Maak kennis met Beate Kettlitz. Sinds 2005 werkt Kettlitz bij de lobbygroup FoodDrinkEurope, waar zij directrice is van de afdeling Food Policy, Science and R&D. De machtige organisatie FoodDrinkEurope oefent namens de industrie druk uit op het Europese voedselbeleid en wordt gefinancierd door een team van de grootste voedselbedrijven ter wereld, waaronder Coca Cola, Nestlé, Pepsico, Heineken en Unilever. Naast haar taak als lobbyist, wordt Kettlitz binnenkort mogelijk direct verantwoordelijk voor de voedselveiligheid van de meer dan 500 miljoen burgers van de Europese Unie. De Europese Commissie heeft haar namelijk voorgedragen als een kandidaat voor het bestuur van de European Food Safety Authority (EFSA), de toezichthouder van Europa op het gebied van voeding. Aankomende zomer loopt het contract af van zeven EFSA-bestuursleden. De Commissie heeft een shortlist gemaakt van 23 personen die straks eventueel op de zeven lege stoelen gaan zitten. De meeste namen op de nominatielijst zijn onafhankelijk en afkomstig van nationale toezichthouders of neutrale onderzoeksinstituten. Deze behoren tot 'deel A', het deel dat onafhankelijk dient te zijn.

Industrievriendelijk

Er zijn voor 'deel B' ook zes kandidaten, waaronder Beate Kettlitz, genomineerd die 'belangen binnen de voedingsindustrie behartigen.' De Europese Commissie, een niet democratisch gekozen beslissingsorgaan binnen Europa, doet niet geheimzinnig over de bewuste keuze voor belangenverstrengeling. In het beleid stelt de Commissie vast dat vier van de veertien bestuursleden van de EFSA personen moeten zijn die de belangen van de industrie of consumentenorganisaties verdedigen. Maar de industrievriendelijke nominaties zijn tegenstrijdig, vindt de non-profitorganisatie Corporate Europe Observatory (CEO). De actiegroep wijst er op dat dit beleid indruist tegen de onafhankelijkheidsregels van de EFSA. Daarin staat dat personen die indirect of direct werken voor de industrie, niet mogen worden toegelaten als medewerker van de Europese voedselwaakhond. Een nadere check van de EFSA-onafhankelijkheidsregels levert de volgende passage op. Beatte Kettlitz dient als directrice bij FoodDrinkEurope duidelijk een belang van de industrie. Behalve Kettlitz, maken er nog vier mensen die banden hebben met het bedrijfsleven kans op een plekje in het bestuur van EFSA. Piet Vanthemsche, die momenteel al in het bestuur zit maar wiens termijn in 2014 afloopt, wil graag nog een periode blijven zitten. De Belg verdient zijn dagelijkse kost als leidinggevende van de Belgische Boerenbond en als bestuurder van MRBB Holding, het agrarische investeringsfonds van de Boerenbond.

Gekleurde wetenschappers

De voedingsindustrie heeft met zijn vier stoelen overigens niet alleen gedeeltelijk een vinger in de pap bij het bestuur van EFSA. Corporate Europe Observatory berekende eerder al - op basis van gegevens die door EFSA zelf zijn vrijgegeven - dat meer dan de helft van het aantal wetenschappers in de EFSA-voedingspanels een financiële band heeft met de voedingsindustrie. Vorige week werd bekend dat EFSA de omstreden stof aspartaam, dat gebruikt wordt in light-drankjes van bijvoorbeeld Coca Cola, bestempelde als veilig voor consumptie. Organisaties als CEO twijfelen aan de onafhankelijkheid waarmee dit soort beslissingen vanuit Europa worden genomen. Zo heeft de Nederlandse voedingswetenschapper Ivonne Rietjens aspartaam eerder al eens goedgekeurd toen zij panelvoorzitter was bij de EFSA. De leerstoel van Rietjens wordt gesponsord door Nestlé, een bedrijf dat producten met aspartaam verkoopt.

Je expertise komt niet uit het niets, maar komt voort uit het feit dat je ook andere dingen doet

Rietjens zei vorig jaar tegen het tijdschrift Vrij Nederland: 'EFSA stopt enorm veel energie in het bekijken van de Declarations of Interest. Wat pas echt erg is, is dat je terechtkomt in panels waarin helemaal geen mensen meer zitten die werkelijk expert zijn. Je expertise komt niet uit het niets, maar komt voort uit het feit dat je ook andere dingen doet.' De EFSA zelf zegt dat het de onafhankelijk van zijn bestuur waarborgt met de Management Board Code of Conduct. Alle bestuursleden moeten deze code, waarin staat dat zij integer en objectief moeten handelen, ondertekenen. Ook heeft de Europese toezichthouder besloten - om misvatting over zijn onafhankelijkheid te vermijden - dat de voorzitter en vicevoorzitter van het EFSA-bestuur wel neutraal moeten zijn en geen belangrijke rol mogen hebben in organisaties die de industrie vertegenwoordigen. Het Europees Parlement gaat nu stemmen over de voorgedragen bestuurskandidaten.