Waarom slapen we?

New Scientist

Waarom slapen we? Die vraag houdt de wetenschappelijke gemoederen al eeuwenlang bezig. Een veelgehoorde theorie is dat slaap ons helpt om nieuwe herinneringen vast te leggen. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen betere scores behalen in toetsen als ze na het leren hebben kunnen slapen. Maar nu wint een theorie aan steun die zegt dat slaap is geëvolueerd om de hersenen gelegenheid te geven verbindingen die je niet nodig hebt door te snijden en bestaande verbindingen te versterken (en groei te stimuleren). Dat geeft ruimte om de volgende dag weer nieuwe herinneringen aan te maken. ‘Slaap is de prijs die we betalen voor 
leren,’ zegt onderzoeker Guilio Tononi van de University of 
Wisconsin-Madison.

Als de ‘opruimtheorie’ klopt, zou dat verklaren waarom we het na een slapeloze nacht moeilijker vinden ons te concentreren en nieuwe informatie te onthouden. We hebben dan minder opslagruimte om nieuwe indrukken vast te leggen. De resultaten suggereren dat we niet alleen na het leren goed moeten slapen, maar ook de nacht ervoor. Ook kunnen ze verklaren waarom we ons na een onderbroken nachtrust minder fit voelen. Er is namelijk indirect bewijs dat diepe slaap het beste is om synapsen te kortwieken. Onze hersenen hebben tijd nodig om die toestand te bereiken, schrijft New Scientist.

Het tijdperk ‘Merkel’ is voorbij

Trouw

Dat beweert althans historicus en publicist Paul Nolte in een interview met het dagblad Trouw. Het migratiedebat staat in Duitsland, met zijn Willkommenskultur, op scherp. De gebeurtenissen van vorige week nog eens op een rij: een Syrische asielzoeker blaast zichzelf op, een andere vluchteling doodt een vrouw met een bijl, weer een andere verwondt een groep toeristen met messen in een treincoupé, een jonge Münchener met Iraanse achtergrond schiet negen jongeren dood, Turkse massademonstraties in Keulen na een oproep daartoe door de Turkse president Erdogan. Deze gebeurtenissen en de huidige felle debatten die daarop volgden tonen volgens Paul Nolte aan dat het tijdperk-Merkel ten einde is gekomen.

Nolte: ‘Duitsland is wel liberaler geworden. In dat gebaar van Angela Merkel — “wir schaffen das” — kwam een gegroeid zelfbewustzijn tot uitdrukking van een geliberaliseerd én economisch enorm sterk Duitsland. Ook zat er een reactie van de hedendaagse Duitsers op het nationaal-socialisme in, een onbewuste Wiedergutmachungs-reflex. Dit besef, de morele plicht die we daarbij voelen, is sinds de jaren negentig sterker geworden.

‘Moderne samenlevingen bestaan niet zonder spanningen. Zeker met de fundamentalistische islam is er sprake van een waardenconflict. Zoiets los je niet op door je van anderen af te keren. We moeten leren omgaan met de grotere complexiteit, het gebrek aan eenduidigheid. Dat heeft Merkel wellicht te weinig gedaan. Ze vergat te zeggen dat het moeilijk wordt. De gefrustreerden hebben nu een stem gekregen. In dat opzicht is het tijdperk-Merkel met zijn brede consensus voorbij, ook als ze kanselier blijft.’

Paul Nolte (53) is hoogleraar aan de Freie Universität in Berlijn, en een van de bekendste historici van Duitsland.

Intern rapport komt met vernietigend oordeel over rol IMF inzake steun aan programmalanden

Telegraph

Onder de veelzeggende titel ‘IMF admits disastrous love affair with the euro and apologises for the immolation of Greece’ publiceerde de bekende financieel journalist Ambrose Evans-Pritchard afgelopen week een vernietigend artikel over de rol van het Internationaal Monetair Fonds bij de reddingsoperaties van zwakke eurolanden, met name Griekenland. Nu was dit niet nieuw. Al in 2013 kwam naar buiten dat grote delen van de IMF-staf problemen hadden met de wijze waarop de rekenmeesters uit Washington hun oor lieten hangen naar de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank, de andere twee leden van de zogenaamde ‘trojka,’ belast met de uitvoering van de ‘reddingsplannen’. Nieuw is wel dat het nu in ongemeen felle bewoordingen is opgeschreven in een officieel intern rapport. Een werkelijk vernietigend rapport, oordeelt u zelf.

Wat de gevolgen zullen zijn voor eventuele continuëring van de deelname van het IMF aan de programmalanden is niet bekend. Die deelname was en is voor Nederland en Duitsland een absolute voorwaarde om steun te (blijven) verlenen aan de desbetreffende landen.

Stevenen we af op een eurozone van ‘the winner takes all’ en ‘the loser pays all’?

Johns Hopkins University

Recente studie van Mathias Mathijs, universitair docent aan de School of Advanced International Studies (SAIS) van de Johns Hopkins Universiteit te Baltimore, over de gevolgen van de euro in de kernlanden en de periferie van de eurozone. Zijn conclusies zijn niet nieuw, maar onderbouwen wel op degelijke wijze de desastreuze gevolgen van de munt voor de zuidelijke perifere landen. Niet alleen zorgde de euro voor een grotere divergentie tussen de kernlanden en de rest, ook vergrootte ze de inkomenongelijkheid, zowel tussen Noord en Zuid als binnen de zuidelijke landen zelf.

Zijn conclusie is dan ook weinig opbeurend. Vooral het Zuiden betaalt de prijs van de euro, met hoge werkloosheid, dalende inkomens en slechte economische vooruitzichten. Hij wijst drie hoofdredenen aan voor wat hij noemt de ‘winner-take-all dynamics’. Ten eerste het afnemend belang van nationale verkiezingen in Zuid-Europa (Brussel bepaalt wat er moet gebeuren). Ten tweede de toenemende macht van financiële instellingen. En tenslotte de toenemende invloed van allerhande lobbygroepen. Hij besluit met de constatering dat het ironisch is wat er is gebeurd: de euro had juist voor meer convergentie en welvaart moeten zorgen, maar heeft in plaats daarvan geleid tot een splijtzwam tussen Noord en Zuid en grotere inkomensongelijkheid.

Lot euro is deze week bezegeld

Reformatorisch Dagblad

Opinie-artikel van monetair econoom en publicist Edin Mujagic. Hij wijst op de eurforie van de Europese beleidsmakers, toen die in 1997 het Stabiliteits en Groei Pact (SGP) overeenkwamen. Dat Pact vormde het fundament voor de euro, en daarin stonden de afspraken die de eurolanden met elkaar hadden gemaakt om hun economieën op elkaar af te stemmen en zich aan de begrotingscriteria te houden. Voor het geval dat de eurolanden zich er niet aan zouden houden, werd een sanctiemechanisme opgetuigd, met als ultieme sanctie een boete. Het zag er allemaal prima uit op papier. Toenmalig premier Kok zei in de Kamer dat de afspraken ‘in marmer gebeiteld’ waren, schrijft Mujagic.

Maar het liep allemaal anders: alleen België, Finland en Luxemburg hielden zich in de beginperiode (1999-2008) aan de regels, de rest niet. Ook Nederland niet. Maar van enige boete — zoals was afgesproken — was geen sprake. Toch leek het er op dat nu Spanje en Portugal wél eindelijk een boete zouden krijgen voor het niet voldoen aan de afspraken. Brussel besloot echter ook die twee landen alsnog vrijuit te laten gaan. Hiermee is volgens de econoom het echte begin van het einde van de euro ingeluid: het Stabiliteits- en Groeipact is definitief dood. En aangezien het SGP het fundament is onder de euro, is die munt te vergelijken met een wankel huis waarvan niet bekend is wannéér het zal instorten, maar wel dát het zal instorten. Dit alles plaatst Nederland overigens voor een verschrikkelijk dilemma, maar daarover een volgende keer meer.

Gemeenten kunnen weer speculeren met grondbeleid

RTLZ

In de afgelopen vijf jaar moesten gemeenten 3 miljard euro afschrijven op hun dure grondbezit, want ze raakten de lappen grond aan de straatstenen niet kwijt. Om die financiële schade op te vangen werden allemaal boekhoudkundige voorzieningen getroffen. Tot afgelopen jaar, zo blijkt nu uit onderzoek van Deloitte. Dankzij de aantrekkende woningmarkt, lage rente en woningnood hoeven gemeenten niet (of nauwelijks) meer af te boeken op grondposities. De waarde van grond lijkt weer een goudmijntje te worden. De melkkoe lijkt terug van weggeweest dus.

Maar de hoofdredactie van Het Financieele Dagblad vindt dat — terecht — een slechte ontwikkeling. In een commentaar met de veelzeggende titel ‘Stop met speculatief grondbeleid’ schrijft de redactie: ‘Voor een goed woningbeleid hoeft een gemeente geen grond te bezitten, dit kan ook via bestemmingsplannen en afspraken met ontwikkelaars. Het is tijd dat gemeenten stoppen met grondspeculatie en hun posities afstoten.’

Farmaceuten lopen geld mis door boycot dure pil

Volkskrant

Uit onderzoek van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM), een onafhankelijke instelling die onderzoek doet naar medicijngebruik en voorschrijfgedrag, blijkt dat Zorgverzekeraars jaarlijks tientallen miljoenen euro’s besparen doordat huisartsen nauwelijks nieuwe, dure diabetesmedicijnen voorschrijven. Farmaceutische bedrijven hebben daardoor in Nederland de afgelopen vijf jaar circa 335 miljoen euro omzet misgelopen in vergelijking met andere landen,’ aldus De Volkskrant van afgelopen donderdag.

De afgelopen jaren zijn twintig nieuwe diabetespillen op de markt gekomen die veel duurder zijn dan de bestaande middelen, maar die worden door Nederlandse huisartsen nauwelijks voorgeschreven. Volgens het Nederlandse Huisartsen Genootschap zouden de nieuwe pillen weinig toevoegen, omdat ze precies hetzelfde doen als de bestaande medicijnen. De huisartsen willen eerst bewijs zien dat de nieuwe medicatie echt zoveel beter is.

Het standpunt van de huisartsen heeft geleid tot een conflict met de medisch specialisten. Zij menen juist dat veel meer patiënten gebaat zijn bij de nieuwe diabetesmedicatie dan de huisartsen beweren. Maar 93 procent van de diabetespatiënten krijgt nog steeds de oude medicatie voorgeschreven. Volgens het IVM kostte hebben farmabedrijven daardoor in Nederland de afgelopen vijf jaar circa 335 miljoen euro omzet misgelopen in vergelijking met andere landen.

Geen trek in meelezend Google? Voor 40 euro per jaar ben je daar vanaf

RTLZ

Google weet enorm veel van je. Waar je over praat en welke websites je bezoekt. Of waar je bent geweest en waar je van houdt. Althans, als je hun diensten gebruikt. De data die Google met zijn diensten worden verzameld, koppelt de techgigant aan jouw Google-account. Zo weten ze in grote lijnen wie je bent en waar je van houdt, waardoor je meer oplevert als bedrijven advertenties aan jou willen laten zien. Hoewel je vrij nauwkeurig kunt bepalen welke informatie Google over jou mag verzamelen, blijft Google jouw data gebruiken om geld aan je te verdienen. Voor 40 euro per jaar zorg je ervoor dat jouw data van jou blijven, en dat je in de Google-diensten ook geen advertenties meer ziet, aldus RTLZ, die uitzocht hoe je je hieraan kunt onttrekken.

Dat kan door als ‘gewone consument’ een eigen account aan te maken bij Google Apps in plaats van gmail te gebruiken. Dat kost 40 euro per jaar. In plaats van Gmail maak je dan gebruik van een e-mailadres met je eigen webdomein, zoals naam@jouwdomein.nl. Een eigen webdomein kost 8 euro per jaar, dat je aan Google Apps kunt koppelen. De data in Google Apps zijn van jou, en worden niet door Google verzameld om advertenties te tonen. Google blijft wel je data analyseren, maar dan alleen om de diensten te verbeteren, aldus RTLZ. Ook kun je je bestaande mail, foto's en contacten overzetten naar je nieuwe account. Eén van de nadelen van Google Apps is wel dat Google zijn nieuwe diensten niet altijd direct beschikbaar maakt voor betaalde accounts.

Overheden manipuleren economische data voor eigen doeleinden

The Ferret

Lies, damned lies and statistics is een bekend gezegde dat aangeeft dat officiële statistieken vaak niet kloppen, suggestief zijn of zelfs moedwillig manipuleren. In een artikel op het online platform The Ferret laat journalist Rob Edwards zien hoe overheden statistieken manipuleren om onder andere lastige journalistieke vragen te voorkomen. Hij citeert een voormalig medewerker van het Britse statistiekbureau (de Britse evenknie van ons Centraal Bureau voor de Statistiek), Stuart Onyeche, die zegt dat de Britse regering in 2014 2 miljard pond buiten de officieel gerapporteerde uitgaven wist te houden, zodat het leek alsof de overheidsuitgaven niet gestegen waren. Onyeche heeft zijn bevindingen online gepubliceerd.

Hij schrijft onder meer: The general government branch of ONS was ‘told to go back and adjust expenditure for the quarter down by £2bn’. The reason for the adjustment given by a senior ONS official was that he ‘didn’t want to stand in front of the journos at the press release lock-in on publication day and try to explain why general government expenditure had increased by over two per cent on the previous quarter.’ Uiteraard ontstond hier de nodige commotie over. Richard Murphy, een professor politieke economie aan de City Universiteit van Londen en voorvechter van financiële hervormingen, beschuldigde het Britse statistiekbureau er zelfs van dat alle gebruikte data subjectief waren: ‘All involve assumptions, estimates and reporting methods that are chosen to suit particular purposes, most of which will be intended to flatter the person delivering the message.’ Laten we maar hopen dat de situatie in Nederland een andere is dan die in het Verenigd Koninkrijk. Er vindt onder economen intussen een — terecht — debat plaats over de vraag of het bbp wel een juiste maatstaf is om de groei van de economie correct te meten.

Oost-Europese wapenhandel explodeert

Balkan Insights

Een jaar lang werkte een team van onderzoeksjournalisten uit de Balkan aan dit onthullende verhaal over wapenexport naar het Midden-Oosten. Voor 2012 was er nauwelijks wapenhandel tussen Balkanlanden en het Midden-Oosten, maar inmiddels draaien fabrieken in Bosnië-Herzegovina en Servië overuren. Het team van journalisten heeft maar liefst vijftig vluchten en drie scheepsvrachten vanuit de Balkan naar Saoedi-Arabië en de VAE bevestigd. Nog eens zestien vluchten exporteerden ‘waarschijnlijk’ wapens en munitie naar de landen die bepaalde rebellengroeperingen steunen. De onderzochte export heeft een waarde van 1,2 miljard euro. Hierbij moet worden opgemerkt dat er in 2015 van vier van de acht en in 2016 van zeven van de acht landen geen gegevens beschikbaar waren over de exportvergunningen.