Jarenlang werd er te veel gedeclareerd in het Sint Antoniusziekenhuis, waarvan de hoofdvestiging in de Domstad gelegen is. Maar liefst 24,6 miljoen in totaal tussen 2008 en 2012.  De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) legde het ziekenhuis een boete op van 2,5 miljoen euro, zo maakten beide partijen dinsdag bekend. Het ziekenhuis gaat de 24,6 miljoen terugbetalen aan zorgverzekeraars. Ook de medisch specialisten zullen daar de portemonnee voor moeten trekken; zij profiteerden ook van de verkeerde declaraties en zullen nu collectief 4 miljoen euro terugbetalen. Meldingen van patiënten vormden voor de NZa aanleiding voor een inval in de eerste helft van 2013. Daarop volgde een door het ziekenhuis zelf ingesteld extern onderzoek. Het is voor het eerst dat foute declaraties tot zo'n forse terugbetaling aan zorgverzekeraars leiden. Vorig jaar maakten zorgverzekeraars bekend dat zij vreesden dat er jaarlijks voor minstens 1 miljard euro aan frauduleuze declaraties ingediend werd door ziekenhuizen. Daarop volgden kamervragen over de zorgfraude en kondigde minister Schippers aan maatregelen te nemen.

'Opportunistische interpretaties'

Al langer is bekend dat het troebele declaratiesysteem en algehele onduidelijkheid over de omzet van ziekenhuizen een vruchtbare bodem voor foute declaraties vormen. Dat het systeem ook debet is aan de fouten in het Sint Antonius, wordt ook benoemd in het onderzoeksrapport over de declaraties bij het ziekenhuis: 'Regelgeving die, ondanks de aanzienlijke omvang ervan, niet op alle vragen antwoorden biedt, leidt tot het risico van opportunistische interpretaties.' De lijst met gevonden fouten geeft een bijzonder inkijkje in een systeem dat soms zelfs dwingt tot een foute administratieve verwerking van behandelingen: 'Het DBC-systeem kent de verloskundige niet als verwijzer' en 'Het kan voorkomen dat meerdere stents worden geplaatst in meerdere vaten. Volgens de richtlijnen mag hiervoor dan maar 1 DBC (diagnose-behandelcombinatie, EN) worden geregistreerd. Door niet de zijtak, maar een ander bloedvat te registreren mogen er wel 2 DBC's worden geregistreerd en gefactureerd'. Maar het blijft niet bij administratief gestuntel; ook werd geconstateerd dat er voor 1,2 miljoen euro aan dagbehandelingen werd gedeclareerd terwijl patiënten nog geen twee uur in het ziekenhuis aanwezig was geweest en dat er consulten met een specialist werd afgerekend terwijl alleen een verpleegkundige werd gezien - 'winst': 700.000 euro. Al met al levert het de vraag op of hetzelfde onderzoek niet bij ieder willekeurig ziekenhuis in Nederland een vergelijkbaar resultaat had opgeleverd. Accountants gaven vorig jaar al aan geen chocola te kunnen maken van de omzetverantwoording van ziekenhuizen en onlangs liet PwC weten te voorzien dat ook in 2014 de jaarrekening van ziekenhuizen nauwelijks gecontroleerd zou kunnen worden.

Geen uitgebreid onderzoek NZa

De onderzoekers concluderen dat het Sint Antonius niet bewust heeft gefraudeerd: 'Onduidelijkheden en frequente wijzigingen in de regelgeving zijn hier mede debet aan'. De onderzoekscommissie bestaat uit David Voetelink (CFO Erasmus MC) en Bert Bruggemans (oud-bestuurder UMC Groningen) en is door het bestuur van het Sint Antoniusziekenhuis zelf aangesteld om het declaratiesysteem door te lichten. Op basis van dat door het ziekenhuis gefinancierde onderzoek heeft de NZa een boete opgelegd. Opmerkelijk, want waarom heeft de Zorgautoriteit zelf geen volledig onderzoek gedaan? Woordvoerster Jaco van Lambalgen: 'We hebben bij het onaangekondigde bezoek op vier punten fouten ontdekt, dat zou normaal gesproken zou leiden tot een volledig onderzoek. Dat hebben we niet gedaan omdat het bestuur van het ziekenhuis deze zaak zelf al serieus oppakte door een onderzoek naar het hele declaratiesysteem te laten uitvoeren door een externe partij.'

'We herkennen de punten die we zelf al signaleerden. Wat ons betreft is het dus een goed onderzoek.'

Met het eigen initiatief hield het ziekenhuis de NZa dus verder buiten de deur. Gevraagd of dat de uitkomsten van het onderzoek wel voldoende betrouwbaar maakt, antwoord Van Lambalgen dat het onderzoek wel is doorgelicht. 'Wij hebben het onderzoek zelf grondig geanalyseerd en we staan  achter de conclusies die het bevat. We herkennen de punten die we zelf al signaleerden. Wat ons betreft is het dus een goed onderzoek.' Niettemin verhoogde de NZa na die analyse op basis van een eigen inschatting het bedrag waarvoor verkeerd gedeclareerd zou zijn. De onderzoekscommissie stelde dat er voor 21,3 miljoen euro teveel zou zijn gedeclareerd, de NZa gooide daar nog eens 3,3 miljoen euro bij op. De correctie is te lezen in het boetebesluit dat de NZa op haar website publiceerde. De NZa doet momenteel ook onderzoek naar het declaratiegedrag van het VU Medisch Centrum in Amsterdam. Het Amsterdamse ziekenhuis heeft niet op eigen initiatief een extern onderzoek opgestart en dat betekent volgens de woordvoerder dat de NZa er de boel komt doorlichten: 'Bij het VU doen wij het hele onderzoek zelf.' De uitkomst van dat onderzoek wordt dit voorjaar verwacht.