Het in Wijchen gevestigde Compass biedt behandelingen aan voor kinderen en volwassenen met psychische problemen. Follow the Money en KRO-NCRV’s Pointer deden onderzoek naar Föllings en zijn instelling en ontdekten onder meer dat de jeugdzorgdirecteur zich jarenlang valselijk voor psychotherapeut uitgaf en in 2018 in de cel belandde na een veroordeling wegens stalking en bedreiging met ernstige mishandeling.

Eén van de cliënten die Föllings onder behandeling had overleed. Compass maakte daar geen melding van bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), wat verplicht is. Ook verklaarden diverse cliënten en (oud-)medewerkers dat bij Compass sprake was declaratiefraude. 

Eerder maakten zorgverzekeraars DSW, Zilveren Kruis en CZ al bekend de zorg bij Compass voor nieuwe cliënten niet langer te vergoeden. 

Nu hebben de Nijmegen en Wijchen, die namens zeven gemeenten optreden, misstanden vastgesteld. Uit gezamenlijk onderzoek blijkt dat jongeren die jeugdzorg krijgen bij Compass 'risico's lopen'. Die hangen voornamelijk samen met de behandelingen die de ongekwalificeerde Föllings zelf geeft. De zorgbestuurder beschikt bovendien niet over een VOG, omdat hij in 2017 is veroordeeld voor stalking en bedreiging met zware mishandeling. 

De zorg die Föllings zelf aan cliënten heeft gegeven, had nooit gedeclareerd mogen worden, constateren de gemeenten. Uit het onderzoek blijkt voorts dat Compass zorg heeft gedeclareerd die nooit is geleverd. De gemeenten noemen Compass ‘geen betrouwbare partij’ omdat het bedrijf gemaakte afspraken niet of onvoldoende nakwam.

Meer dan 30 meldingen over Compass bij de Inspectie

Het onderzoek van de gemeenten startte twee jaar geleden, na diverse meldingen van mogelijke misstanden bij Compass. Het gaat in totaal om 28 meldingen sinds 2018: ‘behoorlijk veel,’ volgens Miranda Thijssen, strategisch adviseur sociaal domein bij de gemeente Wijchen.

‘We overwogen al eerder tot ontbinding over te gaan, maar het bleek lastig om harde bewijzen op tafel krijgen,’ zegt Thijssen. ‘Wetten steken zo in elkaar dat het veel zorgvuldigheid en uitzoekwerk vraagt om tot besluiten te komen.’

Een complicerende factor was dat meldingen ook volwassen cliënten betroffen. Daarnaast moet niet de gemeente maar de IGJ toezicht op de kwaliteit van zorg houden. Thijssen: ‘We hebben regelmatig gesprekken gehad met de Inspectie en daarin ook onze frustratie laten blijken: eigenlijk hebben we zorgen over de kwaliteit van zorg, maar vanwege onze wettelijke taken worden we gedwongen om het onderzoek op de rechtmatigheid te richten.’

Bij de Inspectie is Compass al sinds 2013 in beeld, berichtte Follow the Money afgelopen mei. Toen bleek dat de IGJ zeker 19 meldingen had gekregen waarin directeur Föllings door cliënten en medewerkers werd beschuldigd van onder meer fraude en grensoverschrijdend gedrag. Dat aantal blijkt nu echter veel hoger te liggen; de nieuwe informatie over de meldingen van gemeenten laat zien dat de IGJ in totaal ruim 30 meldingen over Compass heeft ontvangen.

De ontbinding van het contract door de gemeenten is van kracht sinds 7 december 2021. Het betekent dat de zeven gemeenten niet langer betalen voor de zorg bij Compass en dat de cliënten die er nu in behandeling zijn – indien gewenst – elders worden ondergebracht. Hoewel het contract met Compass op 31 december 2021 afloopt, willen de gemeenten dat nu ontbinden, omdat deze stap de kans verkleint dat de ggz-instelling bij andere gemeenten contracten kan afsluiten: in aanbestedingstrajecten vragen gemeenten of een eerdere overeenkomst voortijdig is ontbonden.

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek besluiten de gemeenten later of ze aangifte zullen doen op grond van de vastgestelde overtredingen. ‘We richten ons nu eerst richten op de contractbeëindiging en overname cliënten door andere zorgaanbieders,’ zegt een woordvoerder.