
De ondoorzichtige wereld van de Groningse gaswinning en de bijbehorende bevingsschade. Welke financiële belangen spelen er? Wat betekenen de aardbevingen voor bewoners? En wie profiteert hier eigenlijk van?
Toezichthouder gaswinning: toezicht in Nederland is niet onafhankelijk genoeg
Shell gebruikt de parlementaire enquête om de eigen toekomst in Groningen veilig te stellen
Winstbejag, achterkamertjesgedoe en afleidingsmanoeuvres tekenen de gaswinning in Groningen
Meer gas uit Groningen is onveilig en lost crisis niet op
Podcast | De grootste schat van Nederland
Shell dacht Esso te slim af te zijn en het gas uit Groningen voor zichzelf te houden
Sociaal psycholoog Tom Postmes: ‘Rekenwerk en rapporten zijn schijnoplossingen voor Groningers’
Gedupeerden hebben niets aan nieuwe afkoopregels aardbevingsschade
Groningse gasmiljoenen wel voor facelift villa, niet voor fiksen funderingen
Hoe Gazprom greep op Nederland kreeg
© ANP / Sem van der Wal
De hysterie voorbij: de toekomst van aardgas in Nederland
Terwijl Nederland middenin de energietransitie zit, wordt de Groningse gaskraan dichtgedraaid. Deze ontwikkelingen raken elkaar, maar hebben elk hun eigen achtergrond en gevolgen. Daardoor bestaat veel onduidelijkheid hoe in de toekomst in Nederlandse huizen gestookt en gekookt zal worden. Ties Joosten schept licht in de duisternis.
- Wie wil weten hoe de Nederlandse energievoorziening er in de toekomst uitziet, moet één ding goed beseffen: de Groningse gaskraan gaat dicht, om nooit meer open te gaan.
- Dat brengt in de gebouwde omgeving een serie problemen met zich mee, vanwege de unieke samenstelling van Gronings gas.
- De contouren van de toekomst worden nu helder: meer warmtepompen, meer warmtenetten, meer elektriciteit en meer belasting op aardgas.
- Ook de belangrijkste uitdagingen zijn helder. Het gaat dan met name om de kloof tussen arm en rijk, en het tekort aan technici.
Toen minister Wiebes in maart 2018 bekend maakte dat de gasproductie in Groningen de komende jaren fors zal worden afgebouwd en de gaskraan uiterlijk per 2030 zal worden dichtgedraaid, ging bij veel mensen in het noorden van Nederland de vlag uit. Het jarenlange protest tegen de gaswinning wierp eindelijk zijn vruchten af. De strijd is nog lang niet gestreden, de schadeafhandeling is bijvoorbeeld nog altijd een kafkaësk drama, maar deze slag was gewonnen.
Het is onmogelijk om het dichtdraaien van de gaskraan los te zien van Groningse emoties. Toen in de haven van Rotterdam twee gloednieuwe kolencentrales opgestart werden, schreef ik al dat de Rotterdammers wat volkswoede betreft wel wat konden leren van Groningen. Want al die boosheid ten spijt, moet de eerste aardbevingsdode nog vallen. Ondertussen zullen in de regio Rotterdam jaarlijks tientallen mensen vroegtijdig sterven door de luchtverontreiniging van de kolencentrales.
Het is bovendien onduidelijk in hoeverre het tempo waarmee de gaskraan nu wordt dichtgedraaid bijdraagt aan een vermindering van de aardbevingen. Follow the Money stelde eerder al vast al dat de Groningers hoe dan ook nog jarenlang last zullen hebben van een trillende bodem. Het dichtdraaien van de Groningse gaskraan is dan ook een politiek besluit, waarbij rationele en emotionele argumenten door elkaar heenlopen. Of je het met dat besluit eens bent, hangt af van de mate waarin je begrip kunt opbrengen voor de Groninger volkswoede en in hoeverre je van mening bent dat de met de gaswinning gepaard gaande kosten nog opwegen tegen de baten.
Volstrekt ondenkbaar
Voor wie wil weten hoe de energievoorziening en de economie van de toekomst eruit zullen zien, is dit echter irrelevant. Veel belangrijker dan de vraag óf je begrijpt dat de Groningse gaskraan dicht gaat, is de onderkenning dát die gaskraan dicht gaat. Het is immers volstrekt ondenkbaar dat Wiebes (of diens opvolger) over vijf jaar de Groningers komt uitleggen dat de gasproductie toch weer opgeschroefd zal worden: zo iemand zal gelyncht worden op de Grote Markt. Elke schets van de energietransitie moet dus beginnen bij de acceptatie dat Gronings gas per 2030 (en mogelijk al eerder) uitgefaseerd zal zijn.
In 2017 werd 23,6 miljard kubieke meter gas uit het Groningse gasveld opgepompt. Dat is al een afname ten opzichte van de jaren daarvoor: in 2013 bedroeg die hoeveelheid bijvoorbeeld nog 53,9 miljard kubieke meter.
Het is niet mogelijk om gas uit het buitenland te importeren en onbewerkt aan Nederlandse huishoudens te leveren
De komende jaren wordt de productie in rap tempo verder afgebouwd. Over drie jaar (2021-2022) duikt de gasproductie vermoedelijk al onder de 12 miljard kubieke meter; een jaar later is de verwachte gasproductie nog maar 4 miljard kuub. Daarna wordt tot 2030 in een wat langzamer tempo afgebouwd naar nul.
Het Gronings gas is uniek
Maar deze uitfasering brengt een ris moeilijkheden met zich mee. De voornaamste: het Groningse gas is een uniek type gas, dat vrijwel nergens anders ter wereld in deze hoeveelheden gevonden wordt. Dit zogenaamde G-gas heeft een ‘laagcalorische waarde’ en alle gasfornuizen en cv-ketels in Nederland (en België, Duitsland en Frankrijk) zijn daarop afgesteld.
Het is technisch dus niet mogelijk om gas uit het buitenland te importeren en onbewerkt aan Nederlandse huishoudens te leveren: het buitenlandse gas is hoogcalorisch (H-gas) en moet in speciale fabrieken eerst laagcalorisch worden gemaakt, door er stikstof aan toe te voegen. Nederland heeft al een paar van die fabrieken staan, maar die zitten al aan de top van hun capaciteit. Er moet dus capaciteit bij, zoals Sam Gerrits al eerder bij FTM concludeerde. Dit soort fabrieken zijn nogal kostbaar, en het duurt bovendien jaren om ze te bouwen. Staatsgasbedrijf Gasunie gaat nu een stikstoffabriek bouwen bij het Groningse dorpje Zuidbroek. Die kost een half miljard euro, zal op zijn vroegst in 2022 in gebruik worden genomen en heeft een capaciteit van ongeveer 7 miljard kubieke meter gas per jaar.
Echter: op dit moment wordt alleen al door huishoudens jaarlijks 9 miljard kubieke meter Gronings gas geconsumeerd. Bovendien zijn niet alleen huishoudens afhankelijk van Gronings gas: ook in gemeentehuizen, ziekenhuizen, bibliotheken, winkels, kantoren en bedrijfspanden wordt verwarmd en gekookt met laagcalorisch gas uit Groningen.
In totaal ligt het binnenlands verbruik van aardgas op zo’n 40 miljard kubieke meter, waarbij ongeveer de helft wordt gebruikt in de gebouwde omgeving. Dit zijn dus vrijwel allemaal cv-ketels en gasfornuizen die zijn ingesteld op het verbranden van laagcalorisch gas uit Groningen of met stikstof aangelengd gas uit het buitenland.
Deze transitie heeft in de eerste plaats te maken met de wens om iets te doen aan de aardbevingen
Als die totale hoeveelheid niet omlaag gaat, is de extra fabriek bij Zuidbroek dus nooit voldoende om het wegvallen van de Groningse aardgasproductie op te vangen.
Daar gaan we: klimaatverandering
Het valt u wellicht op dat u inmiddels zo’n 750 woorden gelezen heeft over wat Syp Wynia in Elsevier als het ‘gasverbod’ brandmerkte, maar dat het woord ‘klimaatverandering’ nog niet één keer is gevallen (oké, nu wel). Volgens Wynia wil het Kabinet-Rutte III ‘met bijkans revolutionair elan’ van Nederland ‘een gidsland’ maken op het gebied van klimaatverandering, hetgeen zou leiden tot een ‘politieke anti-gashysterie’.
Dat klopt niet. Deze transitie heeft in de eerste plaats te maken met de wens om iets aan de aardbevingen in Groningen te doen, en pas daarna met die om iets tegen klimaatverandering te doen. Dat komt ook tot uitdrukking in de doelstellingen van de zogeheten ‘klimaattafels’, waar het maatschappelijke middenveld (politiek, vakbonden, werkgeversorganisaties, bedrijven, milieuorganisaties, enzovoort) onderhandeld over een nieuw klimaatakkoord. Er zijn vijf klimaattafels, elk met een eigen thema en besparingsdoelstelling. De klimaattafel voor de gebouwde omgeving, geleid door Diederik Samsom, heeft de laagste doelstelling van allemaal: 3,4 megaton minder CO2-uitstoot in 2030. Van de industrie (14,3 megaton CO2-uitstoot minder in 2030) en de elektriciteitssector (20,2 megaton minder) wordt een veel grotere besparing geëist.
Toch speelt de wens om iets aan klimaatverandering te doen hier wel degelijk een rol. In het Klimaatakkoord van Parijs is namelijk afgesproken dat de opwarming van de aarde beneden de 2 graden Celsius moet blijven. Wetenschappers hebben uitgerekend dat de wereldwijde CO2-uitstoot in 2050 daarom met 95 procent moet zijn afgebouwd. Nederland heeft dat vertaald in een streven om de Nederlandse CO2-uitstoot in 2030 te halveren.
Dat zijn duidelijke stippen op de horizon. Ze maken duidelijk dat vroeg of laat óók iets gedaan zal moeten worden aan de op aardgas gestookte fornuizen en cv-ketels in Nederlandse huishoudens. Aardgas is immers een fossiele brandstof, en bij de verbranding daarvan komt CO2 vrij. Bij sommige industrieën liggen kansen om CO2 af te vangen en onder de grond op te slaan, maar bij de decentrale verbranding in miljoenen kleine keteltjes, boilertjes en fornuizen is al duidelijk dat daartoe geen mogelijkheden bestaan. De klimaatdoelstellingen maken duidelijk dat de CO2-uitstoot bij het koken en het verwarmen van huizen uiteindelijk naar nul moet. Met andere woorden: linksom of rechtsom gaan die CV-ketels en gasfornuizen er uiteindelijk uit. De vraag is alleen: wanneer, in welk tempo, en welke kosten zijn daarmee gemoeid?
Die vragen worden deels beantwoord door de behoefte aan meer en grotere stikstoffabrieken om buitenlands gas voor de Nederlandse huishoudens geschikt te maken. Maar hoe zinvol is het om daarin te investeren, als je weet dat die huishoudens uiteindelijk aardgasvrij moeten worden?
Het lijkt verstandiger nu alvast in te zetten op een algehele uitfasering van de cv-ketel
Het lijkt verstandiger om meteen in te zetten op een algehele uitfasering van de cv-ketel: dan heeft de Gasunie minder van die dure stikstoffabrieken nodig. Het kabinet bewandelt hierin een middenpad, waarbij één nieuwe stikstoffabriek gebouwd wordt (die bij Zuidbroek) en tegelijk wordt ingezet op de uitfasering van het aardgasgebruik in huishoudens.
Dat heeft dus vooral te maken met de wens om iets te doen aan de Groningse aardbevingen. Met andere woorden: als het oppompen van aardgas geen aardbevingen zou veroorzaken, had de uitfasering van aardgas in huishoudens een minder hoge prioriteit in het klimaatbeleid gehad. Dat is de achtergrond waartegen nu plannen gemaakt worden om woningen en andere gebouwen anders te verwarmen. Nog lang niet alles is duidelijk, maar de contouren van die transitie tekenen zich langzaamaan wel af:
1. Aansluitverplichting vervalt
In de eerste plaats wordt gekeken naar nieuwbouw. In het algemeen is het immers eenvoudiger om de isolatie en warmtevoorziening in een nieuwbouwwoning zo te regelen, dat aardgasverwarming niet nodig is. Afgelopen zomer heeft de Tweede Kamer daarom de verplichting afgeschaft dat alle nieuwbouwwoningen (met een bouwvergunning van na 1 juli 2018) op het aardgasnet moeten worden aangesloten. Dit is waar Syp Wynia de term ‘gasverbod’ op baseert, omdat de meeste nieuwe woningen hierdoor geen aardgasaansluiting meer mogen krijgen. Als er echter ‘zwaarwegende redenen van algemeen belang’ spelen, mag een netbeheerder alsnog van dit aardgasvrije principe afwijken.
2. Warmtenetten
Daarnaast wordt gekeken naar stadsverwarming. Bij industriële productieprocessen of bij het verbranden van afval komt warmte vrij, in de vorm van stoom onder druk. Deze stoom wordt zoveel mogelijk hergebruikt, maar als de temperatuur onder de 120 graden zakt, kunnen de meeste industrieën er niet zoveel meer mee. Voor huishoudens is dit echter perfect; teministe, als die warmte via ondergrondse pijpleidingen naar die woningen getransporteerd kan worden.
Van een gasverbod is hier niet bepaald sprake
In verschillende steden is hier al ruim ervaring mee. Het Warmtebedrijf Rotterdam heeft bijvoorbeeld al zo’n 56.000 woningen en 800 bedrijven gekoppeld aan de restwarmte van onder andere de verbrandingsovens van de AVR-afvalcentrale bij Rozenburg. Momenteel worden er plannen gemaakt om de olieraffinaderij van Shell in Pernis op het warmtenet aan te sluiten (zodat het aanbod van warmte groter wordt). Ook wordt een warmtepijpleiding naar Leiden onderzocht. Het ligt in de lijn der verwachting dat zulke warmtenetten in de toekomst een grotere rol gaan spelen.
3. CV-ketelverbod
Ten derde lijkt het erop dat de klassieke gasgestookte cv-ketel na 2021 uit de winkelschappen zal verdwijnen: die mag dan niet meer verkocht worden (een eerder aangekochte cv-ketel mag natuurlijk wel gewoon gebruikt blijven worden). Anders dan Syp Wynia beweert, is dit geen plan uit de koker van CDA en D66, maar een breedgedragen voorstel dat gesteund wordt door onder meer Essent, Eneco, Gasunie, Milieudefensie en de belangenorganisatie van ketelfabrikanten (VFK). Volgens Wynia worden huishoudens hiermee gedwongen hun woning volledig elektrisch te gaan verwarmen, maar ook dat klopt niet: hybride warmtepompen, die vrijwel het hele jaar op elektriciteit draaien maar op gas overschakelen als de temperatuur onder een bepaalde waarde zakt, blijven gewoon te koop. Deze hybride warmtepompen zijn bovendien vele malen goedkoper dan een volledig elektrische variant. Doel van deze maatregel is om huishoudens naar een meer elektrische warmtevoorziening te sturen, zodra hun gasgestookte cv-ketel aan vervanging toe is. Maar van een gasverbod is dus bepaald geen sprake.
4. Energiebelasting
In de vierde plaats kijken de onderhandelaars aan de klimaattafel voor de gebouwde omgeving naar de energiebelasting. Eén van de voorlopige uitkomsten is dat de energiebelasting op aardgas omhoog moet, en die op elektriciteit omlaag. Daarmee zou de terugverdientijd van een (hybride) warmtepomp drastisch omlaag gaan. Het is nog niet duidelijk hoe de energiebelastingen zich de komende jaren precies zullen ontwikkelen. Wel maken de recente tariefwijzigingen duidelijk dat het gat tussen de energiebelasting voor grootverbruikers en de energiebelasting voor kleine bedrijven en huishoudens – een kloof die nu al gigantisch is – de komende jaren nog groter zal worden.
Kloof tussen arm en rijk
Al deze ontwikkelingen brengen de nodige problemen en uitdagingen met zich mee. Om met het cv-ketelverbod en de energiebelastingen te beginnen: het gevaar van een groter gat tussen arm en rijk dreigt. Een hybride warmtepomp is met 6.000 euro veel goedkoper dan de enorme bedragen waar Wynia mee schermt, maar feit blijft dat zo’n apparaat nog altijd viermaal duurder is dan de klassieke cv-ketel. Niet iedereen heeft dat geld zomaar op de plank liggen. Ondertussen lijken wel de energiebelastingen op aardgas verhoogd te worden. Hierdoor bestaat het risico dat de eigenaar van de prachtig geïsoleerde villa met vloerverwarming straks profiteert van een lage energiebelasting op elektriciteit, terwijl Koos Werkloos zich in zijn arbeiderswoning blauw betaalt aan de energiebelasting op aardgas omdat hij geen warmtepomp kan betalen.
Suggesties om hier iets aan te doen zijn er wel. Samsom sprak bijvoorbeeld over een aanpassing van de loonbelasting of een extra hypotheek bij de bank. Ook zijn er bedrijven die slimme financieringsconstructies kunnen optuigen, waarbij mensen via de energierekening de investering terugbetalen. Allemaal interessante opties, maar hoe dit probleem voor de armste huiseigenaren precies opgelost zal worden, is nog niet duidelijk.
De uitdagingen hier zijn enorm
Daar komt bij dat huurders aan de grillen van hun huisbaas zijn overgeleverd. De woningcorporaties, die 2,3 miljoen huizen bezitten, praten mee bij de onderhandelingen over een nieuw klimaatakkoord. Zij zullen zich dus wel achter de uitkomsten scharen – en in ruil daarvoor wordt de verhuurdersbelasting die zij moeten betalen (nu 2,1 miljard per jaar) waarschijnlijk gehalveerd. Maar hoe wordt de transitie van de ruim een miljoen particuliere huurwoningen in gang gezet? Vaak (maar niet altijd) moeten de huurders gas en elektriciteit betalen, maar worden de investeringen in cv-ketel of warmtepomp gedragen door de huiseigenaar. Hoe die richting elektrificatie bewogen worden, is nog onduidelijk.
Voldoende duurzame energie
Verder brengt de inzet op elektrificatie en warmtenetten de vraag met zich mee hoe die energie wordt opgewekt. Door alle laptops, smartphones, flatscreens en keukenspullen gebruiken huishoudens elk jaar meer elektriciteit. Als de verwarming en het fornuis ook elektrisch worden, neemt de elektriciteitsbehoefte per huishouden gigantisch toe. Als die elektriciteit niet duurzaam wordt opgewekt, maar bijvoorbeeld met steenkoolcentrales, kan het klimaat er zelfs op achteruit gaan. De uitdagingen hier zijn enorm, want in 2017 werd nog geen 14 procent van de Nederlandse elektriciteit duurzaam opgewekt.
Een vergelijkbaar probleem doet zich voor bij de warmtenetten. Het benutten van restwarmte klinkt heel mooi, maar het betekent wel dat hele wijken gekoppeld worden aan industrie en afvalverbranders. Die koppeling brengt een nieuwe afhankelijkheid met zich mee: kan de Shell-raffinaderij in Pernis straks nog wel dicht, als woningen van Rotterdam-Zuid tot aan Leiden afhankelijk zijn van de warmte die het bedrijf levert? Moet de AVR straks een minimale hoeveelheid afval verbranden om aan de warmteverplichtingen te voldoen? Hoe strookt dat met de ambitie om minder afval te produceren en naar een circulaire economie toe te groeien? De antwoorden die de industrie en energiesector op deze vragen formuleren, beïnvloeden de klimaatwinst die in de gebouwde omgeving geboekt kan worden.
Enorme bedragen
Een ander probleem met de grotere elektriciteitsbehoefte van huishoudens is dat het net op veel plekken in Nederland verzwaard moet worden. Nederland heeft drie grote, regionale netbeheerders: Enexis, Alliander en Stedin. Samen hebben deze bedrijven zo’n 290.000 kilometer aan elektriciteitskabels in de grond liggen. Als huishoudens meer elektriciteit gaan gebruiken, betekent dat heel simpel dat er veel meer kabels de grond in moeten. Dat kost geld. Met nog geen 150 miljoen per jaar tot 2030 zijn die investeringen volgens de netbeheerders nog wel te dragen. Maar daarna is onduidelijker hoe de transitie betaald moet worden. Eigenlijk zouden de tarieven omhoog moeten, maar omdat de netbeheerders in handen zijn van de overheid is dat uiteindelijk een politiek besluit.
Als het over de energietransitie gaat, worden vaak enorme bedragen genoemd. Wynia meent zelfs dat de transitie ‘duizenden miljarden’ kan kosten. Het is goed om te beseffen dat dit geld niet de verbrandingsoven wordt ingedragen, maar dat zulke bedragen voor een belangrijk deel uit personeelskosten bestaan. Met andere woorden: die miljarden vloeien via de portemonnee van de werknemers voor een belangrijk deel de economie weer in. Tegenstanders noemen dit een kostenpost, voorstanders noemen dit het creëren van banen.
Van netbeheerders tot installateurs: iedereen kampt met een gebrek aan personeel
Allebei gaan ze echter voorbij aan het feit dat er op dit moment al een groot tekort aan mensen bestaat om de energietransitie ten uitvoer te brengen. Om alle aanpassingen te doen, zijn namelijk veel extra technici nodig. En die zijn er (nog) niet. Zowel Alliander als Stedin luidden afgelopen maanden de noodklok: ze hebben simpelweg te veel werk en te weinig mensen. De bedrijven maken nu al gebruik van buitenlandse technici; Stedin werkt inmiddels ook met statushouders: asielzoekers met een verblijfsvergunning die worden omgeschoold. De bedrijven verwachten dat het personeelstekort blijft aanhouden, want er komt in de toekomst alleen maar meer werk aan.
Dit personeelstekort wordt over de gehele linie gevoeld en is misschien wel het grootste probleem in de energietransitie. Van netbeheerders tot installateurs: iedereen kampt met een gebrek aan personeel. Met name aan ‘blauwe boorden’, dat wil zeggen: mensen die de kabels in de grond kunnen stoppen en de warmtepomp komen installeren, is een gigantische behoefte. Volgens Olof van der Gaag, directeur van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE), zal de energietransitie zelfs stranden op een tekort aan technisch personeel, als de overheid hier niet iets aan doet. Zonder deze mensen zullen de miljarden waar critici mee schermen niet uitgegeven worden, omdat de banen waarop voorstanders zich beroepen, niet gevuld worden.
Het kabinet zou een gasverbod willen invoeren omdat het van Nederland zo nodig een gidsland wil maken op het gebied van klimaatverandering: het is al met al een nogal groteske voorstelling van zaken. Dat Nederland van het aardgas af wil, heeft veel meer met boze Groningers te maken dan met klimaatverandering. En dat huishoudens hierdoor geraakt worden, heeft vooral te maken met de unieke samenstelling van Gronings gas. Maar daardoor heeft de aanpassing van de warmtevoorziening van Nederlandse huishoudens wél een extra prioriteit gekregen bij de onderhandelingen over een nieuw klimaatakkoord.
Deze onderhandelingen zijn nog in volle gang. De contouren van deze energietransitie zijn inmiddels duidelijk, maar tegelijk zijn er nog belangrijke uitdagingen. Misschien wel de belangrijkste: een nijpend personeelstekort. Het zijn doodgewone Groningers die de gasexit op de kaart hebben gezet, het zijn doodgewone huishoudens die hierdoor geraakt worden, en het zijn doodgewone MBO’ers met een opleiding elektrotechniek die de oplossing kunnen brengen. En zo raakt de energietransitie ons uiteindelijk allemaal.
77 Bijdragen
[Verwijderd]
Mag dat niet van de USA of zo, omdat Rusland van de USA geen (te grote) economische grootmacht mag worden, omdat de USA zelf dan het risico loopt een marginale wereldmacht te worden?
Wag the Dog - Smoesje:
Het is technisch dus niet mogelijk om gas uit het buitenland te importeren en onbewerkt aan Nederlandse huishoudens te leveren: het buitenlandse gas is hoogcalorisch (H-gas) en moet in speciale fabrieken eerst laagcalorisch worden gemaakt, door er stikstof aan toe te voegen.
Ties Joosten 5
[Verwijderd][Verwijderd]
Ties JoostenTies Joosten 5
[Verwijderd]MaartenH 10
Ties JoostenOftewel je landt hoog calorisch gas aan bij de Eemscentrale en stuurt van daaruit laagcalorisch gas de bestaande leidingen in.
Ties Joosten 5
MaartenHMaartenH 10
Ties JoostenMarco Roepers 6
MaartenHMaartenH 10
Marco RoepersHet zal ook om minieme extra hoeveelheden gaan. Het koken op aardgas levert nu al veel meer CO2 in het binnenklimaat op, daar komt hooguit een fractie bij.
Nog even door rekenen. 20% zuurstof (naast 80% stikstof) gaat voor de helft naar CO2 en de andere helft naar water (1 CH4 + 2 O2 => 1 CO2 + 2 H2O). Dus het mengsel dat gebruikt wordt om hoog calorisch gas laag calorisch te maken bestaat voor 8 delen uit stikstof en 1 deel CO2. In Gronings gas zit ongeveer 15% stikstof, dus dan praten we over 1/9 daarvan, dus 1,7%.
(Scheikunde lerares kijkt glimlachend toe vanuit de hemel - het was een aardig mens en het is allemaal lang geleden :)
Marco Roepers 6
MaartenH[Verwijderd]
Marco RoepersDesi Derius 1
[Verwijderd]Op school geleerd thuis zeiden ze dat klopt.
Blij dat ik gek ben denk ik nu vijftig jaar later nog
MaartenH 10
Marco RoepersMarco Roepers 6
MaartenHMaartenH 10
Marco RoepersMarco Roepers 6
MaartenHBij CO2 is volgens mijn informatie ook iets dergelijks aan de hand: https://web.archive.org/web/20151224174348/http://www.cmo.nl/vnarena-vob/aardrijkskunde/basisopdrachten/opdracht-3/co2-is-giftig
MaartenH 10
Marco RoepersEigenlijk hebben een gebrek aan zuurstof en een teveel aan CO2 een vergelijkbaar effect, ze brengen de citroenzuurcyclus tot stilstand en tussenproducten (oa melkzuur) hopen zich op, waarna uiteindelijk de cellen ophouden te functioneren. Bij gebrek aan zuurstof is als het ware de inlaat verstopt, bij teveel aan CO2 raakt de uitlaat verstopt. Bij het Nyosmeer had je dus beide, waarbij het gebrek aan zuurstof het eerste probleem lijkt (het lichaam kan de tussenproducten best wel een tijdje bufferen).
Dus je hebt eigenlijk zowel gelijk als ongelijk. CO2 is an sich niet giftig, want dat is geen enkele stof, want de dosis bepaalt de giftigheid. En ja, je kunt bepaalde doses CO2 als giftig bestempelen. Als ik zeg dat CO2 totaal niet giftig is, is dat waar als de dosis een bepaalde waarde niet overschrijdt en onwaar als de dosis hoog genoeg is.
MaartenH 10
Ties Joostenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Stikstofgenerator
Blijft de vraag waarom het niet toepasbaar zou zijn.
Arjen Kingma
MaartenHDaarnaast krijg je - als je bewust met te weinig zuurstof gaat verbranden - een onvolledige verbranding. Hierdoor krijg je roet, wat vrij vervelend is: verstopping (leidingen, branderkoppen, etc.), onevenredige verbranding, giftig, etc.
Ook heb je kans dat het aanwezige water voor problemen gaat zorgen, bijvoorbeeld op plekken waar de leiding een knik maakt. Water dat gecondenseerd is, zal zich op het laagste punt gaan ophopen en - in het ergste geval - voor een waterslot zorgen waardoor de leiding verstopt zit.
Al met al voor mij genoeg redenen om niet erg happig te zijn om een gedeelte van het gas te verbranden, om zo de calorische waarde omlaag te krijgen. Liever dus puur stikstof aan het aardgas toevoegen, zodat je geen van deze problemen hebt/krijgt
MaartenH 10
Arjen KingmaMaar waar ik vooral benieuwd naar ben is wat hier al in de praktijk mee gedaan is en als de deskundigen zeggen dat het niet werkt (is dat zo?), ben ik benieuwd wat het probleem is waar het op stuk loopt.
j.a. karman 5
Ties Joosten[Verwijderd]
Ties JoostenTies Joosten 5
[Verwijderd]Maar ik wil best de hypothetische weg met je inslaan: als de Russen voor Nederlandse huishoudens een stikstoffabriek gaan bouwen, en dat vervolgens in speciaal voor Nederland gebouwde pijpleidingen of exclusief voor Nederland bestemde boten zullen stoppen, dan zal daar vast ook een speciaal voor Nederland bestemde gasprijs voor gerekend worden.
Hendrik Eelhart 2
Ties Joosten[Verwijderd]
Ties JoostenHeb je dat zelf gedaan, of laten doen door een specialistisch bedrijf?
Ik zou wel eens een filmpje willen zien, waarin te zien is hoe dat Russisch gas wordt verbrand in een NL Hoog rendementsketel of Fornuis.
Eens met mijn eigen ogen zien, wat de karakteristieken zijn van dat gas bij verbranding.
Trouwens, voor mijn part wordt dat gas pas vermengd, bij mij thuis (in de kelder/op zolder), vlak voordat het de ketel/het fornuis in gaat.
Zoiets als een lasapparaat, met twee aanvoerleidingen, resulterend in een optimale vlam.
Alle alternatieven afgetast door de techneuten? Ik denk het niet.
Russen mogen van USA geen gas aan EU huishoudens gaan verkopen, want dan krijgen ze te veel economische en feitelijke macht, zoals de USA dat wat betreft olie wel heeft bekokstoofd met b.v. het Saoudische 'Koning'shuis.
[Verwijderd]
Ties JoostenAan het monteurs tekort wil ik niet meer bijdragen. Mijn bouwjaar 1948.
Wietze van der Meulen 6
[Verwijderd]https://www.ftm.nl/artikelen/kabinet-ziet-meest-praktische-optie-om-groningse-gaskraan-dicht-te-draaien-over-het-hoofd?share=1
Vervolgens gas uit meerdere bronnen gaan importeren (naast Russisch gas ook vloeibaar LNG uit bijvoorbeeld de US of Perzische Golf). Dit om niet van 1 leverancier afhankelijk te zijn. Dat alles logistiek goed inpassen, zal overigens nog een hele puzzel worden denk ik.
Als er dan vervolgens initiatieven zijn die qua energietransitie echt goed doortimmerd zijn, laat je die initiatiefnemers ook een bijdrage doen (die zie ik helaas nog niet veel.......).
Oh ja, en de circa 4,5 GW aan kolencentrales die nog paraat zijn (2 oude uit de jaren ‘90 en 3 nieuwe van een paar jaar oud) zou ik conserveren zodat deze als reservecapaciteit kunnen dienen. Een beetjes reserves (de gemiddelde vraag is 12,5 GW aan electrisch vermogen) kan geen kwaad......
Zie bijv. de situatie in Belgie.
https://www.nu.nl/buitenland/5478245/belgie-vraagt-buurlanden-hulp-vanwege-mogelijk-stroomtekort.html
[Verwijderd]
Ties Joosten 5
[Verwijderd]Hoe dan ook, het is een beetje een zinloze discussie, want USA of Russisch gas: het is allebei niet direct voor Nederlandse huishoudens geschikt. In de industrie wellicht wel, maar daar gaat dit verhaal niet over.
Lydia Lembeck 12
Ties JoostenIk wil zelf mijn gasfornuis proberen te verkopen (met elektrische oven), want ik stap over op een multicooker. Die kan op gewone stroom, maar de extra groep is er al (oven) en dus gebruik ik die. Wat ik, als huurder verder kan doen om zo min mogelijk gas te gebruiken is niet voor iedereen haalbaar. Ik was mezelf met koud water. Ook onder de douche ja. En verder stook ik al meer dan tien haar onder de 20º. Elk paar jaar een halfje minder. Nu zit ik op 17º en misschien probeer ik vanaf januari 16½º. Financieel levert me dat wat op. Maar helaas gaat het vastrecht dan omhoog. Lullig dus. Ik doe het in eerste instantie voor de besparing in mijn portemonnee, maar de besparing op Co2 is ook leuk.
Jan Smid 8
Lydia Lembeckhttps://www.clo.nl/indicatoren/nl0017-energieverbruik-door-de-industrie
Ties Joosten 5
Lydia LembeckSommigen kunnen overstappen, anderen zullen daar meer moeite mee hebben. In zijn algemeenheid hebben de industriegebruikers al gezegd: bouw nog maar zo'n stikstoffabriek. Maar ja, dat is voor hen dan ook de makkelijkste oplossing, want dan moet iemand anders (Gasunie) het oplossen.
Daarnaast wordt er met name in de regio-Rotterdam door de industrie veel buitenlands- en Noordzee-gas gebruikt. Maar dat is dus een iets andere discussie.
Lydia Lembeck 12
Ties Joosten[Verwijderd]
Lydia Lembeckhttp://www.pbl.nl/onderwerpen/energie-en-energievoorziening/feiten-en-cijfers
H.J. Meijer 1
Minder luchtvaart vraagt minder longkankerbestrijding, dus dat is meegenomen.
Marla Singer 7
H.J. MeijerPeter Urbanus 5
En als je 75, 80 jaar bent, misschien al 45 jaar in je oude woning woont en geen geld om te investeren in gasloos leven? Je haalt die investering er nooit meer uit. Daar zal een oplossing voor moeten worden gevonden.
Corien Schreur
Peter Urbanus[Verwijderd]
Peter UrbanusVoordien warmtepomp onmogelijk. Dat gaat dus niet gebeuren.
Ties Joosten 5
[Verwijderd]Wel wil ik hier graag een kanttekening bij plaatsen. De voorbeelden die in dit soort discussies (en ook hierboven) gegeven worden, gaan vaak uit van een uitzonderlijke situatie. Wat als iemand 80 is, straatarm, al 45 in hetzelfde huis woont en die de terugverdientijd van een warmtepomp waarschijnlijk niet overleeft? Tjaa, zo'n huishouden staat vermoedelijk niet vooraan bij deze transitie. Maar deze huishoudens vormen dan ook geen meerderheid, het algemene beeld richting meer elektrificatie wordt er niet door bepaald.
Of @Frans: 18 centimeter dikke isolatie, dak eraf, nieuwe raamkozijnen. Dat is nogal een kostenpost, dat snap ik. Maar jij gaat dan uit van een perfecte isolatie en volledige elektrificatie, wat nergens terug te vinden is als mogelijk overheidsbeleid. Syp Wynia doet hetzelfde: hij neemt volledige elektrificatie als uitgangspunt, neemt het bedrag dat daarmee gemoeid is als minimum en zegt vervolgens dat de aardgastransitie per huis 'gemiddeld minstens 25 duizend euro kost'. Maar een hybride warmtepomp is stukken goedkoper, de terugverdientijd gaat de komende jaren rap van naar beneden en er is niemand die ook de hybride warmtepomp wil verbieden.
Natuurlijk zijn er risico's, probleemgroepen en uitdagingen. Daarover schrijf ik ook. Het zou voor de discussie alleen wel goed zijn als uw 92-jarige oma op bijstandsminimum met een houten been in een koophuis met twee zonnepanelen waarvan eentje niet zo goed meer en een cv-ketel die precies in februari 2021 aan vervanging toe is terwijl haar goudvis een allergie heeft voor warmtepompen als argument gebruikt wordt om de hele 'minder gas, meer elektriciteit'-transitie mee onderuit te halen.
[Verwijderd]
Ties JoostenDaarbij wordt zo'n pomp mij nu al afgeraden als er niet eerst geïsoleerd wordt. Cirkel gesloten.
Jan Smid 8
Ties JoostenMaartenH 10
Ties JoostenDat roept wel de vraag op wat het einddoel is en hoe je dat zo efficiënt mogelijk bereikt. Simpel gezegd, als ik nu m'n huis overhoop moet halen om tot een redelijke energieprestatie te komen, maar over 10 jaar nog een keer om wat dan haalbaar is te doen en dan 10 jaar later nog een keer om helemaal zelfvoorzienend te zijn, dat lijk me niet efficiënt.
Dus heb ik neiging om ingrijpende zaken uit te stellen, om het op een gegeven moment in één keer goed te doen.
Bestaat er op beleidsniveau überhaupt al een beeld van een eindsituatie? Wat doe je met historische binnensteden? Wat doe je met rijtjeshuizen / doorzonwoningen? Enzovoort.
R. Eman 8
MaartenHAls je je afvraagt "wat het einddoel is" zou je misschien kunnen uitgaan van de doelen uit het klimaatakkoord. Maar de vraag die jij stelt is welke weg daarheen moeten we gaan bewandelen? Als je gewoon al kijkt naar de vele vragen over dit artikel mag duidelijk zijn dat die weg nog helemaal niet bekend is. Dus zul je het antwoord op jouw vraag ook niet krijgen.
Als je je afvraagt "hoe je dat zo efficiënt mogelijk bereikt" zou ik je aanraden om naar jouw eigen verwachte einddoel te kijken n.l. "om helemaal zelfvoorzienend te zijn". Denk daarbij niet groot, maar klein. Kijk eens naar mogelijkheden om een kleine ruimte in je huis zelfvoorzienend te maken bijvoorbeeld.
Theo Haffmans 2
MaartenHNee dat is er helaas niet, Maarten. Ik ben dan ook benieuwd naar de doorrekening waar het PBL mee bezig is.
Wat we nu meemaken is het uitdelen van 90 miljoen aan proefprojecten om wijken 'van het gas af te halen'.
Het doel bij die projecten is allang niet meer vermindering van de CO2 uitstoot; de voortgang wordt getoetst aan de vraag hoeveel woningen van het gas af gehaald zijn. Geld in het water gooien dus, want de doorrekening naar vermindering van CO2 uitstoot is te moeilijk voor de beleidsmakers en de ambtenaren.
MaartenH 10
Theo Haffmans"De laatste keer dat..." moet je natuurlijk met een korreltje zout nemen.
Hendrik Eelhart 2
MaartenH[Verwijderd]
Corien Schreur
Kortom we willen iets dat er nog niet is...
En hoe zit het als je van de stadsverwarming los wilt... nu betalen we iedere maand een bedrag voor de huur van de warmte installatie die in ons huis zit... hoe gaat dat straks als we daar geen gebruik meer van willen maken.
Wietze van der Meulen 6
https://www.rtvnoord.nl/nieuws/192014/Help-ik-heb-financiele-problemen
Cijfers uit Duitsland of de VS geven vergelijkbare percentages. Mijn inschatting is dat de RTV-Noord cijfers daarmee wel een redelijk beeld schetsen.
Verder staan de pensioenen onder druk en neemt bijv. in Duitsland de Altersarmut, zeker bij vrouwen door hun vaak slechtere pensioenen, de komende jaren (als de huidige tendens zich voortzet) alleen maar toe.
Een groot deel van de samenleving staat dus al financieel onder druk. Met meer lasten (als extra energielasten) maak je veel mensen niet blij (nog voorzichtig geformuleerd).
Ik ben daarmee bang dat bij de eerste de beste economische crisis de meeste politieke partijen eieren voor hun geld kiezen en snel afscheid nemen van de energietransitie, zo ongeveer als bij de vluchtelingencrisis....
Ook de energetische haalbaarheid van de transitie sla ik niet hoog aan. Als ik bijv. kijk naar het opgestelde piek-wind-vermogen in Duitsland (59 GW eind 1e helft 2018), het opgestelde piek-PV-vermogen (43 GW eind 1e helft 2018) en bij een gemiddelde vraag van 75 GW electrisch vermogen toch het Hambacher Forst “abgeholzt” moet worden i.v.m. de daaronder liggende bruinkoolvelden, dan ben ik toch wat somber gestemd......
Het blijft het oude liedje: als de zon niet schijnt of het waait niet (stevig) dat zet men men fossiel of kernenergie in om het net te bekrachtigen. En dan is stroom nog maar 20% van het energieverbruik.
Lydia Lembeck 12
Wietze van der MeulenDuurzame energie - ben ik helemaal voor. Alleen krijgen we nu nog een tiental jaren (schat ik met de natte vinger) te maken met de 'kinderziektes'.
Gas is de schoonste fossiele brandstof. Als dat ergens anders vandaag gehaald kan worden dan alleen uit Groningen en met het verdiende geld de huizen in heel Groningen aardbevingsbestendig gemaakt worden, dat zouden we die extra 10-15 jaar nog kunnen overbruggen. Alles in één keer stoppen lijkt me ook niet ongevaarlijk wat aardbevingen betreft.
MaartenH 10
Lydia LembeckGas is inderdaad dé brandstof voor de transitie en overigens ben ik van mening dat de Groningers de hoogste prioriteit moeten krijgen qua schadevergoeding en herstel.
De gaswinning in één keer stoppen is wel een probleem voor Nederland, maar niet voor Groningen. Het levert zeker geen extra bevingsrisico op. Aan de andere kant zal het ook na stoppen gaswinning nog geruime tijd blijven beven. Het kost tijd voordat de instabiliteit gesetteld is.
*) Ik blijf Marten Toonder missen, die had een scherp ook voor onzin van hoge heren :D
Jan Smid 8
MaartenH""De Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen heeft in het eerste half jaar een bedrag van ruim 1,8 miljoen euro uitgekeerd aan schadevergoeding aan mensen die gedupeerd zijn door de aardbevingen.""
https://groningen.nieuws.nl/nieuws/708303/18-miljoen-aan-schade-vergoed-groningen/
MaartenH 10
Jan SmidLydia Lembeck 12
MaartenH[Verwijderd]
Lydia LembeckLydia Lembeck 12
[Verwijderd]Nu stoppen met gas betekent dat bijna 3 miljoen huurders letterlijk in de kou moeten zitten. Dat kan natuurlijk niet.
Jan Smid 8
Wietze van der MeulenEen Duitse lucht- en ruimtevaartcentrum heeft een onderzoek i.o.v. Greenpeace verricht en adviseert om de klimaatakkoorden van Parijs te halen dat over 10 jaar de bouw van alle auto's met een brandstof motor gestopt moet worden en die niet vervangen mogen worden door elektrische auto's, want de deeleconomie moet door strot worden geduwd, waar de elite zich wederom niets van aantrekt. Datzelfde geldt voor het vliegen. Vliegen kun je belasten waardoor het mogelijk wel schoner wordt waar de elite zich wederom niets van aantrekt. En wat het allemaal kost - hoeveel werklozen ? - is onbekend en niet belangrijk, terwijl de auto-industrie met toeleveranciers een van de belangrijkste sectoren is qua werkgelegenheid.
https://www.ad.nl/auto/verkoop-benzine-en-dieselauto-s-moet-over-tien-jaar-stoppen~abc112ff/
En dan hebben we nog België waar binnenkort 6 van de 7 kerncentrales langdurig dicht zijn. We moeten hen helpen en dan is alle opgestelde capaciteit hard nodig.
Wietze van der Meulen 6
Jan SmidJan Smid 8
Vrij smal dus
""Een ander probleem met de grotere elektriciteitsbehoefte van huishoudens is dat het net op veel plekken in Nederland verzwaard moet worden. Nederland heeft drie grote, regionale netbeheerders: Enexis, Alliander en Stedin. Samen hebben deze bedrijven zo’n 290.000 kilometer aan elektriciteitskabels in de grond liggen. Als huishoudens meer elektriciteit gaan gebruiken, betekent dat heel simpel dat er veel meer kabels de grond in moeten. Dat kost geld. Met nog geen 150 miljoen per jaar tot 2030 zijn die investeringen volgens de netbeheerders nog wel te dragen. Maar daarna is onduidelijker hoe de transitie betaald moet worden. Eigenlijk zouden de tarieven omhoog moeten, maar omdat de netbeheerders in handen zijn van de overheid is dat uiteindelijk een politiek besluit. ""
Niet alleen méér kabels maar dikkere kabels en meer omleidingen vooral er ergens een transformatorhuisje uitvalt.Volgens mij kost dat meer want straten moeten open en bij mensen de tuin, zo heb ik het vermoeden. Je kunt niet de tarieven maar blijven verhogen als de lonen niet stijgen. Maar er is nog iets anders: omdat de transitie zo prijzig zal die mogelijk alleen gelden voor de huishoudens omdat de industrie niet kan concurreren in andere landen. Ik zie een levensgroot probleem. Van enkel de kenniseconomie kan Nederland niet leven
[Verwijderd]
Jan SmidJan Smid 8
[Verwijderd][Verwijderd]
Blijft wel het probleem dat er geen 2 gasnetten liggen voor h-gas en g-gas
Marla Singer 7
[Verwijderd]Of dat gas nou uit Rusland, VS of Venezuela komt valt nog te bezien. (Tegen die tijd kan het hele politieke klimaat van die landen volledig veranderd zijn.)
Als je alles elektrisch wilt gaan maken dan mag je het hele netwerk ook wel aanpassen want die kan anders die veel grotere vermogens nooit vervoeren.
Dat de overheid nu al fouten gaat maken bij de transitie zal geen verrassing zijn. Als wij met zijn allen er maar beducht op zijn dat zijn hun hoofden niet teveel naar de selectieve belangen van de lobbyisten laat hangen. Dat is het allergrootste gevaar dat wij (wederom) als melkkoe voor het grootkapitaal dreigen te worden.
Jan Smid 8
Marla Singerj.a. karman 5
[Verwijderd]J boscher
is echt onzin.
Het is juist heel goed denkbaar dat met een nieuwe crisis en een smoes van stikstofinjectie de productie weer wordt opgevoerd. Als we een nieuwe minister van economische zaken van FVD krijgen zullen we ongetwijfeld dingen krijgen als "met de nieuwe techniek kunnen we zowel de veiligheid van de Groningers garanderen als de leveringszekerheid waarborgen".
Bedenk daarbij ook dat de minister (ondanks adviezen) het besluit over de hoeveelheid te winnen gas bij de minister houdt in plaats van over te dragen aan een onafhankelijk instituut (zoals de rente en DNB).
Over toezeggingen aan de Groningers:
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33529-91.html
In 2014 werd toegezegd om eind 2016 8000 woningen versterkt te hebben. Nu staat de teller op een paar honderd.
Een toezegging van de minister (wat het gasbesluit feitelijk is) is in Groningen niet veel waard.
Edward 2 4
Polen daarentegen wil omslagpunt zijn voor gas uit de VS en gaat dat met hand en tand verdedigen met de toezegging aan de US om een permanente legerbasis te mogen hebben in Polen.
Nordstream 2 komt in Noord Duitsland aan wal. Afstand naar Nederland een fluitje van een cent.
R. Eman 8
Als techneut heb ik met hoge mate van irritatie het onderliggende artikel (in het FD) gelezen. Wat mij vooral in het oog springt:
'Een ander probleem is dat één op de drie technisch geschoolde mannen niet gaat werken in een technisch beroep. Bij de vrouwelijke technici is dat zelfs twee op de drie. '
Nergens wordt aangekaard wat daar precies de oorzaak van is, maar blijkbaar moet de overheid hier maar iets aan doen?
'Het gaat vooral om voldoende technische mensen – maar wel van een nieuwe ‘soort’: met gevoel voor IT en communicatie. ‘Maatschappelijke bèta’s’ noemde de topsector energie deze mensen.'
Gevoel voor IT en communicatie is niet alleen voorbehouden aan technici. Dat geldt voor de gehele moderne maatschappij. En dat zal ook gelden voor de vakgebieden waar de technisch geschoolden gaan werken die niet in de techniek gaan werken. Zijn technici die in de techniek werken niet competent op het gebied van IT en communicatie? Vraag het eens aan ICT-ers zelf waarom menig ICT project flopt. Communicatie bestaat grotendeels van dee tijd uit het inkloppen van rapportages en data ten behoeve van het management omdat ze geïnformeerd willen worden (in hun ivoren torentjes). Dit is geen typisch probleem van de technische sector, maar zie je overal terug. De klachten in de zorg, politie, onderwijs etcetera gaan allemaal over hetzelfde.
Leuk dat Olof van der Gaag, a-technisch als die is (of is Cultural Anthropology tegenwoordig ook al een technische studie?), zijn opinie mag geven in het FD , maar voor mij voelt het als een schop tegen mijn edele delen....... Oh ja..... niet zijn schuld maar die van de overheid, toch?
[Verwijderd]
R. EmanR. Eman 8
[Verwijderd]Edward 2 4
Paul Cocoran, chief financial officer.
The project is supported by companies from 5 European countries:
France, Germany, the UK, the Netherlands,\ and Austria.
Shell is one of these companies and Shell has a large presence in the US market.
How is Nord Stream 2 financed?
The company will receive long-term finance from 6 major energy companies:
OMV, Shell, Uniper,Wintershall, Engie and Gazprom.
70% of the Finance will be raised on the international markets.
We did it very succesfully in the Nord Stream 1 project, and we will repeat this succes with Nord Stream 2.
Theo Haffmans 2
Heel soepel wordt van het afbouwen van de productie uit het Groningse gasveld gesprongen naar: alle huishoudens moeten van het gas af. Veel te kort door de bocht.
Wat zijn de mogelijkheden van omzetten van hoogcalorisch naar laagcalorisch? Hoeveel extra CO2 uitstoot betekent dat, en hoeveel kosten?
Wat zijn de mogelijkheden van ombouw van een gasstel of HR-ketel naar hoogcalorisch? Toen we van stadsgas overgingen naar aardgas was er ook een ombouw per apparaat nodig en ik heb nergens gelezen dat dat onoverkomelijk was.
Aanschaf van een elektrische kookplaat en afschrijven van het gasstel wordt als een vanzelfsprekende optie gezien, maar aanschaf van een hoogcalorisch gas gasstel is opeens onmogelijk?
Als je deze hobbel op een of andere manier genomen hebt, ligt de gashandel op de hele wereld voor je open. Waarom ziet Wiebes dat niet? Gas is voorlopig helemaal niet schaars, en het is zeer milieuvriendelijk.
j.a. karman 5
De gunstige eigenschappen van gas voor energie zit nu juist in het goed kunnen opslaan en langdurig bewaren. P2G kan een groen neutraal alternatief zijn.
Niet de burger is het grootste probleem. Het grootgebruik als goedkope grondstof en/of energiebron heeft de ooit ruime bron snel opgemaakt.
Nvt
Wel een interessant artikel hoe ze het op kleine schaal, in een niet zo dichtbevolkt gebied, willen gaan verduurzamen.
Groot probleem van het reduceren van CO2 uitstoot blijft dat de kosten moet worden opgehoest door burgers in de leeftijdcategorie 25-50. Vooral de eerste helft daarvan, leeftijd 25-37, zijn al blij als ze eigen huis kunnen betalen. Als ze het huis dan ook nog 0 op de meter moeten maken is het helemaal niet meer te betalen. In een huis van voor de jaren "90 ben je al snel 30.000euro verder.
Als ik om mij heen kijk zijn mensen rond de 60jaar en ouder helemaal niet bezig met verduurzamen van hun huis en ze hebben groot gelijk.
Jan Smid 8
Nvthttps://www.ad.nl/economie/duurzaam-huis-voorlopig-alleen-voor-happy-few~ac61d437/
[Verwijderd]
Die ombouw zal hard nodig zijn vanwege de zon en wind energie die sterk kan fluctueren. De op te wekken hoeveelheid wind en zonne-energie zal snel toenemen. Wat dat betreft is bij particulieren de geest uit de fles. Het zijn trouwens juist de senioren die hun spaarcentjes inmiddels op het dak gelegd hebben. Dikkere bekabeling kan nog best meevallen nu er zoveel decentraal wordt opgewekt. De stroom van de panelen die je zelf niet gebruikt wordt via teruglevering bij de buren wel gebruikt.
Besparing tip: Laat je niet gek maken. Een kraan waar kokend water uitkomt heb je echt niet nodig. Sterker het is te krankjorum voor woorden.
Heb je een close-inn boiler in het keuken kastje. Zet er een klok tussen.
Half uur aan om 17.00 dan heb je ruim voldoende om de vaat te spoelen.
TV en of andere toestellen altijd stand-by. 4 Watt slechts. Maar.... 24 X 4
is hetzelfde als een 100Watt lamp elke dag een uur voor jan-L. En dat zou je vast niet doen.
Zet op al die stand-by toestellen zo'n afstand bediening ertussen.
(4-voudige) Naar bed, druk op een knop en ze staan alle-4 stroomloos.
TV s'ochtends weer opstarten, nou en.. echt het went wel.
Zel