Twijfelbrigade mengt zich in debat over chemicaliën

Le Monde / Environmental Health News

Vincent Harmsen – Een uitstekend onderzoek van de Franse krant Le Monde beschrijft een onderwerp dat nog weinig aandacht krijgt, maar wetenschappers in toenemende mate bezighoudt. Sinds de jaren ’90 stapelt het bewijs zich op dat chemicaliën die in alledaagse producten als cosmetica, voeding en kleding zitten, een negatieve uitwerking kunnen hebben op het hormonaal systeem. De EU probeert al jaren beleid voor deze stoffen te ontwikkelen, wat uiterst moeizaam gaat – onder meer omdat de materie zo complex is. Causale verbanden blijken, vanwege de subtiliteit van onze hormonen, lastig te bewijzen. 

Het onderwerp is in Brussel aanleiding tot intens politiek debat, maar leidt ook tot een goed georganiseerde lobby van de chemische industrie. Hun laatste wapenfeit is een commentaar dat in april in maar liefst zes verschillende wetenschappelijke tijdschriften is verschenen. De boodschap van het artikel? Blootstelling aan hormoonverstoorders is ‘verwaarloosbaar’ klein, en politieke maatregelen zijn dan ook ‘ongegrond’. Hoewel de auteurs stellen geen ‘conflicterende financiële belangen’ te hebben, deed Le Monde toch aanvullend onderzoek. Wat blijkt? 15 van de 19 auteurs werkten samen met de chemische-, pesticide-, fossiele- en/of tabaksindustrie. Ook ploos de krant de eerdere publicaties van deze brigade na. Het zijn ‘zelfverklaarde experts zonder werkelijke expertise,’ concludeert Le Monde.

Subsidie om te stoppen met varkens houden helpt natuur nauwelijks

De Groene Amsterdammer

Peter Teffer – Enkele weken nadat de Commissie-Remkes met haar slotconclusie kwam dat de overheid veel meer moet doen om de ammoniakuitstoot in de landbouwsector te beperken, komt De Groene Amsterdammer met een artikel over de 'stoppersregeling' voor varkenshouders. Landbouwminister Carola Schouten (ChristenUnie) stelde bijna een half miljard euro beschikbaar voor een gesubsidieerde sanering van de varkenssector. Helpt die sanering tegen het stikstofprobleem? Nauwelijks.

Het weekblad onderzocht de lijst van 127 gemeenten waar varkensboeren een subsidie kunnen krijgen om te stoppen met hun bedrijf. In de meeste gemeenten op die lijst ‘is er helemaal geen ernstig ammoniakprobleem’. Kwetsbare natuurgebieden worden met de regeling nauwelijks geholpen. De Groene meldt dat vooral kleine boeren een subsidieaanvraag hebben gedaan.

De regeling is al in 2017 afgesproken in het regeerakkoord tussen de vier coalitiepartijen en is opgesteld vanuit het oogpunt van stankoverlast en gezondheidsimpact. ‘Stikstof’ werd pas in 2019 een groot politiek probleem, toen de Raad van State bepaalde dat de zogenaamde Programmatische Aanpak Stikstof tegen Europese afspraken indruiste. ‘Dat het milieu en de natuur niet vooropstaan bij de regeling, blijkt ook uit het feit dat niet alle boeren in gebieden met extreem veel ammoniak in de lucht en dicht bij kwetsbare natuur van de regeling gebruik kunnen maken,’ aldus De Groene. ‘Deze regeling is goed voor de boeren en hun buren, maar kwetsbare natuurgebieden schieten er niet veel mee op.’

EY heeft de bankafschriften van Wirecard 3 jaar niet gecontroleerd

Financial Times

Eric Smit – Het is inmiddels een wetmatigheid in het kapitalisme van de 21e eeuw: het opzichtige falen van grote accountantskantoren en daaraan gekoppeld het onvermogen van de sector om zichzelf ingrijpend te veranderen. Het grote ontwaken dreigde in 2001 te gebeuren toen energiebedrijf Enron met donderend geraas ten onder ging en bijgevolg het accountantskantoor Arthur Andersen (die van de dossiers en de papiervernietigers) mee de afgrond in trok. Van de Big Five waren er nog maar vier over.

Een van die vier kantoren is nu betrokken bij het kolossale schandaal rond het Duitse fintech-bedrijf Wirecard waar een slordige 1,9 miljard euro wordt vermist en dat in een rechte lijn op een faillissement af koerst. Het kantoor in kwestie: EY. Trouwe lezers van FTM kennen EY vooral van het schandaal rond de verkoop van crematieconcern de Facultatieve, waar de dienstdoende EY-accountant dubbele petten droeg en toeliet dat het miljoenenbedrijf voor slechts 30 duizend euro van eigenaar verwisselde.

EY controleerde een decennium de boeken van Wirecard dat – net als het Nederlandse bedrijf Adyen – elektronische betaaldiensten levert. Anders dan Adyen leverde het bedrijf vooral betaaldiensten aan porno- en gokwebsites en had het een agressieve overnamestrategie. Wirecard was de beurslieveling van vele kritiekloze analisten die het bedrijf stelselmatig beloonden met een hoger mogelijk koersdoel. Van die koers en beurswaarde, die op het hoogtepunt meer dan 26 miljard euro was, is inmiddels weinig over.

Het Big Four-accountantskantoor voerde tien jaar lang ondeugdelijke controles uit op de boeken van Wirecard, ondanks toenemende vragen van journalisten en short sellers over verdachte boekhoudpraktijken, schrijft de Financial Times, die zelf een leidende rol speelde in de ontmaskering van Wirecard en als beloning daarvoor de Duitse toezichthouder Bafin achter zich aan kreeg. De reflex van de Duitse toezichthouder is een verhaal apart, want die verraadt een hoge mate van zogenoemde regulatory capture: wanneer toezichthouders in hun denken en doen meebewegen met de belangen van de sector die ze juist zouden moeten controleren.

Collega-accountants kunnen intussen niet bevatten hoe de heren en dames van EY het zicht op 1,9 miljard aan contanten kwijt zijn geraakt. ‘Contant geld is gemakkelijk te controleren. Als beleggers het contante nummer niet kunnen vertrouwen, wat kunnen dan wel?’

EY heeft inmiddels de eerste verdedigingslinie opgetrokken, met een bijna lachwekkende reactie: ‘zelfs de meest robuuste controleprocedures dit soort fraude mogelijk niet ontdekken’. Na jarenlang waarschuwingen te hebben genegeerd, ziet het bedrijf zichzelf opeens als slachtoffer. Het is deze reflex die zo typerend is voor grote accountantskantoren en die zorgt dat een volgend schandaal elders alweer in de maak zal zijn.

It isn’t geboortebeperking, stupid

NRC Handelsblad

Ties Joosten – Als klimaatjournalist krijg ik regelmatig mailtjes van mensen die menen dat dé oplossing voor het klimaatprobleem ligt in beperking van de bevolkingsgroei. Met minder mensen stoten we minder broeikasgassen uit, is de gedachte.

In dit interview rekent de Zweedse hoogleraar Johan Rockström, oprichter van het Stockholm Resilience Centre, met dat idee af. Het probleem van klimaatverandering is niet dat er te veel mensen zijn, maar dat er te veel rijke mensen zijn die hyperveel consumeren. De oplossing is niet geboortebeperking, maar gedragsverandering. ‘We moeten ons wel afvragen met welk recht wij tien keer meer CO2 uitstoten dan de gemiddelde Afrikaan.’

Er smeult wanhoop in de Amerikaanse samenleving

Der Spiegel

Peter Hendriks – Der Spiegel interviewde Nobelprijswinnar Angus Deaton en zijn vrouw Anne Case. De twee economen publiceerden in het voorjaar het boek Deaths of Despair and the Future of Capitalism. Het boek beschrijft de teloorgang van de Amerikaanse werkende klasse, die nu al twee decennia kampt met stagnerende lonen.

De twee gaan in op twee onderliggende oorzaken van dit probleem: het gebrek aan een landelijke, verplichte zorgverzekering en de neiging van de 1 procent aan de top om geld te verdienen via beleggingen, in plaats van door waarde te scheppen.

Deaton stelt dat het huidige systeem, dat een zorgverzekering koppelt aan een baan, verwoestend heeft uitgepakt. Zo’n familiepakket kost 20.000 dollar en laagopgeleiden zijn dat niet ‘waard’. Dus wordt laaggeschoold werk naar goedkopere landen overgeheveld. De Amerikaanse werknemers komen in slechtere banen terecht, of worden werkloos.

De twee economen zien een verband tussen die uitstoot van goedkope arbeid en de dalende levensverwachting sinds 1990 van blanke, laagopgeleide mannen. De daling wordt volgens hen voor een belangrijk deel veroorzaakt door verkapte zelfmoorden door middel van drank en drugs.

Over Trumps succes bij deze groep zegt Deaton dat Hillary Clinton die laagopgeleide blanken wegzette als ‘deplorables’. Zo zien ze zichzelf echter niet. ‘Trump slaagde erin om die groep het gevoel te geven dat ze status hebben.’

Contactonderzoek werkt

De Volkskrant

Eelke van Ark – De GGD’s troffen tot nu toe onder de nauwe contacten van positief geteste coronapatiënten een aanzienlijk percentage nieuwe patiënten aan: bijna 14 procent van de groep die werd getest naar aanleiding van het contactonderzoek, bleek het virus zelf onder de leden te hebben. Dat schreef de Volkskrant afgelopen week. Contactonderzoek wérkt kennelijk - deze groep patiënten meldde zich (nog) niet zelf voor een test, op basis van symptomen. Ook blijkt de GGD in meer dan de helft van de gevallen de bron van een besmetting te kunnen opsporen. Allemaal goed nieuws: hoe beter de groep patiënten in beeld te krijgen is, hoe beter het virus in de hand te houden is bij lokale uitbraken en bij een eventuele tweede golf. 

Coronasteun voor kleine bedrijven is wassen neus

Investico / De Groene Amsterdammer

Judith Spanjers – Banken zijn een deel van de oplossing, en niet langer een deel van het probleem. Dat zei ceo Kees van Dijkhuizen van ABN Amro aan het begin van de coronacrisis op 19 maart. Uit onderzoek van het onderzoeksjournalistieke platform Investico, De Groene Amsterdammer en Trouw blijkt dat de banken het probleem van de midden- en kleinbedrijven in ieder geval niet hebben opgelost. Minstens 30 duizend bedrijven hadden zich voor de BMKB-regeling gemeld, niet meer dan 1 op de 8 van hen heeft een lening gekregen. Na drie maanden crisis hebben slechts zo’n 3750 bedrijven een BKMB-lening gekregen, voor in totaal 650 miljoen euro. De regeling is fors tegengevallen, stelt belangenvereniging MKB Nederland vast.

En dat heeft grote gevolgen voor de kleinere bedrijven. Dat ondervond ook uitbater Ron de Wit (61) van Grand Café Alba’s. Hij opende vorig jaar aan het water bij het Vlaardingse havenfront zijn nieuwste zaak. Door de coronaregeling kreeg hij 65 procent van de personeelskosten vergoed en 4000 euro compensatie voor de vaste lasten, nauwelijks genoeg voor een halve maand huur. Daarom klopte hij bij de bank aan voor een lening. Na drie weken wordt zijn aanvraag afgewezen. De reden: hij had afgelopen jaar geen winst gemaakt. ‘Ik ben een beginnend bedrijf. Het eerste jaar boek je verlies, dat is toch logisch?’ zegt De Wit. Met een huurachterstand van 30 duizend euro zit er niets anders op dan op 9 juni het faillissement aan te vragen. ‘Het zou mijn pensioen worden, maar het wordt een molensteen om mijn nek.’

Kleine ondernemers werden lekker gemaakt met een lening waarvoor ze niet in aanmerking kwamen. Investico schrijft dat het ministerie dit volgens insiders al wist toen de noodregeling werd ingesteld. ‘Ik heb meteen aan het begin al tegen het ministerie gezegd: dit gaat niet werken voor kleine ondernemers,’ zegt Patty Zuidhoek van de Triodosbank.