
Een tijdje geleden zei Rabobank dat er een ‘Deltaplan’ moet komen voor de Nederlandse melkveehouderij. Vorige week verklaarde diezelfde bank echter zelf niet met zo’n plan bezig te zijn en daar ook niet het initiatief voor te zullen nemen. Gastauteur Dick Veerman, hoofdredacteur van Foodlog.nl, vraagt zich af hoe het nu eigenlijk zit.
De melkveehouderij in Nederland kwam in de problemen door het verdwijnen van het melkquotum, een goede melkprijs, boeren die wilden opschalen en banken die dat wilden financieren. Een jaar geleden werd duidelijk dat er een drama is ontstaan. De melkprijs daalde. Dat kwam door méér productie, in combinatie met minder vraag door tegenvallende economische groei elders in de wereld en de sluiting van Rusland voor Europese zuivel. Het resultaat: boeren verdienen hun kostprijs niet terug, teren in op hun vermogen en hebben geen geld meer om de leningen die ze zijn aangegaan, terug te kunnen betalen.
Tegen die achtergrond zei Ruud Huirne, de hoogst verantwoordelijke Rabobankier voor kredietverlening aan boeren, dat er een ‘sectorbreed plan’ zou moeten komen om de melkveehouderij te redden. Onder boeren wordt het inmiddels een Deltaplan genoemd.
Derogatie en dierstapel
Huirne’s bank heeft voor vele problemen gezorgd. Niet alleen heeft ze de ongebreideld uitbreidende melkveehouderij gefinancierd, maar ook nog eens de uitbreidende varkens- en pluimveehouderij. Die drie samen hebben allemaal zoveel mest geproduceerd dat Nederland zijn zogeheten derogatie kwijt dreigt te raken. Dat is een Europese regeling die boeren in landen met een gunstig klimaat toestaat bijna de helft meer mest op hun grasland te brengen dan de normen toestaan. Raakt Nederland die ontheffing kwijt, dan moet ons land in beginsel een fors deel van zijn dierstapel slachten. Daardoor komen er massa’s stallen, weilanden en boerderijen onverkoopbaar op de markt. Als gevolg kan de dierlijke productie in ons land in een nog diepere crisis terecht komen en moeten boeren en banken hun verliezen nemen.
Het woord Deltaplan is niet verkeerd, want verlies van de derogatie staat gelijk aan verzuipen in de beestenpoep. Huirne voelt ongetwijfelt de bui hangen, want hij is verantwoordelijk.
Opmerkelijk waren afgelopen week dan ook de woorden van Huirne's tweede man Marijn Dekkers tijdens het Melkveedebat in Biddinghuizen. Volgens hem is er helemaal geen Deltaplan, sectorplan of blauwdruk. Dat waren woorden om de sector wakker te schudden dat er toch maar eens even over gepraat moet worden. Als de sector dat nodig vindt tenminste. En zo niet, nou, dan niet. Dan was het gewoon een geintje om het er eventjes over gehad te hebben en over te gaan tot de orde van de dag. Luister naar de opname die Co Scholten maakte van de woorden van Deckers.
Die luchthartige toon is opmerkelijk. Martijn van Dam — onze staatssecretaris van Economische Landbouwzaken — en zijn ambtenaren doen alle moeite om met een fosfaatrechtenwet voor koeien, varkens én kippen de derogatie te behouden. Als die wegvalt, zijn we een eind op weg naar de agenda van Wakker Dier: minder beesten en dan ook maar meteen helemaal anders. Ons land is immers niet ingericht op zoveel minder beesten ineens.
In beginsel staat een flink deel van de uitstaande kredieten aan de dierlijke sector in Nederland op de tocht; dat brengt Rabobank in een onfrisse situatie
Bij de EU in Brussel zitten ze nu dan ook met een probleem: bij de bank die al die extra stront financierde, maken ze geintjes over serieuze zaken en durven ze niet hardop te zeggen dat er echt een Deltaplan nodig is. In reactie op het plan van de EU om de melkproductie vrijwillig omlaag te brengen, gaven de Nederlandse boeren aan niet van plan te zijn minder te gaan melken. Daarnaast zetten de Nederlandse varkensboeren in op export naar Azië, zelfs bij een forse verlaging van het aantal boerenbedrijven. Rabobank en boeren bouwen op dit moment aan grotere bedrijven, maar beslist niet op een flinke verlaging van de diertallen. Inmiddels heeft vakblad Boerenbusiness het al over de ‘zelfbeheersing’ die melkboeren moeten opbrengen omdat de melkprijs weer wat oploopt en ze maximaal willen kunnen produceren. Piet Boer, de boerenvoorzitter van de coöperatie FrieslandCampina verklapte afgelopen week dat hij ontslagen zou zijn door de boeren als hij hen tot matigen van hun productie had verplicht door een zogenaamd fabrieksquotum.
Zaak voor Kamervragen
Het geintje van Huirne is een serieuze aangelegenheid voor de ambtenaren in Brussel. Nederland hoopt met zijn fosfaatrechtenregeling de derogatie te behouden en zegt dat het zo de boel weer onder controle krijgt. Maar zijn die Nederlandse boeren en hun bank wel te vertrouwen?
De bank doet net alsof ze er een geintje over maakte, terwijl ze het meende: we moéten het er over hebben. Voor wie goed luisterde, zei Piet Boer het eigenlijk hardop: nee.
Frits van der Schans, kenner en criticus van de melkveehouderij in Nederland, stemde onlangs in met de gedachte dat over deze situatie Kamervragen moeten worden gesteld aan het Ministerie van Financiën. Verlies van de derogatie betekent namelijk dat zelfs de Nederlandse Bank heeft zitten slapen: in beginsel staat een flink deel van de uitstaande (Rabobank)kredieten aan de dierlijke sector in Nederland op de tocht. Dat brengt Rabobank in een onfrisse situatie.
Salomonsoordeel
De bank financiert immers zowel de varkens- als de melkveehouderij en dreigt gedwongen te worden om een Salomonsoordeel te moeten vellen tussen de poep van de melkveehouderij of die van de varkenshouderij. De koeienboeren hebben merken en concepten via hun coöperaties (onder meer FrieslandCampina en Cono). De varkensboeren hebben niets en moeten nog beginnen. De schaal die zij nodig hebben om hun varkens met een meerwaarde te kunnen verkopen, zal er voor zorgen dat gemakkelijk 10-20 jaar merken- en conceptbouw voorgefinancierd moet worden. Die keuze is dan ook snel gemaakt in het voordeel van de koeienboeren. Rabobank gaf aan beide sectoren met hulp van het ministerie van EZ te willen saneren. De bank heeft het ministerie nodig om het varkensfosfaat juridisch te mogen verhangen naar de koeien. Wat Brussel betreft mag dat, maar Nederland hield de sectoren tot op heden gescheiden. Nu het er op aankomt is de verleiding echter groot.
Van der Schans vermoedt dat de helft van de huidige varkenshouderij door de melkveehouders uit de markt kan worden gedrukt. De economen van de WUR maakten een sommetje waaruit blijkt dat verlies van de derogatie jaarlijks circa €150 miljoen voor mestafvoer en kunstmest óf 20% minder graasdieren vraagt. Zo’n mestverwerkende melkveehouderij komt internationaal op achterstand. Niet alleen loopt de Nederlandse kostprijs ten opzichte van de belangrijkste Europese concurrenten nog verder op terwijl onze boeren toch al de hoogste productiekosten ter wereld hebben.
Wie zo’n situatie heeft laten ontstaan, verdient een ernstige reprimande. Wie er als toezichthouder niets aan deed, heeft zitten slapen
Daar komt nog eens bij dat de Ieren, Duitsers en Fransen een lange neus naar ons zullen maken: die malle Hollanders hebben mestverwerkingsfabrieken nodig om koeien te kunnen houden, terwijl wíj natuurlijke mestcycli voor onze koeien en hun gras hebben. Het bedreigt het imago van die altijd probleemloos schone, natuurlijke, goede Nederlandse melk waar nu de Nederlandse zuivelaars in hun wat hogere inkoopprijs mee rekenen. Die effecten berekende het niet commercieel-economische kijkende team van Wageningse economen niet. Van der Schans ziet echter de bui al hangen: een directe halvering van de varkenshouderij. Dan is al dat gedoe niet nodig en zit de zuivelsector snor. Maar het is wel onethisch naar de kredietnemers in de varkenssector én maakt in die sector bedrijven onverkoopbaar.
Wie zo’n situatie heeft laten ontstaan, verdient een ernstige reprimande. Wie er als toezichthouder niets aan deed, heeft zitten slapen. Wie er als bank de ruimte voor heeft genomen, heeft zich in een onmogelijke positie gemanoevreerd. Wie daar als ministerie in samenwerking met de bank stilzwijgend corrigerende hand- en spandiensten aan verleent, maakt het nog bonter.
Wijs oordeel Brussel
Wie de woorden van Dekkers heeft gehoord, bemerkte de even aandoenlijke als onhandige toon van verlegenheid met de ontstane situatie. Over het ‘geintje’ dat er uit naar voren komt, moeten ze nu in Brussel een wijs oordeel vellen. Al decennia speelt Nederland het spel op het randje, vinden ze daar. En juist wij waren weer kampioen meer melken in de EU en droegen bij aan de melkcrisis die de gehele EU teistert. In de varkenshouderij speelden we hetzelfde spel. Daarom is het lot van die twee sectoren via hun poepuitstoot intiem verbonden geraakt. Geeft de EU zo’n markt- en mest verprutsend land weer derogatie?
Dit artikel verscheen eerder op de website Foodlog.nl.
8 Bijdragen
goof 4
Nou was er gisteren een artikel in het nieuws dat het de ABNAMRO ontbreekt aan lange termijn visie .
Ik denk dat je er beter geen visie op na kunt houden als de lange termijn visie's van de Rabobank.
Hun visie op de hypothekenmarkt was totaal fout ,
Hun visie op de binnenscheepvaart was totaal fout .
Hun visie op de glastuinbouw sector was de grootste misser.
Hun visie in de varkenssector klopte voor geen meter.
Hun visie in de melkveehouderij wordt een ramp voor de boeren.
Misschien is het beter , heren van de rabobank om visie's over te laten aan de ondernemers zelf en u niet te bemoeien lange termijn visie want als u daar echt verstand van had dan werkte u niet bij een failliete bank maar was u eigen ondernemer geworden.
daarom mijn stelling ,.
Iemand die bij een bank werkt als bijv accountmanager die is per definitie ongeschikt voor zijn functie want als hij het allemaal zo goed inschatten hoe een MKBér zijn bedrijf moet runnen dan deed hij het zelf wel .
Het zijn amorele watjes die nu nog bij een bank werken en zeer zelf overschattende lulletjes die 0,0 capaciteiten hebben heeft het verleden uitgewezen en eens bij zichzelf te rade moeten gaan of ze wel bij zo'n criminele organisatie willen werken.
Gilles Wattel 1 3
Waarom zo'n club Brussels wanbeleid zou moeten oplossen, ontgaat me.
Voor mij is het positief dat RABO dat wanbeleid aan de kaak stelt, zo interpreteer ik de Deltaplan opmerking.
Michiel WERKMAN 8
Rabobank wil natuurlijk saneren in de dierensector. Heel graag zelfs. Het is namelijk hun volgende grote risico op enorme financiële stroppen. Maar. Met saneren, 'een masterplan met behulp van EZ', is naar mijn mening sprake van een vorm van onacceptabele Staatssteun! Daar zal dan vooral Rabobank van profiteren want op die manier is het concurrentievervalsend t.o.v. andere banken. Rabobank gaat prat op haar Food & Agri positie en expertise maar heeft zitten slapen en heeft haar hand overspeeld. Ze hebben hun gat weer eens gebrand en moeten nu zelf ook maar op de blaren zitten. En, ervoor zorgen dat zij hun 'aandeel in elkaar' waarmaken ten opzichte van de boeren die zij zo ruimhartig gefinancierd hebben.
Gilles Wattel 1 3
Michiel WERKMANpeter van dijck 2
Michiel WERKMANomdat een individueel bedrijf erg lastig collectief kan denken, is een vorm van regulering niet verkeerd. beste voorbeeld is melkvee. er zat wat rek in, collectief paar procent groei was ruimte voor. vervolgens grijpt een groot deel van de bedrijven de kans om fors te groeien, waardoor het collectief te hard groeit.
een misverstand is dat de bank fors de boot in gaat bij de melkveehouderij. het rendement lange termijn is dusdanig laag dat deze bedrijven forse eigen vermogens hebben in de vorm van landbouwgrond. een bank loopt nauwelijks risico bij een melkvee of akkerbouwbedrijf. eenvoudigweg kunnen deze bedrijfstakken geen hoge financieringen opbrengen.
ook in de varkenshouderij is het aantal bedrijven wat fors onder water staat hard afgenomen. de prijzen voor quota zijn in een half jaar al verdubbeld. geen garantie voor langere termijn, maar er wordt ook elk jaar afgelost waardoor ook voor de bank de positie ten gunste wijzigt.
een sectorplan had de problemen rondom fosfaatrechten kunnen voorkomen. bedrijven die, destijds volkomen legaal, fors uitgebreid hebben, komen nu wellicht voor grote investeringen in fosfaatrechten te staan.
landbouworganisaties hebben te maken met leden die allemaal verschillende belangen hebben. ze zijn niet bij machte hier een lijn in te trekken. het ministerie heeft geen idee wat er speelt en loopt per definitie achter de feiten aan. juist bank zou dit overzicht kunnen hebben.
Michiel WERKMAN 8
peter van dijckOverigens denk ik dat het met de waarde van onderpanden zoals land en opstallen als zekerheid voor de bank nog wel eens vies kan tegenvallen wanneer de zaak niet herstelt. In die zin is een sanering relevant.
Dat zien we al teug in de waarde ontwikkeling van glasopstallen in de tuinbouw. Deze ontwikkeling levert Rabo hoofdbrekens op omdat het hun financieringen in een hoger risico profiel plaatst waarvoor (nog) meer eigen vermogen moet gaan worden aangehouden dan nu al het geval is. Niet voor niets is alles er momenteel op gericht de bank balans te verkleinen via de verkoop van het tafelzilver en op rendement verbeteren via beperking van salariskosten en (nog) efficiëntere -binnen 1 dag- afhandeling van mkb krediet aanvragen, zogenaamd omdat de klanten dat zo willen. Over dat laatste schreef ik eind 2014 dit al zo: https://t.co/TxS16Oqlin (met een recente update).
Gilles Wattel 1 3
Michiel WERKMANVandaar de geslaagde actie tegen het versoberen van de WAO.
peter van dijck 2
Michiel WERKMANWaarom een bank weinig kan met sectorbeleid komt door concurrentie. Als rabo niet financiert, pikken ing en abn de krenten uit de pap. Wat overblijft is de onderkant van de markt.
Ook is er al een relatie met het bedrijf. Niet financieren heeft ook nadelen met het oog op bestaande uitstaande leningen.
De fout zit in de nagelaten regie. Duidelijke kaders waarbinnen bedrijven gefinancierd mogen worden. De nieuwe structuur zou hierbij een positieve invloed kunnen hebben. Voorheen was het elke bank voor zich.
Is echter geen garantie...