Het rapport van afgelopen zondag, getiteld Global Shadow Banking Monitoring Report 2012, is onthutsende lectuur. Ten eerste door de enorme omvang van het schaduwbankieren. Tussen 2002 en 2006 is het gestegen van 22.000 miljard dollar naar 62.000 miljard. Tijdens de crisis is het iets afgenomen, maar sindsdien verder gestegen naar 67.000 miljard dollar in 2011. Dat is ongeveer gelijk aan wat wij jaarlijks met z’n allen op deze aardkloot produceren. Het betekent dat toezichthouders geen benul hebben van krediettransacties ter waarde van de helft van de totale bancaire balansen en dat hun financiële stabiliteitsbelofte dus een wassen neus is.

 

Ten tweede door het grote belang ervan voor het bankwezen. Het pastorale beeld van banken die spaargelden innemen en vervolgens aan keurige huisvaders en ondernemers uitlenen is een romantische fabel. Sinds de late jaren zeventig is er een nauwelijks gereguleerde internationale interbancaire markt ontstaan waarmee banken hun balansen tot onwaarschijnlijke proporties hebben kunnen oppompen. Het zogenaamde ‘depositofinancieringsgat’ dat typisch Nederlands zou zijn en dat Nederlandse banken gebruiken om de politiek te chanteren is in werkelijkheid een kenmerk dat alle systeembanken delen. Door de interbancaire markt zijn bankbalansen de afgelopen decennia in heel Europa een veelvoud van de nationale spaartegoeden geworden, ongeacht het pensioensysteem. De FSB laat met dit rapport zien dat er grote overlap bestaat tussen schaduwbankieren en de interbancaire markt en dat toezichthouders daarom de transformatie van banken van keurige intermediairs in psychopathische parasieten grotendeels hebben gemist.

 

Maar het meest onthutsend is dit rapport vanwege de grote rol van Nederland. Met de VS is Nederland het enige land waar schaduwbanken (flink) groter zijn dan reguliere banken. Met het Verenigd Koninkrijk is Nederland het enige land waar het schaduwbankieren sinds de crisis is gegroeid. En met Hongkong staat Nederland, met respectievelijk 520 procent en 490 procent van het bruto binnenlands product, boven aan het lijstje van schaduwbancaire centra. En dat zijn nog maar de netto bedragen. De bruto waarde van de in- en uitgaande kapitaalstromen bedraagt in Nederland een onvoorstelbare 12.000 miljard euro, twintig (!) maal het Nederlandse bbp.

 

Geen wonder dat de FSB De Nederlandsche Bank om meer gegevens heeft verzocht. Die zijn opgenomen in een Annex aan het einde van het rapport. Daaruit blijkt dat de prominente rol van Nederland in het schaduwbancaire stelsel in belangrijke mate komt door het Nederlandse belasting­paradijs. Ongeveer twee derde van de Nederlandse schaduwbanken is een brievenbusmaatschappij, waarvan Nederland er 14.000 (!) kent. Tachtig procent ervan hoort bij ondernemingen als Google, General Electric, Ikea en andere multinationals die de laatste maanden zo fijn in het nieuws zijn gekomen. De rest zijn vehikels die door banken worden gebruikt als kopers van verpakte hypotheken en verkopers van schuldpapier. Hoewel de FSB concludeert dat het merendeel van de Nederlandse schaduwbanken dus niet onder de definitie valt, constateert zij tevens dat het Nederlandse belastingparadijs steeds vaker door banken wordt misbruikt om toezicht te ontwijken en maakt ze zich zorgen over de intransparantie en nodeloze complexiteit die dat oplevert.

 

En alsof dat nog niet erg genoeg is, bestaat het Nederlandse journaille het om dit volmaakt te negeren. FSB? Nooit van gehoord. Schaduwbankieren? Wat is dat? En zo kan het gebeuren dat na het zinken van RBS door ABN Amro, na de betrokkenheid van Rabo bij LIBOR-gate, na een lange reeks fraudeschandalen met vastgoedfinanciering, na de woekerpolisaffaire, na dreigende faillissementen van publieke instellingen door onverantwoorde derivatenverkopen en na historisch ongekende staatssteun er nog altijd idioten in Nederland rondlopen die geloven dat het allemaal de schuld is van Britten en Amerikanen.