Enige tijd geleden raakte ik in discussie over de problemen rondom de Nederlandse woningcoöperatie Vestia. De kwestie Vestia zou het topje van de (derivaten)ijsberg zijn. Een parlementaire enquête – één van de zwaarste parlementaire machtsmiddelen in Nederland – was het gevolg. Ik ben van mening dat maar enkele vakmensen echt verstand hebben van derivaten. Met name de gevolgen die derivaten veroorzaken wanneer een positie negatief uitpakt worden vaak niet begrepen. De top van Vestia dacht te weten waar de bodem van de rente lag. Jammer, deze daalde nog wat verder tot niveaus die we nog nooit gezien hebben. In extreme markten moet u zéér solvabel zijn is een wijs gezegde op de beurs. Iets wat Vestia willens en wetens in de wind sloeg. Niemand kan de markt voorspellen, ook de top van Vestia niet.

Hardleers

Vestia is inderdaad het topje van de ijsberg. De derivatenmarkt gaat vandaag de dag over het spelen van spelletjes. Dagelijks zie ik via sociale platformen de meest ‘geweldige’ voorstellen langskomen om u te verleiden met derivaten aan de slag te gaan. Voor banken, brokers- en vermogensbeheerders zijn derivaten een aantrekkelijke provisiebron. Volgens mij kunt u er beter van wegblijven wanneer u niet begrijpt wat u doet. Derivaten hebben echter ook een andere functie. Bijvoorbeeld via ingewikkelde constructies onnozele accountants het bos in sturen om gigantische verliezen te maskeren. Deze constructies zullen vroeg of laat het daglicht zien. Opvallend vind ik dat banken securisatie en het aangaan van derivatenconstructies de laatste tijd weer promoten.

'Derivaten worden ook gebruikt om gigantische verliezen te maskeren'

En dan te bedenken dat juist deze constructies voor de bekende sneeuwbal gezorgd hebben medio 2008. Misschien een aandachtspunt voor de toezichthouder. De bankier is hardleers, zoveel is wel duidelijk. Om u een idee te geven, de huidige derivatenmarkt wereldwijd beslaat ruim USD 700 triljoen, dat is 700.000 miljard. Daarmee is de exposure in derivaten inmiddels al weer opgepompt tot boven het niveau van voor het Lehman Brothers debacle. Angstiger is wellicht nog het feit dat de wereldwijde exposure van derivaten grofweg 10 keer het BNP wereldwijd beslaat.

Twee gezichten

De S&P 500 is sinds 2009 meer dan verdubbeld, daarnaast hebben ook verschillende Europese beurzen het uitstekend gedaan. De markt is nog steeds niet extreem duur, maar noemenswaardig is dat de onderliggende economieën nog lang niet terug zijn op het niveau van voor de ondergang van Lehman. En juist dit gegeven baart mij enigszins zorgen. In de aandelenmarkten zit een risicopremie van de Fed verweven. Daarnaast heeft de Fed te maken met een conflict of interest. Aan de ene kant moet zéér waarschijnlijk de rente een keer omhoog, maar aan de andere kant zal zo’n besluit direct een negatieve impact hebben op de enorme balans van de Fed. Hoe langer de Fed haar huidige ruim geldbeleid handhaaft, hoe meer financiële tumoren zullen ontstaan. Geprobeerd zal worden dit te maskeren met ingewikkelde derivatenconstructies. Daarnaast geven de huidige geopolitieke problemen de markt twee gezichten. Wanneer de problemen afnemen, stijgt de S&P 500 waarschijnlijk tot boven de 2.000 punten. Maar extra frictie kan de markt ook eenvoudig laten dalen. Niemand kan u op dit moment vertellen hoe dit zal aflopen. Vorige week gaf ik aan zelf terughoudend te zijn op dit moment. Ik zit niet te wachten op een crash op de financiële markten, maar gezien bovenstaande ontwikkelingen kunnen we het ook niet geheel uitsluiten. Wanneer de Fed de markt te agressief verlaat kan het snel gaan. Daarnaast baart Frankrijk mij nog steeds zorgen, en dan met name de Franse banken die wellicht ook nog extra geraakt worden door de Europese sancties jegens Rusland. Misschien is het een idee dat u uw eigen – of een door u gecontroleerde – derivatenpositie nog maar eens extra onder de loep neemt komend weekend. Rest mij u een goed weekend te wensen.

---

Jan Dwarshuis is senior asset manager bij Thirteen Asset Management AG, waar hij verantwoordelijk is voor het Thirteen Diversified Fund. Dwarshuis schrijft zijn columns op persoonlijke titel en wordt hier niet voor betaald. Ook betaalt hij niet voor het plaatsen van zijn columns. Professioneel houdt hij posities aan in grote Europese, Amerikaanse en Russische beursfondsen. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Op het moment van schrijven heeft hij geen positie in bovengenoemde aandelen en is ook niet voornemens dat de komende 72 uur te doen.