Fusies agrochemie leiden tot sterke machtsconcentratie

Afgelopen maandag verhoogde het Duitse Bayer zijn bod op het Amerikaanse Monsanto tot 122 dollar per aandeel, in totaal 62 miljard dollar. Flink meer dan de 109,3 dollar waarop het aantal dinsdag sloot. Nooit eerder bood een Duitse onderneming zoveel voor een ander bedrijf. Maar Monsanto geeft zich niet zomaar gewonnen. Dinsdag liet het Amerikaanse bedrijf weten het bod af te wijzen. Dat kan het begin zijn van een klassiek overnamegevecht. De inzet is hoog: wie heeft het voor het zeggen in de agrochemie, en daarmee in de voedingsindustrie?

Het was nota bene Monsanto zelf dat vorig jaar de consolidatiegolf in de agrochemie in gang zette met een bod op zijn Zwitserse concurrent Syngenta. Die overnamepoging mislukte, maar Monsanto ging meteen op zoek naar een alternatieve acquisitie. In maart voerde het bedrijf uit St Louis nog gesprekken met Bayer over de overname van de agrochemie-divisie Cropscience van de Duitsers; de Amerikanen zouden bereid zijn geweest om 30 miljard dollar op tafel te leggen. Bayer liet echter blijken dat het zijn agrochemische divisie als een wezenlijk onderdeel van de concernstrategie beschouwt. Ook die overname kwam er dus niet. 

Het is verleidelijk om te speculeren dat de Duitsers van gedachten veranderden terwijl ze gesprekken met Monsanto voerden

De financiële vuurkracht van Bayer is aanzienlijk groter dan die van Monsanto, dat zich voor 10 miljard dollar extra in de schulden heeft gestoken om aandelen terug te kopen. Dat is een manier om de koers op peil te houden, maar voegt aan de onderneming zelf niets toe. Het is verleidelijk om te speculeren dat de Duitsers van gedachten veranderden terwijl ze gesprekken met Monsanto voerden. Bayer is in zijn geheel aanzienlijk groter dan Monsanto: Bayer Groep boekte in 2015 een omzet van 46,3 miljard euro, met als grootste divisie HealthCare.

Complementair

Net als Monsanto heeft Bayer een biotechnologie-divisie waar zaden worden ontwikkeld en verkocht, zoals van katoen. Maar Bayer is vooral sterk in bestrijdingsmiddelen en met een wereldmarktaandeel van 18 procent is het maar net iets kleiner dan Syngenta. In die zin zijn Bayer en Monsanto complementair. 

Monsanto is met een aandeel van 26 procent wereldmarktleider in genetisch gemodificeerde zaden, gevolgd door DuPont. In de VS is Monsanto marktleider op het gebied van genetisch gemodificeerde maïs- en sojazaden. Beide Amerikaanse bedrijven produceren ook bestrijdingsmiddelen, crop protection zoals die eufemistisch worden genoemd. Monsanto is het bekendst, zo niet het beruchtst, vanwege het middel Roundup, dat het omstreden werkzame bestanddeel glyfosaat bevat.

Kredietwaardigheid

Of het bod van Bayer op Monsanto zal slagen is onzeker, nu Monsanto meer geld wil zien. De aandeelhouders van Bayer zijn tot nu toe sceptisch. De koers van het aandeel daalde met zo’n 5 procent nadat Bayer zijn voornemen bekend had gemaakt.

Bayer kan de overname slechts voor een deel uit eigen middelen financieren en moet 55 miljard euro lenen op de kapitaalmarkt. Maar kapitaal lenen is op dit moment goedkoop en er zijn nauwelijks alternatieven voor institutionele beleggers om rendement te maken. Pikant detail: de huisbank van corporate Duitsland, Deutsche Bank, is niet betrokken bij de deal. De overname wordt geleid door fusie-en overnamespecialisten van Bank of America Merrill Lynch. Zij zouden bij een geslaagde overname enkele honderden miljoenen dollars kunnen verdienen. Kredietbeoordelaars Standard’s & Poor’s en Moody’s hebben de kredietwaardigheid van Bayer intussen naar beneden geschroefd. Dat betekent dat Bayer hoe dan ook duurder uit zal zijn.

Nog afgelopen weekend werd er op verschillende plaatsen over de hele wereld betoogd tegen ‘the world's most evil company,’ Monsanto

Maar als de fusie doorgaat, ontstaat een megaconcern op het gebied van zaden en bestrijdingsmiddelen. De combinatie Bayer-Monsanto is dan marktleider op zowel het gebied van zaden als bestrijdingsmiddelen. 

Daarbij is het aannemelijk dat de naam Monsanto verdwijnt. De reputatie van dat bedrijf is slecht. Nog afgelopen weekend werd er op verschillende plaatsen over de hele wereld, waaronder Mexico City, Chicago, Dijon, Accra, Seoul, Split en Amsterdam, betoogd tegen Monsanto. Het bedrijf wordt door velen beschouwd als de verpersoonlijking van het Kwaad, als the world’s most evil company. Bayer heeft bepaald ook geen schoon blazoen, maar heeft een minder slechte naam. 

Marktmacht 

De fusiegolf staat niet op zich. In de voedingssector en de agrochemie vindt er op dit moment een sterke consolidatie plaats. Dow Chemical en DuPont — dat vorig jaar zijn chemiedivisie, inlcusief de teflon-activiteiten, verkocht aan zijn eigen spinoff Chemours — hebben aangekondigd te zullen fuseren. En dan is er nog ChemChina, met zijn bod van 43 miljard dollar op Syngenta. 

Drie ondernemingen krijgen 75 procent van de wereldmarkt in zaden en bestrijdingsmiddelen in handen

Een van de achterliggende redenen is dat op dit moment de resultaten in de agrisector onder druk staan. De voorraden zijn groot en de prijzen laag. Dat drukt automatisch ook de resultaten in de agrochemie. Daarnaast wordt de fusiegolf aangewakkerd door de beschikbaarheid van goedkoop geld. Toch moet dat geld ooit op een of andere manier terug worden terugverdiend. Dat kan door het schrappen van banen en andere kostenbesparingen, of door hogere prijzen. Die zijn af te dwingen met de extreme marktmacht die na de consolidatie ontstaat.

De betekenis van de concentratie in de agrochemie kan daarom moeilijk worden overschat. Drie ondernemingen krijgen 75 procent van de wereldmarkt van zaden en bestrijdingsmiddelen in handen. Het is onvermijdelijk dat deze nieuwe megaconcerns nog machtiger worden dan ze nu al zijn. Tenzij de toezichthouders deze keer wel hun werk doen.