Opinie·

Einde van de crisis of verloren decennium?

Bas Jacobs
5 Connecties

Relaties

Pensioenen Centraal economisch plan

Organisaties

CPB

Werkvelden

Economie Huizenmarkt
34 Bijdragen

Hoewel de economie niet verslechtert, is Nederland nog niet uit de economische problemen. Columnist Bas Jacobs bespreekt het Centraal Economisch plan 2014 en geeft aan hoe een verloren decennium voorkomen kan worden.

Dinsdag presenteerde het CPB het Centraal Economisch Plan 2014. Hoewel de Nederlandse economie onmiskenbaar niet verder verslechtert, is Nederland nog niet uit de economische problemen. De balansproblemen bij huishoudens, banken en – in mindere mate – pensioenfondsen zijn nog altijd aanwezig. En de overheid voert nog steeds een restrictief begrotingsbeleid, hetzij in mindere mate dan de afgelopen jaren het geval was. De economische groei wordt door het CPB geraamd op ¾ procent van het bbp in 2014 en 1¼ procent van het bbp in 2015. Zie ook Figuur 1. Het is goed nieuws dat Nederland de triple-dip recessie die sinds 2008 het land teistert eindelijk lijkt te ontsnappen. De economische groei wordt gedragen door de wereldhandel en aantrekkende investeringen. De werkloosheid loopt nog wel op en piekt dit jaar op zo’n 7¼ procent van de beroepsbevolking volgens de ILO definitie (circa 8,5-9% volgens de CBS definitie).   Figuur 1 - Groei in Nederland. Bas jacobs1 Bron: CPB (CEP, 2014)   Het economisch herstel in Nederland nu is slechter dan in de jaren van de Grote Depressie. Zie de volgende figuur. Nederland heeft ook bij de gunstige raming een lager bbp in 2015 dan in 2008.   Figuur 2 - Economische groei in historisch perspectief basjacobs2 Bronnen: CPB (CEP, 2014) en CBS (Statline).   De hoofdoorzaken van de slechte Nederlandse economische prestaties gedurende 2008-2013 waren volgens mij:
  •          Huizenmarkt en hypotheekschulden
  •          Bankproblemen
  •          Procyclisch begrotingsbeleid
  •          Dekkingstekorten pensioenfondsen
  •          Eurocrisis
Over de Eurocrisis zal ik hier verder niets zeggen, hoewel het natuurlijk wel de groei in Nederland heeft verzwakt. Maar in vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland doet de Nederlandse economie het de laatste jaren stelselmatig slechter. Dat heeft te maken met specifiek Nederlandse, binnenlandse problemen in de huizenmarkt (Duitsland had geen huizenbubbel), pensioenen (Duitsland heeft geen kapitaaldekking in pensioenen) en het overheidsbeleid (de Duitse overheid heeft nauwelijks aan tekortreductie gedaan). Nederland profiteert natuurlijk wel via de handel, net als Duitsland, door de ontspanning van de eurocrisis die is ingetreden sinds Draghi zijn ‘whatever it takes’ speech hield op 26 juli 2012.

Huizenmarkt toont tekenen van herstel

Op de huizenmarkt zien we duidelijke tekenen van herstel. Het aantal woningmarktransacties neemt toe. Ook de prijsdalingen lijken volgend jaar te stoppen. Zie Figuur 3 en 4. Dat betekent dat de groei van het aantal huishoudens dat ‘onder water’ staat (hogere hypotheek dan waarde huis) tot stilstand komt. De prijsdaling in de huizenmarkt vlakt ook af doordat de afgelopen jaren, eigenlijk al sinds het begin van de crisis, zeer weinig meer is gebouwd. Na jarenlange krimp raamt het CPB dat in 2014 en 2015 de investeringen in de bouw met respectievelijk 1¾ en 3 procent weer groeien. Stoppen van prijsdaling in de huizenmarkt is van groot belang omdat huishoudens minder tot schuldafbouw worden gedwongen, wat ten koste gaat van de consumptie, en het onderpand van banken dan niet verder verslechtert, wat ten koste gaat van de kredietverlening. Figuur 3 - Huizentransacties basjacobs3 Bron: CPB (CEP, 2014)   Figuur 4 - Prijsontwikkeling huizenmarkt basjacobs4 Bron: CPB (CEP, 2014)   Toch zijn de problemen nog niet over. De hypotheekschulden staan volgens het CPB in 2012 met 236 procent van het beschikbare inkomen nog steeds op hetzelfde niveau als in 2010. Van substantiële schuldafbouw bij hypotheken is geen sprake. Huishoudens hebben bovendien ook in 2015 nog steeds negatieve vrije besparingen, zie Figuur 5. Het kan zijn dat dit wordt veroorzaakt doordat huishoudens versneld aflossen op hun hypotheken terwijl de huizenprijzen dalen.   Figuur 5 - Consumptie en besparingen Nederlandse huishoudens basjacobs5 Bron: CPB (CEP, 2014)   De kantorenmarkt staat er bovendien niet best voor. Prijsdalingen bij commercieel vastgoed bedragen volgens het IPD gedurende de periode 2008-2014 meer dan 30 procent en circa 15 procent van de kantoren staat leeg.

Zombiebanken

Het balanstotaal van de Nederlandse banken krimpt, mede doordat banken bepaalde activiteiten afstoten, maar ook omdat banken de kredietverlening beperken, zie Figuur 6. De kredietgroei schommelt rond de nul. Banken kampen met oplopende verliezen op hypotheken, MKB-leningen en vastgoedleningen. Het is de vraag of – als de economische groei doorzet – de banken voldoende krediet beschikbaar willen stellen om nieuwe investeringen te financieren.   Figuur 6 - Kredietgroei in Nederland basjacobs6 Bron: CPB (CEP, 2014) Het balanstotaal van het Nederlandse bankwezen is onveranderd hoog en staat op 416 procent van het bbp. Banken herstellen hun kapitaalratio’s door balansverkorting en niet door meer financiering met eigen vermogen. Nederlandse banken zijn nog immer veel te groot om te falen en blijven daarmee een impliciete subsidie van de belastingbetaler ontvangen. De kapitalisatie van Nederlandse banken is bovendien zwak. Het eigen vermogen bedraagt circa 4% van het balanstotaal. Dat is veel te weinig. Banken lijken zich meer als zombiebanken te gaan gedragen: doorrollen van slechte leningen en weinig nieuwe kredieten verlenen. Het CPB laat zien dat de VS – waar banken veel sterker zijn gekapitaliseerd – veel sneller is gaan groeien.

Overheidsfinanciën en pensioenen

Het CPB raamt dat het overheidstekort terugloopt van 2,9 procent in 2014 naar 2,1 procent van het bbp in 2015. Dat komt deels doordat het begrotingsbeleid onverminderd restrictief blijft (circa 7 miljard aan lastenverzwaringen en bezuinigingen in 2015) en doordat het economisch herstel in de private sector lijkt door te zetten.
De overheid brengt minder schade toe aan de economie dan in eerdere jaren.
Het tempo van begrotingsconsolidatie in 2015 neemt fors af ten opzichte van 2013 (15 miljard) en 2014 (12 miljard). De overheid brengt daarmee minder schade toe aan de economie dan in eerdere jaren. Met deze CPB-raming lijken de jaarlijks terugkerende crisispakketten van de baan, zodat de overheid niet langer een aanhoudende bron van macro-economische onrust is voor burgers en bedrijven. Door onderdekking waren de pensioenfondsen de afgelopen jaren genoodzaakt om niet te indexeren, pensioenrechten af te boeken en premies te verhogen. Dat heeft een aanzienlijke negatieve bijdrage geleverd aan de consumptie. Dit en volgend jaar herstellen de dekkingsgraden zich door wat hogere rentes en betere beleggingsresultaten. Kortingen en premieverhogingen kunnen daardoor in de meeste gevallen worden voorkomen en sommige pensioenfondsen kunnen de pensioenen weer gaan indexeren. Echt herstel bij de pensioenfondsen zal door de nog altijd lage rentes veel tijd vergen.

Japans scenario

De problemen in de Nederlandse economie worden hoofdzakelijk veroorzaakt door balansproblemen. Bij huishoudens met hypotheekschulden, bij banken met problemen en door onderdekking bij pensioenfondsen. De overheid meende bovendien een zeer restrictief begrotingsbeleid te moeten voeren, hetgeen de economische problemen verergerde, balansherstel in de private sector frustreerde en ook de begrotingstekorten niet noemenswaardig omlaag bracht. De problemen in de huizenmarkt worden volgens de laatste ramingen niet groter; prijzen stabiliseren en huizentransacties nemen weer toe. De problemen zijn echter nog niet opgelost aangezien huishoudens onverminderd hoge hypotheekschulden houden. De consumptiegroei zal daardoor matig blijven. De kredietverlening groeit niet, banken zijn zwak gekapitaliseerd en kampen met verborgen verliezen, hetgeen potentiële groei in de knop kan breken. CPB-directeur Laura van Geest verdient alle lof dat ze de overheid oproept om zwakke banken te dwingen zich te herkapitaliseren. De pensioenfondsen lijken voor 2015 het economisch herstel niet langer te belasten met kortingen of premieverhogingen. En het begrotingsbeleid wordt minder restrictief waardoor de economische schade van bezuinigingen en lastenverzwaringen minder groot is dan in voorgaande jaren.
Alle ingrediënten voor een Japans scenario zijn aanwezig in de Nederlandse economie.
Het grootste gevaar voor de Nederlandse economie is verdergaande dalingen van de inflatie (desinflatie) of zelfs deflatie. De Nederlandse inflatie loopt momenteel sterk terug. Reële schulden nemen dan minder snel af of nemen bij deflatie zelfs toe. Huishoudens en bedrijven stellen dan consumptie en investeringsbeslissingen uit, banken komen dieper in de problemen  met aanhoudend lage groei tot gevolg. Alle ingrediënten voor een Japans scenario zijn aanwezig in de Nederlandse economie: onverwerkte balansproblemen bij huishoudens en banken, ineffectief monetair beleid van de ECB, afwijzing van onorthodox monetair beleid (kwantitatieve verruiming en forward guidance) en onverminderde nadruk op budgettaire consolidatie. Om een verloren decennium te voorkomen is het nog steeds economische noodzaak dat zo snel mogelijk de banken op orde worden gebracht en monetaire en budgettaire orthodoxieën worden verlaten.  

Gerelateerde artikelen

Bas Jacobs
Bas Jacobs
Hoogleraar economie en overheidsfinanciën aan de Erasmus School of Economics.
Gevolgd door 200 leden

34 Bijdragen

Oudste eerst
Nieuwste eerst

jsmid

Als Bas het belangrijkste vind dat de prijsdaling wordt gestopt is het voor de lange termijn- dus 30-40 jaar ! - veel beter dat de huizenprijzen minder stijgen dan de lonen. Immers, die bubbel zit er nog steeds, hoogstens is het kopje eraf. Waarom moeten de prijzen dan minder stijgen dan de lonen? Omdat ruim voor het uitbreken van de crisis er al een fors tekort was aan betaalbare huizen, de crisis heeft dat tekort versterkt. Wat kopen wij voor een tweede explosie van de huizenprijzen, gevolgd door een alles verpletterende crisis die de grote banken laat omdonderen. Je zegt het zelf al: het deflatiegevaar is zeker niet geweken en de economie krimpt nog steeds.
Juist daarom is het al belangrijk dat de banken de rente op hypotheken verhogen, om zodoende meer buffers te kweken, of gewoon minder geld uitlenen aan hypotheken, Vervelend voor de banken, maar goed voor Nederland.

Franske

De huizenprijzen moeten om de markt gezond te krijgen nog
veel verder dalen, of 20 jaar stabiel blijven. We moeten ons daarin niet
richten op de prijzen voor de crisis maar tien jaar eerder. De huizenmarkt/woningmarkt
is pas gezond als deze is gebaseerd op een één verdienersmodel.

Deflatie als gevaar zien is alleen maar blijven geloven in
het corrupte monetaire beleid. Voor de meerderheid van de bevolking is deflatie
alleen maar positief, hetzij in kleine mate. Dat banken niet gebaat zijn bij
inflatie is een ander verhaal. De inflatiepropaganda moeten we loslaten, Ron
Paul had over dit onderwerp zeer zeker gelijk.

Het is een illusie om te denken dat de werkloosheid ooit nog
3 of 4 procent zal worden, in de toekomst zal deze alleen maar hoger worden.
Ook hier geld dus voor dat we enigszins terug moeten naar lasten die niet zijn
gebaseerd op twee inkomsten per huishouden maar op 1.

squarejaw

"Het einde van de crisis" is volgens mij niet meer dan een opeenstapeling van propagandaleugens. Net als alle koopkrachtplaatjes van de afgelopen 30 jaar bij elkaar.
De werkelijkheid is dat we onszelf hebben opgezadeld met een gigantische schuldenberg en daar komen we niet meer vanaf. Die schulden concentreren zich in de woningmarkt, en er is nog geen begin gemaakt met een poging de problemen op te lossen. Integendeel: de "woningmarktvisie" van dit kabinet komt op het volgende neer: als je huurwoning dankzij de huurbelasting straks onbetaalbaar voor je is geworden, nou, dan kóóp je toch gewoon een huis..! Als de gevolgen niet zo triest waren zou het gewoon lachwekkend zijn...

Emmef

Daar gaan we weer. Niet dat er ooit een goed tegenargument terugkomt van de auteurs, maar toch...

Ik citeer: "Stoppen van prijsdaling in de huizenmarkt is van groot belang omdat
huishoudens minder tot schuldafbouw worden gedwongen, wat ten koste gaat
van de consumptie, en het onderpand van banken dan niet verder
verslechtert, wat ten koste gaat van de kredietverlening."

Ik vind het een prachtige, eenzijdige redenering. Je kunt hem ook spiegelen:

"Aanmoedigen van prijsdalingen in de huizenmarkt is van groot belang omdat huishoudens tot minder hoge schulden gedwongen worden, wat ten goede komt aan de consumptie, hetgeen leidt tot kleinere kredietverlening waar minder onderpand voor nodig is."

Nu zijn we dus niet opgeschoten met het Jacobs-argument.

Het Jacobs argument heeft echter een korte-termijn voordeel en met name voor mensen die speculatief hebben gehandeld en voor banken die hun zorgplicht daarin hebben verzaakt. Mensen die hun zaakjes/kennis niet op orde hadden en mensen die hier bewust een risico gelopen hebben.

Het gespiegelde argument is op de lange termijn en voor reële de economie als geheel beter. Het verlaagt immers de private schuld en met name die op bezit. Dat is goed voor de inkomens/schuld ratio en het verlagen van investeringen in niet-productief bezit.

Ik kies dan toch voor het gespiegelde argument. Voor de banken is het wellicht minder lucratief. Maar die hebben met het aanjagen van speculatie-bubbels de crisis veroorzaakt. Banken hebben wat mij betreft hun spreekrecht met betrekking tot "wat goed is voor de economie" verloren. Inclusief al hun lobbyisten.

Emmef

Ik citeer "Het grootste gevaar voor de Nederlandse economie is verdergaande
dalingen van de inflatie (desinflatie) of zelfs deflatie. De Nederlandse
inflatie loopt momenteel sterk terug. Reële schulden nemen dan minder
snel af of nemen bij deflatie zelfs toe. Huishoudens en bedrijven
stellen dan consumptie en investeringsbeslissingen uit, banken komen
dieper in de problemen met aanhoudend lage groei tot gevolg."

Waar te beginnen...

Wat bedoelen we hier precies met inflatie/deflatie? Gaat het hier om absoluut (de prijzen veranderen) of t.o.v. het reële inkomen (prijzen worden een groter/kleiner deel van reëel inkomen)?

Als prijzen en het reële inkomen gelijke tred houden, dan is er niets aan de hand. Behalve dat inflatie in dat geval schuldenaren bevoordeelt en het rendement van beleggers of investeerders zonder schuld verlaagt. Is dat wat we willen?

Bij reële inflatie (t.o.v. reëel inkomen) moeten we uitkijken of we dat wel willen. De consequentie van aanhoudende reële inflatie is dat mensen uiteindelijk niets meer kunnen kopen (percentuele groei leidt tot asymptotische koopkrachtdaling tot nul). Dat lijkt me niet ethisch.

Ik kan me voorstellen dat deflatie misschien tot minder aankopen leidt (1). Maar het gelijk blijven van de prijzen is voor niemand schadelijk. Behalve voor diegenen die krediet verlenen.

De samenhang tussen de geldhoeveelheid en de kredietverlening is dusdanig dat uiteindelijk alleen de kredietverlener voordeel heeft van inflatie. Die kan immers zelf geld creëren en merkt niets van de inflatie, terwijl de andere partijen hun inkomen en bezit in waarde zien dalen.

Als je als econoom een stuk schrijft, beken dan kleur: "Dit stuk is geredeneerd vanuit de financiële sector".

(1)
De aanhoudende daling van TV-prijzen hebben bijna niemand tegengehouden toch het dure, nieuwste model te willen.
Ik houd me aanbevolen voor empirisch onderzoek waarin de relatie tussen deflatie en verminderde aankopen wordt beschreven. Empirisch onderzoek du

jsmid

" Echt herstel bij de pensioenfondsen zal door de nog altijd lage rentes veel tijd vergen."



Wellicht kan Bas Jacobs een voorbeeld geven van een land waar de rente decennia lang laag staat en daardoor de economie weer aan de praat heeft geholpen. Ik kan geen land bedenken waar dat het geval is. Kortom, een wat hogere rente kan dus nooit het probleem zijn en wellicht zorgen dat mensen sneller aflossen. Want dat zal toch een keer moeten gebeuren.

mike

It's the euro Bas.
Japan, USA en GB kunnen zich een begrotingstekort en staatsschuld groter dan Griekenland veroorloven dankzij hun eigen munt.
Ooit een amerikaan zien voorstellen een muntunie aan te gaan met Mexico en Canada?

Franske

mike
Jazeker, er zijn veel Amerikanen die precies wat jij zegt
hebben voorgesteld. The North American Union. Overigens meer tegenstand vanuit
Canada. Zie: http://en.wikipedia.org/wiki/North_American_Union

Als je een eigen munt hebt kun je deze oneindig bij blijven drukken, uiteindelijk komt het op hetzelfde neer. De Dollar leeft alleen nog vanwege het feit dat dit de wereld reserve munt is, zodra dat weg zou vallen is de VS niets. Japan, tsja, 20 jaar lang economische crisis… positief.

peter

Het lijkt me dat er wel iets meer nuance mag worden gebracht tussen de kapitaalvereisten tussen Amerikaanse en Europese Banken. Zij werken niet met dezelfde accountingmethodiek. Als je kijkt naar de grootste Europese Banken dan zijn ze zelfs iets beter gekapitaliseerd dan de Amerikaanse banken. Bovendien kampt de eurozone met een groot wantrouwen in de geld en kapitaalmarkt. Men durft elkaar geen geld te geven. En ik mis dit elke keer in het zelfde verhaal van o.a. Bas Jacobs. Steeds weer wordt gesteld dat Europese Banken zich sterker moeten kapitaliseren en dat dit in principe niet via balansverkorting moet. Laat hem en zijn collega's nu eens met een realistisch plan komen waar met cijfers in wordt getoond dat sterker kapitaliseren door de Europese Banken een realistisch uitvoerbaar verhaal worden. Geen enkele bankier die ter discussie stelt dat sterker kapitaliseren een slecht idee is vanuit de basisgedachte. Hun kritiek is dat het onuitvoerbaar is en dit geld niet uit de markt is te halen. Het feit dat geld en kapitaalmarkt grotendeels op slot zit en wordt ondervangen door funding van de ECB lijkt hun daarin gelijk te geven. Reageer jij met je collega's daar inhoudelijk op Bas, ipv steeds het repeterende verhaal wat ik inmiddels al tig keer heb gelezen zonder de kritiek van de bankiers obv cijfers te weerleggen.
De discussie moet dus nu zijn dat jullie stellen dat dit geld wel is binnen te halen, daar waar zij stellen dat dit niet mogelijk is. De tijd voor de discussie wat wel en niet goed is lijkt me nu wel eens voorbij. Tijd voor cijfers!

John

Opnieuw bewijst Bas Jacobs dat hij de beste econoom/columnist van Nederland is. De nederlandse Paul Krugman zeg ik u. Ik hoop maar dat hij zijn taak van publieke voorlichting even serieus blijft nemen als zijn wetenschappelijke werk; Nederlanders behoren wat betreft economisch denken tot de achterste achterhoede van de ontwikkelde wereld; 't is altijd weer besparen en bezuinigen wat het nederlandse dna voorschrijft.

Nu, wat de deflatoire spiraal, de liquidity trap en japanse toestanden betreft. Die zijn niet in aantocht, nee die zijn al begonnen. Vrees voor japanse toestanden is misplaatst, want daarin bevinden we ons al. Als je dat niet ziet, dan ben je in de woorden van Paul Krugman 'way beyond the curve'.


Des te meer worden daarmee de slotwoorden van Bas Jacons waar: "Om een verloren decennium te voorkomen is het nog steeds economische noodzaak dat zo snel mogelijk de banken op orde worden gebracht en monetaire en budgettaire orthodoxieën worden verlaten.".


Alleen tja, zolang de ultra conservatieve nederduitse krachten de koers van europa bepalen, zie ik dat niet gebeuren. Men lijkt wel tevreden te zijn met een M3 groei van 1 procent per jaar (moet de inflatie + groei dekken he!), hoewel de ECB toch een doelstelling heeft van 4 procent - maar dat is inmiddels onder het tapijt.



Bovendien, een monetaire unie zonder fiscale unie, dat gaat niet werken, nu niet, maar over 10 jaar ook niet. De euro is dus ondanks de belofte van Draghi een onwerkbaar monstrum horrendum. En de komende periode van zeer langdurige stagnatie (Soros: 20 jaar) betekent dan ook het einde van de euro. De vraag is niet of, de vraag is wanneer.

Arie B

John
Natuurlijk ga je niet besparen of bezuinigen als je bezwijkt onder lastendruk die voor een groot deel wordt gevoed door schulden. Dan ga je nog meer schulden maken, investeren! Gek dat er maar weinig interim managers zijn die een dergelijk beleid hanteren bij bedrijven. Waarom wordt er, als een bedrijf er slecht voor staat bezuinigd? Meer lenen is de echte oplossing. Meer materie maken en consumeren, het liefst dingen die we zo snel mogelijk weer weg kunnen flikkeren, we moeten economische groei realiseren jongens. Ik zat laatst bij de schuldsanering en was bang dat ik de riem goed aan moest trekken vanwege schuld afbouw, niets was minder waar, er werd aangeraden nog een extra lening af te sluiten, het komt vast wel weer goed……net zo lang blijven lenen tot je er
bovenop bent. Nederlanders behoren inderdaad tot de achterhoede als het op economie aankomt. En maar denken dat ze met mooie economische woorden ook daadwerkelijk weten waar de klepel hangt.

Forlan

In een reactie op een eerder verschenen artikel liet ik o.a. vallen dat op FTM de reacties van lezers soms van betere kwaliteit zijn dat de artikelen/columns zelf. Ik kreeg daar een paar negatieve opmerkingen over terug. Gelukkig bewijst men hier dat het wel degelijk zo is, als ik de reacties op deze pagina lees ben ik positief verrast, er is nog hoop. Nu zou het goed
zijn als de FTM redactie zich eens achter de oren krabt…

Rob van marle

Akkoord EU-saneringsfonds
banken

www.telegraaf.nl



1Stem nu!



Ondertussen, in de
achterkamertjes van Brussel:

De laatste bouwsteen van een Europese
bankenunie staat op zijn plaats. Er komt een Europees saneringsfonds voor
falende banken. Het Europees Parlement (EP), de EU-lidstaten en de Europese
Commissie wisten hierover donderdagochtend, na een marathonvergadering van 16
uur, een akkoord te bereiken, zo liet CDA-Europarlementariër Corien Wortmann,
een van de onderhandelaars van het EP, weten.





Trefwoorden bij dit
artikel:

EU, Bankenunie.




Politiek 2 reacties 0 clicks




'Zonder dat 'het volk' erover wordt ingelicht,
heeft de EU de laatste steen ingemetseld om van de EU nu ook een bankenunie te
maken. Ja, voor dit soort achterbakse gedoe hadden wij, het BurgerforumEU, nu
graag een referendum gehouden.'

zegt Burgerforum EU










Nog ff doorgedrukt
voor de verkiezingen om de burger, belegger, spaargeld en pensioenen in te
pikken.

jsmid

Rob van marle
Inderdaad, de Europese banken zelf dragen vanaf 2016 jaarlijks 5 miljard bij totdat het fondsje in 2026 een stand van 55 miljard heeft bereikt, terwijl de Europese banken jaarlijks 234 miljard aan verborgen subsidie krijgen. Zeker weten, de banken blijven gered worden maar dan via de achterdeur dat ESM heet. Bankia, een van de kreupelste banken in Spanje zal vermoedelijk al meer dan 75 miljard nodig hebben.En bedenk dan dat Bankia uiteindelijk een prutbankje is, vol met leningen aan commercieel vastgoed en infrastructuur waar gek genoeg nooit een echte opdrachtgever voor is geweest.Ik bedoel dan huizen en vliegvelden. Een soort van Spaanse RSV, maar dan tot de 4e macht.

https://groenlinks.nl/nieuws/te-grote-banken-kosten-europese-belastingbetaler-234-mrd-euro.

Wil Bremers

De Euro is niet van ons en dat maakt dat we geen euro's kunnen scheppen zonder schulden wat een Japanse overheid wel kan (als ze dat zou willen) en de Chinese ook doet. Lees www.positivemoney.org als je denkt dat ik iets raars zeg en vooral ook hoe de Bank of England uitlegt hoe de geldcreatie eigenlijk werkt.
Wat inflatie betreft: je hebt inflatie en kerninflatie (zonder energie en voedsel want de consumptie daarvan kun je niet uitstellen) en kerninflatie is nu negatief. Dat betekent dat je wacht met het aanschaffen van bijv. huizen, duurzame productiegoederen en natuurlijk ook duurzame consumptiegoederen (auto's). Dat wachten op kopen is precies het Japan scenario waarin er langdurige werkloosheid is en een kwakkelgroei.
Kijk naar het stuwmeer aan geld dat de rijken geparkeerd hebben in de Bahama's etc. Dan praat je over triljoenen! Daarom kun je zulke gigantische bedragen bij IPO's van nu weer Alibaba zien verschijnen. Er is heel veel geld maar die investeerders wachten tot de economie (=bestedingen=omzet) weer aantrekt.
We zitten in de valkuil van poltici en mensen die denken dat een overheid net als een BV is. Maar dat is absoluut niet het geval. Een overheid kan haar "werknemers" (ik bedoel niet ambtenaren maar onderdanen) niet lozen in tegenstelling tot een onderneming. Een overheid kan alleen haar onderdanen productief inzetten of juist niet en dan zijn het werklozen, zieken en gepensioneerden. Hoe minder productief inzetbaar hoe groter de problemen. Je ziet dan ook dat de Zuid-Europese landen en Ierland de mensen (werkloze goed opgeleide jongeren!) wel lozen: ze emigreren naar bijv. Duitsland.
Ten tweede is de overheid bij machte om belasting te heffen (dat kan een onderneming niet) en daarmee bepaalt zij wat haar onderdanen kunnen doen. Een verstandige overheid vermindert de belastingen op de duurzame consumptiegoederen zoals auto's en nieuw te bouwen huizen. Die beide zijn door hun multiplier-effect goede voorbeelden van aanjagers van een economie. Je ge