Na de recente onthullingen van ex-FED medewerkster Carmen Segarra over een-tweetjes tussen toezichthouders en bankiers lijkt de Amerikaanse Centrale Bank iets goed te willen maken. Fed New York topman William C. Dudley deed namelijk vorige maand een opmerkelijk voorstel: maak van een bonus een schuld in geval van wangedrag. En: registreer de bankiers die buiten hun boekje gaan. Komt er zo een eind aan de gegarandeerde vette bonus voor bankiers?

Uitgestelde bonus

20 Oktober 2014, Federal Reserve Building New York. In een speech tijdens de Workshop on Reforming Culture and Behavior in the Financial Services Industry zet Dudley zijn opmerkelijke voorstel uiteen. William C. Dudley is voormalig econoom bij Goldman Sachs en momenteel president en ceo van de Federal Reserve of New York (NYFed). Volgens Dudley moet er een cultuuromslag komen in de financiële sector. Daar draait alles om. Hij neemt tegelijk ferm stelling door bankiers te beschuldigen van ‘Disregard for the law in an effort to generate larger bonuses.’  In de aanname dat er slechts enkele rotte appels zitten tussen de vele bankiers gelooft hij absoluut niet: ‘I reject the narrative that the current state of affairs is simply the result of the actions of isolated rogue traders or a few bad actors within these firms.‘ Het beschadigde vertrouwen in banken kan alleen worden hersteld als er een cultuuromslag komt. Hierbij is het volgens Dudley van belang het bonussysteem op de schop te nemen. Naast de huidige beloningen en bonussen moet er een nieuw soort bonus worden ingevoerd, een uitgestelde bonus die uitsluitend wordt toegekend bij goed gedrag en verandert in een schuld bij verkeerd gedrag. Dudley noemt dit een ‘Deferred debt compensation’. Bij wangedrag met financiële gevolgen wordt deze ‘uitgestelde compensatie van schuld’ aangesproken. Dudley denkt dat topbankiers zich dan meer zullen gaan richten op de lange termijn, waardoor er hopelijk geen belastinggeld-injecties meer nodig zijn bij financiële debacles.

Het beschadigde vertrouwen in banken kan alleen worden hersteld als er een cultuuromslag komt

Een win-win situatie voor de samenleving, zou je denken. Banken zouden de burger geen geld meer kosten en hun lange termijn-belangen wordt gewaarborgd. Maar verschillende onderzoeken zien wel een groot nadeel van het opzadelen van bankiers met zo’n schuld, althans voor een deel van de stakeholders. Zo vonden economen Wei en Yermack – bij schrijven in 2010 was Wei verbonden aan de Fed, tegenwoordig is hij werkzaam bij verzekeraar AIG – dat de schuldconstructie leidt tot een conservatieve houding bij managers van bedrijven ten opzichte van risico. Hiermee zal mogelijk minder geld worden verdiend. Daar houden aandeelhouders niet van.

Aandeelhouders moeten ook betalen

Maar Dudley schrikt geenszins terug voor deze consequentie van zijn voorstel. Integendeel, van hem moeten ook de aandeelhouders er aan geloven. Het bankmanagement heeft immers slechts een klein deel van de aandelen in handen, veruit het grootste gedeelte daarvan zit bij de overige aandeelhouders. Dudley adviseert daarom om ook schuld op de aandeelhouders te laden, het doel is exact hetzelfde als bij het management: maak de aandeelhouders deel van het lange termijn-doel door ze mee te laten delen in de schuld, als de bank het niet goed. Doet de bank wel het goed? Dan profiteren beide partijen. Een groot nadeel van de bovenstaande constructie voor aandeelhouders is, naast uiteraard het risico van de schuld, ook het beperkte toezicht op de dagelijkse bezigheden van het management. Dudley waarschuwt dat aandeelhouders door de constructie niet méér invloed kunnen uitoefenen dan nu. Ze begeven zich slechts op gevaarlijker terrein. Toch mag dat geen reden zijn tot voortzetting van het huidige systeem aldus Dudley: ‘Financial firms exist, in part, to benefit the public, not simply their shareholders, employees and corporate clients’.

Onervaren bankiers

Geen enkele bankier ziet z’n toekomstige bonus graag in rook opgaan of erger: veranderen in een schuld. Daardoor verwacht Dudley dat de bankiers elkaar vaker zullen aanspreken op risicovol gedrag. Het eventuele vertrek van een topbankier (‘opt out’) wordt daarnaast voorkomen doordat de uitgestelde bonus/schuld ook daarna nog kan worden aangesproken voor het vereffenen van een rekening.

Geen enkele bankier ziet z’n toekomstige bonus graag in rook opgaan of erger: veranderen in een schuld.

Bovenstaand systeem is lastiger toe te passen op nieuwe bankiers zonder hoge bonussen in het vooruitzicht en nog zonder een groot eigen vermogen. Toch ziet Dudley ook hier een mogelijkheid van toepassing van dezelfde constructie. De bankiers ontvangen immers wel hoge beloningen die kunnen worden toegekend op dezelfde basis als de eerder genoemde constructie met bonussen. Een nieuw aangestelde bankier – vers van de opleiding – zal zich moeten - en vooral blijven - bewijzen voordat hij een financiële beloning tegemoet kan zien. De beloning zal transformeren in een schuld op het moment van wangedrag. Dudley ziet niet in hoe deze prestatiebeloning het vak van bankier minder aantrekkelijk kan maken, want zo zegt hij: ‘Workers in finance earn a premium relative to their next best alternative job outside of the industry.’

Register met goede en foute bankiers

Dudley doet naast, het uitgestelde bonus/schuld systeem, nog een ander voorstel: stel een centraal register op met goede en foute bankiers. Financiële instellingen worden dan bij wet verplicht om wangedrag van bankiers aan te geven. Dit register wordt beheerd door een aan de Fed gelieerde instantie. Bij het aannemen van nieuwe bankiers dient eerst dat register te worden geraadpleegd. In Nederland stelde Groenlinks al eens zo’n register voor. Een openbaar register, wel te verstaan. In het voorstel van Dudley is het enkel in te zien door financiële instellingen en toezichthouders. De uiteindelijke vraag is natuurlijk: hoe haalbaar is Dudley’s voorstel voor een uitgestelde bonus die kan transformeren in een schuld en een bankiersregisters? Bankiers noch aandeelhouders zullen het leuk vinden. Hoewel bankiers relatief gemakkelijk zijn te dwingen tot dit systeem, wordt het overhalen van aandeelhouders een hele klus. Ze nemen dan meer risico zonder een snelle kans op een hoger dividend.

Nieuwe wetgeving nodig

De oplossing bij uitstek is een algehele herziening van de financiële wetgeving. In de nieuwe wetgeving kan bijvoorbeeld worden vastgelegd dat aandeelhouders van banken niet volledig anoniem mogen zijn. Alleen als de aandeelhouders bekend zijn, kunnen zij worden aangesproken op financieel wangedrag van 'hun' bank. Samen met de uitgestelde bonus die kan transformeren in een schuld, zal de wetgeving paal en perk stellen aan wangedrag.

Alleen als de aandeelhouders bekend zijn, kunnen zij worden aangesproken op financieel wangedrag van ‘hun’ bank

Alleen: de recente ontwikkelingen in de VS maken het er niet makkelijker op. De verkiezingswinst van de Republikeinen in zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat maakt het niet aannemelijk dat de VS op korte termijn de ideeën van Dudley tot wetgeving zullen kneden. Het uitblijven van de politieke wil tot verandering is funest voor een mondiale aanpak van financieel beleid. Zo’n aanpak zal toch in gang moeten worden gezet door nationale regeringen.

DNB doet niet mee

Nederland is dan nog een van de betere jongetjes van de klas. Er bestaat nog weinig regelgeving omtrent bonussen voor bankiers, maar er zijn wel veel richtlijnen. Zo stelde de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) recent een statuut op, waarin ze spreekt van een beloningsbeleid dat ‘primair is gericht op de lange termijn en in lijn met het risicobeleid van de bank.’ Dat is bij lange na niet genoeg volgens Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Hij wil een einde maken aan de hoge mate van zelfregulatie en goodwill. De plannen hiervoor zijn al enige tijd geleden bekend gemaakt. Op 11 november stemt de Eerste Kamer over het wetsvoorstel aangaande het beloningsbeleid voor financiële instellingen. Naast het veelbesproken bonusplafond bevat het ook een hernieuwd voorstel tot ‘terugvordering van variabele beloningen’. Dit maakt het mogelijk om als blijkt dat er ernstig financieel wangedrag heeft plaatsgevonden, een bonus alsnog kan worden teruggevorderd door de instantie.

Het wetsvoorstel bevat het ook een hernieuwd voorstel tot ‘terugvordering van variabele beloningen'

Over een mogelijkheid tot het aangaan van een schuld door bankiers, wordt niets vermeld in het wetsvoorstel. Op verzoek liet DNB-woordvoerder Tobias Oudejans weten dat DNB momenteel geen standpunt inneemt over het eventueel veranderen van een bankiersbonus in een uitgestelde schuld.

No boots on the ground

Terug naar New York. Het pleidooi van Dudley ten overstaande van zijn publiek eindigt dreigend: hij roept bankiers op om werk te maken van een nieuwe manier van financieel beleid. Als dit niet gebeurt, voorziet Dudley een toekomst waarin financiële instellingen zijn opgedeeld in beter beheersbare onderdelen. Hij noemt zo’n opdeling ongewenst en bovendien veel minder aantrekkelijk dan zijn vurig bepleite cultuuromslag. Maar of die cultuuromslag daadwerkelijk wordt ingezet is zeer de vraag. De Amerikaanse grootbanken maken de dienst uit in de financiële sector en de machteloze Fed kan enkel hard roepen, zo moet ook Dudley tenslotte weemoedig erkennen:‘Supervisors simply do not have sufficient “boots on the ground” to ferret out all forms of bad behavior within a giant, global, financial institution.’