© ANP / Robin Utrecht
Follow the Money selecteert
Ook deze week hebben we weer de beste verhalen uit andere media voor je bij elkaar gezocht. Vandaag onder andere: het faillissement van de sociaaldemocratie, de wapens van IS, de Duitse inkomensongelijkheid en de grootste kolenhaven ter wereld. Prettig weekend!
Het faillissement van de sociaaldemocratie
Van Luuk van der Sterren: Toen oud FTM-redacteur en huidig Correspondent Economie bij De Correspondent Jesse Frederik door de PvdA werd uitgenodigd om dit jaar de Den Uyl-lezing uit te spreken, was zijn eerste reactie: ‘Was dat niet die lezing waar Wim Kok zijn ideologische veren afschudde?’
Uiteindelijk is hij toch maar op het voorstel ingegaan. Gelukkig maar, want zijn pleidooi — sinds deze week ook online te lezen en te beluisteren — is allesbehalve een saaie monoloog. Frederik is vlijmscherp, zijn boodschap inspirerend. Wie zich sinds de historische nederlaag van de PvdA afgelopen voorjaar afvraagt hoe het nu toch verder moet met de partij, doet er goed aan dit stuk te lezen.
Mogen voormalige spionnen bijbeunen in de private sector?
Van Dieuwertje Kuijpers: De privatisering van de veiligheidssector is sinds de Amerikaanse inval in Irak (2003) een onderwerp van heftige discussies in zowel academische als politieke kringen. Militairen worden uitgezonden door een regering, en deze regering draagt hiermee politieke verantwoording. Aangezien huurlingen hier buiten vallen, bestaat het risico dat regeringen gebruik maken van huurlingen om de politieke verantwoordelijkheid voor hun militaire acties te ontduiken.
Deze week kwam een nieuwe dimensie in het vraagstuk bovendrijven. Zo onthulde Foreign Policy dat voormalige CIA-agenten, onder het mom van ‘professionaliseren van de diensten’, zich laten inhuren door de Verenigde Arabische Emiraten. Hoewel de relatie tussen de VS en de VAE sterk is verbeterd sinds de militaire operaties tijdens Desert Storm, betekent dit niet dat de Amerikaanse belangen altijd en overal overeenkomen met die van de VAE.
Hoe groot is het risico dat deze ex-agenten informatie prijsgeven die Amerikaanse belangen in de regio kan beschadigen? En is het feit dat deze ex-CIA agenten zijn in te huren ook niet schadelijk voor de inlichtingendiensten?
De krankzinnige wapenestafette van IS
Van Dennis Mijnheer: ‘Dit keer geen onderzoek uitgevoerd door een journalistiek medium, maar door het Britse onderzoekscollectief Conflict Armament Research (CAR). Deze onderzoekers struinden in de periode zomer 2014 tot november 2017 de frontlinies af in Irak en Syrië. Ze onderzochten onder andere de afkomst van veertigduizend wapens die door IS zijn gebruikt in de jihadistische strijd.
Het resulteerde deze maand in een vuistdik rapport, dat weer de basis vormde voor talloze nieuwsartikelen in onder meer The Washington Post en Newsweek. Opvallend: IS bewapende zich met zwaar wapentuig dat ooit door de Verenigde Staten was aangekocht in EU-landen en vervolgens — tegen de regels in — was doorgeleverd aan rebellen. Die lieten de zware wapens vervolgens weer door IS afpakken. Ook wist de groep vanuit Turkije een constante aanvoerlijn op te zetten voor grondstoffen als aluminiumnitraat voor de productie van explosieven. Een CAR-onderzoeker noemde het de ‘industriële revolutie van terroristen’.
Door het levensgevaarlijke veldwerk van CAR krijgt de wereld inzage in een krankzinnige wapen-estafette.
Waar komt de Duitse inkomensongelijkheid vandaan?
Van Arne van der Wal: Ook in Duitsland is de discussie over inkomensongelijkheid losgebarsten: die is in het industrieland net zo groot als honderd jaar geleden. Bij de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog zorgde het idee van een sociale markteconomie voor meer gelijkheid, maar ergens is het de andere kant op gegaan. Dat vond ik verrassend om te lezen: eind jaren tachtig woonde ik in Duitsland en had de indruk dat het land dynamischer was dan Nederland, dat het aan iedereen in de samenleving kansen bood en dat de ongelijkheid er overbrugbaar was. Dat is echter lang geleden. De kloof tussen arm en rijk is sindsdien sterk gegroeid.
Duitsland is daarin niet uniek, zo blijkt uit een internationale studie onder leiding van econoom Thomas Piketty: de herverdeling van inkomen wijkt er weinig af, maar de ongelijkheid in marktinkomen is groot — vergelijkbaar zelfs met die in de Verenigde Staten. Dit opiniërende artikel legt uit hoe dat komt, en hoe het verschijnsel zichzelf versterkt. Zo hangen de opleidingskansen van talent er sterk af van het inkomen van de ouders. Net als in Nederland wordt in Duitsland arbeid zwaarder belast dan vermogen. Dat bedreigt de innovatieve kracht van het land, vinden de auteurs.
Oost-Europa krijgt minder waar voor zijn geld
Van Peter Hendriks: Het idee achter de Europese Unie was om één grote markt te scheppen waarbinnen goederen, diensten en arbeid vrij van het ene naar het andere land kunnen stromen. Er zijn allerlei regels om ervoor te zorgen dat dit ordentelijk verloopt: dat betekent ook dat er eenheid van kwaliteit hoort te zijn.
Daar blijken veel producenten van consumentenproducten echter anders over te denken. Veel producten worden in Oost-Europa onder dezelfde merknaam verkocht als in West-Europa, maar de samenstelling is anders. Robert Fico, de premier van Slowakije, hield eerder dit jaar in Bratislava een fel betoog: daarin beweerde hij dat 103 miljoen Oost-Europeanen worden bedonderd met producten van mindere kwaliteit.
Der Spiegel dook in de zaak. De uitkomsten waren schokkend: Iglo-visstick met 58 procent vis in Slowakije en 65 procent in Oostenrijk, Nutella met 8,5 procent cacao in Duitsland en 7,4 procent in Hongarije. De verklaringen van de producenten zijn weinig overtuigend: het lijkt erop dat ze ervan uit gaan minder kwaliteit te kunnen bieden voor dezelfde prijs. De Europese Commissie heeft toegezegd werk te maken van dit schandaal.
Is er een stille revolutie gaande in Europa?
Van Pieter van der Lugt: Met het vertrek van Dijsselbloem en Schaubele van het politieke toneel, is er in de Europagroep een nieuwe wind gaan waaien. Angela Merkel heeft geen spijt betuigd voor haar hardvochtige beleid dat Griekenland aan de rand van de afgrond heeft gebracht, maar de hartelijke steun voor de nieuwe Portugese voorzitter van de Eurogroep is een teken aan de wand. En nu de sociaaldemocraten harde eisen kunnen stellen in de Duitse formatiegesprekken, is ook een Duitse koerswijziging voorstelbaar. De grote vraag: is het Portugese wirtschaftswunder sterk genoeg om de Griekse tragedie te doen vergeten?
’s Werelds grootste kolenhaven wil af van kolenhandel
Van Ties Joosten: De grootste exporterende kolenhaven ter wereld is die van Newcastle in Australië. In 2016 werd hier 161 miljoen ton steenkool uitgevoerd. Ter vergelijking: in Rotterdam en Amsterdam, de eerste en tweede grootste steenkoolhaven van Europa, wordt jaarlijks respectievelijk 28 en 16 miljoen ton steenkool overgeslagen.
De nieuwe voorzitter van de haven van Newcastle heeft nu gezegd dat er de urgente noodzaak bestaat voor de haven om te diversificeren, omdat de afhankelijkheid van steenkool te grote risico's met zich meebrengt. Newcastle staat hierin niet alleen: overal ter wereld zijn havens zich van steenkool aan het afkeren. Amsterdam gaat uiterlijk 2030 bijvoorbeeld stoppen met steenkool, en ook in bijvoorbeeld Hamburg staat de kolenoverslag onder druk. In Rotterdam is een dergelijke visie evenwel vooralsnog niet geformuleerd, al heeft de gemeenteraad wel onlangs opgeroepen tot een steenkoolexit.
Dit artikel krijg je cadeau van Follow the Money.
Diepgravende onderzoeksjournalistiek kost tijd en geld. Steun ons enword lid
