Gisteren debatteerden de Provinciale Staten van Limburg over de toekomst van Maastricht Aachen Airport. Actuele aanleiding is een nieuwe landingsbaan, die ergens tussen de 35 en 47 miljoen euro gaat kosten. Maar om de luchthaven open te houden zijn vervolgens ook subsidies en leningen nodig, waardoor de kosten kunnen oplopen tot 164,5 miljoen. 

Uniek aan het debat was dat de Statenleden konden kiezen uit vier scenario's, inclusief een waarin Maastricht Aachen Airport dichtgaat. Niet eerder stond sluiting van een vliegveld zo nadrukkelijk op de politieke agenda. 

Het provinciebestuur weigerde een voorkeur uit te spreken voor een toekomstscenario

In aanloop naar het debat werden de Statenleden overspoeld door stukken, visies en meningen. Uit verschillende maatschappelijke kosten-batenanalyses blijkt dat sluiting van het vliegveld voor de regio en het land het best is, maar de sector trekt de kwaliteit van die studies in twijfel. Er zijn speculaties over bijdragen van Schiphol of het Rijk waardoor de luchthaven kan openblijven, maar harde toezeggingen zijn er niet. 

Het provinciebestuur, ondersteund door een uitgebreid ambtenarenapparaat, weigerde een voorkeur uit te spreken voor een scenario. Daardoor stonden de parttime-politici van de Provinciale Staten zonder kapstok of houvast voor het debat. 

Bespiegelingen

Eerder deze week debatteerde de Tweede Kamer over een staatsinjectie in Air France-KLM, waarbij vooral opviel hoe weinig inhoudelijk het er daar aan toegaat: nationalisme, klachten over Frankrijk die de zwaan zou ‘uitkleden’, en bespiegelingen over alle ‘invloed’ die Nederland zou kopen – zonder dat iemand kon hardmaken hoe de Fransen de KLM benadelen, welke invloed Nederland precies denkt te krijgen, en waarvoor het die wil gebruiken.

Er waren lokale politici die vragen stelden over de dekking van de plannen, en de doelmatigheid van steun

Waarna 220 miljoen euro werd uitgegeven. Waaraan precies, en of het voldoende is, bleef onduidelijk. 

In Limburg was het debat levendiger en inhoudelijker. Marc van Caldenberg, fractievoorzitter van de SP, die de werknemers van Maastricht Aachen Airport op de publieke tribune recht in de ogen keek, uitlegde waarom hij voor sluiting van het vliegveld gaat stemmen, en tegelijk zijn waardering en respect voor hen uitsprak. Applaus uit de zaal.

Statenlid Marcel Thewissen (Samen Voor Limburg), die zijn bijdrage begon met de niet ontoepasselijke parabel over blinde mannen en hun olifant. Er waren lokale politici die scherpe vragen stelden over de financiële dekking van de plannen en de doelmatigheid van de provinciale steun. Ze hadden zich duidelijk voorbereid, meerdere Statenleden spraken van een van de belangrijkste debatten in jaren. 

Aantrekkelijkheid en businesscase

Omdat de Limburgse politici zonder houvast aan het debat begonnen, werd het alsnog een chaos. Het regende moties en amendementen waarin de vier scenario's weer goeddeels werden losgelaten en nieuwe plannen werden geopperd. 

Het Forum voor Democratie is voor sluiting, maar niet als er in plaats van het vliegveld een zonnepark komt. De SP is ook voor sluiting, maar als het vliegveld toch openblijft mag de beloning van werknemers ‘geen sluitpost’ zijn. 

De Partij voor de Dieren en GroenLinks – ook voor sluiting – willen dat Maastricht Aachen Airport als het openblijft de herstel- en isolatiekosten van horeca- en toerismebedrijven in Zuid-Limburg betaalt uit de havengelden die het van luchtvaartmaatschappijen ontvangt. Zo’n kostenpost heeft natuurlijk impact op de aantrekkelijkheid en businesscase, maar niemand weet hoe precies.

De grootste verandering kwam van de VVD, het CDA, de PVV en de lokale partijen Samen Voor Limburg (SVL) en Lokaal Limburg (LL).

Ze vroegen het provinciebestuur in een amendement om een businesscase uit te werken die voldoet aan een hele serie voorwaarden met:
(1) een overeenkomst met een ‘​​omgevingsbewuste samenwerkingspartner’; 
(2) verduurzaming van het vliegverkeer, de grondactiviteiten én de onderhoudsbedrijven; 
(3) een omgevingsfonds waaraan ​​de provincie Limburg, Rijksoverheid, omliggende gemeenten en het bedrijfsleven bijdragen; 
(4) een visie op vastgoedontwikkeling op en rondom de luchthaven én het effect daarvan op de exploitatie; 
(5) een uitfasering van de meest vervuilende en geluidproducerende toestellen mét inspraak van omwonenden; 
(6) een scherpe afname van het ernstig gehinderden in de omgeving; 
(7) een nieuwe rolverdeling waarbij de provincie niet langer de aandeelhouder van het vliegveld is; en 
(8) een investeringsplan met alle begrote bijdragen van de Provincie Limburg inclusief dekkingsvoorstel.

De provincie trekt miljoenen uit voor een nieuwe landingsbaan, maar heeft geen idee of dat genoeg is

Kortom, de vijf partijen willen een heel nieuw plan zien. Daar hangen ze ook een deadline aan: het provinciebestuur heeft tot 31 december de tijd. 

En dan? Dan eigenlijk niks. In het amendement wordt niet gesproken over de gevolgen als er geen plan komt, of als dat niet aan de voorwaarden voldoet. Ook tijdens het debat wilde VVD-woordvoerder Teun Heldens niet speculeren: ‘Het is zeker niet zo dat dan automatisch de stekker eruit gaat. Openhouden is ook dan een optie.’ 

Krediet

Met 24 van de 47 stemmen hebben VVD, CDA, PVV, SVL en LL een meerderheid en hun amendement werd aangenomen. Maastricht Aachen Airport krijgt wel alvast een krediet van 46,2 miljoen euro om de landingsbaan te renoveren, de aanbestedingsprocedure kan worden gestart.

En zo nam Limburg een besluit zonder een besluit te nemen. De provincie trekt wel alvast miljoenen uit voor een nieuwe landingsbaan, maar heeft verder geen idee of dat genoeg is. En evenmin of er überhaupt een sluitende businesscase voor het vliegveld te maken valt, wie de nieuwe eigenaar wordt, of ook andere partijen aan het openhouden bijdragen, hoeveel en welk type vliegtuigen er in de toekomst zullen landen, en wat dat betekent voor de overlast in de omgeving. 

Het vliegveld blijft open – waarom of voor wie blijft vooralsnog bijzaak.