Dinsdag was weer zo’n dag dat bekend werd dat de oplagen van landelijke kranten weer zijn gedaald. Met 5 procent maar liefst. Het betreft alleen de papieren oplagen van de kranten , maar het is hoe dan ook weer een flinke teruggang. Een voorspelbare ook, want de trend dwarrelt al vele jaren zuidwaarts. Het lijkt me dan ook niet meer dan logisch dat ergens in de komende jaren een grote bekende ‘dode boom’ piepend en krakend zal bezwijken. Ik ben er als bezorgd burger en als journalist bepaald niet blij mee, maar het is niet anders. Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen te melden. Sommige kranten laten ook al zien dat ze de stappen naar de digitale wereld goed nemen en er verschijnen meer en meer online merken die - ieder op hun eigen wijze - uitstekende journalistiek voortbrengen. Die ambitie hebben we met ons eigen platform Follow the Money ook en dat heeft in de afgelopen jaren al bijzondere resultaten opgeleverd. Maar er is nog een hele lange weg te gaan en de journalistieke vernieuwers zullen zich in de komende jaren nog zeer ernstig in moeten spannen om de toekomst van de 'vijfde macht' veilig te stellen.

Google steunt innovatie in kwaliteitsjournalistiek

Daarbij is hulp op komst. Twee weken geleden werd bekend dat Google onder de naam het Digital News Initiative (DNI) de handen ineen slaat met acht vooraanstaande journalistieke merken uit Europa, waaronder het Nederlands/Belgische NRC Handelsblad, om de Europese kwaliteitsjournalistiek via technologie en innovatie een duw te geven. Google stelt ook 150 miljoen euro beschikbaar voor het financieren van innovaties in de Europese journalistiek. En ze hoeven er zelf geen enkele betrokkenheid bij te hebben. De bazen van de geteisterde advertentieafdelingen van uitgevers van kranten zullen zeggen dat Google al veel meer van hun inkomstenstroom heeft ‘afgepakt’ en dat die 150 miljoen niet genoeg is. Ik zeg: prima laat Google vooral tonen dat ze het serieus menen met de kwaliteitsjournalistiek, die een zetje in de goede richting best kan gebruiken.

Prima, laat Google vooral tonen dat ze het serieus menen met de kwaliteitsjournalistiek

Je mag je natuurlijk wel afvragen waarom ze het precies doen. Geven ze op deze manier wat van hun handig verworven belastingvoordelen terug? Is het pr? Vast allebei. Daar moet je als journalist vanzelfsprekend scherp op zijn. Willen ze er wat voor terug? Helaas, dat gaat niet. Maar dat neemt niet weg dat het bedrijf de laatste jaren al heeft laten zien dat het de journalistiek een warm hart toedraagt. Door het sponsoren van journalistieke evenementen en ook door bereidwilligheid te tonen kennis te delen met journalistieke ondernemers. Zonder ooit opdringerig te worden. Ik weet daarnaast dat ze bij Google als geen ander snappen dat de meeste bestaande journalistieke bedrijfsmodellen het lastig hebben en dat dit voor een zeker deel te wijten is aan het enorme succes van hun zoekmachine die de waarde van krantenadvertenties drastisch heeft doen afnemen. Dat is nu eenmaal het gevolg van de technologische vooruitgang. Maar net zo min het voor een handwever in de 18e eeuw zin had om hard te gaan janken om de opkomst van de stoommachine, heeft het als journalist nut om die ene zoekmachine hel en verdoemenis toe te wensen. Je zou willen dat er concurrentie was en dat je kon kiezen, maar een leven zonder zoekmachine is al bijna niet meer voor te stellen. Als de bouwer van die ene hypersuccesvolle 21e-eeuwse stoommachine nu, in tegenstelling tot wat in de 18e eeuw gewoon was, de benadeelden een helpende hand toesteekt, lijkt me dat bepaald geen slechte zaak. Zolang de kwaliteitsjournalistiek zich maar niet in slaap laat dommelen en rücksichtslos kritisch zal blijven.