Torenhoge werkgelegenheidscijfers moeten vaak het economische belang van de luchtvaart onderstrepen. Zo zou het vrachtvliegveld bij Maastricht goed zijn voor duizenden banen. In Zuid-Limburg, een van de economisch zwakkere regio's van Nederland, is dat een krachtig argument. Niemand zit er te wachten op de diepe werkloosheid van weleer. 

Op de vermeende positieve effecten van de luchtvaart op de arbeidsmarkt valt echter wel wat af te dingen. In november publiceerde Follow the Money een artikel dat liet zien dat in diverse onderzoeken de cijfers worden opgeklopt of gemisinterpreteerd. 

Speciale aandacht kreeg een onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam, naar banengroei rondom Maastricht Aachen Airport – een onderzoek dat werd uitgevoerd in opdracht van Air Cargo Netherlands, de brancheorganisatie van de luchtvrachtindustrie.

‘Beperkt budget’

In het uiteindelijke onderzoeksrapport – de zogeheten 'Luchtvrachtmonitor' uit 2020 – werden ten minste duizend banen te veel aan het vliegveld toegerekend, een aantal dat de universiteit na klachten van omwonenden moest corrigeren. 

Volgens de onderzoekers ontstond de fout omdat het onderzoeksbudget van Air Cargo Netherlands geen nauwkeuriger studie toestond.

De ‘Alliantie Tegen Uitbreiding MAA’, een actiegroep tegen verdere groei van het Zuid-Limburgse vliegveld, diende daarop een klacht in bij de wetenschappelijke Integriteitscommissie van de Erasmus Universiteit. De uitspraak werd vandaag openbaar.

De Integriteitscommissie verwijt de onderzoekers ‘bedenkelijk gedrag’, ‘een niet toereikende institutionele onderzoekscultuur zonder duidelijke organisatorische processen om de kwaliteit van het onderzoek te waarborgen’, en ‘onvoldoende naleving van 4 van de 5 principes van integer wetenschappelijk onderzoek' (te weten transparantie, zorgvuldigheid, onafhankelijkheid, verantwoordelijkheid). 

Volgens de onderzoekers ontstond de fout omdat het budget geen nauwkeuriger studie toestond

Het door de onderzoekers aangevoerde argument van een te beperkte budgettaire ruimte accepteert de Integriteitscommissie niet: daarover had moeten zijn nagedacht vóór acceptatie van de opdracht. De commissie meent dat er sprake is van de schijn van belangenverstrengeling en bepleit organisatorische ingrepen.

Met andere woorden: de klachten van de omwonenden zijn grotendeels gegrond verklaard. 

In een reactie zegt de betreffende universitaire afdeling dat ze de aanbevelingen van de Integriteitscommissie ter harte neemt. De Luchtvrachtmonitor krijgt een bijlage waarin de gecorrigeerde cijfers worden toegelicht.

Geen vliegbelasting op luchtvracht

Daarnaast schrijven de onderzoekers te hopen dat een toekomstige opdracht in voldoende budget voorziet ‘voor een meer evidence-based onderzoeksmethodiek’. Mocht het budget daarvoor niet toereikend zijn, ‘dan zou een meer beperkt onderzoek kunnen worden voorgesteld’.

Het is voor de omwonenden een pyrrusoverwinning. De Luchtvrachtmonitor vond namelijk al zijn weg naar een ander onderzoek, ditmaal van onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek. Daarin wordt berekend wat de effecten zouden zijn van een belasting voor vrachtvliegtuigen. 

Het argument van de onderzoekers – een te beperkt onderzoeksbudget – accepteert de commissie niet

SEO leunde in die studie op de te hoge werkgelegenheidscijfers in de Luchtvrachtmonitor van de Erasmus Universiteit en concludeerde dat het heffen van die belasting tot gigantische, negatieve arbeidsmarkteffecten in Zuid-Limburg zou kunnen leiden.

Naar aanleiding van de discussie over de cijfers paste SEO zijn conclusies destijds iets aan. Toen had het onderzoek echter zijn weg al gevonden naar de Eerste Kamer, waar het in oktober 2020 een hoofdrol speelde in het besluit om vrachtvliegtuigen uit te zonderen van een vliegbelasting, een besluit dat voor vrachtvliegveld Maastricht Aachen Airport zeer voordelig is.