Herinnert u zich Van der Hoop Bankiers nog? Een kleine bank voor de gegoede elite die ooit aan de Amsterdamse Herengracht was gevestigd. In 2004 raakte de bank in de problemen en in 2005 ging de instelling roemloos ten onder. Het was de eerste Nederlandse bank die ten onder ging, sinds het faillissement  van de Tilburgsche Hypotheekbank 22 jaar eerder. Maar zeker niet de laatste. In 2008 werd ABN Amro van de ondergang gered. In 2009 was het de DSB Bank van Dirk Scheringa die evenals Van der Hoop vier jaar eerder, definitief failliet ging. En in 2013 moest de belastingbetaler er weer aan te pas komen om de SNS Bank overeind te houden.

Downgrade Moody's

Op de Amsterdamse Herengracht, een paar deuren verder van waar ooit Van der Hoop gevestigd was, zetelt nu de Amsterdam Trade Bank (AT Bank). Het is een bank die in steeds grotere problemen verkeert. Bij deze bank, met een balanstotaal van 3,9 miljard euro vergelijkbaar met DSB, stapelt het slechte nieuws zich op. Afgelopen vrijdag kreeg ze van kredietbeoordelaar Moody's een downgrade naar junkstatus B2. In januari van dit jaar ging de bank ook al een stapje terug. De kwaliteit van de bezittingen van AT Bank vertonen volgens het bericht van Moody’s een ‘verdere ernstige achteruitgang’ doordat de door AT Bank gefinancierde ondernemingen in Rusland en Oekraïne in de problemen zijn gekomen.

Bijna een kwart van de verstrekte leningen valt in de probleemcategorie

AT Bank richt zich vooral op handelsfinanciering aan West-Europese bedrijven die handelen met landen in de voormalige Sovjetunie en vice versa. Daarnaast bestaat het klantenportfolio uit commodity traders, vooral op het gebied van metalen, zogeheten soft commodities zoals koffie en graan en olie. Een deel van de klanten zit in de hoek waar grote financiële klappen vallen vanwege de verslechterde economie, de aanhoudende sancties tegen Rusland en Oekraïne en de devaluatie van onder meer de roebel.

Geen staatssteun

De Amsterdam Trade Bank heeft een behoorlijke blootstelling aan Oekraïne (310 miljoen euro) en Rusland (390 miljoen euro). Waar de nettowinst in 2013 nog 27,5 miljoen euro bedroeg, is dat vorig jaar omgeslagen in een verlies van 36 miljoen. Bijna een kwart van de verstrekte leningen (23 procent) valt in de probleemcategorie. Moody’s heeft ook de zogeheten Baseline Credit Assessment (BCA) naar beneden bijgesteld. Die geeft aan in hoeverre een bank, zonder hulp van een overheid of moedermaatschappij, kan overleven. Deze rating bij AT Bank (caa3) houdt ‘een zeer hoog kredietrisico’ in bij afwezigheid van extra financiële steun van een overheid of moedermaatschappij. Moody’s geeft daarbij aan dat men ‘niet aanneemt’ dat er enige support komt van de Nederlandse overheid. Oftewel, AT Bank, die vorig jaar 2,9 miljoen moest bijdragen aan de redding van SNS bank, hoeft niet te rekenen op enige staatssteun. Een DNB-woordvoerder meldt desgevraagd dat er geen uitspraken gedaan worden over individuele banken. Het is wel zo dat de 100.000 spaarklanten van AT Bank, die volgens het jaarverslag afkomstig zijn uit Nederland, Duitsland en Oostenrijk, onder het Nederlandse depositogarantiestelstel vallen tot een bedrag van 100.000 euro.

Steun uit Rusland

Een reddingsboei ziet Moody’s in steun van de Russische moedermaatschappij Alfa Bank. Zij heeft uitgesproken de Nederlandse dochter te zullen steunen als dat nodig is. 'ATB heeft reeds een directe kapitaalinjectie verkregen ter verdere ondersteuning van de activiteiten,' zegt AT Bank-directeur Eric Steeghs. ‘De downgrade komt voort uit risico’s in onze portefeuille, maar we voldoen nog aan alle kapitaaleisen. We proberen nu de risico’s zo optimaal te beheersen. We gaan onze portefeuille in Rusland en Oekraïne verder afbouwen.’ KPMG maakt in haar toelichting op de jaarrekening 2014 melding dat in het eerste half jaar van 2015 extra voorzieningen genomen zijn in verband met slechte leningen. In 2014 bedroegen die nog bijna 100 miljoen euro.

Compliance-issues

Het zijn niet de enige uitdagingen. Voormalig directeur Te Beest gaf vorig jaar al aan dat compliance een issue is. ‘Er zijn specifieke compliance risico’s die optreden zodra er zaken gedaan worden met klanten in landen als Rusland, Oekraïne en andere voormalige Sovjetlanden,’ aldus Te Beest die toen tegen FTM aangaf ‘een stevige compliance afdeling’ te hebben. In het jaarverslag 2014 valt nu te lezen dat de bank ongebruikelijke transacties uit het verleden heeft gevonden. De bank ‘identificeerde en rapporteerde ongebruikelijke transacties uit het verleden aan de daartoe aangewezen autoriteiten. […] Het is nog onzeker welke sanctiemaatregelen, als die er zijn, worden opgelegd.’ Er wordt daarbij verwezen naar sanctiemaatregelen genoemd in de 'Wet financieel toezicht' en ‘Wet ter voorkoming van witwassen en terrorisme’ zoals boetes die ‘mogelijk opgelegd worden’.

'Het is nog onzeker welke sanctiemaatregelen, als die er zijn, worden opgelegd'

Steeghs houdt zich op de vlakte over wat er in het verleden niet, of niet op tijd is gerapporteerd. ‘Ik heb niets toe te voegen aan hetgeen er daarover in het jaarverslag staat.’ Daarin komt naar voren dat ATB de ‘interne controle en compliance systemen heeft verbeterd’ waarbij wordt verwezen naar een review van De Nederlandsche Bank. In 2014 is er onder meer een nieuwe Head of Risk en begin dit jaar een nieuwe Operational Risk Manager aangesteld.

Stoelendans

Het zijn niet de enige nieuwe gezichten. Maar liefst drie bestuurders vertrokken sinds begin vorig jaar: Alexei Drovossekov, Pavel Gorbatsevich en Henny te Beest. Voor hen kwamen er drie nieuwe gezichten in het bestuur te weten Peter Ullmann (Chief Risk Officer), Igor Pakan (Chief Commercial Officer) en Steeghs. Laatstgenoemde is de voormalig financieel directeur van Prorail, daarvoor bekleedde hij financiële functies  bij Fortis en ABN. Hij is vorig jaar oktober aangesteld als financieel directeur en neemt sinds een paar maanden ook de honneurs waar als ceo. Over de exodus aan bestuurders is Steeghs kort. ‘Daar ga ik geen commentaar op geven.’