Ties Joosten –  In 2019 gebeurde iets dat in 60 jaar tijd maar eenmaal eerder was voorgekomen: de wereld consumeerde minder vlees dan het jaar daarvoor. En in 2020 lijkt dat opnieuw te gaan gebeuren. Peak meat! Zou het dan echt? Minder vlees eten heeft zo ontzettend veel voordelen. 80 procent van het wereldwijde landbouwareaal wordt gebruikt voor weidegrond of het verbouwen van veevoer. Vlees, zuivel en eieren zorgen voor een enorme uitstoot van broeikasgassen (vooral rundvlees, melk, kaas en boter). Het kost bovendien een gigantische berg subsidie om al dat vlees spotgoedkoop in de supermarkt te krijgen. We eten daardoor veel meer vlees dan goed voor ons is. We eten dus letterlijk onszelf en de wereld ziek. Om over het lot van die beesten nog maar te zwijgen. Kortom. Peak meat. Laten we het hopen.

EU had al lang kunnen optreden tegen Hongarije en Polen

Foreign Policy

Peter Teffer – En weer slaagde de EU er niet in om een vuist te maken tegen lidstaten die een loopje nemen met democratische waarden. Dat was een van de kritiekpunten op de uitkomst van de EU-top vorige maand. Een voorstel om EU-subsidies en leningen uit het coronaherstelfonds te weigeren aan landen die de rechtsstaat afbrokkelen, werd dusdanig afgezwakt dat de Hongaarse premier Viktor Orbán vrolijk de overwinning kon claimen.

R. Daniel Kelemen, hoogleraar politieke wetenschappen en recht aan de Rutgers Universiteit in de VS, schrijft in een scherpe analyse in Foreign Policy dat het niet zozeer op de afgelopen EU-top was dat de rechtsstaat werd opgegeven. Al jaren kijken regeringsleiders de andere kant op ‘terwijl Hongarije en Polen de waarden van de EU bespotten’. Het probleem, legt hij uit, is niet dat de EU geen juridische middelen heeft om een aanval op de rechtsstaat te bestrijden. Die middelen zijn er al. Het probleem is dat de middelen niet worden gebruikt.

Dat geldt zowel voor de Europese Commissie als voor de andere lidstaten, beschrijft Kelemen. In de Raad van de EU, waar de nationale regeringen in zijn vertegenwoordigd, durven lidstaten elkaar niet de maat te nemen. ‘Staten met hun eigen problemen met kleptocratie of democratische terugval, zoals Bulgarije, Tsjechië en Malta, begrijpen dat elk instrument dat tegen Hongarije of Polen kan worden gebruikt, ooit tegen hen kan worden gebruikt.’ Dan is er nog de partijpolitieke kant, voor wat betreft Orbáns partij Fidesz. Die werkt nog altijd samen met de christendemocraten in de Europese Volkspartij (EVP). Enkele weken voor de top ontvingen toplieden van de CDU/CSU hun Hongaarse politieke vrienden alsof er niets aan de hand was. Kelemen benadrukt dat de uitholling van de rechtsstaat in Hongarije en Polen niet de schuld is van de EU, maar dat EU-subsidies de regimes wel helpen in het zadel te blijven.

Nederlandse ondernemer bood criminele internetbedrijven onderdak in Duitse oorlogsbunker

The New Yorker
Arne van der Wal – Aan de Duits-Belgische grens wemelt het van de bunkers. In het landschap zijn de grachten en betonnen staketsels die oprukkende tanks moeten tegenhouden nog steeds zichtbaar. Nadat Hitler aan de macht was gekomen, investeerden de nazi’s flink in de aanleg van verdedigingswerken. Na de oorlog bleven ze dienst doen, bij de Bundeswehr of de Nato.

Over een daarvan gaat dit boeiende artikel van Ed Caesar. Het is een lang verhaal, een minitieuze reconstructie waarbij soms een zijpad wordt ingeslagen, maar het verveelt geen moment. Het verhaal handelt over de begintijd van internet, anarchistische vrijdenkers, idealisten, de Tweede Wereldoorlog, science fiction en computercriminaliteit. Dit alles komt bij elkaar in de bunker van Traben-Trarbach, een dorp aan de Duits-Belgische grens. Gebouwd in de jaren ’30 na de machtsgreep van Hitler en trawanten, verschillende verdiepingen onder de grond. Het is er afgesloten van het licht. De betonnen muren zijn zo‘n 70 cm dik, geluid en elektromagnetische straling komt er niet doorheen.

Tot 2012 was deze bunker het hoofdkwartier van de meteorlogische divisie van de Duitse Bundeswehr. Toen werd de bunker te koop aangeboden, voor het luttele bedrag van 350.000 euro. Ondanks de fraaie ligging en de goede staat van onderhoud was er weinig serieuze belangstelling.

De koper was een stichting die werd bestuurd door de toen 53-jarige Herman-Johan Xennt. Zijn plan had hij met verve gepresenteerd in het stadhuis: een web-hosting bedrijf in de bunker, waarbij hij honderd nieuwe banen voor de lokale bevolking voorspiegelde. Ondanks twijfel bij enkele gemeenteraadsleden over zijn achtergrond – de overheden hoopten dat er zich een hotel zou vestigen – kreeg de Nederlandse toestemming om de Duitse bunker te kopen.

Xennt – spreek uit: Zent – heette niet altijd zo. Hij werd in 1959 geboren als Herman-Johan Verwoert-Derksen en groeide op in Arnhem. Als tiener raakte hij geïntrigeerd door de fysieke sporen van de Tweede Wereldoorlog, in Arnhem en omgeving in ruime mate aanwezig. Hij raakte in de ban van science fiction en veranderde zijn naam in Xennt. Zelfs zijn ouders noemden hem zo. Begin jaren tachtig begon hij een eigen bedrijf in personal computers en moet  daarmee enig vermogen hebben vergaard.

Xennt werd al vroeg gefascineerd door de mogelijkheden van internet, zowel de technische en de zakelijke. In 1995 kocht hij in het Zeeuwse Goes zijn eerste bunker. Daar begon Xennt samen met wat makkers een nieuw bedrijf, CyberBunker. Webhosting was nieuw, maar de vraag groeide snel. Voor een flinke prijs bood CyberBunker ‘kogelvrije webhosting’, veilig voor autoriteiten en andere pottenkijkers van buiten. Vooral pornosites maakten gebruik van de diensten (In oktober 2019 schreef Peter Olshoorn al een lang verhaal voor FTM over Xennt en zijn cyberbunker).

De bunker was exotisch ingericht, ‘een mengeling van puberaal-mannelijke fantasie en een techno-anarchistische utopia’. Rood neon licht, zwarte leren banken, kunstplanten, esoterische muziek. Een ‘pornokamer’ waar regelmatig liveshows werden gehouden maakte het compleet. ‘Xennt had een merkwaardig dieet. Voor het ontbijt at hij een frikandel – een gefrituurde varkensworst, een populaire snack in Nederland – met een ruim assortiment aan vitamines.’ Een deel van de bunker werd onderverhuurd. Na een vernietigende explosie in 2012 werd in een klap duidelijk wat de huurders er uitspookten. Het bleek een drugslab. Een zwartgeblakerde Xennt zei van niets te weten, de servers van CyberBunker verhuisden naar onder meer Amsterdam. Daarna riep Xennt CyberBunker uit tot een onafhankelijke republiek, met aan het hoofd president Zijne Majesteit koning Xennt.

Toen ik dat las, moest ik meteen denken aan een verhaal dat ik lang geleden had gelezen over Sealand, een voormalig Brits legerplatform in de Noordzee. Dat profileerde zich ook als een vrijplaats voor vrijdenkende mensen en content die zich niet veel aantrok van de Tien Geboden en wetgeving. Sealand haalde zich daarmee de woede van de autoriteiten op de hals. Het klantenbestand van zowel Sealand als CyberBunker strekte zich uit van idealistische uitgevers en internetutopisten tot keiharde criminelen.

Op de vraag in hoeverre koning Xennt serieus was met zijn ‘republiek', is geen eenduidig antwoord te geven. Sommigen zeggen dat hij het vooral als een grap zag, anderen zien het als een manier om onder eventuele strafrechtelijke vervolging uit te komen. Over een ding is iedereen het wel eens: Xennt was een visionair op het gebied van internet, maar had zakelijk gezien de mentalieit een kruidenier.

Met de komst van de CyberBunker-clan in 2013 werd het dorpje Traben-Trarbach zonder het te weten het centrum van een curieus mengsel van piraterij, vrijdenkerij,  computercriminaliteit en fysieke criminelen. De servers werden gebruikt door organisaties als The Pirate Bay, maar ook WikiLeaks huisde er, evenals phishing sites die probeerden credit card-gegevens van argeloze internetgebruikers te stelen.

Nadat de Duitse justitie in de gaten krijgt wat er zich in de bunkers afspeelt, kost het enige moeite om een onderzoek van de grond te krijgen. De Duitse privacy-wetgeving is streng en alles speelt zich letterlijk onder de grond af. Xennt en zijn team van internationale programmeurs werkten er niet alleen, ze woonden ook in de reusachtige bunker. Voor de buitenwereld was die afgeschermd met prikkeldraad. Af en toe kwamen ze naar buiten en de kleurrijke groep verlevendigde dan de binnenstad van Trier. In de restaurants waren ze graag geziene gasten.

Xennt en de zijnen ontwikkelen er ook  een nieuwe, winstgevende business: versleutelde telefoons. Met name in het criminele circuit zijn de geprepareerde telefoons zeer gewild. Als een bekende Ierse crimineel in 2015 in Traben-Trarbach wordt gesignaleerd, neemt de belangstelling van de politie toe. Een speciale cybercrime unit stort zich op CyberBunker. Het richt een paar realistische nepsites op die bij CyberBunker worden gehost. Door een beveiligingsfout kunnen de politiemensen als het ware rondkijken in de andere sites die CyberBunker host. Uiteindelijk leidt dat in september 2019  tot een inval. Xennt en zijn medewerkers worden tijdens een etentje in een restaurant gearresteerd.

Daarmee houdt dit fascinerende verhaal niet op. In april werd Xennt officieel aangeklaagd en dit najaar is de eerste rechtszitting. Een van de raadsels waarmee je als lezer blijft is de vraag of Xennt een gewiekste crimineel is, dan wel een slimme, maar wat naïeve idealist. Echt rijk is hij niet geworden, anders dan bijvoorbeeld de Duitser Kim Dotcom, pionier op het gebied van internetpiraterij. Wat wel vaststaat is dat hij talloze criminelen een veilig onderdak heeft geboden en een manier om ongezien te communiceren. Maar of hem dat medeplichtig maakt? Lees dit bizarre verhaal en vel zelf je oordeel.

Kan Covid-19 voor een ommekeer in Italië zorgen?

Der Spiegel

Peter Hendriks – Geen land in Europa is zo hard getroffen door de het coronavirus als Italië. Het moeizaam tot stand gekomen Europese hulppakket moet bijdragen aan het herstel van de Italiaanse economie, maar hoe pak je dat aan? Der Spiegel reisde door het land en sprak met een burgemeester van de zuidelijke toeristenstad Siracusa, een Romeinse schrijfster, een manager van een themapark en een regionale politicus uit het Noorden. Ze hebben allemaal hun ideeën en zijn voorzichtig hoopvol.

Iedereen is ervan overtuigd dat ingrijpende veranderingen noodzakelijk zijn. Een paradox van romancier Giuseppe Tomasi di Lampedusa wordt de laatste tijd veel geciteerd: ‘Als we willen dat de dingen blijven zoals ze zijn, zullen er dingen moeten veranderen.’ De vraag is of Italië zijn voordeel zal doen met de crisis en werkelijke veranderingen zal doorvoeren en zo nooit eerder vertoonde economische groei zal laten zien. De andere optie is de EU-miljarden op de gebruikelijke manier verspillen en toestaan dat de langzame teloorgang van het land zich voortzet.

De neuzen staan in ieder geval niet automatisch dezelfde kant op. De ironie van het lot wil dat deze keer het rijke noorden de schlemiel is. Het arme, rommelige zuiden, dat door noorderlingen altijd met enig dedain wordt bekeken, heeft de pandemie veel beter aangepakt. Nu moeten zij bijspringen om het noorden uit de brand te helpen. Rutte hamerde vooral op de grote zwarte economie, de corruptie en de weigering om pijnlijke hervormingen door te voeren. Voor hem waren dat redenen om niet zomaar miljarden te doneren. Veel Italianen vinden dat veel te kortzichtig. Schrijfster Francesca Melandri wijst erop dat mensen met lege magen een gemakkelijke prooi zijn voor populisten. ‘Als de onderlinge solidariteit binnen Europa toeneemt, hebben populisten veel minder kans.’

Particuliere onderwijsinstelling ontmaskerd

De Groene Amsterdammer / Investico

Judith Spanjers – De afgelopen maanden heb ik uitgebreid naspeuringen gedaan naar particuliere woonzorginstellingen. Als ik het onderzoek lees van Investico en De Groene Amsterdammer naar de particuliere onderwijsinstelling EuroCollege, zie ik veel overeenkomsten. Een ronkende website met veel mooie beloftes, een doelgroep die ervan uitgaat dat duur ook beter is, een hoog personeelsverloop, een nietszeggend keurmerk en gebrek aan toezicht op de sector.

Het EuroCollege is een particuliere hbo- en mbo-opleiding met vestigingen in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam. Studenten betalen 20 duizend euro per jaar en zouden binnen 2 jaar en 8 maanden klaar zijn met een diploma. Uit het onderzoek van Investico en De Groene Amsterdammer blijkt dat voormalige medewerkers, leerlingen en ouders klagen over tekortschietend onderwijs, uitlopende studies en valse claims over de kwaliteit van de opleiding. Studenten bij wie de opleiding uitloopt, riskeren vierduizend euro boete te moeten betalen. Het slagingspercentage van ruim 90 procent is oncontroleerbaar, omdat particuliere scholen zulke cijfers niet hoeven vrij te geven. uit concurrentie-overwegingen. Wat wel controleerbaar is, is het kenmerk ‘Best Presterende School’. Volgens de site van het EuroCollege zou de particuliere school als eerste instelling het kenmerk Beste Presterende School hebben gekregen van de accreditatie-organisatie NVAO. Dat kenmerk blijkt niet te bestaan.

Follow the money, ook bij Amerikaanse presidentsverkiezingen

The National Institute on Money in Politics

Dennis l’Ami – Dat het volgen van geldstromen niet alleen in Nederland van belang is, bewijst de Amerikaanse website followthemoney.org. Onderzoekers van The National Institute on Money in Politics (NIMP) brengen op deze plek alle mogelijke geldstromen binnen de Amerikaanse politiek bijeen. Voor de duidelijkheid: er is geen enkel verband met de Nederlandse naamgenoot waar u dit leest. Het doel van NIMP is het stimuleren van een zogenaamde ‘aansprakelijke’ democratie in de Verenigde Staten. Dit gebeurt onder andere door het openbaren van donaties aan verkiezingskandidaten, andere politici of de Republikeinse of Democratische partij.

In 1999 bundeldden drie regionale groepen hun krachten om een landelijk instituut op te zetten. De non-profit organisatie die daaruit ontstond is momenteel gevestigd in Helena, Montana, waar data wordt verzameld en gevisualiseerd. Zo laten grafieken over private gevangenissen laten zien dat die sector zo’n 90 miljoen dollar besteedde aan politieke donaties en lobbypraktijken. De onderzoekers laten zelfs zien waarvoor er werd gelobbyd en welke partij of politicus met geld werd bestookt.

Nu kent de Amerikaanse politiek een veel hogere mate van transparantie wat betreft politieke donaties dan in de meeste andere landen. Gefortuneerde donateurs mogen graag pochen hoeveel geld ze hebben gedoneerd, terwijl de calvinistische inborst van Nederlandse geldschieters dergelijke poeha in de weg zit. De kracht van NIMP is dat het al die informatie bijeen harkt en op een heldere manier inzichtelijk maakt. Een aanrader voor wie de achterkant van het circus dat Amerikaanse presidentsverkiezingen heet wil volgen. Genoeg leesvoer tot november.

Minder bijen leidt tot kleinere oogst

The Guardian

Vincent Harmsen – In landbouwgebieden waar minder bijen voorkomen, hebben gewassen als appel, blauwe bes en kers een lagere opbrengst. Dat blijkt uit nieuw onderzoek, uitgevoerd in dertien Amerikaanse staten, en gepubliceerd door de Britse academie van wetenschappen. De onderzoekers concluderen dat een groot deel van de bestuiving wordt gedaan door wilde bijen, naast bestuiving door honingbijen (die door mensen worden gehouden). Wilde bijensoorten vertonen grote afname van aantallen; in de Verenigde Staten maar ook elders ter wereld. De oorzaken daarvan zijn onder meer verlies van habitat (bloemrijk landschap), klimaatverandering en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Driekwart van alle gewassen wereldwijd is voor bestuiving afhankelijk van insecten. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) kan de neergang van bestuivende insecten schaarste in het aanbod van groente en fruit veroorzaken, en daarmee ook leiden tot tekorten aan voedingsstoffen in het menselijk dieet.