
© ANP Remko de Waal
De coronapandemie zet de wereld op zijn kop. Wie betaalt de rekening, en wie profiteert? Lees meer
Het virus SARS-CoV-2, beter bekend als het coronavirus, dook eind 2019 op in de Chinese provincie Hubei. In een paar weken tijd veroorzaakte het virus daar een epidemie, waarna het zich over de rest van de wereld verspreidde. Begin maart 2020 verklaarde de World Health Organisation de ziekte tot een pandemie en gingen landen wereldwijd 'op slot'.
Al met al is met het coronavirus een crisis van historische proporties ontstaan. De gevolgen van deze crisis zijn nog grotendeels onbekend. Maar de maatregelen die we nu nemen, zullen bepalen hoe de samenleving van de toekomst eruitziet. Daarom volgt de redactie van FTM de ontwikkelingen op de voet. Welke oplossingen dienen welke belangen?
VWS lapte al 90 miljoen voor ’Testen voor Toegang’, zonder aanbesteding
Schimmige marktpartijen storten zich op handel in vaccins
Ministerie stort 925 miljoen voor entreetesten: in strijd met de wet, en zonder toezicht
Nattevingerwerk RIVM hielp Nederland aan omstreden avondklok
Hoger beroep avondklok: ‘Overdag kunnen de grondrechten wel worden uitgeoefend’
Ziekenhuizen op ramkoers met artsen die cashen op coronatesten
De rechter waakt over onze grondrechten omdat de Kamer die taak verzaakt
Willekeur bij uitkering zorgbonus pakt duur en pijnlijk uit
Groei intensieve veehouderij leidt tot nieuwe dier-op-mens-ziekten
Virologen: nog geen sluitend bewijs voor grotere besmettelijkheid Britse covidvariant
Europese Commissie overweegt interventie bij farmaceut Roche vanwege coronatest
De Europese Commissie onderzoekt de mogelijkheid om in te grijpen bij farmaconcern Roche. Aanleiding is mogelijk misbruik door Roche van zijn machtspositie in de markt voor coronatests. Dat hebben ambtenaren van de Commissie verklaard tegenover Follow the Money. De noodmaatregelen, op basis van het mededingingsrecht, kunnen variëren van het dwingen tot levering van materialen tot het opleggen van boetes.
Farmaceut Roche ligt zwaar onder vuur vanwege de beperkte capaciteit voor testen op het coronavirus in Nederland. Het merendeel van de laboratoria is afhankelijk van de testkits en machines van Roche, maar het bedrijf kan slechts 30 procent van de uitstaande orders leveren. Ook weigert het bedrijf volgens het RIVM nog steeds het recept vrij te geven voor een vloeistof – de zogeheten lysisbuffer – die noodzakelijk is voor testen. Dat Roche dit recept achterhield bleek uit onderzoek van Follow the Money dat gisteren werd gepubliceerd. Met dat recept zouden laboratoria snel zelf de vloeistof kunnen maken en hun testcapaciteit kunnen opschroeven.
Als de EC of de ACM besluit in te grijpen, zou dat kunnen gaan om het afdwingen van leveranties of het vrijgeven van receptuur
De bevindingen waren aanleiding voor ambtenaren van de Europese Commissie (EC) om contact met FTM op te nemen. Zij geven aan dat de EC de ‘oren en ogen wagenwijd’ open heeft. De EC is een eerste onderzoek gestart naar de dominantie van Roche op de Nederlandse markt en kijkt naar mogelijk misbruik van de economische machtspositie die het bedrijf heeft. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) bevestigt de zaak eveneens in het vizier te hebben.
Als de EC of de ACM besluit in te grijpen, zou dat kunnen gaan om zogeheten ‘tijdelijke maatregelen’ (interim measures) zoals het afdwingen van leveranties of het vrijgeven van receptuur. De ambtenaren stellen dat de kwestie de nodige urgentie krijgt. Er kan ‘snel’ gehandeld worden, zeggen ze. ‘Ook de commissaris [van mededinging - red.] staat erachter dat er snel actie genomen wordt.’
De EC zegt op korte termijn in overleg te treden met de ACM. Die is in principe bevoegd om maatregelen te treffen, maar mogelijk onderneemt de EC ook zelf actie. De eerste stap is dan waarschijnlijk Roche een brief te sturen, om de druk te verhogen. Mocht dat geen effect hebben, dan kunnen formele maatregelen volgen.
Dossier
De maatregelen om de verspreiding van het coronavirus in te dammen zijn ongekend. De uitwerking ervan op de wereldeconomie is, net als het virus zelf, nog grotendeels onbekend. Wat we al wel kunnen vaststellen: een nieuwe economische crisis is begonnen.
Die zal overal pijn opleveren, en de maatregelen die we nu nemen zullen bepalen hoe de economie van de toekomst eruit zal zien. Hoe verdelen we de schaarse middelen, en hoe houden we essentiële diensten en structuren overeind? Welke oplossing dient welke belangen? Die vragen staan de komende weken centraal op Follow the Money.
Wil je niets missen? Volg dit dossier, dan sturen we je een seintje als er een nieuw artikel online staat.
Het geheime recept van de lysisbuffer van Roche zou gewoon online te vinden zijn, zo meldde de NOS gisteren. Roche-ceo Esther de Rooij herhaalde het statement gisteravond bij Jinek: ‘Dit recept is bekend, dat staat ook gewoon vrijelijk op internet, dus daar is de discussie wat mij betreft dan ook helemaal niet over.’ Maar dat bleek niet waar te zijn: toen Roche eenmaal een link deelde naar het recept, bleek dat het om een oud recept uit 1990 voor lysisbuffer in het algemeen ging. De Rooij gaf dit uiteindelijk ook toe.
Voor de duidelijkheid: het recept op internet is niet het recept van de lysisbuffer die Roche zelf produceert. Laboratoria hebben niet zoveel aan dat oude recept: zoals Follow the Money donderdag beschreef, kost het veel moeite om over te stappen op een andere lysisbuffer. De Telegraaf trapte niet in het frame van Roche. Politiek commentator van de krant Wouter de Winther zat ook aan tafel bij Jinek en noemde het verhaal van De Rooij ‘onwaarachtig’.
De Rooij gaf in de uitzending van Jinek overigens geen millimeter toe: Roche maakt het recept niet openbaar. PvdA-leider Lodewijk Asscher drong er bij het bedrijf op aan zijn volle medewerking te verlenen aan het oplossen van de tekorten en die niet uit bedrijfseconomische motieven in de weg te staan. Het RIVM laat Follow the Money vandaag weten dat Roche het recept dan ook nog steeds niet heeft vrijgegeven.
Saillant is dat Roche deze week zelf opriep ‘spaarzaam’ van de testcapaciteit gebruik te maken. Alleen zo kan de toevoer van voldoende testmaterialen op peil blijven, stelde het Zwitserse concern. Het bedrijf gaat daarmee in tegen de adviezen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die vorige week dringend verzocht juist zoveel mogelijk te testen. Alleen dat helpt volgens de WHO tegen de verspreiding van het virus.
Inmiddels sluit Roche deals voor levering van testmaterialen met bijvoorbeeld de Verenigde Staten, wat daar volgens een lovende president Trump tot een enorme uitbreiding van testcapaciteit leidt – 1.4 miljoen op korte termijn, mogelijk zelfs 5 miljoen later. Hoe het bedrijf zijn producten over klanten overal ter wereld verdeelt, is niet duidelijk.
Evident is dat het RIVM – in scherp contrast met de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie – aanstuurt op zuinig gebruik van de testcapaciteit
In dit licht namen de ambtenaren van de EC er met verbazing kennis van dat Roche een vinger in de pap heeft achter de schermen van het Nederlandse testbeleid - als lid van een werkgroep. Roche levert namelijk de voorzitter van branchevereniging Diagned – Barbara Kamp – en zij zit in die hoedanigheid in een speciaal opgerichte Taskforce Diagnostiek, samen met onder meer VWS en het RIVM. Deze taskforce buigt zich onder meer over manieren om de testtekorten te lijf te gaan. Het is de vraag of Roche binnen deze werkgroep niet ook zijn eigen belangen vertegenwoordigt.
FTM vroeg het RIVM waarom de industrie zitting heeft in deze werkgroep en welke invloed zij op het testbeleid kan uitoefenen. ‘Het is logisch om leveranciers te betrekken in dit overleg,’ laat een woordvoerder weten. ‘Maar de adviezen over het testbeleid richting het ministerie worden gegeven door het Outbreak Management Team (OMT). Wie daar zitting in hebben is vertrouwelijk.’ Er is volgens het RIVM géén vertegenwoordiger van Diagned binnen het OMT. Of er door VWS meer gedaan gaat worden om de levering van testmaterialen door Roche en overige fabrikanten op te schroeven, is volgens het RIVM een beleidskeuze die bij het ministerie gemaakt wordt en niet door het OMT.
Een woordvoerder van VWS liet weten dat er vrijdagmiddag gesprekken gaande zijn tussen het ministerie en Roche over de levering van testmaterialen. Antwoord op de vraag welke stappen minister Hugo de Jonge zelf bereid is te zetten om de tekorten daaraan op te lossen, bleef tot nu toe uit.
Ophef in de Tweede Kamer
Evident is dat het RIVM – in scherp contrast met de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie – tot nu toe aanstuurt op zuinig gebruik van de testcapaciteit. Daar trok het laboratorium van het UMC Groningen zich echter weinig van aan, wat deze week leidde tot een controverse. Dit lab bleek niet afhankelijk te zijn van één grote leverancier, maar heeft zijn risico’s over verschillende fabrikanten gespreid. Dit in tegenstelling tot de meeste andere Nederlandse laboratoria, die hun spullen allemaal bij Roche moeten betrekken. Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid reageerde gestoken en betichtte de Groningers van een ‘ieder voor zich’-mentaliteit. ‘Zo ga je geen crisis te lijf.’
De opstelling van Roche leidde gisteren in de Kamer tot ophef. Er was kamerbrede steun voor een motie waarin de minister wordt opgeroepen Roche te dwingen de receptuur van de testvloeistof prijs te geven via een ‘dwanglicentie’. Maar op de lysisbuffer rust geen patent (octrooi), zodat het de vraag is of dit paardenmiddel zinvol is. De weg van handhaving via het mededingingsrecht lijkt meer voor de hand te liggen, zeker nu de EC daar zelf op aanstuurt.
Vorige week al lieten de gezamenlijke mededingingsautoriteten in Europa weten scherp te zullen letten op bedrijven die misbruik maken van hun machtspositie. ‘Het is van het allergrootste belang om te garanderen dat producten die beschouwd worden als essentieel voor de gezondheid van consumenten in de huidige situatie beschikbaar blijven voor concurrerende tarieven. Er zal daarom niet getwijfeld worden om actie te ondernemen tegen bedrijven die misbruik maken van de situatie.’
29 Bijdragen
C. Tamsyn 4
Vorderen moet gewoon met een noodmaatregel kunnen, het is in het belang van de volksgezondheid. Dit is een crisis die je kunt vergelijken met een oorlogsituatie.
Wij als burger moeten in deze situatie ook wettelijke noodmaatregelen opvolgen, solidariteit is nu van levensbelang, begrijp niet dat Roche dit niet wil inzien. Het leger er op desnoods, die testen zijn van levensbelang, meten is weten, zo heeft de wetenschap meer tijd om een vaccin te ontwikkelen. Hier met dat Roche, weg met die macht van het kapitaal!
Theo van Beuningen 3
Jan Ooms 10
Lijkt me volkomen duidelijk: Wie het meest betaald is koopman!
'Het is de vraag of Roche binnen deze werkgroep niet ook zijn eigen belangen vertegenwoordigt.'
De vraag stellen is 'm beantwoorden.
Een bedrijf dat zich zo opstelt en ook nog eens keihard liegt bij monde van de CEO in een TV-programma.
Welke belangen zullen dan in de werkgroep vertegenwoordigt worden?!
Nationaliseren die grootgraaiersbende, stelletje lijkenpikkers!
Tedje van Asseldonk, IEZ 9
Wim Verver
Annemiek van Moorst 10
Mira de Vries
a. het is niet mogelijk aan te tonen dat het accuraat is; en
b. het zegt niets over hoe ziek of hoe besmettelijk iemand is.
Door massaal te testen op corona maken we Roche (van de Tamiflu, weten jullie nog?) veel te rijk en machtig.
Eveline Bernard 5
Mira de VriesRamon Vos 1
Mira de VriesH J vd Meer 2
C. Tamsyn 4
Eenheid maakt macht, ze zijn overstag, een begin naar een gerichte aanpak van het virus!
Gigi Bakker 2
Eveline Bernard 5
MaartenH 10
Eveline BernardRenee van Aller 4
Jan Ooms 10
Renee van AllerHerman Sierink
Renee van AllerEn sluit mij hiermee m.a.w. dus aan bij de reactie van John B
C. Kroon 1
Herman Sierink
C. KroonMet en door een beetje herrie te schoppen ?
Ik ben niet voor niets lid, maar heb ondertussen wel hoge verwachtingen...
Met alleen maar een beetje mopperen gaan we er met zn allen niet komen
Anthonie Taselaar 5
Sander Epema
https://www.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/01/ann-vossen-over-coronavirus-bij-jinek
Ann Vossen is gespecialiseerd in herpes virussen en geen zoönose zoals COVID19. Bovendien sprak ze al eerder van noodzaak om voldoende voorbereid te zijn.
https://www.nvmm.nl/media/2835/2019_dms02_vier_vragen_aan_ann_vossen.pdf
Hoe kan het RIVM weg komen met zulke lakse adviezen met verstrekkende gevolgen terwijl ze adviezen van de vooraanstaande en uiterst vakbekwame WHO klakkeloos in de wind slaan? Rutte op zijn beurt volgt RIVM als inhoudsdeskundige op de voet.
Jesse Kamps 1
Ricky Bergsma 4
Jesse Kampsj.a. karman 5
https://www.golem.de/news/coronavirus-bosch-entwickelt-schnellen-virentest-2003-147513.html
Als een onderzoek 2 1/2 uur duurt dan kan één apparaat 8 onderzoeken per dag aan.
Wil je elke 2 weken iedere medewerker van een ziekenhuis onderzoeken dan valt de benodigde hoeveelheid appraten uit te rekenen. Het UMCG heeft 11.000 fte
Eén apparaat kan ca 110 onderzoeken voor die 2 weken aan, dan heeft het UMCG alleen voor de eigen medewerkers voor deze test 100 machines nodig.
Het is RNA onderzoek nauw verwant aan DNA. Een techniek die pas in de jaren 80 ontwikkeld is. De doorlooptijd is niet echt snel, het is geen alcoholtest die je binnen een paar tellen kan doen. De samenstelling van de vloeistof lijkt zeer gevoelig te zijn naar wat je wil onderzoeken. DE H1 reeks met HIV herpes is waar het nu om gaat.
Als dit de situatie is, dan schiet het niet op met wat extra vloeistof. Wat we echt nodig hebben is iets met een sneller resultaat. Een voorselectie kan al helpen.
Is de druk er af met die vraag naar de apparatuur dan kan alles zo weggegooid worden. Je moet er anders naar gaan kijken om dat soort apparatuur en hulpmiddelen snel wereldwijd in te kunnen zetten. Overal te wereld iets en voor de grote pieken gaan schuiven naar waar het hoogste nodig is.
Ingrid de Koning
Herman Sierink
Ricky Bergsma 4
Leo van Oudheusden 3
Minke Hoelen 1