Follow the Money selecteert
De gevolgen van 9/11; Wall Street-logica tijdens verkiezingen; het belang van energiebeleid bij de G20. Verder een broodnodige realitycheck op het Europese immigratiebeleid; de Ebru Umar van België; een portret van een Duitse jihadist; EU zoekt oplossing in meer data; van snoep naar varken; luchtkasteel in Silicon Valley. Tot slot: Nederlands alternatief tegen Big Pharma; de protestactie van een footballspeler en waarom de mens van nature goed is.
Een inkijkje in een van de gevolgen van 9/11: de NSA-basis in Engeland
Het is vandaag precies 15 jaar na de aanslagen van 9/11. Daarom beginnen we deze Follow the Money Selecteert met een verhaal over de gevolgen van de Patriot Act. Deze wet werd zes weken na de aanslagen in New York ondertekend door de toenmalige president George W. Bush. Het maakte de weg vrij voor Amerikaanse inlichtingendiensten, zoals de National Intelligence Agency (NSA), om ongestoord (meta-)data over personen te verzamelen. Dit verhaal kwam naar buiten dankzij de klokkenluider Edward Snowden en journalisten als Glen Greenwald, medeoprichter van The Intercept. Deze week komt Greenwalds collega Ryan Gallagher met een onthulling over de activiteiten van de NSA op de RAF-basis Menwith Hill in North Yorkshire — vroeger bekend onder de naam Field Station 8613.
Tijdens de Koude Oorlog was de basis een belangrijk instrument voor de Amerikanen om de Russen mee af te luisteren; tegenwoordig worden de enorme radarkoepels van RAF Menwith Hill gebruikt door de NSA als deel van haar internationale surveillanceprogramma. Er wordt al jaren druk gespeculeerd over de vraag wat voor activiteiten er precies plaatsvinden op de basis. Dankzij een reeks geheime documenten in handen van The Intercept is er nu meer duidelijkheid. Een uitgebreide longread over de enorme spionagecapaciteiten van Menwith Hill en de rol die de basis speelde in de controversiële drone-aanvallen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië.
Wall Street-logica tijdens de verkiezingen
Afgelopen week was er in het campagnecircus rond de Amerikaanse presidentsverkiezingen een debat over de rol van de media. Die zouden zich vooral op Donald Trump en diens uitspraken focussen. Ondertussen heeft de democratische presidentskandidaat Hillary Clinton al in geen weken een persconferentie georganiseerd: ze probeert in de luwte te blijven. Desondanks publiceerde ProPublica afgelopen week een kritisch stuk over de democratische presidentskandidaat.
Zo heeft Clinton eerder tijdens haar campagne gezegd dat ze een omstreden belastingmaatregel wil aanpassen: de zogenaamde Carried Interest Rate. Bij een transactie op bijvoorbeeld de beurs wordt weinig belasting betaald over het rendement van een bepaalde transactie. Beloningen op transacties vormen voor veel handelaren op Wall Street het leeuwendeel van het inkomen. De maatregel bestaat al sinds de jaren '80, en geen enkele Amerikaanse president heeft er zijn vingers aan willen branden. Clinton gaf dus aan dit wel van plan te zijn. ProPublica analyseerde haar financiering en komt tot de conclusie dat Clinton door die uitspraak juist meer geld krijgt van Wall Street om haar campagne te financieren.
Vox heeft overigens ook nog een mooie cartoon van een dergelijke maatregel voor bankiers. Bekijk die hier.
De verdeling van de taart bij de G20
Afgelopen week ratificeerden China en de Verenigde Staten het klimaatakkoord van Parijs. Ze deden dat tijdens de G20 top in China. Daarmee komt de beoogde meerderheid die nodig is om het akkoord ook echt te activeren in zicht. De twintig grootste industrieën van de wereld verbruiken natuurlijk veel energie. Maar hoe veel precies? Dat zie je in de negen visualisaties in dit artikel. Zo verdeelt de G20 de taart.
Realitycheck vluchtelingendeal in Griekenland
Op dit moment verblijven er 1339 mensen in het raamloze pakhuis van Softex, een voormalige toiletpapierfabriek in een vervallen industriegebied ten noorden van Thessaloniki. De omstandigheden zijn er erbarmelijk: de verlichting werkt overdag niet, het is er smerig en veel bewoners zijn ten einde raad. Het leven in dat pakhuis zou je niemand toewensen. Toch is dit dagelijkse realiteit voor de bijna 50.000 vluchtelingen die sinds de EU-deal met Turkije afgelopen maart in Griekenland vast zijn te komen zitten.
Afgelopen dinsdag publiceerde The Guardian een messcherp onderzoeksartikel waarin Patrick Kingsley de vernedering, woede, wanhoop en chaos beschrijft die heersen in de Griekse vluchtelingenkampen. In het afgelopen jaar zijn er in Europa zo’n 5100 onderkomens beschikbaar gemaakt; in dat tempo zal het dus nog een decennium duren voor alle bewoners onderdak hebben gevonden. Maar, aldus een van hen: ‘If we’re here for another month, we’ll be in a mental asylum.’ Een broodnodige realitycheck op het Europese immigratiebeleid.
Bilen Ceyran, de Belgische Ebru Umar
Toen de Nederlands-Turkse publiciste Ebru Umar enige maanden geleden tijdens haar vakantie in Turkije werd gearresteerd wegens het plaatsen van een kritische tweet over de Turkse president Erdogan, stond Nederland op zijn achterste benen. Apache, het Belgische platform voor onderzoeksjournalistiek waarmee FTM een samenwerkingsverband onderhoudt, beschrijft een soortgelijk geval waarvoor aanzienlijk minder media-aandacht is geweest: de zaak van de Belgisch-Turkse Bilen Ceyran. Deze jonge vrouw werd tijdens een vakantie in Turkije door zwaarbewapende agenten gearresteerd op verdenking van terrorisme en werd tijdens haar detentie naar eigen zeggen mishandeld. Na een week kwam ze vrij. Ceyran vermoedt dat haar vice-voorzitterschap van de socialistische jongerenorganisatie Young Struggle iets met haar aanhouding te maken heeft. Apachevraagt zich af hoe de Turkse overheid op het idee is gekomen om Ceyran te arresteren en welke krachten in België daarbij een rol hebben gespeeld. De site roept daarbij in herinnering dat de Belgische overheid het belang van de Turkse overheid in het verleden herhaaldelijk heeft laten prevaleren boven de belangen van haar eigen Belgisch-Turkse burgers.
Portret van een vervolgde Duitse jihadist
Dezer dagen begint in Düsseldorf het proces tegen Sven Lau, een tot de islam bekeerde Duitser die de twijfelachtige eer heeft de eerste islamprediker te zijn die in Duitsland wordt vervolgd voor het verlenen van steun aan een terreurgroep in het buitenland. Lau verwierf jaren geleden landelijke bekendheid toen hij met een groep geloofsgenoten door het centrum van Wuppertal trok, gekleed in oranje vesten met de tekst Sharia Police, om jonge moslims aan te spreken op hun gedrag. Hij moet zich nu verdedigen tegen de beschuldiging dat hij twee jonge mannen heeft gerekruteerd voor de jihad in Syrië, en dat hij ze geld en nachtkijkers heeft gegeven. Lau, die al negen maanden in voorarrest zit, ontkent elke betrokkenheid bij terrorisme. Stern schetst een boeiend portret van hem.
De EU zoekt de oplossing in meer data
De Groene Amsterdammer (beschikbaar via Blendle)
Terwijl vluchtelingen in Griekenland vastzitten, is de instroom van terroristen die van de vluchtelingenstroom gebruikt hebben gemaakt nauwelijks gecontroleerd. Dit artikel van De Groene zet uiteen wat er allemaal mis is met de huidige grensbewaking. Zo zijn er allerlei databanken waarover lidstaten zelf bepalen hoe ze die invullen — als ze dat al doen. Verder is er geen protocol over hoe te handelen wanneer iemand als ‘verdacht’ uit de databanken rolt.
Volgens de auteur van het artikel ligt er inmiddels een blauwdruk klaar waarmee de Europese Unie dit probleem wil tegengaan. Er is een nieuwe, overkoepelende databank in de maak. Uiteindelijk moet er een systeem komen waarbij gegevens zoals irisscans en vingerafdrukken als het ware een preventieve sortering mogelijk maken. 'Het toont een heilig geloof in data en technologie. De achterliggende gedachte is dat "data" objectieve reflecties zijn van een persoon en zijn of haar intenties en "verborgen informatie" kunnen prijsgeven als ze maar systematisch met elkaar vergeleken kunnen worden.'
Film Break: zo maakt men gelatine
Honger gekregen van al het lezen? De makers van het consumentenprogramma ‘Over Eten’ van de Vlaamse publieke omroep VRT volgen op een filmische manier de weg van gelatinesnoepjes terug naar de oorsprong:
Luchtkasteel Silicon Valley
Vanity Fair heeft een longread over de start-up Theranos. Dit bedrijf werd geroemd vanwege de ceo Elisabeth Holmes en de baanbrekende technologie die zij beloofde. Theranos zou door een simpele druppel bloed uit de vingertop alle overige bloedtesten overbodig maken. Het bedrijf werd geschat op 9 miljard dollar, toen het door een artikel in de Wall Street Journal allemaal instortte. Inmiddels is de FBI een onderzoek gestart naar Holmes.
Het artikel geeft een inkijkje in hoe luchtkastelen in Sillicon Valley worden gebouwd. Holmes was geïnspireerd door Steve Jobs. Ze kopieerde zijn visie op het inrichten van een bedrijf en zijn zwarte coltrui. Niemand in het bedrijf wist van elkaar wat er gebeurde op de werkvloer. Terwijl sommige werknemers vragen begonnen te stellen over de haalbaarheid van de technologie, vloog Holmes — op de werkvloer ook bekend als Eagle 1 — in haar uppie in een privevliegtuig à 650 miljoen dollar de wereld over om haar bedrijf te promoten. Vanity Fair tekent een sappig verhaal over Holmes op, waarvan Adam McKay, regisseur van onder andere The Big Short, bezig is om het te verfilmen onder de titel Bad Blood.
Nederlands alternatief tegen Big Pharma
Luchtkastelen zijn er zeker ook in de farmaceutische industrie. Kinderarts Hans Büller ondervond dat toen hij van dichtbij zag hoe een medicijn tegen de ziekte van Pompe werd ontdekt en de prijs daarvan werd opgepompt. Het middel zorgde voor een uitgave die opliep naar zeven ton en Büller zag hoe het medicijn in 2012 het onderwerp van een maatschappelijk debat werd.
Met een oud-collega richtte hij Fair Medicine op. Iedereen die meewerkt aan de ontwikkeling van een medicijn, doet dat volgens de kostprijs. Pas als een middel ook echt op de markt is gekomen, dienen de betrokkenen een rekening in. Büller: 'Dan pas krijgt iedereen de geïnvesteerde uren of gelden terug, eventueel met een nettorendement van 8 tot 15 procent.'
Sportminnend Amerika in de ban van protestactie footballspeler
In de Verenigde Staten heeft de controverse over politiegeweld tegen zwarte Amerikanen nu ook de sportwereld bereikt door een protestactie van footballspeler Colin Kaepernick. De quarterback van NFL-team San Francisco 49’ers weigert al enige tijd om voorafgaand aan wedstrijden van zijn team te gaan staan als het Amerikaanse volkslied gespeeld wordt. De protestactie, die inmiddels door verschillende andere atleten is overgenomen, heeft Kaepernick nu het verwijt opgeleverd dat hij de Amerikaanse krijgsmacht schoffeert. Een bizarre aantijging, zo lijkt het, want Kaepernick heeft geen onvertogen woord over het Amerikaanse leger gezegd en heeft zelfs verschillende malen zijn steun uitgesproken voor de militairen van zijn land. In Amerika zijn sport en militarisme echter dermate met elkaar verweven — tijdens zo’n beetje elke profwedstrijd worden de Amerikaanse troepen geëerd en worden individuele militairen in het zonnetje gezet — dat een profsporter die zijn land bekritiseert vrijwel automatisch ook het leger beledigt. The Nation, met een geschiedenis van ruim 150 jaar een van de oudste tijdschriften van de Verenigde Staten, analyseert de verwijten aan het adres van Kaepernick — die zich overigens gesteund weet door niemand minder dan president Barack Obama.
‘De supersamenwerker': waarom de mens van nature goed is
Humo (beschikbaar via Blendle)
Is de mens een wolf voor zijn medemens, zoals Thomas Hobbes beweerde? Of had Jean-Jacques Rousseau gelijk toen hij schreef dat de mens van nature hulpvaardig en meelevend is? De eeuwenoude filosofische discussie lijkt beslecht. Niet door de filosofen, maar door neurologen, evolutionair-biologen en wiskundigen. Dat staat te lezen in ‘De supersamenwerker’ van Dirk Van Duppen en Johan Hoebeke. Hun conclusie botst frontaal met de lik-op-stuk-tijdgeest van vandaag: de mens is een geboren samenwerker, intrinsiek solidair, vergevend en behulpzaam. ‘Zonder die neiging tot zorgzaamheid zou de homo sapiens niet eens bestaan.’
