8
MIN
Grootbanken ontwikkelen eigen digitale munt; wat is 'nieuw economisch denken'?; het fenomeen 'déjà vu' eindelijk verklaard; en bedenkelijke mirror trading bij Deutsche Bank. Verder: de ineenstorting van de onafhankelijke Amerikaanse journalistiek; een basisinkomen voor 60-plussers; en wat mist er in de journalistiek? Tot slot: Franse steun voor het EU-project neemt af; niets dan ellende in Irak; en een verhitte discussie tussen monetair economen.
Grootbanken gaan eigen digitale munt ontwikkelen
De grootste banken van de wereld — UBS, Deutsche Bank, Santander en BNY Mellon — gaan gezamenlijk een nieuwe digitale valuta creëren, schrijft de NRC. Het is de bedoeling dat de nieuwe munteenheid in 2018 wordt gelanceerd. Het gaat de banken vooral om de onderliggende blockchain technology die het verrichten van transacties eenvoudiger en dus goedkoper maakt. Blockchain is een technologie waarmee allerlei soorten transacties geregistreerd en gecontroleerd kunnen worden: van financiële overboekingen tot het betalen van taxiritjes. Ook kunnen via blockchains zogeheten smart contracts worden uitgevoerd; geprogrammeerde contracten die automatisch in werking treden als aan strikte voorwaarden is voldaan. Het doel van de vier grote banken is om met de nieuwe valuta het afhandelen van betalingen soepeler te maken, waardoor er uiteindelijk minder personeel nodig is, aldus Julio Faura, hoofd R&D en innovatie bij Banco Santander.
Wat is nieuw economisch denken?
Longread van Amna Silim over 'de nieuwe economie' als alternatief voor de klassieke neoliberale economie.Silim werkt bij het Government Office for Science on the global food and farming futures project. De neoklassieke economie krijgt steeds meer kritiek. Het heeft de financiële crisis niet zien aankomen en biedt ook geen oplossing om daaruit te geraken, zo menen critici. Daarom pleiten steeds meer economen voor een alternatieve aanpak. Er moet meer aandacht komen voor complexiteit, gedragswetenschap en multidisciplinariteit, zo betoogt ook Silim. In haar artikel behandelt ze drie aspecten van wat heterodoxe economie wordt genoemd: complexiteit, evolutionaire- en gedragseconomie.
Déjà vu eindelijk wetenschappelijk verklaard
We kennen allemaal dat gevoel dat we een situatie al eens eerder hebben meegemaakt: het déjà vu-gevoel. Hoe déjà vu’s precies werken was tot voor kort nog een volkomen mysterie. Wetenschappers verklaarden het fenomeen als een nieuwe, onjuiste herinnering die in het geheugen wordt verwerkt. Maar dat bleek niet te kloppen. Hersenscans van Akira O’Connor en collega’s van de University of St. Andrews in Groot-Brittannië hebben nu onthuld wat er wel gebeurt: je hersenen zijn herinneringen aan het checken. Het team scande de breinactiviteit van 21 vrijwilligers, terwijl deze zo’n schijn-déjà vu ervoeren. De onderzoekers ontdekten dat deze ervaring de frontale gebieden van het brein activeerde. Dat gebeurde verrassend genoeg niet in de hippocampus, het gedeelte van de hersenen dat zorgt voor herinneringen. In plaats daarvan activeerden frontale gebieden die betrokken zijn bij het nemen van beslissingen.
Bedenkelijke 'mirror trading' op grote schaal bij Deutsche Bank
Ontluisterend en onthullende longread van auteur Ed Caesar over witwaspraktijken van rijke Russen via Deutsche Bank. Hoewel niet illegaal, werden gelijksoortige transacties uitgevoerd voor Russische bedrijven in Moskou, die ook over een vestiging in een fiscaal paradijs beschikten. Via deze 'spiegeltransacties' is voor miljoenen aan belastingen ontweken alsmede cash uit Rusland weggesluisd. Om deze kapitaalvlucht aan banden te leggen, verbood de Russische president Vladimir Poetin dergelijke 'mirror trading-praktijken.' Maar door de sancties van de EU en de VS tegen Rusland probeerden rijke Russen zoveel mogelijk van hun in waarde gedaalde roebels om te zetten in harde valuta (lees: dollars) en in duur vastgoed in Londen, Monaco en andere aantrekkelijke plaatsen. Bij deze praktijken waren volgens Caesar ook vrienden van Poetin betrokken.
De omvangrijke fraude van de mirror trading schijnt eveneens gelinkt te zijn aan de zogeheten Moldavië-route, waarbij tientallen miljarden aan Russisch kapitaal het land uit werd gesmokkeld door valse leningen aan te gaan. Het zegt wat over het niet functioneren van de interne en externe toezichthoudende organen op het reilen en zeilen van de Deutsche Bank dat dit grootschalige misbruik niet eerder aan de kaak is gesteld.
De gang van zaken is een 'pain in the ass' voor de nieuwe topman John Cryan, die de waarde van de bank met reuzesprongen ziet verminderen: alleen al dit jaar verloor de bank de helft van zijn beurswaarde. Ook de naam van superspeculant Soros duikt weer op. Hij ging short op aandelen Deutsche Bank vlak voor het Brexit referendum, mikkend op een verdere daling van het aandeel en verdiende zo naar verluidt meer dan 100 miljoen dollar. Ruim voldoende om zijn beïnvloedingspraktijken over de hele wereld voort te zetten.
Je ziet de onafhankelijke Amerikaanse journalistiek voor je ogen instorten
Oude journalistieke rot Michael Goodwin hekelt de wijze waarop de Amerikaanse media verslag doen van feitelijke gebeurtenissen. Als voorbeeld haalt hij de demonisering van de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump aan. Die wordt niet alleen aangevallen door het campagneteam van zijn tegenstander bij de Democraten, Hillary Clinton, maar door vrijwel alle media. In zijn lange carrière heeft Goodwin dergelijke eenzijdige berichtgeving niet eerder meegemaakt en hij veroordeelt deze vooringenomenheid krachtig: 'The largest broadcast networks — CBS, NBC and ABC — and major newspapers like the New York Times and Washington Post have jettisoned all pretense of fair play. Their fierce determination to keep Trump out of the Oval Office has no precedent.'
De media zijn een verlengstuk geworden van de overheid, en dan vooral van de linkse Democratische partij. Deze ontwikkeling constateert Goodwin vooral bij jongere journalisten. Niet verwonderlijk, zo zegt hij, want als zij niet meedoen aan die framing, dan liggen ze eruit. 'Waar is de tijd gebleven dat kranten als The Times volgeschreven werden met artikelen zonder dat de politieke mening van de journalist erin doorklonk?' vraagt hij zich verbijsterd af. Dit is het huidige Amerika. Zou het bij ons in Europa veel beter zijn?
Schaf de AOW maar af en voer een basisinkomen in voor alle 60-plussers
Opiniestuk van Telegraaf-columniste, spreekster en onderneemster Annemarie van Gaal dat veel stof deed opwaaien afgelopen week. Zij pleit voor het afschaffen van de AOW en de tientallen regelingen die er zijn voor ouderen om in aanmerking te kunnen komen voor (financiële) steun. Van Gaal: 'De groep 60-plussers is vrijwel kansloos om ooit nog fulltime aan de slag te komen. Ondanks de kansloze situatie verplicht het UWV de werkloze 60-plussers wel om te solliciteren. Onze overheid pompt daarnaast tientallen miljoenen euro’s in zinloze sollicitatietraining en netwerkavonden voor oudere werklozen.' Als ouderen willen oppassen op de kleinkinderen worden ze gekort en als ze intrekken bij hun kinderen verliezen zij allerlei toeslagen. Het huidige systeem werkt volgens haar niet.
Dat moet en kan anders, vindt Van Gaal. In plaats van het regelwoud en ouderdomspensioen pleit zij voor een basisinkomen van circa 1.200 euro voor elke 60-plusser, ongeacht of die nog werkt of niet. De reacties waren overweldigend. Het plan zou 'onbetaalbaar' zijn. Maar Van Gaal verdedigde haar standpunt door ook te wijzen op de vele verborgen besparingen: zo zouden er onder andere meer huizen vrijkomen als ouderen weer bij hun kinderen kunnen gaan wonen zonder gekort te worden op hun uitkering.
Dit is wat er mist in de journalistiek
‘Ik haal een teug adem. Ga ik echt aan slag als een gevangenisbewaker? Nu het staat te gebeuren voelt het beangstigend en wat extreem..’ Het is een van de eerst zinnen in een verhaal van het Mother Jones magazine uit juni. Het gaat over de belabberde situatie rondom Amerikaanse commerciële gevangenissen. MoJo-journalist Shane Bauer hield zich hier 18 maanden mee bezig, waaronder vier maanden undercover als gevangenisbewaker. Het 35.000 woorden tellende verhaal werd tot nu toe meer dan een miljoen keer gelezen en had enorme impact: op 18 augustus besloten de Verenigde Staten naar aanleiding van het verhaal en verder gerechtelijk onderzoek te stoppen met het gebruik van commerciële gevangenissen. Bauer is officieus voorgedragen voor een Pulitzer Prijs.
Vorige week vierde de hoofdredactie van Mother Jones in een commentaar de impact van het verhaal en het beschrijft wat er momenteel mist in de journalistiek: ‘Het belangrijkste ingrediënt van onderzoeksjournalistiek is niet genialiteit, schrijftalent of veel kennis van het onderwerp — alhoewel het meehelpt. Het is iets veel simpeler: tijd.’ Volgens de auteurs is de tijd nemen hetgeen wat nog te vaak mist bij journalistieke producties. Echt de tijd nemen voor een onderzoek kost wel wat. Het verhaal over gevangenissen kostte het magazine maar liefst 350.000 dollar. Een bedrag dat ze hopen terug te krijgen door donaties van lezers te ontvangen.
Net als MoJo steekt Follow the Money tijd en geld in betekenisvolle onderzoeksjournalistiek waarmee we impact genereren. Dit verdient uw steun.
Interessante ontwikkelingen: Franse steun EU-project neemt af. Bij Links én Rechts
Telegraph (via webcache)
De bekende financieel journalist Ambrose Evans-Pritchard over de politieke en economische ontwikkelingen in Frankrijk. De kritiek komt van politiek rechts én links. De socialistische uitdager van president François Hollande, voormalig minister van Economische Zaken Arnaud Montebourg, wijst erop dat de Fransen vier jaar geleden kozen voor een linkse economische politiek, maar dat ze er een rechts Duits beleid voor terug hebben gekregen. En de feiten spreken voor zich: slechts een kwart van de 60-64 jarigen is aan het werk (tegenover gemiddeld 40 procent in andere OECD-landen); de Franse staat consumeert 56 procent van het bruto binnenlands product, maar zonder de daarbij behorende flexibilisering van de arbeidsmarkt. De Franse vakbonden kunnen elke hervorming tegenhouden bij ondernemingen met meer dan 50 werknemers. Toch is maar 7 procent lid van de vakbond. Er zijn maar liefst 360 verschillende belastingen, waarvan sommigen nog dateren van vóór de Franse Revolutie. Maar het ergste is dat Frankrijk zit opgesloten in de eurogevangenis. De munt is eenvoudigweg te duur om het land concurrerend te maken. Volgens het IMF is de munt gemiddeld 9 procent te duur, in vergelijking met Duitsland zelfs 16 procent. Maar de broodnodige monetaire devaluatie kan niet worden uitgevoerd vanwege de euro.
Pritchard haalt ook Fançois Heisbourg aan, voorzitter van het International Institute for Strategic Studies te Parijs, die de euro eerder 'de kanker van Europa' noemde. Volgens Heisbourg moet de euro zo snel mogelijk vaarwel gezegd worden om het Europese project te redden. Gebeurt dat niet, dan is de eurozone gedoemd. 'The dream has given way to nightmare. We are not going to avoid it by denying the reality, and God knows denial has been the operating mode of those in charge of EU institutions for a long time', aldus de Fransman.
De gestolen oorlog
1,7 biljoen dollar. Dat is het bedrag dat Amerika heeft besteed aan Irak: de invasie in 2003 en daarna de bezettingsmacht en wederopbouw van het land. Het resultaat is een gefaalde staat. Het begon met die foute oorlog van George W. Bush, maar hoe kan het toch dat ondanks die enorme bedragen Irak nu nog een failed state is? Hoe komt het dat al dat belastinggeld verdampt lijkt? In het kort is de consensus als volgt: na de invasie ontmantelde de VS de gehele Baath-partij van Saddam Hussein, waarmee het wrok kweekte onder de soennieten, die sindsdien hun heil zoeken in allerlei milities. Daarbovenop heeft president Barack Obama veel te rigoureus de Amerikaanse militairen teruggetrokken, waardoor het kleine beetje stabiliteit wegviel. En toen was daar Islamitische Staat (IS) dat verrees uit de chaos.
In het artikel The Stolen War komt Ken Silverstein met een simpeler en in zijn ogen vernederend antwoord: 'De mensen die wij in Irak de macht hebben gegeven, hebben ons compleet bestolen. Als de Amerikaanse middelen waren ingezet zoals beoogd, in plaats van dat ze in de zakken van onze bondgenoten waren terecht gekomen, zou IS niet hebben bestaan.'
Centraal in het verhaal van Silverstein staat de door de Amerikanen in 2006 als president geparachuteerde Nouri al-Maliki. Dollars stroomden naar Irak, maar de oorspronkelijke bestemming werd vaak niet bereikt; wapenleveranties voor het Irakese leger, oliecontracten en herstel van de infrastructuur. 'Overal pikten Maliki en zijn mannen een graantje mee,' vertelt een zakenman die meedong naar oliecontracten. 'Ze zetten een uitgebreid systeem op waarmee het leek alsof er daadwerkelijk activiteit en ontwikkeling van het land plaats vond, maar het was allemaal nep.' Maliki heeft inmiddels formeel het veld moeten ruimen, maar hij heeft zijn netwerk binnen Defensie, inlichtingendiensten en parlement nog stevig in handen.
Met de miljarden aan oliecontracten, wederopbouw en wapenaankopen konden de mannen van Maliki vrijuit graaien. Op papier heeft het Irakese ministerie van Defensie de afgelopen 10 jaar voor 150 miljard dollar aan wapens besteed, maar volgens een parlementaire controlecommissie bleek dit in de praktijk neer te komen op slechts 20 miljard. 130 miljard dollar was kwijt. Het materieel dat het Irakese leger in handen kreeg, bleek veelal onbruikbaar, zoals Sovjet-materieel uit de jaren ‘70 dat vier keer over de kop ging. En er zijn veel aanwijzingen dat modern Amerikaans wapentuig, bedoeld voor soennitische strijders, door ambtenaren van de ministeries van Binnenlandse Zaken en Defensie verkocht zijn aan IS.
Silverstein concludeert dat dergelijke diepgewortelde corruptie en fraude ontwrichtend werkt en een obstakel vormt om te komen tot een stabiel Irak. Corruptie is namelijk als een vicieuze cirkel: het land is een puinhoop, mede door corruptie, en door de chaos is er meer ruimte voor corruptie. En door de corruptie komt het volk in opstand tegen de machthebbers. 'Zo gauw IS verslagen is, staat een andere terreurorganisatie op.'
Een verhitte discussie tussen economen
Inzending van één van onze lezers.
Mainstream economen hebben er een handje van om andersdenkende (heterodoxe) economen ongelezen bij het grof vuil te zetten. Zo ook de toonaangevende econoom Noah Smith, een van de bekendste economiebloggers van deze tijd, in een recent artikel op Bloomberg View. In dit artikel betoogt Smith — die overigens ook zeer kritisch is over de eigen mainstream — dat die heterodoxe economen veel te weinig gebruik maken van wiskundige modellen, en dat de schaarse modellen die ze wel hebben maar zelden geschikt zijn voor het maken van voorspellingen. De paar modellen die wel geschikt zouden zijn voor het doen van voorspellingen hebben volgens Smith bovendien veel te veel variabelen, waardoor ze niet werken. Tot slot meent hij dat die heterodoxe economen zich op de borst trommelen met hun zogenaamde 'stock-flow consistente-modellen' (SFC), terwijl de mainstream modellen dat ook zijn.
In een goed leesbare en onderbouwde reactie maakt de heterodoxe econoom Steve Keen gehakt van al die stellingen. Noah Smith is vervolgens wel zo sportief om in een reactie op het stuk van Keen te erkennen dat hij wel een punt heeft, en Smith geeft zelfs aan dat hij het eigenlijk wel met Keen eens is.
