© AFP / Andreas Solaro
5
MIN
Ook deze week selecteerden we weer de beste stukken voor jouw leesplezier. Vandaag onder andere: een spiegel voor de progressieve elites; de gig-economie; de zoektocht naar de moordenaar van Pavel Sheremet; de economische zelfmoord van de VS en totale chaos in het Witte Huis. Prettig weekend!
Het verraad van de democratische elite
Eind vorige maand ontstond er ophef in de VS. Ex-president Barack Obama had namelijk vier ton geaccepteerd om te spreken bij een evenement van zakenbank Cantor Fitzgerald. De nobelprijswinnaar liet daarmee zien het geen enkel probleem te vinden om fors aan zijn politieke bekendheid te verdienen — en dat in een financiële sector die Obama na de crisis zelf met fluwelen handschoenen heeft aangepakt.
Het is precies dit soort neoliberale hypocrisie die auteur Thomas Frank aankaart in zijn boek Listen Liberal. In deze autopsie van de Democratische Partij die een half jaar vóór de overwinning van Trump uit kwam, houdt Frank de Amerikaanse progressieven een genadeloze spiegel voor. Ewald Engelen heeft het betoog van Frank gelezen. In de Groene van deze week toont hij zich een fan — en analyseert hij hoe hetzelfde verval ook aan deze kant van de oceaan is terug te zien.
(Hoe) werkt de ‘gig-economie’?
Dit verhaal begint in het appartement van de auteur. Hij is er net komen wonen en een serie van kleine vervelende taken moet nog gebeuren. Schilderijen zijn nog niet opgehangen, de spiegel moet aan de muur — allemaal zaken die een hamer vereisen. De auteur besluit dat het tijd wordt om actie te ondernemen, maar doet niet op de manier zoals je misschien verwacht: ’Toen de ballast van onvoltooidheid mij teveel werd, heb ik ingelogd op TaskRabbit om te voltooien wat ik niet had begonnen.’ Via TaskRabbit vindt hij vervolgens een klusjesman die, voor 55 dollar per uur, de zaken komt regelen. Heel handig en schoon; de auteur ziet de klusjesman erna nooit meer terug.
De klussen, maar ook taxi’s (Uber), huizen (Airbnb), huiswerk (Handy) en bezorgen (Postmates) zijn een greep uit het aanbod van zogenaamde ‘gig-werkers’. Mensen die werken voor de platforms (altijd met een handige app) worden steeds ingehuurd voor een eenmalige klus. In dit meer dan 9000 woorden tellende artikel zoekt de auteur naar de manier waarop de gig-economie werkt, hoe deze is ontstaan en wat de voor- en nadelen zijn. Lezen!
Wie vermoordde Pavel Sheremet?
De onderzoeksjournalisten van OCCRP (Organized Crime and Corruption Reporting Project) werken normaliter aan het ontrafelen van grootschalige corruptie- en witwaszaken. Maar ze hebben nu 9 maanden lang onderzoek gedaan naar de dood van een gevallen kameraad: Pavel Sheremet. Deze Wit-Russische journalist, die de afgelopen jaren verschillende regeringsleiders — zoals Aleksandr Loekasjenko, Vladimir Poetin en Petro Poroshenko — op de korrel nam, kwam vorig jaar zomer in Kiev door een autobom om het leven.
De moord is nog niet opgelost; OCCRP besloot daarom een eigen forensisch onderzoek te starten. Het resultaat is een uiterst nauwgezette reconstructie op basis van ooggetuigen en camerabeelden die allerlei nieuwe vragen oproept. Zo komen de journalisten na analyse van alle camerabeelden uit bij een mysterieuze Skoda waarvan de inzittenden mogelijk een rol speelden bij de aanslag. Het achterhalen van de eigenaar krijgt zo een bizarre wending.
Nauwelijks controle voor vrijgevige families
De rijkste families in Nederland zijn zeer vrijgevig. Dat blijkt uit een serie van artikelen in NRC. De krant ontdekte dat de rijkste families van ons land in 2015 samen een kwart miljard euro aan goede doelen gaven. De familie Brenninkmeijer, eigenaar van onder andere C&A, spant de kroon: zij gaven alles bij elkaar meer dan een miljard euro aan instellingen gerelateerd aan de Katholieke kerk.
Al die vrijgevigheid lijkt alleen maar mooi, maar er zitten keerzijden aan. Zo drukken rijke families met hun donaties een stempel op Nederland. Ook lijkt het erop dat de gunstige belastingregels voor ideële instellingen misbruikt worden. De krant beschrijft een aantal voorbeelden waar de belastingdienst lucht van kreeg. De controlecapaciteit is echter klein: in totaal zijn er 40 controleurs voor 43.000 ideële stichtingen.
Het grotere verhaal achter de Silicon Valley-flop: de VS innoveert niet meer
De eigenaars en investeerders achter Silicon Valley-startup Juicero stonden mooi in hun hemd. Hun strak ontworpen product — een apparaat van 400 dollar, bedoeld om zakken met een soort pruitpulp uit te knijpen en er een glas sap van te maken — bleek namelijk precies nul toegevoegde waarde te hebben. In een video van één minuut liet *Bloomberg* zien dat het uitknijpen van de 8 dollar kostende sap-zakjes even snel gaat als je het met de hand doet.
Hoewel het hele verhaal vooral geestig is, verbergt het ook een diepere waarheid, zo schrijft Ben Tarnoff in The Guardian. Het falen van Juicero is namelijk geen op zichzelf staand incident: de Amerikaanse economie innoveert niet meer. Het gevolg van dit gebrek aan innovatie is stagnatie, groeiende ongelijkheid en een ‘horizon van hopeloosheid’. Met andere woorden: ‘Juicero isn’t just an entertaining bit of Silicon Valley stupidity. It’s the sign of a country committing economic suicide.’
Volgens Tarnoff is de reden voor deze ‘economische zelfmoord’ het feit dat de Amerikaanse overheid in de afgelopen decennia steeds minder is gaan investeren in onderzoek en ontwikkeling: dit werd liever aan de markt over gelaten. Dat dat geen goed idee is geweest, is inmiddels wel gebleken.
Wat betekent Brexit voor Britse boeren?
De keuze voor Brexit kwam vooral voort uit de wens om als land onafhankelijk te zijn van een als ondemocratische ervaren hogere Europese overheid. Op de een of andere manier legden de economische gevolgen van het verlaten van de EU minder gewicht in de schaal.
Een Britse boer stelt dat het hem al snel duidelijk was, dat de belangen van de agrarische sector slechts een voetnoot vormden bij de betogen van de voorstanders van Brexit. In een helder betoog legt hij uit wat hem in de nieuwe situatie zorgen baart. Hij gaat echter ook in op de gunstige aspecten van een zelfstandige Britse agrarische sector.
De boer verwacht dat de regering maatregelen zal nemen om de prijzen van voedingsmiddelen niet te veel te laten oplopen. Zijn grote angst is dat de eisen die aan de kwaliteit van de producten en de manier van werken worden gesteld, minder steng zullen zijn. Die verlaagde eisen zouden onder meer kunnen leiden tot import van goedkopere producten van veel mindere kwaliteit.
Deze steden lokken de filmindustrie weg uit Hollywood
Op het witte doek zijn visuele effecten haast niet meer weg te denken: niemand kijkt er tegenwoordig meer van op als er een levensechte dinosaurus of futuristisch ruimteschip voorbij komt. Voor de visuele effecten-industrie in Hollywood zouden dit gouden tijden moeten zijn, maar niets is minder waar. De afgelopen jaren sluit het ene na het andere bedrijf zijn deuren. De reden? De sector wordt door grote steden als Londen en Vancouver weggelokt met subsidies en belastingvoordelen.
Die voordelen zijn soms zo groot dat bij een budget van één miljoen dollar, 530.000 dollar rechtstreeks terugkomt bij de producent. Ondertussen werken bedrijven elkaar de grond in om contracten binnen te halen. Tot groot ongenoegen van werknemers is de sector zo opgezet dat de prijs voor visuele effecten altijd vooraf wordt bepaald, ongeacht de hoeveelheid tijd die het uiteindelijk kost. The New York Times geeft een bijzondere inkijk in een industrie die ondanks haar ogenschijnlijke succes sterk onder druk staat.
In het Witte Huis is de chaos compleet
Heel veel is er de afgelopen week geschreven over het ontslag van FBI-directeur James Comey door president Donald Trump. In al dat geweld is dit verhaal een must-read: achter de schermen in het Witte Huis van Trump. Een president die tegen de tv schreeuwt, adviseurs die elkaar de tent uitvechten, hooggeplaatste Republikeinen die de beslissing van de president bekritiseren. Het is een verhaal van totale chaos, een schrikbarende hoeveelheid incompetentie en een volledig gebrek aan regie. Dramatisch, maar het levert wel mooie journalistiek op.
De bizarre belevingswereld van president Trump
Over mooie journalistiek gesproken — en dan houden we daarna ook op over Trump trouwens —, lees dit verhaal in Time. Verslaggevers van dit blad mochten een tijd meelopen in het Witte Huis. Resultaat is een onwerkelijke inkijk in de leefwereld van een president die zichzelf tijdens het diner Cola Light laat schenken, terwijl alle andere gasten het met water moeten doen. Bij het toetje krijgt iedereen een bolletje vanille-ijs bij een stuk chocoladetaart. Behalve Trump. Die krijgt twee bolletjes.
De dubieuze acties van trustdochter Value8
Alwéér gedoe bij een deelneming van Value8. Afgelopen week onthulde NRC al dat Value8-topman Peter Paul de Vries betrokken is bij het fiscaal gunstig wegsluizen van geld door internationale topvoetballers via Nederland. Dat gebeurde via deelneming BK Group, een trustkantoor waarin Value8 een meerderheidsbelang heeft. Zoals het hoort speurden de NRC-journalisten verder naar de activiteiten van dat trustkantoor, en wat blijkt: ook de omstreden Mexicaanse oud-politicus Oscar Lara werd door BK Group uitgebreid aan ontwijkingsroutes geholpen. Terwijl er bij toezichthouders allerlei vragen over de geldstromen van de politicus leefden, bleef BK Group hem faciliteren bij het ontwijken van belastingen. No questions asked.
