Farmaceut ziet af van monopolieclaim op coronamedicijn

The Intercept

Vincent Harmsen – Farmaceutisch bedrijf Gilead zal afzien van de marktexclusiviteit die het verkreeg voor het (mogelijke) coronamedicijn remdesivir. Dat maakte het bedrijf op woensdag bekend.

Gilead kreeg hevige kritiek te verduren nadat remdesivir op maandag door de Amerikaanse overheid tot ‘weesmedicijn’ werd bestempeld. Door dat predicaat, dat bedoeld is voor medicijnen tegen zeldzame ziekten, maar waar Gilead door een maas in de wet aanspraak op wist te maken, verkreeg het bedrijf voor zeven jaar de exclusieve verkooprechten voor de Amerikaanse markt.

Deskundigen met wie The Intercept sprak, waarschuwen dat het bedrijf echter nog de mogelijkheid heeft om de prijs van remdesivir te bepalen, waarmee de beschikbaarheid in het geding kan komen. ‘Gilead moet meer doen dan alleen met de vage beloften komen dat het [voor remdesivir] een redelijke prijs zal vragen,’ schrijft de Amerikaanse ngo Public Citizen in reactie op uitspraken van de farmaceut. ‘Het bedrijf moet toezeggen dat het, in ruil voor een bescheiden vergoeding, de kennis en rechten voor productie zal delen met alle gekwalificeerde [medicijn]fabrikanten.’

De Wereldgezondheidsorganisatie ziet in remdesivir, een antiviraal middel dat werd ontwikkeld in de nasleep van de Ebola-uitbraak in West-Afrika in 2014, een mogelijk medicijn om coronapatiënten mee te behandelen. Op dit moment vinden in China klinische proeven plaats, die naar verwachting in april worden afgerond.

The Intercept beschreef eerder dat analisten denken dat door de pandemie remdesivir een eenmalige omzet van tot wel 2,5 miljard dollar kan genereren. Na toekenning van de weesmedicijnstatus afgelopen maandag schoot het aandeel Gilead op de beurzen omhoog.

The Intercept schrijft dat in de VS wetgeving bestaat waarmee de overheid tijdens een crisis bedrijven kan dwingen om een octrooi van een medicijn op te geven. Daardoor kunnen dan goedkopere ‘generieke’ middelen op de markt komen. In Nederland bestaat deze mogelijkheid ook, een zogeheten ‘dwanglicentie’. Nu de coronacrisis wereldwijd hard om zich heen grijpt, komt dit juridische instrument plotseling in het vizier van overheden. Volgens The Intercept hebben farmaceuten in het verleden de prijzen al verlaagd, enkel en alleen na dreiging met zo’n dwanglicentie.

Gedwongen nadenken over de waarde van een mensenleven

de Volkskrant / The Incidental Economist (blog)

Judith Spanjers – Wat is een mensenleven waard? Dat is een hele gevoelige discussie nu dierbaren ziek zijn of overlijden, en je zelf wellicht in angst zit of het coronavirus je te pakken krijgt. Toch snijdt Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van veiligheid van de Radboud Universiteit, in de Volkskrant deze discussie aan.

Helsloots aanname is dat mensen die aan corona overlijden gemiddeld 80 jaar zijn en zonder corona nog één jaar te leven zouden hebben, omdat ze vrijwel allemaal een andere onderliggende kwaal hebben. Hierbij verwijst hij naar de Italiaanse onderzoeken. Nu minister Hoekstra 85 miljard euro beschikbaar stelt om de problemen rondom de coronacrisis te lijf te gaan, betekent dit volgens Helsloot dat voor coronabestrijding honderd keer – 8 miljoen euro per gewonnen levensjaar – meer wordt uitgegeven dan de gebruikelijke norm van 80 duizend euro per levensjaar.

In The Incidental Economist schrijven hoogleraar Adam Atherly, directeur van het Center for Health Services Research aan het Larner College of Medicine (universiteit van Vermont) en de Nederlandse Eline van den Broek-Altenburg, assistent-hoogleraar, dat het gerechtvaardigd is om strategieën te overwegen die de economische kosten minimaliseren en tegelijkertijd de meeste kwetsbare mensen beschermen. ‘Sommigen beweren dat het in tijden van crisis onmogelijk of zelfs onethisch is om na te denken over de kosten als er levens mee gemoeid zijn. Maar in een wereld van beperkte middelen is het noodzakelijk om keuzes te maken,’ schrijven ze.

Ze beschrijven dat een pandemie die mogelijk tot 1,7 miljoen doden zou kunnen leiden, de enorme openbare kosten kan rechtvaardigen. ‘Als de pandemie echter aan de onderkant van het voorspelde bereik ligt, zouden de overheidsmiddelen waardevoller (in termen van gezonde levensjaren die ze opleveren, red.) zijn geweest als ze elders waren besteed. Een belangrijk element hiervan is de onzekerheid over hoe besmettelijk en dodelijk Covid-19 uiteindelijk zal zijn, wat het rationeler zou kunnen maken om voorzichtiger te zijn dan normaal.’

De VS worden mogelijk het hardst getroffen

The Atlantic

Siem Eikelenboom – Nieuwsuur-journalist Eelco Bosch van Rosenthal roemt in een tweet het Amerikaanse The Atlantic als een medium dat er qua coronaverhalen echt uitspringt. Hij heeft gelijk vind ik. In deze rubriek is het tweemaandelijkse tijdschrift nog maar één keer voorbij gekomen, maar hun verhalen zijn feitelijk, nuchter, goed geschreven en zeer dramatisch. Dat geldt ook voor dit verhaal van Ed Yong.

Nu al is duidelijk dat de Verenigde Staten alle coronaranglijsten gaat aanvoeren. Yong heeft dat min of meer voorspeld: al in het juli/augustusnummer van 2018 publiceerde hij een lang verhaal met als kop: ‘Er komt een nieuwe plaag aan. Is Amerika voorbereid?’ Nee dus, toont Yong in zijn nieuwe stuk aan. Te lang hebben de Verenigde Staten zich blind gestaard op hun toppositie op de Global Health Security Index. Wat kon het rijke, sterke en ontwikkelde land overkomen? Maar van deze houding is niets meer over.

Het coronavirus werd eerst gebagatelliseerd. Vervolgens ontwikkelden en verspreidden de Centers for Disease Control and Prevention falende testen. Onafhankelijke laboratoria slaagden er wel in om adequate testen te ontwikkelen, maar hun initiatieven strandden in de bureaucratie. Door dit fiasco kon het virus zich onopgemerkt als een inktvlek over de VS verspreiden, waardoor ziekenhuizen zich niet of nauwelijks konden voorbereiden. Daar komt bij dat het Amerikaanse gezondheidssysteem is gebaseerd op het principe dat staten elkaar bijspringen als ergens een ramp heeft plaatsgevonden. In het geval van een aardbeving of een orkaan kan dat prima. Maar wanneer alle staten tegelijk worden geraakt, dan stort het systeem ineen.

Een ander punt is dat het Witte Huis – in de woorden van Yong – een ‘ghost town of scientific expertise’ is. Het instituut dat het land op een pandemie moest voorbereiden, is in 2018 op last van president Trump ontmanteld, die zich heeft ontpopt als het tegendeel van de ‘stable genius’ die hij naar eigen zeggen is.

De VS hebben per hoofd van de bevolking minden ziekenhuisbedden dan Italië, waar het systeem vooral in het noorden al snel vastliep. In het slechtste scenario zijn in de VS alle ziekenhuisbedden eind april bezet. Eind juni zullen tussen de 15 en 19 coronapatiënten moeten vechten om een bed. Aan het einde van de zomer kan het virus 2,2 miljoen Amerikanen hebben gedood. Dit getal staat los van de mensen die er indirect aan zullen overlijden, doordat ze na een auto-ongeluk of een hartaanval niet in een ziekenhuis kunnen worden geholpen.

Om te zorgen dat dit scenario geen werkelijkheid wordt, moet het land ten eerste als een gek maskers, handschoenen en andere beschermende middelen gaan produceren. Ten tweede moet massaal worden getest. Ten derde moeten Amerikanen in het hele land afstand van elkaar bewaren. Dat lukt alleen als ook de vierde voorwaarde wordt gerealiseerd: een president die als een vader des vaderlands rust en kalmte bewaard en zijn volk overtuigd van de noodzaak van de te nemen maatregelen. Trump kennende, is de grote vraag of hij een dergelijke rol aankan.

In zijn lange stuk beschrijft Yong in drie scenario’s hoe de crisis zich kan ontvouwen. Welke weg ook wordt bewandeld: naar verwachting zal dit coronavirus voor minstens een jaar deel uitmaken van het sociale leven. Uiteindelijk wordt het virus bedwongen. Maar de prijs zal enorm zijn. De economie ligt in puin, de werkloosheid is massaal. De ongelijkheid, die al groot is, neemt verder toe en de coronacrisis zal worden gevolgd door een mentale gezondheidscrisis, veroorzaakt door angst en langdurige sociale isolatie. Yongs longread leest als een gruwelijke science fiction-roman. Het lugubere is dat geen detail, geen feit is verzonnen, maar alles wetenschappelijk is onderbouwd. 

Eufemistisch gezegd is het geen opwekkende lectuur. Het stuk eindigt met een blik op het Amerika van na de crisis. Optie één: onder leiding van een herkozen Trump verlaten de VS alle internationale gremia, zoals de NAVO, en kies het voor isolationisme, waarbij virussen de communisten en terroristen als topvijand hebben vervangen. Optie twee: er ontstaat een nieuw Amerika, met een hernieuwde ‘communal spirit’. Een land dat volop kiest voor internationale samenwerking waarin gezondheid het belangrijkste onderdeel is van de buitenlandse politiek. Een land dat wereldwijd voorop loopt in de aanpak van pandemieën en klimaatverandering.

Na corona volgt honger

Financial Times

Arne van der Wal – Voor liefhebbers is dit het culinaire hoogtepunt van het jaar: het aspergeseizoen. Binnenkort is het weer zover, maar de vraag is of het wel doorgaat: er zijn immers nauwelijks werknemers om asperges te oogsten. Normaal gesproken komen die hoofdzakelijk uit Oost-Europa, maar door de reisbeperkingen blijven ze nu noodgedwongen thuis. Aspergekwekers krijgen mogelijk wel een goede prijs voor hun product, maar de hoeveelheid asperges die op de markt komt zal aanzienlijk lager zijn.

Het gebrek aan personeel heeft gevolgen voor de gehele Europese agrarische sector. Kort gezegd: de voedselvoorziening komt in gevaar als gevolg van het reisverbod en de gesloten grenzen. Alleen al in Frankrijk zijn de komende drie maanden 200.000 werknemers nodig, voor het hele seizoen 800.000. Tweederde daarvan komt uit het buitenland, voornamelijk Oost-Europa en Noord-Afrika. In Duitsland gaat het om 300.000 mensen en die kunnen voorlopig niet aan de slag. In Frankrijk en Engeland wordt nu op grote schaal geworven onder de ‘inheemse’ bevolking. Werken in de landbouw geldt ineens als een patriottische daad. Voorlopig met weinig succes. Het is zwaar werk, en een ww-uitkering is aantrekkelijker dan ploeteren van 6 uur ’s ochtends tot 6 uur ’s avonds. Het gevolg is onvermijdelijk: een groot deel van de arbeidsintensieve land- en tuinbouw zal niet worden geoogst, aldus Financial Times. Dit probleem is niet exclusief voor Europa: ook Chinese boeren waarschuwen voor voedseltekorten.    

De desinformatiecampagne van anti-vaxxers over corona is begonnen

Mother Jones

Arjan van der Linden – Een maand geleden waren er nog veel mensen die het coronavirus afdeden als een simpel griepje, maar dat geluid lijkt grotendeels verstomd. Lijkt, want op Facebook delen anti-vaxxers nog altijd hartstochtelijk complottheorieën en misinformatie met elkaar waaruit zou moeten blijken dat het met die corona-epidemie wel meevalt.

Mother Jones zet in dit artikel de voornaamste claims op een rijtje die leden van enkele Amerikaanse anti-vaxgroepen maken. Ook hebben de journalisten aan Facebook gevraagd wat het bedrijf doet tegen nepnieuws over het coronavirus op het platform. Facebook zegt dat iedereen die er coronagerelateerde zoektermen gebruikt, op betrouwbare informatie van gezondheidsorganisaties wordt gewezen, maar plaatst geen waarschuwingen over misinformatie bij de anti-vaxpagina’s.

In Nederland is een opvallende rol in het desinformatienetwerk weggelegd voor oud-RTL-talkshowhost Robert Jensen. Hij is inmiddels naar YouTube vertrokken en verspreidt daar allerlei complottheorieën, de laatste tijd vooral over het coronavirus. Sommige van die video’s zijn honderdduizenden keren bekeken.

Corona brengt ‘vrede’ in Midden-Oosten

Haaretz

Peter Hendriks – Er valt weinig goeds te zeggen over het coronavirus, maar een ding staat vast: het virus brengt ‘vrede’ in het Midden-Oosten. De Amerikanen hebben het aantal manschappen in Irak en Afghanistan de afgelopen tijd al fors teruggeschroefd.

De grote vraag is hoe gevechtstroepen kunnen opereren onder een voortdurende dreiging van besmetting. Niet alleen de Amerikanen, maar ook de Russen, de Turken, de Syriërs, de Libiërs en de Saoedi’s vragen zich af hoe ze onder deze omstandigheden moeten vechten aan de verschillende fronten waaraan ze actief zijn.

Alleen de Koerden beweren onversaagd verder te vechten tegen de laatste verzetshaarden van IS-strijders, maar het is onduidelijk in hoeverre dit oorlogsretoriek is.        

Ronkende kop, schadelijke gevolgen

Wired

Daan Appels – Een ronkende kop in de Financial Times. Volgens de gerenommeerde internationale zakenkrant zou de helft van de mensen in het Verenigd Koninkrijk mogelijk al corona hebben. Wired en verschillende wetenschappers zijn zeer kritisch over het bericht. Volgens het Britse tijdschrift klopt er weinig van.

De Financial Times baseerde zich op een studie van de Oxford University. Het verhaal ging als een lopend vuurtje langs andere grote media in het Verenigd Koninkrijk en werd met licht gejuich ontvangen. Zo’n hoog percentage aan besmettingen zou immers betekenen dat groepsimmuniteit bijna bereikt is. Helaas voor de eilandbewoners lijkt het gejuich voorbarig. De studie gaat slechts uit van hypothetische scenario’s. Bovendien is de studie nog niet eens gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift en zou vergelijkende data uit andere landen deze theorie praktisch uitsluiten.

Niet voor niets trokken diverse wetenschappers luid aan de bel. Zij vrezen voor schadelijke effecten van het wijdverspreide nieuwsbericht. Wanneer de bevolking namelijk denkt dat de meerderheid immuun is, ligt onvoorzichtigheid op de loer. Door dit valse gevoel van veiligheid zijn de wetenschappers bang dat mensen de door de overheid voorgeschreven social distancing niet opvolgen.