventionele auto. Maar de kosten voor brandstof zullen $2000 per jaar lager zijn. Door die lage prijs voor accu's wordt het interessant voor huishoudens om hun gas- of olieverwarming te vervangen door accu's waarin de - met hun zonnepanelen opgewekte elektriciteit - op kunnen slaan.
In een van de rekenvoorbeelden laten de UBS-analisten zien dat de combinatie zonnepanelen-batterijen-auto nu al rendabel is, ook zonder een cent aan subsidie. Voor de auto-industrie als geheel is dat nieuwe ecosysteem trouwens een gemengde zegen. De lucratieve reparatiemarkt is bij elektrische auto's immers aanzienlijk kleiner.
De analisten verwachten dat in 2025 iedereen elektriciteit kan produceren en opslaan. Die stroom zal concurrerend zijn met de prijs die energiemaatschappijen in rekening brengen. Het is ook ecologisch en energietechnisch de meest voor de hand liggende manier: er is geen sprake van transportverlies en de CO2-uitstoot is nihil. De energieconsumptie is ook veel lager: de meeste apparaten in huis zijn 'slim', ze kunnen hun verbruik aanpassen aan het aanbod.
In dit nieuwe ecosysteem spelen elektrische auto's een dubbelrol. Omdat hun batterijen stroom kunnen opslaan, kunnen ze in principe ook functioneren als persoonlijke elektriciteitscentrales. Het is deze visie – de auto als elektriciteitscentrale – die voormalig Econcern-bestuurder Ad van Wijk nu als hoogleraar propageert.
Economie
Tot nu toe is elektriciteit uit zonne-energie op een niet-slimme, traditionele manier geïntegreerd in het bestaande systeem. Dankzij subsidies (waarvan Duitsland het meest extreme voorbeeld is) loont het zich om de opgewekte stroom simpelweg in het net te pompen, onafhankelijk van vraag en aanbod van dat moment. Daarom zijn grote backup-systemen in de vorm van grote elektriciteitscentrales op dit moment nog steeds nodig en kunnen ze, paradoxaal, nauwelijks renderen. Alle grote energiebedrijven, Nuon/Vattenfall, E.on en RWE, maken verlies. Nu de mogelijkheid van decentrale opslag op grote schaal binnen handbereik komt, zullen zij zich op de toekomst moeten beraden.
In discussie over onze energievoorziening wordt altijd gewezen op de enorme kosten die gepaard gaan met de energietransitie. Die zijn ook aanzienlijk, zeker als de kosten van de klimaatverandering er niet in worden opgenomen. Maar waar kosten worden gemaakt, wordt ook geld verdiend. Het UBS-rapport laat zien dat er interessante nieuwe zakelijke mogelijkheden liggen in nieuwe, decentrale energiesystemen. In het rapport staan praktische beleggingstips voor wie van deze onstuitbare trend wil profiteren.
Plat gezegd: met de transitie naar duurzaam valt geld te verdienen. Ook voor de Europese Unie, met zijn hoge werkloosheid, liggen er mogelijkheden om op zinvolle wijze de stagnerende economie nieuw leven in te blazen. Politici kunnen niet langer enkel nog luisteren naar 'Jeroen van der Veer'.
29 Bijdragen
Auke
Arne van der Wal
Aukejsmid
Arne van der WalBeste Arne, waar je met geen woord over rept zijn de grondstoffen die je daarvoor nodig hebt. Slechts 3% van de wereld kan elektrisch rijden omdat er gewoon te weinig grondstoffen zijn om iedereen elektrisch te laten rijden.
Cor Peul
jsmidjsmid
Cor PeulAvi Malhotra
Wat voor soort batterij wil je gebruiken? Kun jij mij een schone lithium mijn aanwijzen? Wat is de energie dichtheid? Hoeveel gaat op aan transport van grondstoffen? Wat is de investering in staal? Wat is de vernietiging van kapitaal als alle gasleidingen eruit gaan?
Al dit soort ongemakkelijke vragen worden niet beantwoord. Maar kernenergie levert wel een werkbaar alternatief!
En wijzen naar academische studies ipv te luisteren naar de ervaring van een praktishe man is al bijzonder kortzichtig.
Openstaan voor argumenten en kritiek is een basisvoorwaarde voor een debat over dit soort themas. Alternatieven zonder praktische inslag is zinloos.
Wouter
Avi MalhotraIk weet nog wel een leuk vakantiehuisje te koop , vlak bij Fukushima...
Ieder besef voor de noodzaak van verandering van energieverbruik en -opwekking om te komen tot duurzaam verantwoorde bronnen verdient wat mij betreft aandacht. Dat het daarbij niet louter om eigen bedrijfsmatig geldelijk belang mag gaan staat voorop; er zijn al genoeg Shells, Texaco's en dergelijke.
Het lijkt mij echter buitengewoon gevaarlijk om de uitstoot van allerhande gassen als gevolg van gebruik van fossiele brandstoffen te vervangen voor "energiecentrales" die met lood bekleed moeten worden om de nog veel gevaarlijker straling die daaruit voort komt in toom te houden, nog afgezien van het restmateriaal dat veilig opgeslagen moet worden, tenzij u kernfusie bedoelt; dat zou zeker een werkbaar alternatief zijn.
Ik denk dat de schrijver van het artikel zeker gelijk zou kunnen krijgen met de stelling dat de rol van de energiereuzen binnen afzienbare tijd drastisch gaat veranderen. Ieder groot bedrijf krijgt op enig moment te maken met de wet van de remmende voorsprong...
Aangezien deze (Westerse) maatschappij economisch al tijden het stelsel huldigt dat mensen een beloning genieten voor geleverde arbeid en er tegelijkertijd sprake is van een niet terug te dringen automatisering van die zelfde arbeid, zal er voor steeds minder mensen voldoende geld beschikbaar zijn voor basisvoorzieningen, een zeer ernstig probleem dat steeds nijpender wordt. Dat geld is verworden van ruilmiddel tot de globaal grootste corrumperende factor behoeft geen verder betoog; m.a.w. mensen zullen alternatieven zoeken om zo min mogelijk geld te moeten uitgeven aan allerlei dagelijkse noodzakelijkheden, waarbij de mogelijkheid om zelf energie (duurzaam) op te wekken steeds meer interesse zal krijgen. Dat mondiale samenwerking daarbij van het allergrootste belang is kan niet genoeg benadrukt worden.
Avi Malhotra
WouterWoon jij dan ook onder een windmolen, of heb jij dat liever niet in je achtertuin?
Geldelijk belang, wat anders drijft de wereld? Het gros van de bevolking wil nou eenmaal "iets" doen tegen klimaatverandering, maar wil er niet voor betalen. Je moet als aanbieder iets bieden, of lagere prijzen, of uitstraling, zie Tesla. De gemiddelde consument gaat niet extra betalen voor iets wat niet meteen duidelijk voordeel oplevert. Als je de wereld wilt veranderen moet je deze eerst kennen en begrijpen.
Om je bubbel te barsten, er moet ergens aan baseload aan energie vandaan komen. Alle duurzame energiebronnen voldoen daar nog niet aan! Dus als ik moet kiezen tussen een kolencentrale of een kerncentrale, dan kies ik kerncentrale. Wederom omdat het gros van de bevolking altijd stroom uit de muur wil hebben, die willen niet horen: het waait nu niet hard genoeg, dus geen stroom.
Kernfusie is een stap vooruit, maar het grootste volume aan radioactief afval is niet het splijtstof, maar het licht radioactief afval, en dit hou je bij kernfusie! Daarnaast, lood wordt niet gebruikt om een reactorwand te kleden, maar beton. Weet je wat dat is voor kernfusie? Uit mn hoofd, lithium en beryllium.
De remmende voorsprong ben ik het mee eens, en dat de rol verandert. De schrijver bagatelliseert echter de huidige expertise, welk ik kwalijk vind. Daar ageer ik tegen.
"zal er voor steeds minder mensen voldoende geld beschikbaar zijn voor basisvoorzieningen" --> of de basisvoorzieningen worden goedkoper! Wat is het doel van belastingen? Verdeling van welvaart, dit zal naar mijn mening meer worden in de toekomst. Meer belasting op winsten ipv lonen en eventueel ook een basisinkomen.
Ik beschouw macht nog altijd als de grootste corrumperende factor, toevallig koop je met geld macht, hetzelfde geldt voor een leger of kennis.
Wat een prachtige tegenstelling in je laatste 2 zinnen: Zelf energie opwekken met mondiale samenwerking!
Ik meen nog altijd dat de auteur een kortzic
EricSmit
Avi MalhotraJe openingszin: 'Wat een kortzichtige column'. Voor een zinnig debat diskwalificeer je jezelf in vier woorden. Je overige argumenten missen iedere onderbouwing.
Ik wens je beterschap.
Met vriendelijke groet,
Eric Smit
bart
EricSmitbart
Avi MalhotraAlbert
bart
AlbertMarc
De enige energiegunstige energieopslag methode is via stuwmeren maar die hebben we niet in NL. Het plan Lievense is daar geen oplossing voor. Uit de wiki:
Bij een oppervlakte van 700 km² en een stijghoogte van 10 m zou dus 350 TJ opgeslagen kunnen worden. Dit is 35% van het gemiddelde dagelijkse nationale elektriciteitsgebruik, dat 275 GWh (≈ 1000 TJ) bedraagt. Voor één dag stroom zou het meer tot zo'n 17 meter boven NAP moeten worden opgepompt.
Verder zou ik maar eens heel kritisch kijken naar gemaakte fouten in de energiewende en niet Jan Rotmans op zijn blauwe ogen geloven.
Arne van der Wal
Marcjsmid
Arne van der WalGayano
jsmidbart
Arne van der WalJeroen
De groei van duurzame energie gaat snel als je de sector op zichzelf beschouwt. In het totale energieverbruik valt het echter in het niet. De grote groei is voornamelijk in China en is absoluut niet bij te benen met duurzame energie. Alleen met kolen kunnen ze de vraag daar bijsloffen, met olie als een verre tweede. Wereldwijd is het nu nog olie, kort gevolgd door kolen en gas.
Duurzame energie heeft absoluut de toekomst, maar het is bijzonder naief om te denken dat dit binnen enkele jaren te realiseren is, zeker niet als je niet over waterkracht beschikt.
Molenaer
Harry
Dat betekent nog niet dat we in de komende jaren moeten investeren in duurzame energie. Nederland heeft een overschot aan capaciteit om elektricteit op te wekken en ook nog een buurman die maar capaciteit blijft toevoegen. Gewoon nuchter uitrekenen wat het rendement is op investeringen zou ik zeggen, rekening houdend met een redelijke co2-prijs. Ben het eens met auke dat je dan eerst bij besparen uitkomt (in de bebouwde omgeving, niet die malle subsidies voor auto's).
Arne van der Wal
Harryjsmid
Arne van der WalArne van der Wal
jsmidjsmid
Arne van der WalJBF
Helaas! want wij rijden al meer dan 5 jaar elektrisch en hebben een extreem goed geïsoleerd huis gebouwd. Dus: graag een oplossing voor t zomer-winter probleem; daar zit je grote probleem, niet in t overbruggen van een paar dagen. Wij gebruiken nu t net als opslag omdat we in de zomer veel te veel opwekken om in de winter nog enigszins iets op te wekken. EN betalen dan weer een veel te hoog bedrag aan vastrecht omdat we zoveel terug willen storten. Dus daar ligt nog steeds de kans voor de grote bedrijven (helaas). Overigens is die hele bouw cq grote energiebedrijven lobby voor windenergie idd niet meer dan dat; we stekken tientallen miljarden in een techniek waar nog nauwelijks verbetering van rendement valt te behalen terwijl als we dat in zonnepanelenonderzoek zouden steken…
Anton van Haasteren
Er van uitgaand dat de technologie steeds meer verbeterd is de uitkomst niet moeilijk. Als in 2013 de totale energie opbrengst voor 22 % door duurzame energie wordt geproduceerd schiet het al lekker op.
Bart
bart
Bart