© Pixabay
Follow the Money selecteert
Onze redacteuren selecteerden weer de beste stukken uit binnen- en buitenlandse media. We beginnen met een sterke analyse van de situatie bij Deutsche Bank van één van onze nieuwste redacteuren Arno Wellens. En we eindigen met een lollig bedoeld gifje van de redactie.
Deutsche Bank krijgt vijfde CEO in zes jaar tijd
Arno Wellens - Een koers die instort, bijna elk jaar een nieuwe CEO, zorgen over de levensvatbaarheid van de bank: dat is wellicht de stereotype perceptie bij Griekse en Italiaanse banken. Maar nu is Deutsche Bank aan de beurt. Afgelopen donderdag kreeg de bank met een afwaardering door de Amerikaanse kredietbeoordelaar S&P te maken, ondanks dat er net een nieuwe CEO was aangesteld. De bank koos na zestien jaar weer voor een Duitser, ene Christian Sewing, die nog nooit voor een ander bedrijf dan Deutsche heeft gewerkt.
Insiders twijfelen echter al vier jaar aan een instelling die eerder met Duitse degelijkheid werd geassocieerd. Een aandeel Deutsche schommelt nu rond de €11, wat twee derde minder is dan in 2014. Een potentiële koper voor de hele bank betaalt nu €25 miljard, een verlies in marktwaarde van €50 miljard in korte tijd. Toch blijven potentiële overnemers ver uit de buurt.
De boekwaarde van de bank is namelijk €68 miljard, dat is wat er overblijft als de bank geliquideerd wordt om de schulden af te lossen. Net als bij een huis met een gedeeltelijk ingeloste hypotheek, is het bezit altijd iets meer waard dan de schuld, het verschil is het vermogen. Deutsche zou dus minstens €68 miljard moeten kosten, maar zelfs met een korting van bijna twee derde wil niemand eraan. Ook personeelsleden willen de bonus liever niet meer in aandelen, maar in geld uitbetaald zien worden. Wat is er mis met de bank?
Het jaarverslag laat zien dat Deutsche nog €72 miljard terug moet krijgen van partijen in de oorspronkelijke crisislanden. Een ander opvallend punt uit de jaarrekening is de derivatenpositie. Dat zijn afgeleide financiële producten, waarbij klanten van Deutsche zich verzekeren tegen een verandering van bijvoorbeeld de koers van de dollar, of de stand van de rente. Deutsche bemiddelt tussen klanten die een derivaat afsluiten, in ruil voor een kleine vergoeding, dus slechts een klein deel van de portefeuille komt ooit voor rekening van Deutsche.
Helaas heeft Deutsche voor een bedrag van €42 biljard aan deze derivaten op de balans staan, opgebouwd in tijden dat deze producten nog als risicoloos werden beschouwd. Dat bedrag is voor een normaal mens onvoorstelbaar groot: het is een vordering ter grootte van tien keer de Duitse en de Nederlandse economieën opgeteld. Als er iets misgaat met slechts een klein procentje van dat totaal, dan is het al dodelijk.
Analisten, investeerders, zelfs het eigen personeel: iedereen laat dit aandeel links liggen. Een dalende koers gaat bijna altijd vooraf aan reële problemen. Bij een volgende bankencrisis hoeven we niet langer de Zuid-Europeanen de schuld te geven, maar kunnen we naar de voorheen stabiel geachte oosterburen kijken.
DEBUNK: Kerncentrales kunnen wél op en afschakelen
Ties Joosten - Dit is een tof draadje op Twitter over de mate waarin kerncentrales kunnen op- en afschakelen. Maar eerst wat context: kernenergie wordt de laatste tijd vaker genoemd als een vorm van energiewinning die van pas kan komen in een koolstofvrije samenleving. Immers: kerncentrales stoten geen CO2 uit.
Een belangrijk argument van tegenstanders is dat kerncentrales niet snel op- en afgeschakeld zouden kunnen worden. Nu zon- en windenergie een steeds grotere rol spelen, is een flexibele op- en afschakeling op de achtergrond steeds belangrijker, voor wanneer het even niet waait of de zon niet schijnt.
In dit Twitter-draadje wordt die veronderstelde inflexibiliteit van kerncentrales overtuigend onderuit gehaald, door heel nauwgezet de output van Franse kerncentrales in grafieken te zetten. Daarmee zijn overigens niet direct alle argumenten tegen kernenergie onderuit gehaald (Wat doen we met afval? Waar halen we voldoende uranium vandaan?). Maar dit argument dus wel.
Hoe een autoritair regime tegelijk diep kapitalistisch kan zijn
Thomas Bollen - Viktor Orbán werd onlangs met een overweldigende twee derde meerderheid herkozen als president van Hongarije. Sinds 2010 leidt Orbán het land op een manier die meer lijkt op de stijl van autoritaire leiders als Erdogan en Poetin, dan die van een democratische republiek. Hongarije kende na de val van de Sovjet Unie een periode waarin democratische instituties de koers uitzetten en vrije markt hervormingen werden doorgevoerd. Hoe heeft het zover kunnen komen dat liberale en sociale principes nu moeten wijken voor autocratie?
Gabor Scheiring die op dit onderwerp promoveerde aan de University of Cambridge beschrijft hoe populisme een rol speelt, maar niet de drijvende kracht is. Er is meer aan de hand: kapitalisme en autocratie gaan heel goed samen in Hongarije. Orbán geniet de steun van een kleine economische elite uit binnen- en buitenland. Ondertussen weet hij de onvrede van de arbeidersklasse te kanaliseren richting buitenlanders en liberalen. Een voorbode voor wat er ook in andere landen kan gebeuren?
(Eerder verscheen op FTM overigens dit interview van Eric Smit met Ákos Maróy, de oprichter van een onafhankelijke onderzoeksjournalistiek platform. Hij vertelt over Orban en de verdrukking van persvrijheid.)
‘Made in China 2025’: de angst van Trump
Arne van der Wal - Een in 2015 gepresenteerd Chinees plan met de titel ‘Made in China 2025’ krijgt ineens veel aandacht. Reden: de dreigende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Volgens Bloomberg wordt het plan om de Chinese economie om te vormen tot tot de modernste industriële economie ter wereld door Trump c.s. gezien als een bedreiging voor de technologische voorsprong die de VS nu nog heeft. De importtarieven die Trump wil opleggen hebben tot doel die industrietakken in China te kortwieken, of op zijn minst hun groei te vertragen. Het Chinese plan richt zich volledig op de zogenoemde vierde industriële revolutie. Daarnaast willen de Chinezen in 2030 ook de beste zijn op het gebied van kunstmatige intelligentie. Kortom, bijna alles waar de VS nu nog in voorop loopt. Staal krijgt de aandacht, maar dat is voor de bühne. Het gaat om de toekomstige hegemonie in de high sector.
Als je je kranten kwijtraakt, verdwijnt de democratie
Peter Hendriks – Deze column van Eric Alterman maakt duidelijk waarom Follow the Money is opgezet. De columnist maakt zich grote zorgen. In 15 jaar tijd is het aantal banen bij dagbladen namelijk gehalveerd in de Verenigde Staten. In de grote stedelijke centra aan de kusten van de VS bestaat nog steeds een gezonde dagbladensector, maar in het grote middengebied van de VS ziet hij de kwaliteit van de serieuze nieuwsvoorziening hard achteruit hollen. Een onderzoek van het tijdschrift Politico toont aan, dat er in 2016 een duidelijke correlatie was tussen het niet hebben van een abonnement op een dagblad en stemmen op Trump. Hij stelt vast dat het gat dat ontstaat doordat de kranten verdwijnen, wordt opgevuld door propagandistische media zoals Fox News en kanalen en publicaties van miljardairs met een rechtse politieke agenda.
Alterman citeert de legendarische journalist Walter Lippmann. Die zei in 1919: 'De kwakzalver, de charlatan, de oorlogzuchtige en de terrorist kunnen alleen succesvol zijn als het publiek verstoken blijft van toegang tot onafhankelijk informatie.'
"De kwakzalver, de charlatan, de oorlogzuchtige en de terrorist kunnen alleen succesvol zijn als het publiek verstoken blijft van toegang tot onafhankelijk informatie."
‘Nederland moet inzetten op digitaal platform voor logistieke technologie’
Jean Wanningen - Digitale platforms maken de sterken sterker en de rijken rijker. De verlossing kan alleen uit Europa komen. Dat zegt de Indiër Sangeet Paul Choudary, adviseur van het World Economic Forum en co- auteur van het boek Platform Revolution.
Volgens de goeroe is de opmars van grote digitale platforms onstuitbaar. Na media, telecom en retail zullen veel bedrijfstakken volgen, zoals de financiële sector, de gezondheidszorg en de bouwindustrie. Tenzij de overheid ingrijpt en nieuwe regels stelt voor toetreding.
Volgens Choudray zou dat in elk geval bij taxidienst Uber moeten gebeuren. Want, zo zegt hij, ‘Uber zegt dat het de economie helpt door het ondernemerschap van de chauffeurs te ondersteunen. Als jij je baan verliest kun je Uberchauffeur worden. Maar je ondernemerschap wordt niet ondersteund. Je ritprijs wordt bepaald door het bedrijf en je moet bijna elke rit accepteren voordat je weet waar die heen gaat. Dat is geen ondernemerschap, dat is slavernij.’
Voor Europa ziet Choudray juist kansen, omdat hier nog geen groot digitaal platform van Europese makelij bestaat. Nederland zou zich moeten richten op de logistieke sector: 'Nederland heeft altijd een sterke haven gehad. Het zou stevig moeten investeren in logistieke technologie, en de haven versterken met een platform.’
Profiteert Zuid-Amerika van een handelsoorlog tussen de VS en China?
Cosette Molijn - Terwijl de dreigementen tussen de VS en China over en weer vliegen kan het zijn dat Brazilië – China’s grootste handelspartner – en Argentinië van zo’n handelsoorlog gaan profiteren. Brazilië, grootproducent van sojabonen (hoofdoorzaak van ontbossing in Zuid-Amerika), produceerde in 2016/2017 114.1 miljoen ton aan sojabonen, waarvan zo’n 47 procent naar China werd geëxporteerd. China zou ook nog meer kunnen gaan importeren vanuit Argentinië, om zo minder op de VS te hoeven leunen – de VS produceerden in 2016/2017 11.69 miljoen ton sojabonen en exporteerde daarvan 31 procent naar China.
Het is niet waarschijnlijk dat China de zakenrelatie met de VS een halt toe gaat roepen, daarvoor zijn de belangen en wederzijdse afhankelijkheid te groot. Niettemin zijn de huidige werderzijdse bedreigingen vanuit Amerika een goed excuus voor China om de (toch al gigantische) investeringen in- en handel met Zuid-Amerika op te blijven schroeven.
Bijzonder inkijkje in de meest winstgevende onderneming ter wereld (Aramco)
Dennis Mijnheer - Bloomberg kwam afgelopen week met een verbazingwekkend achtergrondartikel over Aramco, het Saudische staatolieconcern dat dagelijks 10 miljoen (!) vaten olie produceert en verkoopt. Het concern was tot deze week een grote black box, maar journalisten kregen eindelijk inzage in de boeken van dit allesbehalve transparante olieconcern. Ze konden hun ogen bijna niet geloven; Aramco is vrijwel vrij van schulden, de productiekosten zijn bijzonder laag én het is superwinstgevend. Alleen al in het eerste halfjaar van 2017 behaalde Aramco een nettowinst van maar liefst 33,8 miljard dollar (de nettowinst van Apple bedroeg 48 miljard over het hele jaar 2017). Bloomberg bestempelt Aramco dan ook als het meest winstgevende bedrijf ter wereld. Aramco, zegmaar de pinautomaat van Saudi-Arabië en alle prinsjes, wil een deel van de aandelen naar de beurs brengen om zich voor te bereiden op het post-olie tijdperk.
Oorlog over het minimumloon
Eelke van Ark - The Guardian kwam afgelopen week met een stevige longread rond het bekendste spanningsveld binnen het kapitalisme: de strijd tussen arbeid en kapitaal. In de Verenigde Staten verschenen onlangs twee wetenschappelijke artikelen over het effect van het verhogen van het minimumloon in steden als Seattle die de polarisatie rond het onderwerp treffend illustreren. De papers van de conservatieve universiteit van Washington en de liberale Berkeley universiteit in Californië weerspiegelden precies wat te verwachten viel: het Washington paper ziet een stijgend minimumloon als problematisch vanwege een verwachte dalende vraag naar arbeid en de economen van Berkeley zien de zegeningen van meer koopkracht onder werkenden. Maar wat heeft dat economische debat te maken met de werkelijkheid? Auteur Peter Baker pleit er in een lange, goed gefundeerde analyse voor om het probleem van de waarde van arbeid op een heel andere manier te bekijken.
Brunssum leert: betere screening wethouders en raadsleden
Floor Schoonebeek - Zelfs minister Ollongren mengde zich in de discussie over de kwestie-Palmen in het 28 duizend inwoners tellende dorp. Een vernietigend integriteitsrapport van een onderzoeksbureau viel wethouder Jo Palmen ten deel. Hij zou een verhoogd integriteitsrisico vormen, maar de gemeenteraad hield het vertrouwen in hem met een nipte meerderheid. Of de markante man nou een hoog risico voor de lokale politiek vormt of niet, feit blijft dat ze in Brunssum wel klaar zijn met deze slechte publiciteit.
Deze heisa willen ze niet meer in Brunssum. Voortaan wordt een aankomend politicus beter gescreend. Denk aan een 'verklaring omtrent het gedrag' en een check bij het Bureau Kredietregistratie. Als de twijfels in de eerste twee verplichte fases niet worden weggenomen, volgt er een onderzoek bij nog een ander extern bureau. Uiteindelijk blijft de raad het laatste woord houden.
Laat het een les zijn voor gemeenten die hun zaken nog niet goed op orde hebben.
Wat vertellen de luchtaanvallen op Syrië?
Dieuwertje Kuijpers – Na het twitterbericht van 11 april dat raketten ‘zullen komen’ richting Syrië, voegde President Trump vrijdagnacht daad bij woord. Diverse doelwitten – waarvan vermoed wordt dat er chemische wapens liggen opgegslagen – werden geraakt als vergelding voor de vermoedelijke inzet van chemische wapens door het Syrische regime.
Dit was overigens niet de eerste keer dat Amerika luchtaanvallen uitvoerde in Syrië. April vorig jaar werd (na de vermoedelijke inzet van chemische wapens tegen Syrische burgers) de Shayat luchtmachtbasis gebombardeerd. Hoewel de militaire inzet dit jaar groter lijkt dan vorig jaar: het blijft nog altijd beperkt tot een luchtaanval.
Vaak wordt beargumenteerd dat democratieën eerder geneigd zijn zich te beperken tot luchtaanvallen: dit om militaire slachtoffers aan de eigen zijde te voorkomen, en dus ook mogelijke publieke woede hierover. Toch blijkt uit een analyse van Amerikaanse politicologen – te lezen op het blog MonkeyCage – dat niet democratieën, maar juist rijke staten (zowel democratieën als autocratieën) eerder geneigd zijn zich te beperken tot luchtaanvallen.
Het geeft ook aan dat Syrie niet echt een topprioriteit is voor Amerika. Omdat luchtaanvallen alleen (zonder steun van grondtroepen) beperkt effectief zijn, zal ook het doelwit (in dit geval president Assad) die conclusie trekken. Toch verwachten de politicologen dat dit niet de laatste luchtaanvallen van president Trump zullen zijn.
Tenslotte: wij hebben dus een nieuw kantoor in Amsterdam-Noord, dat meer ruimte biedt aan onze groeiende redactie. Zijn we vet blij mee, ook omdat je zo lekker met je bureaustoel kan rollen over de gladde betonnen vloer. De ongeëvenaarde hilariteit die daarvan het resultaat is hebben we geprobeerd te vangen in één gifje. U mag zelf beoordelen of dat gelukt is.
Fijn weekend!
Dit artikel krijg je cadeau van Follow the Money.
Diepgravende onderzoeksjournalistiek kost tijd en geld. Steun ons enword lid
