Hooggeplaatste anonieme bronnen binnen het bestuur van het Europees Parlement bevestigen dat er een onderzoek loopt naar mogelijk misbruik van Europees geld voor campagnedoeleinden door het Institute for Direct Democracy in Europe (IDDE). Dat is de stichting achter de eurokritische Europese partij die wordt aangestuurd door het Britse UKIP. Het misbruik vond plaats in Nederland, maar mogelijk ook in de campagne voor Brexit.

'We zijn inderdaad gestart met een onderzoek.' Met die mededeling begint de gelekte mail van een hooggeplaatste ambtenaar binnen het Europees Parlement die Apache kon inkijken. De mail heeft betrekking op mogelijke fraude met Europese subsidies binnen IDDE, de denktank achter de eurokritische Europese partij die wordt geleid door UKIP.

GeenPeil

Waar gaat het over? Eind september vorig jaar verscheen in dagblad De Telegraaf een paginagrote advertentie voor het referendum dat er op 6 april wordt georganiseerd over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. Om zo’n referendum te houden, zijn 300.000 handtekeningen nodig. GeenPeil, een gebundeld initiatief van Burgercomité EU, de populistische website GeenStijl en Forum voor Democratie slaagde er in de benodigde handtekeningen te verzamelen, onder meer via de advertentie in de grootste krant van Nederland. De dag voor de advertentie in De Telegraaf verscheen, stond de teller op 255.000 handtekeningen, kort na de advertentie waren dat er 443.000, ruim voldoende om het referendum af te dwingen.

‘Met subsidiegeld. En niet zomaar subsidiegeld. Nee, het is subsidiegeld van het Europees Parlement'

Naar aanleiding van de advertentie verscheen op de site van GeenStijl een triomfantelijk bericht waarbij wat duiding werd gegeven over de herkomst van het geld waarmee de advertentie werd gekocht:

‘Met subsidiegeld. En niet zomaar subsidiegeld. Nee, het is subsidiegeld van het Europees Parlement. Specifieker: van het IDDE, het Institute for Direct Democracy in Europe. Via UKIP. En zusterclub VNL. Dus het is Europees geld, maar wel eurosceptisch Europees geld. Waarvoor big thanks, Nigel Farage.’

In De Telegraaf volgde korte tijd later prompt een bedankje van Farage:

‘Felicitaties voor de toegewijde democratische burgers die dit dappere initiatief hebben georganiseerd.’

Referenda

Dat de campagne om het anti-EU referendum door te duwen werd betaald met Europees subsidiegeld mag de initiatiefnemers van GeenPeil dan vrolijk stemmen, de Europese regelgeving verbiedt in artikel 4, paragraaf 6 expliciet dat subsidies voor stichtingen gebruikt worden voor campagnes voor verkiezingen of referenda.

Gevraagd naar een reactie op de gelekte mail bevestigt de woordvoerster van het Europees Parlement dat het concrete geval in Nederland nader wordt bekeken. 'De concrete procedure is nog niet opgestart. Onze juridische diensten gaan momenteel na of er sprake is van een schending van artikel 4, paragraaf 6. Het probleem is dat de Europese regelgeving geen onderscheid maakt tussen een campagne en een pre-campagne. Eventuele sancties volgen na controle van de boekhouding die binnenkort moet worden ingediend. Dat is eind juni, begin juli.'

Bart Staes (Groen): 'Het lijkt me vrij duidelijk dat Europees geld werd misbruikt voor deze campagne, Europese politieke stichtingen mogen geen nationale campagnes financieren'

EU-parlementslid Bart Staes (Groen) is lid van de commissie binnen het Europees Parlement die onder meer de begrotingen van de stichtingen controleert. Hij vindt het niet kunnen dat over de resultaten van het onderzoek pas zal gecommuniceerd worden over vier maanden, na het referendum in Nederland en na het Brexit-referendum.

'Wij hebben altijd de lijn gevolgd dat misbruik van belastinggeld en het niet respecteren van regels uiterst serieus genomen moet worden, door wie dat misbruik ook gebeurt. Als er nu ernstige redenen zijn om een onderzoek in te stellen naar het frauduleus gebruik van Europees overheidsgeld door de eurosceptische fractie, die zelf altijd anderen beschuldigt van zakkenvullerij, dan begrijp ik niet waarom de resultaten daarvan pas vrijgegeven zullen worden na het referendum over de Brexit en na het Nederlands referendum over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. Het lijkt me vrij duidelijk dat Europees geld werd misbruikt voor deze campagne, Europese politieke stichtingen mogen geen nationale campagnes financieren.'

UKIP

Een belangrijke vraag wordt of het klaarblijkelijk misbruik van Europese subsidies via de stichting achter de eurokritische fractie beperkt is gebleven tot Nederland. Verschillende kleinere spelers, waaronder ook de Belgische Parti Populaire (PP) van Mischaël Modrikamen, maken deel uit van de eurokritische Europese partij, maar die wordt, net zoals de bijhorende stichting IDDE, overheerst wordt door het Britse UKIP van Nigel Farage.

De directrice van IDDE is Laure Ferrari, een lid van het extreemrechtse 'Debout La France'. In een interview op de site Euractiv met als titel The protegee of Nigel Farage, vertelt Ferrari hoe ze in een restaurant in Straatsburg, door Farage werd overtuigd om in de politiek te stappen. 'Ik wil op geen enkele wijze commentaar geven op deze kwestie,' reageert Ferrari, gevraagd naar een reactie. Ze verwijst daarvoor door naar de voorzitter van de raad van bestuur van IDDE, het Britse EU-parlementslid Paul Nuttall (UKIP). Ook hij wil echter geen commentaar kwijt.

Erik de Vlieger: 'Thierry Baudet van Burgerinitiatief heeft een aantal mensen verzameld in een clubje financiers, waarvan ik deel uitmaakte'

Wie wél wil praten is de Nederlandse zakenman Erik de Vlieger. Hij omschrijft zichzelf als een van de financiers van de GeenPeil-campagne. 'Thierry Baudet van Burgerinitiatief heeft een aantal mensen verzameld in een clubje financiers, waarvan ik deel uitmaak.' Van IDDE heeft De Vlieger naar eigen zeggen nog nooit gehoord. Wel noemt hij Joram van Klaveren van VNL (de partij ‘Voor Nederland’) als één van de initiatiefnemers, maar die laatste ontkent formeel aan onze redactie dat hij iets met de campagne te maken heeft. Hij distantieert zich ook van het bericht dat is gepubliceerd op GeenStijl waarin gewag wordt gemaakt van VNL als facilitator van de hele transactie.

Thierry Baudet

De praktijk laat echter zien dat VNL, IDDE en UKIP nauw met elkaar zijn verbonden. Zo werd de partijgenoot van Van Klaveren, Louis Bontes door Nigel Farage persoonlijk voorgedragen als penningmeester van IDDE met de woorden 'As a Dutchman Mr. Bontes knows: every penny is a penny'. Maar net zoals Van Klaveren laat ook Bontes weten niets met de hele campagne van GeenStijl te maken te  hebben. 'Ik heb zwart op wit staan dat ik sinds 1 september geen penningmeester meer ben van IDDE. Over de advertentie in De Telegraaf weet ik dus niets. Ik heb er nooit een dossier over opgesteld.'

Thierry Baudet, die door Erik de Vlieger genoemd wordt als organisator van de financiering, wilde gisteren zowel per email als telefoon niet reageren op onze vragen. Herhaaldelijke telefoontjes met het dringende verzoek alsnog te reageren werden niet beantwoord. 

In Groot-Brittannië zijn er al langer geruchten over het misbruik van EU-subsidies door UKIP. In oktober vorig jaar schreef Labour parlementslid Wes Streeting een brief naar EU-parlementsvoorzitter Martin Schulz. Daarin beschuldigde hij Farage ervan EU-subsidies te hebben misbruikt om zijn ‘Say No To The EU’ campagne te financieren.

De auteurs van dit artikel, Tom Cochez en Thomas van de Putte, zijn verbonden aan het onafhankelijke platform voor onderzoeksjournalistiek Apache in België. Dit artikel werd donderdagochtend op de website van Apache gepubliceerd.