De wijziging van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet, waarmee het recht op vrije artsenkeuze in de praktijk wordt ingeperkt, roept vragen op bij de Eerste Kamer. Dinsdag besloten de senatoren om de wijziging in de Zorgverzekeringswet daarom eerst eens voor te leggen aan de Raad van State voor advies. Belangrijkste reden om de Raad van State in te schakelen is de vraag of de wetswijziging wel strookt met Europees recht. De Kamer noemt daarnaast in het verzoek aan de Raad van State de maatschappelijke discussie die is ontstaan over de vrije artsenkeuze en wijst erop dat het wetsvoorstel gedurende de behandeling in de Tweede Kamer is gewijzigd. Daarbij doelt zij op de wijzigingen die bepalen welke zorgaanbieders nog wel onder artikel 13 blijven vallen - zoals onder meer de huisartsen en logopedisten - en de groepen waarvoor artikel 13 niet meer opgaat, waaronder GGZ-instellingen en vrijgevestigde psychologen. Die laatste groep kan voor ongecontracteerde zorg straks in feite ook nul procent vergoed krijgen van de verzekeraar.

Hinderpaalcriterium

Nu is die vergoeding voor ongecontracteerde zorg in de praktijk nog zo'n 75 tot 80 procent. Dat komt door het zogeheten 'hinderpaalcriterium' in de wet. Dat stelt dat zorgverzekeraars ook voor niet-gecontracteerde zorg een dusdanige vergoeding moeten bieden aan hun verzekerden, dat die niet financieel gehinderd worden om door een zelf gekozen arts of behandelaar geholpen te worden. Het wegvallen van dat criterium voor bepaalde groepen zorgaanbieders heeft tot gevolg dat patiënten voor die zorg in theorie straks ook het volle pond zouden kunnen gaan betalen. De machtspositie van zorgverzekeraars wordt daarmee versterkt. Vooral kleine zelfstandige zorgverleners maken zich daar zorgen om; zij kunnen niet tot nauwelijks onderhandelen over de inhoud van hun contract met een verzekeraar en verliezen bij het niet aangaan van een contract mogelijk de inkomsten die tot nu toe in ieder geval nog voor het grootste deel vergoed worden.

In strijd met Europees recht?

Zowel politici als zorgaanbieders vroegen zich de afgelopen maanden af of de wijziging van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet niet in strijd is met het Europese recht. Advocaat Gerard Spong stelde dat de wetswijziging in strijd zou zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en de Stichting Handhaving Vrije Artsenkeuze dreigde met een rechtszaak tegen de staat namens 5000 artsen. De Eerste Kamer vraagt de Raad van State nu ook om te kijken of de wijziging van artikel 13 niet in strijd is met Europees recht. Daarbij zal het dan vooral gaan om de Europese richtlijn die betrekking heeft op grensoverschrijdende zorg. Professor Johan van de Gronden schreef hierover vorig jaar in het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht een artikel, waarin hij stelde dat een vergoeding van nul procent niet vanzelfsprekend overeenkomt met die richtlijn. Daarin wordt namelijk bepaald dat de verzekerde in het buitenland recht heeft op dezelfde vergoeding als in Nederland. Daaruit zou volgen dat een zorgverzekeraar in Nederland níet een vergoeding van nul procent zou mogen bieden. Ook stelt hij dat wijziging van de Zorgverzekeringswet tot ingewikkelde Europees-rechtelijke kwesties leiden die patiënten niet ten goede zouden komen.

Positieve ontwikkeling

Advocaat Karik van Berloo, zorgmakelaar bij kantoor Eldermans en Geerts Advocaten, noemt het verstandig dat de Eerste Kamer zich tot de Raad van State wendt. 'Ten eerste is de selectie van aanbieders die nog wel binnen dat hinderpaalcriterium vallen en de groepen die daar nu buiten vallen, niet duidelijk gemotiveerd. Vrijgevestigde psychologen bijvoorbeeld waren in het oorspronkelijke voorstel wel meegenomen, maar in de definitieve tekst van de wet zijn zij plotseling buiten de boot gevallen. Waarom precies is mij niet duidelijk geworden. Terwijl de wetswijziging voor die groepen zelfstandige aanbieders inhoudt dat zij straks min of meer gedwongen zijn om een contract met de verzekeraar te ondertekenen - 'slikken of stikken'. Ik kan mij goed voorstellen dat de Eerste Kamer duidelijker gemotiveerd wil zien waarom deze keuze is gemaakt.'

'DE WETSWIJZIGING HOUDT VOOR ZELFSTANDIGE AANBIEDERS IN DAT ZIJ STRAKS MIN OF MEER GEDWONGEN ZIJN OM EEN CONTRACT MET DE VERZEKERAAR TE ONDERTEKENEN - 'SLIKKEN OF STIKKEN'

Als tweede punt noemt Van Berloo de onzekerheid over het percentage dat zorgverzekeraars straks moeten vergoeden voor niet-gecontracteerde zorg. 'Het zou goed zijn om dat dan ook meteen in de wet vast te leggen. De Hoge Raad heeft bevestigd dat 75 tot 80 procent een algemene veldnorm is voor vergoeding van ongecontracteerde zorg, maar als dat niet hard in de wet wordt vastgelegd zal daar toch discussie over blijven bestaan die weer in de rechtszaal uitgevochten moet worden. Ook lijkt het er op dat niet iedere zorgverzekeraar zich aan die lijn van 75 tot 80 procent houdt. Het is de vraag of verzekerden dat op zullen merken bij de keuze voor hun polis, ' zegt Van Berloo. 'Daarnaast is het de vraag: 75 tot 80 procent van wat? Gaat het om het landelijk gemiddeld tarief, het door de betreffende zorgverzekeraar gemiddeld gecontracteerde tarief, het ‘marktconforme tarief’? Maar wat is dat dan? Of gaat het om het NZa-maximumtarief. Het is ook wenselijk dat daar duidelijkheid over komt.' De zorgmakelaar zegt ook nog positief verrast te zijn door het wetsvoorstel. 'Het feit dat de groepen zorgaanbieders waarvoor het hinderpaalcriterium geldt verankerd is in de wet is een positieve ontwikkeling. Dat geeft rust en zekerheid en mag ook wel eens gezegd worden in deze discussie over Artikel 13.'