Ook zorgcowboys mogen aan het staatsinfuus

Pointer

Eelke van Ark – Van de tientallen miljoenen steun die naar KLM en Booking.com gingen, tot de 42 euro die cafetaria ’t Pleintje ontving: de NOW-regeling was bedoeld voor alle bedrijven die tenminste 20 procent omzet verloren. Dat geldt zelfs voor zorgcowboys als Anahid. Het thuiszorgbedrijf dat  steevast dikke winsten boekt, ontving via de steunregeling 21.000 euro. Collega Dirk Mostert van KRO-NCRV’s Pointer bekeek de lijst met winstgevende zorgbedrijven die samen met FTM en Reporter Radio tot stand kwam en keek welke grootverdieners in de zorg een beroep hebben gedaan op de NOW-regeling. 

Dat waren er 12 van de 85. In totaal ontvingen zij bij elkaar ruim 635.000 euro ter compensatie van hun omzetverlies. Maar zal daar echt sprake van zijn? Dat is de vraag: weken nadat de NOW-regeling in het leven werd geroepen, kwam er vanuit Zorgverzekeraars Nederland een tweede regeling om financiële tegenvallers te compenseren voor zorgaanbieders: de continuïteitsbijdrage. Die dekt meer dan de NOW-regeling en zou moeten voorkomen dat zorgbedrijven überhaupt substantieel omzetverlies lijden.

Critici van de regeling kijken angstvallig uit naar de afrekening en waarschuwen: ‘Misbruik ligt op de loer’

Pointer benaderde de twaalf NOW-ontvangers uit de zorgcowboylijst en kreeg van een deel van de ondernemers dan ook te horen dat zij de NOW-gelden vrijwillig terug zullen storten omdat zij ook in aanmerking komen voor de continuïteitsbijdrage: ‘We wachten op de formulieren van het ministerie,’ zegt een van hen. ‘Waar je geen recht op hebt, heb je geen recht op.’ Andere ondernemers komen met onduidelijke verhalen over investeringen in verbouwingen of ‘moedermaatschappijen’ die de ontvangen winst heus allemaal weer in de zorg steken. Critici van de regeling kijken angstvallig uit naar de afrekening en waarschuwen: ‘Misbruik ligt op de loer.’ Ook de woordvoerder van het ministerie van Sociale Zaken zegt tegenover Pointer dat de regeling ‘ontegenzeggelijk imperfect’ is. De tweede NOW-regeling is daarom aangepast. 

Ventilatiesystemen mogelijk verspreider coronabesmetting

The New York Times / de Volkskrant / de Volkskrant 

Mira Sys – ‘239 Experts With One Big Claim: The Coronavirus Is Airborne’, kopte The New York Times op 4 juli 2020. De experts traden naar buiten, omdat de WHO aangaf dat er te weinig bewijs was om die claim te ondersteunen.

Wat betekent dat nu dat het virus ‘airborne’ is? Waarom is die discussie zo belangrijk? Dat heeft alles te maken met de vraag of het nieuwe coronavirus zich ook via de lucht kan verspreiden. Dat zou betekenen dat afgesloten ruimtes, ook al is de afstand tussen mensen groot genoeg, niet veilig zijn wat betreft besmetting. Ventilatiesystemen waarbij de lucht niet ververst wordt, maar weer opnieuw de ruimte ingestuurd, zouden het virus dan kunnen verspreiden.

De WHO heeft lange tijd beweerd dat het virus voornamelijk wordt overgedragen door zwaardere druppels, bijvoorbeeld wanneer iemand hoest; die druppels blijven niet rondzweven, maar dalen. Voor besmetting via de lucht door kleinere deeltjes was volgens de organisatie nog te weinig bewijs. Het RIVM had daarin dezelfde positie.

Vermoedelijk toch door de kleine deeltjes, die via het ventilatiesysteem werden verspreid

Maar nu heeft de Volkskrant een geheime rapportage van het RIVM in handen gekregen die een andere richting lijkt op te wijzen. Want wat bleek: in een verpleeghuis in Maassluis waren in korte tijd plots allemaal mensen besmet met corona, terwijl er aanvankelijk maar één besmetting bekend was. Vermoedelijk toch door de kleine deeltjes, die via het ventilatiesysteem werden verspreid, zo stond in het rapport van het RIVM, waaruit de Volkskrant ook een pagina op de website heeft geplaatst.

Maar wat nog opvallender is: het RIVM communiceerde deze resultaten niet naar het grote publiek. Het instituut paste wel de adviezen aan rond ventilatie, zonder daar echter gewag van te maken. De nieuwe boodschap luidt: ‘Uit voorzorg wordt geadviseerd om recirculatie binnen één ruimte waar meerdere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn zo veel mogelijk te vermijden en de lucht voldoende te verversen.’ Het is nog niet helemaal zeker of de oorzaak inderdaad het ventilatiesysteem is. Er loopt een vervolgonderzoek van de GGD Rotterdam-Rijnmond.

De beerput van Wirecard blijkt nog weer groter te zijn

IRPI Media / Österreich24 / Handelsblatt / Handelsblatt / Finance Magazin

Siem Eikelenboom – Zomer 2018. Tijdens een ontmoeting met twee beurshandelaren in de Londense City toont Jan Marsalek, bestuurder van de Duitse betalingsverwerker Wirecard, aan zijn verbaasde gesprekspartners supergeheime documenten. Ze bevatten de exacte chemische formule van novitsjok, het dodelijke gifgas waarmee leden van de Russische geheime dienst eerder dat jaar hadden gepoogd de voormalige spion Sergei Skripal en zijn dochter te vermoorden. 

De documenten staan verder vol details over het onderzoek dat de in Den Haag zetelende Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons naar de aanslag doet. De in totaal vijftig pagina’s dragen het opschrift ‘OPCW Highly Protected’.

Hoe kwam Marsalek in het bezit van deze documenten? De Oostenrijkse krant Österreich kwam afgelopen weekeinde met een deel van het antwoord: de OPCW kon aan de hand van een barcode op de documenten vaststellen dat ze vanuit Oostenrijk moeten zijn gelekt. Het ministerie van Buitenlandse Zaken had die stukken via een Oostenrijkse diplomaat ontvangen. BuZa had een kopie naar de collega’s van Defensie en Economische Zaken gestuurd. Het ministerie van Justitie gaat nu onderzoeken bij welk van de drie ministeries het lek zit.

In het zich almaar uitdijende Wirecard-schandaal staat vast dat de Oostenrijker Jan Marsalek goede contacten had met de FPÖ, die tussen eind 2017 en mei 2019 in de regering zat. De Wirecard-bestuurder had tevens banden met de voorzitter van de Oostenrijks-Russische vriendschapsvereniging, een FPÖ’er. Ook voerde Marsalek tot voor kort gesprekken op de ministeries van Binnenlandse Zaken en Defensie. Hij had wilde plannen om met huurlingen in Libië vluchtelingen tegen te houden. Hoe nauw waren de betrekkingen tussen Wirecard en de Oostenrijkse regering en wat besprak Marsalek op die departementen? Het zijn vragen die tijdens het justitiële onderzoek zeker aan de orde zullen komen.

Ook de afgelopen week stond de Wirecard-trein geen minuut stil: Britse, Oostenrijkse en Duitse media komen vrijwel dagelijkse met onthullingen. De Italiaanse onderzoekssite IRPI Media sloot zich hier recent bij aan met het nieuws dat Wirecard betalingen deed voor kansspelexploitanten met nauwe banden met de ‘Ndrangheta, de Italiaanse maffia. ‘Als gereguleerde financiële instelling had het Duitse bedrijf zich moeten houden aan de hoogste anti-witwasnormen en alle verdachte transacties moeten melden,’ schrijft IRPI Media. 

Collega’s van Handelsblatt brachten maandag het nieuws dat in de periode 2017-2020 bijna honderd meldingen zijn gedaan van verdachte transacties bij Wirecard. Daarvan zijn er slechts drie bij het Openbaar MInisterie beland. Het roept de vraag op waarom het Duitse OM Wirecard niet eerder is gaan onderzoeken.

Die drie bankrekeningen, met daarop ruim 143 miljoen, bleken helemaal niet te bestaan

Afgelopen woensdag kwam The Financial Times met het nieuws dat Christopher Bauer (44), de voormalige chef Azië van Wirecard en een vertrouweling van Jan Marsalek, in Manilla is gestorven. De doodsoorzaak is nog onbekend. Tegen hem liep een onderzoek in verband met witwassen. Bauer had opsporingsdiensten en toezichthouders in een reeks landen veel over de praktijken van Wirecard en Marsalek kunnen vertellen. 

Vrijdagmiddag meldde Handelsblatt dat de Singaporese autoriteiten de primeur hebben van de eerste aanklacht. Een zakenman, die alleen met de letter S wordt aangeduid, wordt verdacht van valsheid in geschrifte. Hij zou verantwoordelijk zijn geweest voor het oppoetsen van Wirecards Aziatische bankrekeningen. In een geval zou hij moederbedrijf Wirecard AG hebben verteld dat er ruim 143 miljoen op drie bankrekeningen stond. Die drie rekeningen bleken niet te bestaan. Op valsheid in geschrifte staat in Singapore een gevangenisstraf van tien jaar. Zakenman S. duikt ook op als bestuurder van een reeks vennootschappen die met Wirecard in dubieuze zaken waren verwikkeld om de omzet van het Duitse bedrijf kunstmatig op te blazen. Die vennootschappen kwamen vorig jaar al in het vizier van Singaporese opsporingsambtenaren.

Twee weken geleden schreef ik in deze rubriek dat ik niet kon wachten op de boeken, documentaires en speelfilms die ongetwijfeld over de kwestie zullen verschijnen. Lang zal ik niet hoeven wachten. Streamingbedrijf TVNOW, onderdeel van mediaconcern RTL, werkt nu al aan een documentaire en een podcast over de affaire. Die worden het eerste kwartaal van 2021 uitgezonden.

En voor de fans die niet tot 2021 kunnen wachten: Het Oostenrijkse zakenblad Finance Magazin heeft op zijn website een handige Wirecard-ticker waarop de affaire chronologisch is geordend.

Hoe zal de woningmarkt-crash zich voltrekken?

YouTube

Peter Hendriks – Wat betekent de huidige recessie voor de Amerikaanse woningmarkt? Zal die instorten, of kan de Federal Reserve Bank (Fed) dat afwenden door allerlei maatregelen, zoals meer geld in de economie pompen door obligaties op te kopen, de rente te verlagen, of door hypotheekpauzes in te lassen.

Neil McCoy-Ward, een Britse property analist, gelooft dat een crash van de woningmarkt onafwendbaar is. Het moment van de waarheid komt als die hypotheekpauzes beginnen af te lopen. Op dit moment heeft al 9 procent van de Amerikaanse huishoudens zo’n pauze. Veel van hen hebben die pauze aangevraagd omdat ze geen baan meer hebben. Volgens de analist moeten Amerikanen op grote schaal hun woningen verkopen, zodra ze hun hypotheeklasten weer gewoon maandelijks moeten betalen.

Volgens McCoy-Ward wijst alles erop dat de banken al aan het voorsorteren zijn op een crash. Ze doen op het moment alles om mensen te ontmoedigen een hypotheek aan te gaan. Zo eisen ze opeens extreem hoge scores wat betreft de financiële betrouwbaarheid van potentiële kopers en een hoog bedrag aan eigen geld van een koper. Kortom, ze willen op het moment min mogelijk hypotheken afsluiten.

Nederland is niet de VS, maar de redenering is deels ook op de Nederlandse markt toe te passen. Luister vooral vanaf minuut 6, dan is het historische exposé voorbij en gaat de presentator in op de huidige recessie en de gevolgen ervan.

Cookies niet nodig om aan advertenties te verdienen

Wired

Peter Teffer – Sinds 2018 gelden binnen de Europese Unie de privacyregels uit de algemene verordening persoonsgegevens (AVG). Een van de principes uit de AVG is dat bedrijven toestemming moeten vragen van gebruikers om hun persoonsgegevens te gebruiken. De meeste websites hebben geconcludeerd dat dit betekent dat je bezoekers moet doodgooien met cookiemeldingen: mogen we u volgen om 'relevante' advertenties te tonen? Of: ‘klik hier voor de privacyvoorwaarden’ en als u doorsurft gaan we ervan uit dat we u mogen volgen.

De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) interpreteerde de AVG anders: wie het vervelende privacyscherm niet accepteerde, werd automatisch niet gevolgd. Gevolg: 90 procent van de gebruikers kon niet worden gevolgd. Dat leidde echter niet tot een daling in advertentie-inkomsten. De NPO is in januari dan ook gestopt met het volgen van gebruikers, zodat advertentiecookies niet meer nodig zijn. In plaats daarvan worden advertenties gekoppeld aan de inhoud van de webpagina’s.

De advertentie-inkomsten gingen bij de NPO zonder cookies juist omhoog

Op basis van de aannames waarmee de online advertentie-industrie werkt, zou je verwachten dat de advertentie-inkomsten instortten, schrijft Wired. Het idee achter het volgen van surfgedrag en advertenties daarop aanpassen – ‘targeted advertising’ – is dat iedereen er beter van wordt. De adverteerder bereikt een specifieke doelgroep en de consument krijgt ‘relevante’ advertenties. Die hypothese komt volgens Wired steeds meer onder druk te staan met het voorbeeld van de NPO.

De ervaring van de NPO laat zien dat targeted advertising geen voorwaarde is voor succes. De inkomsten uit advertenties gingen bij de NPO zonder cookies juist omhoog. Een reden daarvoor is dat er geen geld meer weglekt naar tussenpersonen als Google. Neveneffect: meer privacy voor de gebruiker. Er is echter een obstakel voor bredere uitbanning van de advertentiecookie: het systeem dat de Ster voor de NPO moest ontwikkelen om dit mogelijk te maken, kan niet worden verkocht aan andere uitgevers. De Ster is wettelijk verplicht exclusief voor de NPO te werken.

Een heel boek over één grafiek

Fantoomgroei

Ties Joosten – Onlangs mocht ik aanschuiven bij een talkshow van de FNV over de toekomst van de luchtvaart. Naast mij aan tafel zat Sander Heijne, die samen met Hendrik Noten het boek Fantoomgroei schreef. Als bedankje voor mijn deelname kreeg ik van de FNV het boek mee naar huis. Kijk, zo gaat die beïnvloeding dus :-)

Het hele boek draait eigenlijk om een enkele grafiek. In die grafiek is te zien dat de economie (lees: het bbp) sinds de jaren ’80 op enkele dipjes na eigenlijk onafgebroken is gegroeid, maar dat de besteedbare inkomens van Nederlandse huishoudens al die jaren min of meer gelijk zijn gebleven. De kernvraag: waar is die groei dan naartoe gegaan? En waarom?

Voor het antwoord komen de schrijvers uit in de jaren '80, wanneer wetten en fiscale maatregelen die vandaag de dag nog altijd de economie vormgeven, onder leiding van denkers als Milton Friedman en Friedrich Hayek worden ingevoerd. Voor sommige FTM-lezers is dat ongetwijfeld gesneden koek, maar ik was blij om de lijn van laissez faire, via wederopbouw naar neoliberalisme eens rustig uitgelegd te krijgen.

Coca-Cola cultiveerde netwerk van academici

Public Health Nutrition

Vincent Harmsen – Coca-Cola onderhield nauwe contacten met een groep Amerikaanse wetenschappers die het bedrijf intern de ‘e-mail familie’ noemde, en probeerde hen in te zetten om een ‘industrie-vriendelijke boodschap’ te verspreiden. Daarbij poogde Coca-Cola ook haar rol als financier van onderzoek minder goed zichtbaar te maken, om de resultaten daarvan als onafhankelijk te kunnen presenteren. Dat concludeert een studie die deze week in het wetenschappelijk tijdschrift Public Health Nutrition is verschenen. 

Coca-Cola poogde de discussie over obesitas te sturen naar gebrekkige lichaamsbeweging

De studie is gebaseerd op duizenden e-mails die via een beroep op de Amerikaanse versie van de Wet openbaarheid van bestuur (FOIA) zijn verkregen. Daarvoor werkten wetenschappers uit Groot-Brittannië en Italië samen met de Amerikaanse consumentenorganisatie US Right to Know. De e-mails zijn afkomstig van academici die betrokken waren bij het zogeheten Global Energy Balance Network (GEBN), een initiatief gefinancierd door Coca-Cola. Vanuit dit initiatief, dat inmiddels is opgeheven, werd onderzoek gedaan naar obesitas. De organisatie richtte zich echter met name op gebrek aan lichaamsbeweging als de oorzaak van overgewicht, niet op suikerinname. Volgens critici was het GEBN een ‘frontorganisatie’ van Coca-Cola, waarmee de multinational poogde de discussie over obesitas te sturen naar gebrekkige lichaamsbeweging, en weg van haar eigen rol als frisdrankfabrikant.

In een van de openbaar gemaakte e-mails wordt gesproken over het betrekken van aanvullende partners en instituties bij het GEBN om zo ‘de aandacht af te leiden’ van Coca-Cola als financier van de organisatie, zo schrijven de onderzoekers. Coca-Cola zou de deelnemende wetenschappers carrièrekansen hebben geboden, en tevens hun onderzoeksinstituten hebben ondersteund.

[Herman Lelieveldt schreef voor FTM recent een mooie driedelige serie hoe de Nederlandse industrie de suikertaks voor frisdrank uit het Nationaal Preventieakkoord wist weg te lobbyen.]

Het CumEx-schandaal: inval bij Duitse branche-organisatie voor banken

Süddeutsche Zeitung

Eric Smit – De CumEx-affaire kreeg afgelopen week in Duitsland een opmerkelijk vervolg. Op dinsdagochtend vielen opsporingsambtenaren weer eens een representant van de Duitse bancaire wereld binnen. De zoveelste inval in het schandaal dat al bijna tien jaar in Duitsland speelt en waarbij internationale samenwerkingsverbanden van bankiers, advocaten en handelaren de Duitse schatkist voor meer dan 10 miljard euro hebben benadeeld. Dit keer was niet het kantoor van een betrokken bank als ABN Amro het doelwit van de inval, maar werden de burelen van het Bundesverbands Deutscher Banken (BdB) doorzocht. BdB is de brancheorganisatie van de Duitse bancaire wereld en de evenknie van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB).

Ze zouden geijverd hebben om de mazen in de wet niet te repareren

Volgens de bronnen van de Süddeutscher Zeitung, NDR en WDR was de inval het gevolg van een verzoek van de Keulse officier van justitie Anne Brorhilker. Zij vermoedt dat CumEx-verdachten in het verleden via de bankenvereniging invloed hebben uitgeoefend op het Duitse ministerie van Financiën. Ze zouden in de interne werkgroepen van de BdB geijverd hebben om de mazen in de wet niet te repareren, teneinde zo de zeer lucratieve fraude met het terugvorderen van dividendbelasting intact te laten.

Met de inval hoopt Brorhilker schriftelijke bewijzen te vinden voor deze extreem schadelijke beïnvloeding. Een onderzoekscommissie van de Duitse Bondsdag deed in 2016 en 2017 al eens onderzoek naar de mogelijke invloed van de Duitse bankenvereniging op de relevante wetgeving. Parlementariërs hadden destijds geen toegang tot de documenten die de Keulse officier van justitie nu wel denkt aan te treffen. Het gaat om e-mails tussen de bankenlobby en een adviseur van het ministerie die destijds ook door de BdB werd betaald.