‘Wouter, ik ga je helemaal kapot maken!’ Partner X van EY (voorheen Ernst & Young) is duidelijk woedend als zijn ondergeschikte, collega-partner Wouter van Gelderen, hem aanspreekt op het delen van de ‘pipeline en strategie’ van EY met een concurrent, het grote organisatie-adviesbureau Accenture (voorheen Arthur Andersen). 

Wat Partner X beoogt met dit contact, is niet duidelijk. Maar dubieus is het wel: prijsafspraken maken of samenspannen om meer marktmacht te verwerven, is streng verboden en wordt bestraft met hoge boetes. Er is zelfs een aparte toezichthouder voor: de Autoriteit Consument en Markt.  

De melding van Van Gelderen over het incident bij hogergeplaatsten in de organisatie zorgt dan ook voor onrust bij het accountantskantoor. ‘We kunnen toch niet hebben dat [...] wij straks een enorme boete krijgen,’ stelt hoofd juridische zaken Nicole Evers in maart 2020 tijdens een telefoongesprek met Van Gelderen en Coen Boogaart, voormalig topman van EY Nederland.

De onrust sijpelt door naar de hogere echelons van EY, een van ’s werelds vier grote accountantskantoren, de big four. De kwestie is ook voorgelegd aan Hervé Labaude, global deputy general counsel (plaatsvervangend hoofd juridische zaken wereldwijd) van EY, die in 2020 nog betrokken was bij een uit de hand gelopen klokkenluiderszaak bij het EY-kantoor in Dubai. Labaude heeft, zo vertelt Evers in het telefoongesprek van maart 2020 met Van Gelderen, gezegd dat de ‘mededingingsrechtelijke componenten’ ‘heel serieus’ zijn.

Hoger in de pikorde

Nadat Van Gelderen melding had gemaakt van het contact met Accenture, ontspoort de arbeidsrelatie met Partner X. Die staat hoger in de pikorde, Van Gelderen rapporteert al een jaar mede aan hem. Partner X zorgt ervoor dat Van Gelderens beoordeling gaat van goed (een ‘2’) naar ‘voldoet niet aan de verwachtingen’ (een ‘1’). 

Een 1 is niet alleen een knauw voor de beroepseer van een partner, het heeft ook financiële gevolgen, namelijk een korting van 10 procent op zijn maandelijkse remuneratie van rond de 45.000 euro. Verbolgen maakt Van Gelderen bij de hogergeplaatsten in het bedrijf melding van harassment (intimidatie) door Partner X.

Daarbij meldt Van Gelderen dat een ander de zaak rond het delen van informatie verder moet uitzoeken. Van Gelderen wil vertellen wat hij heeft gezien en gehoord, maar beoordelen hoe ernstig dat is, kan hij niet: ‘Ik ben geen jurist.’ Hij deelt de EY-top mee liever geen klokkenluider te willen zijn. ‘Ik weet hoe het klokkenluiders vaak vergaat, daar zit ik helemaal niet op te wachten,’ vertelde Van Gelderen drie weken geleden aan Follow the Money. 

Dispuut gekoppeld aan antitrustzaak

Dat mogelijk sprake is van een antitrustzaak met Accenture, blijkt onder andere uit twee transcripties van telefoongesprekken die zijn ingebracht in een kort geding, dat drie weken geleden plaats vond tussen Van Gelderen en EY. Een conference call van 31 maart 2020 met oud-ceo Coen Boogaart van EY Nederland, Van Gelderen en Evers is uitgewerkt. De tweede transcriptie geeft een telefoongesprek weer tussen Van Gelderen en Boogaart, zonder Evers, gedateerd op 7 april 2020. 

In de eerste transcriptie valt te lezen dat Boogaart en Evers in eerste instantie meer duidelijkheid verlangen over de mogelijke mededingingsrechtelijke kwestie. ‘Als sprake is van een inbreuk op het mededingingsrecht dan moeten we dat als organisatie onderzoeken,’ stelt Evers in het gesprek.

Als Van Gelderen zijn bezwaar tegen zijn 1 voortzet, móét hij met de billen bloot over de mededingingszaak

Voortdurend koppelen Boogaart en Evers de antitrustzaak aan het dispuut van Van Gelderen over zijn beoordeling. In beide gesprekken probeert Van Gelderen de twee zaken uit elkaar te trekken. Van antitrustwetgeving heeft hij geen verstand, hij wil enkel dat zijn beoordeling weer wordt zoals die was: een 2. Merkwaardig genoeg zijn volgens Evers en Boogaart de twee kwesties onlosmakelijk verbonden. Als Van Gelderen zijn bezwaar tegen zijn 1 voortzet, móét hij met de billen bloot over de mededingingszaak.

In het tweede gesprek tussen Van Gelderen en topman Boogaart (zonder Evers) op 7 april 2020, stelt Boogaart in eerste instantie opnieuw dat Van Gelderen de antitrustzaak uit de doeken moet doen, als ware het een soort burgerplicht. Van Gelderen voelt daar niet voor. Liever ziet hij zijn 1 uitgegumd. De mededingingszaak moet iemand anders oppakken. 

Boogaart houdt vast aan de koppeling en dringt er vervolgens bij Van Gelderen op aan dat hij Evers belt. Hij moet haar dan maar zeggen dat het beter is de gehele kwestie te ‘de-escaleren’ door de gehele melding, inclusief het bezwaar tegen zijn 1 in te slikken. Dan hoeft Van Gelderen ook geen klokkenluider meer te zijn, laat Boogaart doorschemeren (zie kader).

4 miljoen schadevergoeding

EY besluit de zaak te laten onderzoeken door een huisadvocaat, Van Doorne. Behalve door de opstellers is het rapport van Van Doorne door niemand ingezien. Alleen de conclusies zijn, in een samenvatting van anderhalve pagina, gedeeld met de top van de Nederlandse tak van EY. Tijdens de rechtszaak vertelde Evers dat ze alleen die anderhalve pagina heeft bekeken. In wat bekend is van de conclusies, stelt Van Doorne volgens Evers dat er geen sprake is van schending van mededingingsregels, en dat Van Gelderen niet geïntimideerd is. 

Volgens Martine Lem, advocaat van Van Gelderen, had EY zijn meldingen moeten behandelen als een klokkenluidersmelding, ondanks dat haar cliënt niet zat te wachten op die status. Een melding van een misstand betekent automatisch dat EY Nederland een klokkenluidersprotocol moet volgen, dat er onder andere op toeziet dat Van Gelderen wordt beschermd, en niet in zijn carrière wordt belemmerd. 

Het tegenovergestelde gebeurt, aldus Lem. De EY-top laat Van Gelderen vallen, waardoor zijn loopbaan bij de accountant strandt. Hij eist daarom een schadevergoeding van 4 miljoen euro van zijn oude werkgever. Om zijn claim kracht bij te zetten, wil hij beschikken over het rapport van Van Doorne. Maar dat krijgt hij niet. 

Door middel van een kort geding, dat drie weken geleden plaatsvond in Rotterdam, probeerde hij EY alsnog te dwingen het rapport af te staan, maar de rechter heeft zijn verzoek vorige week afgewezen. De rechter wil daarnaast Van Gelderen, net als EY, niet aanmerken als klokkenluider. Van Gelderen overweegt hoger beroep, laat advocaat Lem aan Follow the Money weten. Maar voorlopig staat hij met lege handen.

Reactie EY: ‘De rechter bevestigde recent wederom dat partijen gebonden zijn aan de afgesproken arbitrage,’ laat de woordvoerder van EY Nederland weten aan Follow the Money naar aanleiding van een e-mail met vragen. ‘Tegen deze achtergrond voelen wij geen behoefte om publiekelijk in te gaan op deze zaak. Overigens, in de laatste uitspraak wordt ook melding gemaakt van de uitkomst van het onderzoek.’