Farmaceuten gaven no-go voor onderzoek naar epidemieën

NRC Handelsblad

Dennis Mijnheer – Een pijnlijk verhaal voor de farmaceuten. NRC Handelsblad publiceerde afgelopen week een artikel naar aanleiding van een uitgebreid onderzoek van de Brusselse lobbywaakhond Corporate Europe Observatory (CEO). Deze club dook in de archieven en achterhaalde dat de Europese Commissie in 2018 een onderzoek wilde starten naar een meer gestroomlijnd beleid bij een pandemie, onder meer op het gebied van vaccins. Dergelijke EU-onderzoeken vinden veelal plaats in de vorm van publiek-private samenwerkingen. En de wrange werkelijkheid is dat de farmaceutische industrie geen steun gaf aan het onderzoeksvoorstel.

A-typische aanpak van Japan tegen virus lijkt te werken

Bloomberg / Science Mag

Daan Appels – Er wordt nauwelijks getest en er was amper een lockdown. Toch lijkt Japan het coronavirus te hebben ingedamd, concluderen twee journalisten van Bloomberg. Het land van de rijzende zon staat daarom op het punt om de noodtoestand op te heffen.

De eilandstaat kreeg dit voor elkaar zonder de gangbare maatregelen in te zetten. Anders dan in Nederland bleven kapperszaken en restaurants er gewoon open. Ook is er geen Japans equivalent van het Nederlandse Outbreak Management Team. Slechts 0,2 procent van de Japanners werd getest. De Japanse aanpak leidde tot minder dan duizend Japanse coronadoden, relatief weinig voor een land met 127 miljoen inwoners.

Hoe dat kan? Het ontnuchterende antwoord is dat het land het zelf ook niet weet. De enige zekerheid is dat het antwoord moet liggen in meerdere verklaringen. In Japanse media circuleert een lijst met 43 suggesties. De vroege schoolsluiting, de cultuur van mondkapjes dragen en het lage aantal mensen met obesitas zijn veelgenoemde redenen. Ook interessant en opvallend: Japanners zouden minder met consumptie spreken dan de rest van de wereld, waardoor de minieme druppeltjes die het virus verspreiden minder makkelijk in de lucht komen.

Helaas kan ook Bloomberg, dat goed onderzoek deed, niet met zekerheid zeggen wat het Japanse succes veroorzaakte. Toch is de hele reeks aan mogelijke oorzaken die het medium noemt interessant en zeer lezenswaardig.

Science Mag komt met een vergelijkbaar verhaal en doet een andere interessante suggestie. Japan zou goed onderzoek hebben gedaan naar de onderliggende oorzaken van het virus. Zo deed het land uitgebreid onderzoek naar zogeheten ‘infectieclusters’, zeg maar de brandhaarden van het virus. Dit bleken plaatsen als overvolle nachtclubs en sportscholen te zijn, eigenlijk alle plekken waar mensen schouder aan schouder samenkomen om te eten, bewegen, praten, zingen en sporten voor een langere tijd. Dit leidde tot het beleid van de drie C’s, dat ook door Bloomberg wordt aangehaald: Japanners werd opgedragen om closed spaces, crowds, and close-contact settings te vermijden.

‘Testen, testen, testen’ – maar niet in Afrika

The Economist

Er heerst schaarste aan coronatests in Afrika. Het continent heeft 17 procent van de wereldbevolking, maar is slechts goed voor 1,5 procent van de officiële besmettingen, aldus de WHO. Dit leidt tot een massale onderschatting van het aantal besmettingen en doden. The Economist maakte een mooie heldere met besmettingscijfers afkomstig van de Africa CDC (Centers for Disease Control).

De kaart laat zien dat het tekort niet evenredig verdeeld is. Zo heeft Zuid-Afrika een uitgebreid testprogramma opgezet. Het land heeft 4 procent van de Afrikaanse bevolking, maar is goed voor ruim een derde van alle tests. Ter vergelijking: Nigeria heeft 15 procent van de bevolking en 2,5 procent van alle tests.

Gebrekkige zorgsystemen worden vaak genoemd als oorzaak voor het testgebrek. Een andere verklaring is dat Afrikaanse overheden uit de markt worden geprezen door hun rijkere evenknieën, zo meldde The Lancet recentelijk. Hierdoor staan ze achter in de rij.

Het coronavirus raakt sommige groepen disproportioneel hard, en we begrijpen niet waarom

The Atlantic

Arjan van der Linden – Zwarte Amerikanen lopen veel meer kans Covid-19 te krijgen dan witte Amerikanen. En als ze het krijgen, gaan ze er drieëneenhalf keer (!!!) zo vaak aan dood, terwijl de zwarte populatie in de VS gemiddeld jonger is dan de witte. Experts breken zich het hoofd over dit verschil; het zal ongetwijfeld te maken hebben met de historische ongelijkheid tussen beide groepen, maar over welke precieze factoren de verklaring vormen tasten ze in het duister.

Nog gekker: in België sterft maar liefst een op de zes van de mensen bij wie Covi-19 is vastgesteld aan de ziekte. Vergelijk dat eens met de voormalige Belgische kolonie Rwanda, waar van de 339 vastgestelde casussen nog niemand op de intensive care is beland.   

Er zijn ongetwijfeld verklaringen voor deze en andere verschillen tussen groepen mensen. Het zou alleen handig zijn als we zouden weten wat die verklaringen zijn. Want, in de woorden van The Atlantic-journalist Graeme Wood: ‘Something is making the virus spare Rwandans and German-speaking Swiss and white Americans, while terrorizing Belgians and Italian-speaking Swiss and black Americans. If we can get the virus to pass over us all as if we were in the former categories, this long nightmare of a pandemic might end.’

Hoe hard zijn individuele landen door Covid-19 getroffen?

Euronews

Peter Hendriks –Het is onzuiver om cijfers met betrekking tot Covid-19 van verschillende landen zonder meer tegen elkaar af te zetten. Elk land is anders en misschien verschillen de manieren waarop de cijfers tot stand komen ook allemaal een beetje. Toch is er iets aan de hand als de VS 304 doden per miljoen inwoners heeft en Zuid-Korea maar vijf. België heeft er 806 per miljoen en buurland Duitsland 101 per miljoen. Euronews brengt in dit artikel de pandemie per land overzichtelijk in kaart, aan de hand van grafieken.

Voorzichtig kan de conclusie worden getrokken dat het beleid van de autoriteiten van grote invloed is op het aantal besmettingen en sterfgevallen. Opvallend is ook dat juist rijke landen in Europa en Noord-Amerika het hardst worden getroffen. Veel straatarme landen lijken tot nog toe zonder al te veel problemen door de pandemie heen te zeilen. De analyse over de oorzaken hiervan moet nog worden gemaakt, maar met deze verzameling grafieken ligt een aantal belangrijke feiten in elk geval op tafel.

Milieuregels mikpunt tijdens coronacrisis

Reuters / The Globe and Mail

Vincent Harmsen – Eerder beschreef ik in FTMS ( 29 maart) hoe president Trump in de Verenigde Staten de coronacrisis aangrijpt om milieuregels te versoepelen. Daar mochten zware industrieën tijdelijk zichzelf reguleren, en kregen ze ontheffing van het rapporteren van vervuiling van lucht en water aan de overheid. Reuters berichtte op zaterdag over de Braziliaanse minister voor Milieu: ook hij zou de coronacrisis willen aangrijpen om milieubescherming af te zwakken. ‘We moeten, nu de pers alleen over Covid-19 bericht, dit kalme moment benutten om regelgeving door te drukken en normen te versimpelen,’ zegt hij in een recent vrijgegeven video. In Canada kwam de minister van Energie van de provincie Alberta maandag in opspraak, nadat ook zij had gewezen op de voordelen die de crisis aan milieuvervuilende sectoren bood. ‘Dit is een geweldig moment om een oliepijplijn aan te leggen,’ liet ze weten in een podcast waar ze werd gevraagd naar een controversieel pijplijnproject, ‘omdat nu niet meer dan 15 mensen kunnen protesteren’. Ook zou de economische malaise als gevolg van de pandemie het draagvlak vergroten voor de fossiele industrie in Canada: dit vanwege de werkgelegenheid die deze bedrijfstak creëert, aldus de minister.

De Zweedse economie zit in zwaar weer, al was er geen lockdown

Politico

Eelke van Ark – Doordat Zweden haar inwoners in tegenstelling tot de omringende landen géén lockdown oplegde, is het land een interessante proeftuin geworden in de pandemie. De hele wereld kijkt mee: welk effect heeft de Zweedse aanpak op de uitbraak van Covid-19? Het sterftecijfers is hoger dan in omringende landen, maar weer lager dan in landen als het VK, waar uiteindelijk toch veel striktere maatregelen werden opgelegd. Een goede interpretatie van die gegevens zal nog wel wat tijd kosten. Ondertussen is het de vraag wat er met de Zweedse economie gebeurt – is die minder getroffen dan landen die in lockdown gingen?

Op het eerste gezicht lijkt Zweden iets beter af te zijn. De cijfers over het eerste kwartaal van 2020 laten zien dat de krimp in het land 0,3 procent is tegenover 3,4 procent krimp in de Eurozone. Maar de vooruitzichten geven een stuk minder aanleiding voor optimisme, laat Politico zien. De verwachting is dat de klap vooral zal vallen in het tweede kwartaal, aldus minister van Financiën Magdalena Andersson. Zweden is kwetsbaar vanwege zijn grote exportmarkt. Waar de kapsalons en winkels hun deuren open hielden, kampte de industrie met productiestops bij bedrijven als Volvo en Scania. Aan de internationale economie kan niemand zich onttrekken.

Maar bovendien blijft het stil in de Zweedse winkelstraten – de omzet van kledingconcern H&M bijvoorbeeld, was in Zweden niet veel hoger dan in buurland Noorwegen, dat wél op slot ging. De Zweden is weliswaar geen strobreed in de weg gelegd om deel te blijven nemen aan de maatschappij, ze besloten echter uit zichzelf om zoveel mogelijk thuis te blijven om de ziekte niet te verspreiden, of te krijgen..

Daaruit zijn mogelijk waardevolle lessen te trekken. Dat burgers geen harde wettelijke maatregelen nodig hebben om verstandige keuzes te maken, zou zo’n les kunnen zijn. Maar ook dat er kennelijk géén inherent conflict bestaat tussen het belang van de publieke gezondheid aan de ene kant en het voorkomen van economische schade aan de andere kant. Om weer economisch gezond te worden heeft de bevolking het vertrouwen nodig dat zij in het publieke leven geen ziekte zal oplopen.

Privatisering veroorzaakte Britse coronaramp

The Guardian

Bart de Koning – Waarom faalt het Verenigd Koninkrijk zo spectaculair bij de bestrijding van het coronavirus en vallen daar zoveel meer doden dan in andere Europese landen? Een deel van de verklaring is dat Boris Johnson, net als andere populistische krachtpatsers als Donald Trump, Jair Bolsonaro en Vladimir Poetin, het gevaar van het virus lang gebagatelliseerd heeft.

Toen corona eenmaal toesloeg in het VK, bleek dat decennia van privatisering, marktwerking, outsourcing en offshoring de Britse gezondheidszorg fataal ondermijnd hadden, betoogt George Monbiot in The Guardian. Zo waren er veel te weinig beschermende maskers en kleding voor zorgpersoneel, waardoor artsen en verpleegkundigen overleden aan corona. De oorzaak was een bizar ingewikkeld aanbestedingssysteem, waarbij de bevoorrading langs maar liefst elf krakkemikkige en niet-gecoördineerde ketens liep. En daar zaten bovendien vier commerciële schakels tussen. Bij rampenbestrijding heb je juist ruime voorraden nodig van alle mogelijke hulpgoederen. Maar noodvoorraden op peil houden is duur en staat haaks op winstmaximalisatie en just-in-time.

Het einde van de ramp is nog niet in zicht. Buitenlandse aandeelhouders draaien zich warm om claims in te dienen voor de schade die ze door de lockdown geleden hebben. En de Conservatieven zijn van plan, ondanks hun eerdere beloftes, om delen van de National Health Service te verpatsen aan Amerikaanse investeerders.