Het Financieele Dagblad identificeerde woensdag een lijk in de kast bij de staatsbank ABN Amro die later dit jaar naar de beurs gebracht zal worden. De roze krant wist te melden dat er begin dit jaar zes topbankiers zijn ontslagen op de private banking-afdeling van ABN Amro in Dubai, omdat ze het niet zo nauw namen met de compliance-regels. Private banking-medewerkers van de ABN Amro vestiging in Dubai hielpen Indiase klanten met het opzetten van vennootschappen, verzorgde de administratie ervan en liet ze vermogensrekeningen openen. Normaliter worden dergelijke rekeningen aangewend voor vermogensbeheerders om het geld voor de klant te beleggen, maar ABN Amro Dubai liet de rekeningen gebruiken als ordinaire handelsrekeningen. Het voordeel van deze wisseltruc is dat er voor private banking minder zware compliance-eisen gelden dan voor gewone rekeningen.

Oude koeien

Het nieuwe bankschandaal bij ABN Amro – toch al gezegend met een onuitputtelijk reservoir van ‘dit-kan-niet-waar-zijn’-schandalen - doet terugdenken aan een vergelijkbare zaak uit 2005. In december van dat jaar kreeg ABN een boete opgelegd van 80 miljoen dollar (64,5 miljoen euro), destijds één van de hoogste boetes voor een buitenlandse bank met vestigingen in de VS. Amerikaanse toezichthouders oordeelden dat er tussen 1997 en 2004 vanuit de groengele vestiging in New York onvoldoende toezicht was gehouden op de afhandeling van dollarbetalingen (dollar clearing) van, let wel: de ABN Amro vestiging Dubai.

'ABN AMRO removed or altered names and references to sanctioned countries from payment messages'

Zij bleken de regels te hebben overtreden met betrekking tot betalingen aan klanten in door de VS gesanctioneerde landen zoals Libië en Iran. De bankiers hadden bewust betalingsgegevens ‘gestript’ waardoor deze niet door het automatische monitoringssysteem van het ministeriële departement Office of Foreign Assets Control (OFAC) konden worden opgemerkt. In een later document van het Amerikaanse ministerie van Justitie werd het strippen beschreven: ‘‘from approximately 1995 and continuing through December 2005, certain offices, branches, affiliates and subsidiaries of ABN AMRO removed or altered names and references to sanctioned countries from payment messages.’

Grote gevolgen

De gevolgen voor ABN Amro betroffen niet enkel een boete, maar ze kregen ook een Cease and Desist Order waardoor ze in de VS geen overnames meer mogen doen zolang ze non-compliant zijn. ABN Amro moest eerst wereldwijd het compliance- en risicomanagementsysteem versterken om toekomstige overtredingen van Amerikaanse witwas-en sanctiewetten te voorkomen. ‘As a global financial organisation, nothing short of the highest standards of compliance is acceptable. We regrettably recognise that, in the past, our compliance in certain areas did not meet this standard. Further improving our compliance is the highest priority of the bank,’ luidde destijds de toelichting van Rijkman Groenink, die als part of the deal samen met andere bestuursleden 1 miljoen euro aan bonussen inleverden. Er diende geïnvesteerd te worden in nieuwe IT-systemen en 300 extra medewerkers op de compliance-afdeling. In een zeer lezenswaardige reconstructie in de Groene Amsterdammer uit 2008 werd stilgestaan bij de kosten van de noodzakelijke opschoningsactie bij ABN Amro wereldwijd. Maar liefst 250 miljoen dollar op jaarbasis zou Groenink in de deal hebben toegezegd voor compliance-herstelwerkzaamheden.

250 miljoen dollar zou Groenink hebben toegezegd voor compliance-herstelwerkzaamheden

Daarmee was niet de kous af, want het Amerikaanse ministerie van Justitie meldde zich ook aan het front en wist uiteindelijk in 2010 tot een schikking te komen van 500 miljoen dollar. De rekening kwam terecht bij de Royal Bank of Scotland (RBS), dat ABN Amro, inclusief hoofdpijndossier, had overgenomen.

Marktwaarde teniet doen

De identificatie van het nieuwe lijk in de kast bij ABN Amro komt niet op een heel gunstig moment gezien de aanstaande beursgang van de staatsbank. Pieter Omtzigt schetste op BNR Radio al een doemscenario. ‘Het zal investeerders in elk geval wel afschrikken. De boetes op fraude zijn zo hoog dat het je hele marktwaarde teniet kan doen.’

'De boetes op fraude zijn zo hoog dat het je hele marktwaarde teniet kan doen’

De impact zal vooral afhangen of er Amerikaanse dollartransacties hebben plaatsgevonden. Zoja, dan zal Gerrit Zalm te maken kunnen krijgen met Amerikaanse toezichthouders en het ministerie van Justitie. Hij kan dan te rade gaan bij BNP Paribas. De Franse bank ging vorig jaar de zomervakantie in met een schikking van maar liefst 9 miljard dollar vanwege het overtreden van economische sancties tegen Soedan, Iran en Cuba in de periode 2004-2012. BNP mag bovendien dit jaar geen dollars meer clearen waardoor ze dit moeten gaan uitbesteden. Extra kosten: circa 40 miljoen dollar. Deze zware strafmaatregelen kwamen uit de koker van Benjamin Lawsky, de hyper-ambitieuze New Yorkse toezichthouder die in Frankrijk beter bekend staat onder de naam ‘La Terreur de Wall Street’.