© J. Nemecek
6
MIN
Nadert het kapitalisme zijn einde? Gebrek aan privacy in de wachtkamer, de macht van de suikerlobby en wetenschappers die ruiken naar stinkdieren. Verder: komt er een wereldwijde recessie aan? Merkel houdt geen vrienden meer over en kapitein Hoek vliegt uit de bocht. Tot slot: piraten vissen de zee rond Palau leeg, 'verspulling' wordt een nieuwe trend en wordt water het nieuwe goud?
Nadert het kapitalisme zijn einde?
De Groene Amsterdammer (via blendle)
Het kapitalisme, een systeem gebaseerd op vrije markten, private eigendom en vrijhandel heeft zijn beste tijd gehad, schrijft journalist Paul Mason in zijn nieuwste boek Postkapitalisme: Een gids voor de toekomst.
En Mason staat daarin niet alleen. Volgens de Duitse socioloog Wolfgang Streeck doet de vastgelopen groei, in combinatie met oplopende schulden en groeiende ongelijkheid, het kapitalisme de das om. De trucendoos waarmee dit probleem bezworen moet worden is zo goed als leeg. De enige reden dat het kapitalisme nog kan doorpruttelen is dat centrale banken geld in de economie blijven pompen – en ook dat kan niet eeuwig doorgaan, aldus de socioloog.
Waar voormalig minister van Economische Zaken Jan Terlouw vorige week nog verzuchtte: 'We gaan kapot aan het neoliberalisme. We gaan er helemaal aan kapot', ziet Mason dat heel anders. Door de invloed van informatietechnologie verandert de klassieke rolverdeling tussen arbeid en kapitaal. Robotisering en automatisering verdrijven de schaarste aan arbeid en de IT-revolutie gooit het traditionele prijsmechanisme in de war. In de 21ste eeuw wordt de slag om het kapitalisme uitgevochten tussen netwerken en hiërarchieën, concludeert Mason.
Wat er dan volgens hem in de plaats komt? Een einde aan de privatisering van publieke goederen, het laten oplopen van inflatie zodat schulden langzaam kleiner worden, een verbod op monopolies (dwing Google een staatsbedrijf te worden en maak iedereen aandeelhouder). En natuurlijk voor iedereen een basisinkomen.
Weinig privacy bij de doktersassistent
Een afspraak met de doktersassistente? Dan is de kans groot dat andere patiënten mee kunnen luisteren. In een recent onderzoek van de consumentenbond geeft 60 procent van de ondervraagden aan wel eens mee te luisteren vanuit de wachtkamer met gesprekken tussen patiënt en doktersassistent. In die gesprekken worden ook veel privacygevoelige gegevens uitgewisseld, zoals medicijngebruik en diagnoses. Een punt van aandacht voor huisartsenpraktijken. Overigens krijgen diezelfde huisartsen het rapportcijfer 8,2 van het consumentenpanel. Op het functioneren van de Nederlandse huisarts valt dan ook weinig aan te merken.
Wetenschappers ruiken naar 'stinkdieren'
'If you spend enough time with skunks, you start to smell like one.’ Wetenschappers gaan steeds meer om met die ‘stinkdieren’. De Amerikaanse krant The New York Times heeft uit de doeken gedaan hoe zij zich voor de kar van belangengroepen van de biotech-industrie lieten spannen.
Een voorbeeld is Monsanto, het grootste zaad-bedrijf ter wereld. Het maakte zich ernstige zorgen over de reputatie van zijn genetisch gemodificeerde producten en besloot zijn lobby te concentreren op een groep die veel prestige geniet: wetenschappers. Het debat over de veiligheid van GMO’s is verworden tot een PR-oorlog waar met miljarden dollars wordt gesmeten, door voorstanders én tegenstanders. En wetenschappers spelen daarin een cruciale rol: hun onderzoek wordt door die verschillende belangen gefinancierd. Ook FTM publiceerde deze week een artikel over de manier waarop ‘u-vraagt-wij-draaien’ —wetenschap het publieke en politieke debat beïnvloedt.
De macht van de suikerlobby
Een artikel over de macht en invloed van de 'suikerlobby'. Cola hoort bij Amerika als de Star-spangled banner, de hamburger en het Witte Huis. Amerikanen drinken gemiddeld 120 liter frisdrank met suiker per persoon per jaar. Dat getal lag in 1990 met 200 liter per persoon nog fors hoger. In de VS begint men langzaam in te zien dat een door en door Amerikaans product als Coca-Cola misschien wel niet zo ‘sympathiek’ is als het lijkt. Maar de suikerlobby vecht terug. En met succes, zo blijkt uit het stuk 'Is Coca-Cola nog wel zo fris' van journalist Maartje van Hoek.
Coca-Cola maakt iedereen blij, is de boodschap van de frisdrankgigant in haar reclamecampagnes. Delivering happiness around the globe, noemt Coca-Cola het. Maar de positie van de frisdrankgiganten ligt vanuit de VS onder vuur. Kritische consumenten en overheden pleiten in toenemende mate voor het drinken van water of suikervrije frisdranken, omdat het drinken van suikerhoudende frisdrank leidt tot diabetes. Dat blijkt uit divers wetenschappelijk onderzoek. Maar de Pepsi's en de Coca-Cola's van deze wereld schakelen op hun beurt wetenschappers in die proberen om het tegendeel te bewijzen.
Komt er een wereldwijde recessie?
Willem Buiter, de Amerikaans-Nederlandse topeconoom van het financiële conglomeraat Citigroup doet weer eens van zich spreken. Buiter waarschuwt voor een mogelijke wereldwijde recessie. 'In onze optiek is de wereldwijde groei bij een precair punt aanbeland na twee jaar van relatieve rust,' schrijft het team van Buiter aan zijn vaste cliëntèle.
Gewezen wordt op de structurele en cyclische vertraging in China en haar onhoudbare wisselkoersbeleid, de hoge, wereldwijde schulden bij overheden en private sector, en de aanhoudende geopolitieke spanningen in delen van de wereld. De lagere wereldwijde groei is volgens Citigroup vooral een gevolg van de zwakkere ontwikkelde landen. Die wereldwijde recessie is mogelijk, maar niet per definitie onvermijdelijk, aldus de economen.
Migratiepolitiek van Merkel heeft geen vrienden meer
De journalist en oprichter van de Weimer Media Group, Wolfram Weimer velt een genadeloos oordeel over de migrantenpolitiek van de Duitse bondskanselier Angela Merkel. Weimer schrijft dat Duitsland wederom de eenheid in Europa bedreigt. Dit keer niet met 'soldatenlaarzen', maar met 'Gutmenschen-Birkenstocksandalen'
De actie van Oostenrijk om met een groot aantal Balkanlanden de ongebreidelde migrantenstromen een halt toe te roepen noemt Weimer 'redden wat er te redden is' om te voorkomen dat Europa volledig splijt als gevolg van deze crisis. Ook dreigt de crisis Duitsland te verscheuren. Weimer herrinert de lezer er nog eens aan dat in 1866 Beieren de kant koos van het Oostenrijkse leger.
Ex-Delta Lloyd topman Hoek probeert over zijn graf te regeren
In opmerkelijk felle bewoordingen heeft voormalig bestuurder van Delta Lloyd Niek Hoek kritiek geleverd op de centrale bank van ons land, De Nederlandsche Bank (DNB). De verzekeraar werd door DNB gedwongen om zijn vermogen flink te verhogen. Volgens DNB voer Delta Lloyd onder Hoek de laatste jaren zeer scherp aan de wind waar het om de interpretatie van toezichtsregels ging. Maar volgens Hoek komt Delta Lloyd 'louter en alleen' kapitaal tekort doordat DNB de afgelopen jaren de spelregels steeds veranderde. 'Kapitein' Hoek stelt: 'Zo moest de waardering van uitstekende hypotheken opeens op basis van retailspreads plaatsvinden en mochten inkomsten uit asset management, volstrekt ten onrechte,opeens niet meer als kapitaal meetellen'.
Ook spaart Hoek het Het Financieele Dagblad niet, die hij beschuldigt van partijdige journalistiek. De krant is in zijn ogen 'verworden tot een tweederangs spreekbuis van DNB'. Dat is echter maar zeer de vraag. Immers, DNB was ook bepaald niet de enige die kritiek had op het beleid van Hoek. 'In de sector werd jarenlang met argusogen gekeken naar de risico’s die Delta Lloyd op zijn balans nam,' zo schrijft de hoofdredactie van het FD in een reactie.
De piraten van Palau
Imposante longread van onderzoeksjournalist Ian Urbina over de wijdverbreide visserij piraterij in de eilandengroep Palau, welke bestaat uit bijna 250 eilandjes waarvan er 12 bewoond zijn. Palau telt iets meer dan 20 duizend inwoners, is niet groter dan een stad als Philadelphia, maar controleert wel een zeegebied zo groot als Frankrijk. De visrijke wateren zijn een ideale plek voor stropers. Vooral haaievinnen zijn een gewild doel. Maar de stroperij bedreigt de belangrijkste inkomstenbron van het land: toerisme. Een levende haai levert per jaar wel $170,000 op aan toeristendollars en gemeten over het hele haaienleven $ 2 miljoen, aldus de president van Palau, Tommy Remengesau Jr.
Het land heeft daarom een sterk anti-stropersbeleid ingevoerd. Met succes: Palau geldt thans als modelvoorbeeld van natuurbescherming. Samen met andere landen, bedrijven en non-gouvernementele organisaties heeft het de strijd aangebonden met stropers, piraten en vervuilers, daarbij gebruikmakend van de modernste technologiën, waaronder drones, satellieten en militaire radar. Maar stroperij is niet de enige bedreiging van het leven op Palau. Door de zeespiegelstijging dreigt een deel van het eiland onder water te lopen.
De 'verspulling' heeft een hoogtepunt bereikt
(Inzending van één van onze FTM-leden)
Naar aanleiding van het boek 'Ontspullen' (Stuffication) van auteur James Wallman, staat Trouw stil bij de negatieve effecten van wat het bezit van te veel spullen met je doet. Maar het artikel gaat verder in op het onderwerp, want er lijkt sprake te zijn van een trendbreuk als het gaat om de materialistische spullenrace in de Westerse wereld. Ook als verdisconteerd wordt voor gevolgen van de economische crisis blijven de uitgaven van consumenten achter. Er is dus in ieder geval iets anders aan de hand dan na eerdere recesssies.
Of men de spullenrace zat is, of dat het komt door de deeleconomie, of dat mensen massaal spullen repareren of weggeven, zal pas later blijken. Zelfs het 'spullen concern bij uitstek', Ikea, ziet deze trend en moet zichzelf opnieuw uitvinden wil ze haar doelstelling halen om haar omzet tot 2020 te verdubbelen. Het concern wil daarom een circulair Ikea creëren, waar je producten kunt laten repareren en recyclen. En in landen met een grote ongelijkheid in inkomen, de VS en Engeland, zijn bedrijven al vrijwillig hogere lonen gaan betalen. Omdat werknemers ook consumenten zijn, maar ook om beter uit te vinden wat die consumenten nu nog willen.
Wordt water het nieuwe goud?
Fraaie longread in het maandblad The Atlantic over een hedge fund manager die loopt te azen op (drink)waterrechten in de Verenigde Staten. Het artikel geeft een fascinerend inkijkje in de vreemde waterhandel rondom de Colorado River. ‘Rising demand and shrinking supply virtually guarantee that water’s value will increase. Anticipating that day, he’s racing to buy up as much of it as he can.’
De hedge fund manager uit het Atlantic-artikel, Disque Deane, is overigens niet de enige die investeert in de commodity 'water'. Michael Burry, de Amerikaanse hedge fund manager die als een van de eersten ‘short’ ging op de Amerikaanse woningmarkt (en een prominente rol speelt in de onlangs uitgebrachte film The Big Short), gelooft ook heilig in investeringen in water.
