Europees Parlement wil financiële politie in de strijd tegen dividend- en belastingfraude

In een 72-pagina’s tellende resolutie somt het Europees Parlement een reeks maatregelen op die financiële misdrijven, belastingontwijking en -ontduiking moeten bestrijden. De maatregelen zijn een reactie op onder meer de onthullingen van onderzoeksjournalisten, zoals LuxLeaks, de Panama Papers, de Paradise Papers en de CumEx-files. De resolutie bevat tevens maatregelen die onderzoeksjournalisten moeten beschermen – wat hard nodig is, getuige onder meer de moord op de Slowaakse journalist Ján Kuciak en zijn vriendin Martina Kušnírová.

Op 29 november 2018 pleitte het Europees Parlement al voor maatregelen tegen transacties waarbij ten onrechte een of meerdere keren dividendbelasting bij de belastingdiensten van de lidstaten wordt teruggevorderd. Het pleidooi volgde kort na onthullingen van een consortium van Europese onderzoeksjournalisten, waarvan Follow the Money deel uitmaakt.

Op 26 maart werden deze maatregelen opgenomen in een omvangrijke resolutie, waarin ook tal van andere oproepen en aanbevelingen staan aan lidstaten en de Europese Commissie (het dagelijks bestuur van de EU) om financiële fraude en belastingontwijking en -ontduiking beter te kunnen bestrijden. Een resolutie bevat nooit concrete regelgeving, maar roept de Europese Commissie en lidstaten tot actie op: het is een politiek document. Wel kunnen de Commissie en individuele lidstaten op basis van een resolutie met voorstellen komen.

De FIOD wist al in 2005 van de fraude. Duitsland ontdekte pas eind 2011 dat het voor vele miljarden was opgelicht

In de resolutie komen de Europarlementariërs zelf al met enkele voorstellen. Zo moet de EC zo snel mogelijk komen met een voorstel voor een Europese financiële politie. Ingebed in Europol, waarin Europese politiediensten nauw samenwerken, moet deze financiële dienst haar eigen onderzoeksmogelijkheden krijgen. Daarnaast moet het mogelijk worden binnen de EU grensoverschrijdend onderzoek te doen naar belastingzaken en financiële misdrijven.

Over de CumEx-fraude zegt het Europees parlement dat wereldwijd al sinds de jaren negentig bekend is dat ingehouden dividendbelasting ten onrechte een of meerdere keren bij een belastingdienst kan worden teruggevraagd. Toch zijn er nooit gecoördineerde tegenmaatregelen genomen, zoals het onderzoek naar The CumEx Files blootlegde.

Recent onthulde Follow the Money dat de FIOD, de Nederlandse fiscale opsporingsdienst, al eind 2005 wist dat een aantal landen – waaronder Nederland, Duitsland, Zwitserland en de Verenigde Staten – de dupe waren van georganiseerde netwerken die onterecht dividendbelasting terugvorderden. De FIOD schatte het nadeel wereldwijd toen op ‘enkele miljarden’. Die informatie werd destijds niet met de betreffende landen gedeeld; Duitsland ontdekte pas eind 2011 dat de eigen belastingdienst voor vele miljarden was opgelicht.

Fraudes als CumEx zijn mede mogelijk doordat belastingsystemen uiterst complex zijn en tal van juridische mazen bevatten, die vormen van dividenstrippen mogelijk maken. Daar komt bij dat belastingdiensten in veel lidstaten niet alert waren en onvoldoende zicht hadden op wie nu feitelijk de eigenaar van de aandelen was. Het Europees Parlement roept lidstaten daarom op de eigenaren van aandelen in kaart te brengen en die informatie zo actueel mogelijk te houden. De EC moet zonodig bekijken of er op dit vlak actie vanuit de Commissie nodig is.

De grensoverschrijdende praktijk van de CumEx-fraude kan alleen multilateraal worden bestreden

Het Europees Parlement drukt de lidstaten op het hart hun regels rond de teruggave van dividend goed te onderzoeken, mazen te identificeren en grondig te analyseren hoe buitenlandse partijen bij het terugvorderen van dividendbelasting betrokken zijn. Lidstaten zouden zich tevens moeten afvragen of zaken als dividendarbitrage en dividendstrippen een reëel economisch doel dienen, of vooral belastingontwijking of oneigenlijke belastingteruggave als oogmerk hebben.

De grensoverschrijdende praktijk van de CumEx-fraude kan voorts alleen multilateraal worden bestreden, stelt het Europees Parlement. Het EP waarschuwt de lidstaten daarom geen nieuwe bilaterale belastingverdragen te sluiten, omdat juist die altijd leiden tot nieuwe mazen. Het toch al complexe web van internationale belastingregels wordt er alleen maar ingewikkelder door.

Naar schatting zijn belastingdiensten in heel Europa voor ruim 55 miljard benadeeld door allerlei vormen van dividendstrippen. De Duitse justitie heeft de afgelopen twee jaar grondig onderzoek gedaan naar deze fraude. Dit jaar worden de eerste rechtszaken verwacht. In Nederland lopen twee strafrechtelijke onderzoeken naar de betrokkenheid van Nederlandse handelaren bij dividendstrippen met aandelen van bedrijven die aan een buitenlandse beurs genoteerd staan.