Hoe bankiers en beurshandelaars miljarden roofden van Europese belastingdiensten. Lees meer

In heel Europa zijn landen jaren achtereen doelwit geweest van ‘bendes’ van bankiers, handelaren en hedgefondsen. Via ingenieuze constructies pleegden zij fraude met dividendbelasting. De schade loopt in de tientallen miljarden. In Duitsland loopt een strafrechtelijk onderzoek naar diverse banken en bankiers. ‘Georganiseerde misdaad in krijtstreeppak,’ noemde een kroongetuige het. Ook in Nederland is de Belastingdienst tientallen jaren slachtoffer geweest van dividendstrippende bankiers.

The CumEx-files is een internationaal samenwerkingsverband van onderzoeksjournalisten waar Follow the Money deel van uitmaakt. Dat leidde in oktober 2018 tot de eerste een golf publicaties. Drie jaar later volgde de reprise met 16 journalistieke organisaties uit 5 continenten. De onderzoeken worden gecoördineerd door het Duitse onafhankelijke platform Correctiv. Meer weten: cumex-files.com.

54 artikelen

© JanJaap Rypkema

Ruim drie maanden nadat het Europees Parlement in een resolutie had opgeroepen om snel onderzoek te doen naar een ingenieuze fraude met dividendbelasting, hebben de Europese financiële toezichthouders nog niets gedaan. Dat blijkt uit brieven van vier vooraanstaande Europarlementariërs aan die toezichthouders. De vier dreigen met sancties als er niet snel iets gebeurt.

In oktober 2018 onthulde een internationaal consortium van onderzoeksjournalisten, waarvan Follow the Money deel uitmaakt, dat in heel Europa belastingdiensten jaren achtereen het doelwit waren geweest van ‘bendes’ van bankiers, handelaren en hedgefondsen die via ingenieuze constructies ten onrechte een of meerdere keren dividendbelasting terugvorderden. Tussen 2001 en 2016 zouden belastingdiensten in heel Europa ruim 55 miljard euro te veel hebben terugbetaald. De Nederlandse fiscus zou voor minimaal 152 miljoen zijn benadeeld.

Op basis van de publicaties over de zogeheten CumEx Files nam het Europees Parlement op 29 november 2018 een resolutie aan waarin de Europese toezichthouders EBA (bankensector) en ESMA (financiële markten) werd opgeroepen om snel onderzoek te doen naar dividendarbitrage: de handel in aandelen met dividend met als doel om bij een belastingdienst reeds betaalde dividendbelasting terug te vorderen. Door het optuigen van ingenieuze constructies wisten banken, handelaren en hedgefondsen dividendbelasting terug te vorderen waarop ze feitelijk geen recht hadden. Belastingdiensten konden deze onrechtmatige terugbetalingen niet herkennen, doordat hun systemen daar niet op waren ingericht.

De Europarlementariërs riepen op tot spoed omdat uit onderzoek van het consortium achter The Cumex Files was gebleken dat de omstreden handel nog steeds doorgaat. Hoewel vrijwel alle landen hun systemen hebben aangepast en sommige landen, waaronder Duitsland, zelfs strafrechtelijke onderzoeken zijn gestart, hebben handelaren alweer nieuwe trucs bedacht om belastingdiensten te beroven.

Uit ons gezamenlijke onderzoek was gebleken dat de omstreden handel nog steeds doorgaat

Maar nu, ruim drie maanden na de resolutie, zijn de EBA en de ESMA nog niet verder gekomen dan interne discussies voeren met hun leden, de toezichthouders van de lidstaten. (In Nederland zijn dat De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten).

In twee brieven die in handen zijn van het ARD-programma Panorama en de Zeit Online, partners van het onderzoeksconsortium The Cumex Files, dringen vier vooraanstaande leden van het Europees Parlement aan om dat onderzoek naar dividendarbitrage (cumex- en cumcum-handel) alsnog snel op te pakken. Gebeurt dat niet, dan willen de vier gebruik maken van het recht om met een nieuwe resolutie te komen. Ook overwegen ze sancties tegen de toezichthouders. Zo kan het Europees Parlement desnoods weigeren om de jaarlijkse begroting van EBA en ESMA goed te keuren.

De Europarlementariërs schrijven dat het niet goed is als de stem van het Europees Parlement niet wordt gehoord. Ze benadrukken dat cumex- en cumcum-transacties de markt schaden, en dat de toezichthouders dienen zorg te dragen voor een transparante en integere financiële markt, zonder misleidende informatie of ‘inside trades’.

De vier hebben het idee dat EBA en ESMA worden gedwarsboomd door nationale toezichthouders die een onderzoek naar cumex-praktijken niet zouden voorstaan. Om welke nationale toezichthouders het gaat, vermelden de brieven niet.

Een woordvoerder van DNB laat FTM weten dat zij nog geen onderzoeksvoorstel van EBA hebben ontvangen.

Dossier

Wij gidsen je langs 5 belangrijkste CumEx publicaties tot nu toe

Europese landen – ook Nederland – zijn jarenlang het doelwit geweest van ‘bendes’ van bankiers, handelaren en hedgefondsen. Via ingenieuze constructies pleegden zij voor miljarden aan fraude met dividendbelasting. Dit blijkt uit 180.000 pagina's aan gelekte documenten, in handen van Follow the Money en 18 andere redacties in Europa.

Wil je een selectie ontvangen van 5 meest spraakmakende publicaties tot nu toe? Klik op de knop en we sturen je de gids aan je op en je krijgt een seintje bij nieuwe publicaties.

Volg dit dossier

Freshfields en Maple Bank

Woensdag maakte de Duitse zakenkrant Handelsblatt bekend dat de curator van de failliete Maple Bank in Duitsland 95 miljoen euro vordert van het advocaten- en belastingadvieskantoor Freshfields Bruckhaus Deringer. Tussen 2006 en 2010 zouden adviseurs van dit kantoor steeds hun juridische goedkeuring hebben gegeven aan cumex-transacties die volgens hen grote kans van slagen hadden. Maar toen de Duitse belastingdienst niet akkoord ging met nieuwe dividend-terugvorderingen en oudere terugbetalingen opnieuw onder de loep nam, kwam Maple Bank in problemen. In 2016 ging de bank failliet.

Medewerkers van Maple Bank zetten de aandelentransacties indertijd soms met hun collega’s in Groot-Brittannië op, soms met die in Italië. Maar meestal bleef de handel in eigen huis, zodat de winst niet gedeeld hoefde te worden. Dit gebeurde allemaal op basis van fiscale adviezen van Freshfields.

Ze zouden niet hebben geweten dat ze iets verkeerds deden

In 2017 doorzocht het Duitse OM in Frankfurt het kantoren van Freshfields. Eind 2018 volgde een tweede doorzoeking. Een woordvoerder van Freshfields ontkent tegenover Handelsblatt alle beschuldigingen. Medewerkers van Maple benadrukken tegenover Handelsblatt dat alle transacties steevast plaatsvonden na goedkeuring van Freshfields. En omdat Freshfields een topkantoor is, zouden zij niet hebben geweten dat ze iets verkeerds deden. Freshfields adviseerde ook Deutsche Bank, Barclays en Macquarie, alledrie banken die door de Duitse justitie worden onderzocht in verband met cumex-transacties.

Eerder schreef FTM dat het Nederlandse kantoor van Freshfields aan de Strawinskylaan in Amsterdam adviseerde in cumex-transacties. Adviseurs van dit kantoor gaven een zogeheten ‘legal opinion’ (juridische goedkeuring) af aan een fonds van de Zwitserse bank Sarasin, op dat moment een dochter van Rabobank. Het fonds werd uiteindelijk niet voor cum-ex-handel gebruikt. Eerder was Freshfields als adviseur betrokken bij het Fortis-onderdeel GSLA, dat zijn winst voornamelijk maakte met dividendarbitrage.