
Belastingontwijking: leuker kunnen ze het op de Zuidas niet maken. Wel makkelijker. Lees meer
Er bestaat een wereld waarin iedereen die iets te verbergen heeft, geld kan oppotten en ongestoord kan uitgeven, zonder ooit gepakt te worden.
Schrijver en journalist Oliver Bullough doopte deze wereld ‘Moneyland’ en schonk ons daarmee een fantastisch concept om de schimmige offshore-wereld beter te begrijpen. Follow the Money zoekt uit welke rol Nederland speelt bij het doorgeleiden van schimmige en ongeoorloofde geldstromen. Welke bankiers, fiscalisten en advocaten steken corrupte regimes, fraudeurs en oligarchen de helpende hand toe?
Oliver Bullough: ‘Je hoeft geen butler van kleptocraten en witwassers te zijn’
Podcast | Het geldspoor met Oliver Bullough
De tijd dat Nederlandse topbankiers het strafrecht niet hoefden te vrezen, lijkt definitief voorbij
Chinese techreus Tencent gebruikt Nederland voor sluiproutes langs belasting en wetten
Nederland als bakermat van het huidige kapitalisme
Podcast | De duistere financiële geschiedenis van Nederland
Corona en belastingtrucs maken van Pfizer het meest winstgevende bedrijf van Nederland
Toezichthouder advocatuur verdient aan het kantoor dat zij moet controleren
Niet minister Weerwind is de baas, maar de belangenclub van advocaten
Hoe een Ierse rundvleeskoning via de Zuidas voor miljoenen aan belastingen ontwijkt
Het is oorlog in Europa: met de Russische invasie van Oekraïne is voor het eerst sinds 1968 een Europees land binnengevallen. Welke gevolgen heeft dit conflict voor Nederland en Europa? Lees meer
Het is oorlog in Europa: met de Russische invasie van Oekraïne is voor het eerst sinds 1968 een Europees land binnengevallen. Welke gevolgen heeft dit conflict voor Nederland en Europa?
In dit dossier zoeken we uit wat de geldstromen van en naar Rusland ons vertellen. We analyseren de rol die Nederland speelt in het schaakspel van de Russische machthebbers en schatrijke oligarchen – van Groningen, de Zuidas tot en met Den Haag.
Podcast | Heleen over de Linden: ‘Een autoritaire leider wegkrijgen lukt eigenlijk nooit met sancties’
Geld, voedsel, generators: alles is welkom, maar waar blijven de zware wapens?
Dit zijn de 11 Russische oligarchen die te machtig zijn voor de Europese sanctielijst
Follow the Money in Kyiv: zo houdt Oekraïne zijn economie draaiende
De gaslobby maakte ons afhankelijk van Rusland en bepaalt nu wéér het beleid
Hoe de mentor van Baudet een schakel werd in Poetins pr-machine
Europa rekent zich rijk met afromen van ‘droomwinsten’ op elektriciteit
Wat heeft Gazprom nog te zoeken in de Noordzee?
Poetins wanhoopsmobilisatie
Uitputtingsslag Oekraïne: wie breekt het eerst?
Valery Gergiev in actie tijdens het 19de Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival. © Robin Utrecht
Gergiev is geen uitzondering: opera, ballet en klassiek zijn dol op ‘fout’ geld
Al jaren was bekend dat Valery Gergiev, ere-dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, een vriend en fan is van Vladimir Poetin. Toch bleef de klassieke cultuursector hem op het schild hijsen. Pas toen de kruisraketten in Kyiv ontploften en een veroordeling door Gergiev uitbleef, trok de westerse cultuursector zijn handen van hem af. Diezelfde sector lijkt ook weinig problemen te hebben met Zuidas-kantoren die belastingontwijking faciliteren, terwijl klassieke culturele instellingen jaarlijks tientallen miljoenen euro’s belastinggeld aan subsidie ontvangen.
‘Als je denkt dat het niet nog zieker kan, dat kan toch: GERGIEV IS EEN NEDERLANDS ONDERDAAN.’ De Russische activiste Maria Pevchikh, verbonden aan de anticorruptieorganisatie van de bekende dissident Alexei Navalny, is diep verontwaardigd door wat ze aantrof in documenten over de aankoop van Italiaans vastgoed door de Russische dirigent Valery Gergiev.
Bij deze aankoop identificeerde de dirigent zich bij de Italiaanse notaris met een Nederlands paspoort. Gergiev bezit voor liefst 150 miljoen euro aan panden in Italië. Dat is waarschijnlijk niet geheel zijn eigen verdienste, hij heeft een erfenis gekregen van de steenrijke Japanse gravin en harpiste Yoko Nagae Ceschina. Maar zelf is hij ook niet onbemiddeld, Gergiev verdiende naar schatting zo’n 16 miljoen euro per jaar. Volgens de anticorruptieorganisatie van Navalny ontvreemdde Gergiev daarbovenop miljoenen van zijn eigen liefdadigheidsfonds.
Pevchikh mocht dan verontwaardigd zijn over de ontdekking dat patriot Gergiev onderdaan is van het polderse koninkrijk, in Nederland was dit geen geheim. Cultuurminnend Nederland, Hare Majesteit Koningin Beatrix voorop, was altijd apetrots dat de dirigent sinds begin jaren negentig een uithangbord was van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Behalve een Nederlands paspoort, zodat hij makkelijk naar Rotterdam kon reizen, kreeg Gergiev in 2005 ook een koninklijke onderscheiding, die van Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Nu is de adoratie voorbij. De dirigent, die al sinds begin jaren negentig bevriend is met Vladimir Poetin, weigerde de inval in Oekraïne te veroordelen. Reden voor Gergievs buitenlandse werkgevers, waaronder het Rotterdams Philharmonisch, het Münchner Philharmoniker, het Wiener Philharmoniker, de Scala in Milaan en de Carnegie Hall in New York, om afscheid te nemen.
‘Ik vermoed dat voor Gergiev het voortbestaan van zijn organisatie in Sint Petersburg doorslaggevend was om te blijven kiezen voor Poetin,’ zegt Gerard Jongerius, voormalig directeur Fundraising & Development van het Concertgebouworkest en voormalig directeur Sponsoring van ING. In 2013 investeerde Poetin omgerekend 500 tot 700 miljoen dollar in het uitbreiden van het Mariinskitheater, de beroemde zaal voor opera, ballet en concerten in Sint Petersburg, waarover Gergiev de scepter zwaait. Gergiev is ook de dirigent van het orkest van het Mariinskitheater.
Gergiev steunt annexatie van de Krim
Dat zijn westerse werkgevers eerder dit jaar collectief afscheid namen van Gergiev is in die zin opvallend, dat zijn bedenkelijke houding ten opzichte van Poetin vroeger niet veel anders was dan nu. Gergiev steunde in 2008 de Russische bezetting van Zuid-Ossetië na de korte oorlog tegen Georgië. Vlak daarna trad Gergiev met zijn Petersburgse orkest van het Mariinskitheater op in hoofdstad Tschinvali. Hij dirigeerde voor de ruïnes van een door Russische tanks kapotgeschoten regeringsgebouw op het centrale plein de Vijfde symfonie van Tsjaikovski.
Weekblad The New Yorker en de Britse krant The Guardian wezen er in 2013 al op dat Gergiev nog inhuren eigenlijk niet meer kon
In 2012 kwam Gergiev op sociale media onder vuur te liggen omdat hij het protestoptreden van punkband Pussy Riot tijdens een kerkdienst in Moskou wegzette als een platte manier om rijk en beroemd te worden. Twee leden van de band werden veroordeeld tot twee jaar strafkamp. Gergiev kwam een jaar later in opspraak door de anti-homopropagandawet van Poetin te verdedigen. Weekblad The New Yorker en de Britse krant The Guardian wezen er toen al op dat Gergiev nog inhuren eigenlijk niet meer kon.
Daar trokken de orkesten in de westerse wereld zich niet veel van aan. Ook een nieuwe rel in 2014 had geen gevolgen voor de dirigent. Samen met andere Russische kunstenaars ondertekende hij toen een petitie die pleitte voor de annexatie van het Oekraïense schiereiland de Krim door Rusland. Desondanks werd hij in 2015 in München aangesteld als chef-dirigent.
In 2018 vlogen Gergiev en zijn Russische orkest naar Palmyra, Syrië, voor een optreden voor Russische troepen. Die troepen hadden Syrische strijdkrachten bijgestaan in de terugverovering van de monumentale plaats uit de oudheid. Op het programma: Johann Sebastian Bach, Sergei Prokofiev en Rodion Shchedrin.
Belastingontwijkindustrie omarmt klassiek
Dit soort propaganda-concerten en bedenkelijke opvattingen waren tot de inval in Oekraïne geen aanleiding Gergiev niet meer in te huren. De reden: het publiek bleef gewoon komen. Gergiev zorgde tot voor kort voor lovende recensies, volle zalen en rinkelende kassa’s.
De old boys-mentaliteit die in de klassieke sector lijkt te heersen doet denken aan die van de Zuidas-kantoren, die ondanks alles tot eind februari dit jaar trouw Russische kleptocraten, staatsbedrijven en zelfs het Kremlin bleven bedienen. Zoals kantoor Houthoff, dat pas toen het echt niet meer anders kon afscheid nam van de Russische staat als klant. En laten die kantoren nou ook net de sponsors zijn van orkesten, opera en ballet in Nederland.
Behalve Houthoff is Loyens & Loeff sponsor van de Nederlandse Opera en Ballet in Amsterdam. Loyens & Loeff is een advocatenkantoor met als specialisme belastingontwijking. Volgens Loyens & Loeff zelf is 40 procent van de dienstverlening gerelateerd aan fiscale zaken en het heeft daarvoor ook kantoren in de belastingparadijzen Luxemburg en Zwitserland. Belastingontwijking is ook een van de specialiteiten van de fiscaal-juristen van CMS Derks Star Busmann, voorheen de sponsor van de De Nederlandse Opera.
De Nederlandse Opera en Ballet laat in een reactie aan Follow the Money weten dat het de dienstverlening van Loyens & Loeff schaart onder ‘de essentie van onze rechtsstaat dat iedereen toegang heeft tot juridische bijstand en advies’. Ook wijst Opera en Ballet erop dat Houthoff afscheid heeft genomen van de Russische staat als cliënt. ‘We herkennen ons in de duidelijke stellingname van Houthoff over de oorlog in Oekraïne en in de stappen die het kantoor sindsdien heeft genomen. Beide zijn van belang voor onze samenwerking en in lijn met de handelwijze die wij voorstaan.’
Deze culturele instellingen gaan dus in zee met bedrijven die niet alleen enthousiast besmeurd geld uit bijvoorbeeld Rusland aannemen, maar ook nog eens bedreven zijn in het benadelen van belastingdiensten. En dat terwijl een culturele instelling doorgaans niet kan bestaan zonder belastinggeld.
De Nederlandse Opera en Ballet bijvoorbeeld, ontving in 2020 34 miljoen euro subsidie van het Rijk en 12 miljoen euro van de gemeente Amsterdam.
Het Rotterdams Philharmonisch kreeg van 2017 tot 2020 jaarlijks zo’n 4,3 miljoen euro van het ministerie van OCW en 7,1 miljoen euro van de gemeente Rotterdam. Daarnaast laat het orkest zich sponsoren door HAL, een investeringsfonds dat in juli 2021 3,5 miljard euro netto overhield aan de verkoop van opticiens (waaronder Pearl en Eyewish) en dat geld fiscaal vriendelijk wegsluisde via Bermuda, Curaçao en Monaco.
Opera en Ballet en Rotterdams Philharmonisch zijn niet de enige die zich inlaten met dergelijke kantoren. Het Nederlands Danstheater laat zich sponsoren door Loyens & Loeff, het Noord Nederlands Orkest door KPMG en Het Nederlands Philharmonisch Orkest/Nederlands Kamerorkest door Taxand (dat helpt ‘fiscaal optimaal te opereren’).
Dit fenomeen, dat de belastingontwijkindustrie klassiek omarmt, is niet uniek voor Nederland. De New York Philharmonic kende van 2007 tot en met 2013 Credit Suisse als hoofdsponsor, ondanks dat er al sinds 1998 sancties van de stad en de staat New York golden tegen die Zwitserse bank omdat die weigerde in de oorlog geroofde Joodse tegoeden terug te betalen. In 2013 moest Credit Suisse een schikking van 2,5 miljard dollar treffen met de Amerikaanse justitie, omdat het Amerikanen had geholpen bij belastingontduiking.
Schrijver en activist Nicholas Shaxson beschreef in zijn boek over belastingparadijzen, Treasure Islands uit 2012, hoe een op de Bahama’s gevestigde bankier in Zwitserse dienst haar klanten die vermogen wilden offshoren graag meenam naar de opera en klassieke concerten in Rio de Janeiro. Deze bankier vertelde ook: ‘De bankiers en hun cliënten gaan op grote jachttrips of naar het ballet in Boedapest, daar is waar hét gebeurt.’
Relatie-evenementen
In vergelijking met wat Nederlandse klassieke instellingen jaarlijks aan subsidies ontvangen, gaat het wat betreft sponsoring om kleine bedragen. In 2019, het laatste precoronajaar, ontving de Nederlandse Opera en Ballet in totaal 1,6 miljoen euro aan sponsorgelden. Hoeveel daarvan van Houthoff of Loyens & Loeff kwam, meldt het verslag niet. Het jaar daarvoor bedroegen de totale sponsorinkomsten 1,3 miljoen euro. Bij het Rotterdams Philharmonisch kwam in 2019 ruim 6 ton aan sponsorgeld binnen, en in 2018 ruim 960.000 euro.
Het is gebruikelijk dat de instellingen voor sponsors speciale relatie-evenementen organiseren. En dus gaf de Nederlandse Opera en Ballet in 2019 voorstellingen voor klanten van Houthoff, die veelal vanuit het buitenland naar Nederland waren getrokken om hun bezit fiscaalvriendelijk af te schermen. Een publiek van belastingontwijkers, gesponsord door de facilitators van die belastingontwijking. Hoe kan dat niet wringen?
‘Nou ga je wel erg kort door de bocht,’ vindt Gerard Jongerius, voorheen van het Concertgebouworkest. ‘Dergelijke bedrijven doen alles volgens de wet. Iedereen kan overal een mening over hebben, maar dan is de vraag: is zo’n mening zo breed gedragen dat het weerslag heeft op het realiseren van de culturele missie? Daar was bij Houthoff of Loyens & Loeff geen sprake van.’
‘Het is waar dat de klassieke wereld niet heel progressief is en voorop loopt in maatschappelijke ontwikkelingen,’ erkent Jongerius. Maar dat heeft een goede reden: ‘De opera kan niet heel lichtvoetig zeggen: “die willen wel als sponsor, en die niet, want we zijn het ergens niet mee eens”. Dan gaan mensen zich weer afvragen: “waar bemoeit de opera zich mee?”’
Volgens Jongerius houden culturele instellingen wel goed zicht op maatschappelijke ontwikkelingen. ‘Een opera of een orkest, en ook een sponsor, willen politiek en religieus neutraal blijven. Als een instelling in politieke discussies terechtkomt, leidt dat af van de culturele missie. Shell heeft vroeger wel eens een project van het Van Gogh Museum gesponsord. Nu is dat lastiger, want je weet dat er dan actiegroepen voor de deur van het museum gaan demonstreren.’
Maar Houthoff wordt volgens Jongerius gezien als een respectabel kantoor. ‘Dat werd het in ieder geval tot voor kort. Houthoff is absolute top. Als je als culturele instelling zo’n kantoor aan je kan binden, is dat heel prettig voor de uitstraling.’
Ook volgens communicatie-adviseur Jan Driessen kan Houthoff nog steeds wel door de beugel. ‘Houthoff heeft afscheid genomen van haar Russische klanten, en dus haar verantwoordelijkheid genomen. Dan lijkt mij de kou uit de lucht, en voor dit sponsorschap de zaak gered.'
Wie denkt dat het eenvoudig is om de juiste sponsor voor een orkest of opera te vinden, die heeft het mis. Een top-culturele instelling en een sponsor daarvan moeten elkaar versterken, legt Jongerius uit. ‘Dus de sponsor moet een top-corporate bedrijf zijn: Unilever kan wel, maar een merk van Unilever, Calvé pindakaas of OMO wasmiddel bijvoorbeeld, niet. Als Calvé of OMO het sponsort, lijkt het te veel op platte marketing.’
Dat maakt dat er maar weinig chique corporate sponsors in Nederland zijn, en je al snel op de Zuidas uitkomt, vermoedt pianist en voormalig presentator van NPO Radio 4 Christiaan Kuyvenhoven. ‘Er valt niet veel te kiezen denk ik.’ Jongerius kan dat bevestigen. ‘Een longlist van potentiële sponsors is helemaal niet zo lang.’
Staande ovaties
En dat geldt ook voor de longlist van potentiële chef-dirigenten. Gergiev zou in 2020 nog in beeld zijn geweest om dirigent te worden van het Amsterdamse Koninklijke Concertgebouworkest, aldus krantenberichten. De woordvoerder van het Concertgebouworkest laat Follow the Money weten dat dit ‘niet juist’ is en ‘berust op speculatie’. ‘Er is door ons op geen enkel moment informatie gedeeld over de zoektocht naar onze nieuwe chef-dirigent.’
Uit een analyse van gegevens van de website Discogs.com blijkt dat Gergiev een belangrijk deel van zijn auteursrechten laat stromen naar het bedrijf Mariinsky Theatre Trading Limited in Engeland. De eigenaar daarvan is een Engelse stichting (trust), die vlak na de inval in Oekraïne is opgedoekt door de bestuurders. Deze stichting, met onder andere Prins Charles als beschermheer, is opgericht door Gergiev. Het haalde fondsen op voor het Mariinskitheater in Sint Petersburg en promootte het werk van het Russische theater in het Verenigd Koninkrijk.
Robert van Leer, voorheen directielid van Het Nederlands Dans Theater en tegenwoordig van het Kennedy Center for Performing Arts in Washington, was een van de bestuurders van de stichting, tot hij op 14 maart vertrok, het moment waarop de stichting in stilte werd opgedoekt. Hij reageert niet op verzoeken tot het geven van een reactie.
Rotterdam bleef het jaarlijkse Gergiev-festival tot vorig jaar, 2021, organiseren en subsidiëren. Tijdens de editie van 2020 gieren bij een journalist van het AD/Rotterdams Dagblad de zenuwen door de keel als hij binnentreedt in Gergievs suite in het hotel tussen Rotterdam CS en concertgebouw De Doelen voor een zeldzaam interview. Politiek wordt vermeden. Over het optreden in De Doelen, na het interview, schrijft de krant:
‘Een flink tikkeltje te laat stapt hij uiteindelijk het podium van De Grote Zaal op, maar dat blijken zijn Rotterdamse fans wel gewend. Het applaus rolt direct daverend van de volle tribunes af. Hier is Gergiev thuis. Soms komt hij op zijn trektocht over de wereld demonstranten tegen op zijn weg, die boos zijn over bijvoorbeeld Gergievs standpunt over de Russische annexatie van De Krim. In Rotterdam gebeurt dat niet. Hier geen boegeroep, maar staande ovaties.’
Het is een belangrijke reden dat het lastig was voor het Rotterdams Philharmonisch om afscheid te nemen van Gergiev, vertelt Jongerius. ‘Gergiev was vanaf 1995 chef-dirigent van het orkest, en hij heeft een bepalende rol heeft gespeeld bij het realiseren van de artistieke missie. Mede dankzij Gergiev is de internationale uitstraling van het Rotterdams Philharmonisch de afgelopen 25 jaar enorm toegenomen. Niet voor niks was hij benoemd tot ere-dirigent.’
‘Een culturele instelling als het Rotterdams Philharmonisch verkoopt veel minder kaarten zonder Gergiev’
Om de lastige positie van het Rotterdams Philharmonisch toe te lichten, trekt Jongerius de vergelijking met een popfestival. Daar heeft de organisatie de macht over de artiesten, maar bij een orkest is de chef-dirigent de gezichtsbepalende factor. ‘Wanneer een festival als Mysteryland een artiest afzegt omdat die homofobe uitspraken heeft gedaan, dan zet de organisatie iemand anders op die plek. Er zal geen bezoeker minder om naar zo’n festival gaan. Een culturele instelling als het Rotterdams Philharmonisch kan niet zo – als ik het negatief formuleer – opportunistisch handelen. Die verkoopt veel minder kaarten zonder Gergiev. De directie heeft een verantwoordelijkheid naar de werknemers, die hun baan kunnen kwijtraken als publiek wegblijft.’
Dat het Rotterdams Philharmonisch nu toch heeft ingegrepen is dan ook een aderlating, zegt Jongerius. ‘Zowel financieel als voor de pr, Gergiev is wereldberoemd en was zodoende een uithangbord voor Rotterdam. Ik vermoed dat er over het afscheid nemen afspraken zijn gemaakt met de andere orkesten waarvoor hij werkte, zodat Rotterdam niet de enige zou zijn. Anders zou het Rotterdams Philharmonisch politiek-maatschappelijk niks hebben bereikt, maar wel zijn missie in gevaar hebben gebracht.’
Autonomie van kunst
Dat het publiek en de culturele elite een bloedbad in Oekraïne nodig hadden om te zien dat Gergiev niet deugt, heeft volgens pianist Kuyvenhoven te maken met de heersende opvatting over de autonomie van kunst in de klassieke wereld. ‘Hij is lang getolereerd omdat in de klassieke muziek doorgaans de artistieke prestaties van de kunstenaar worden gescheiden van de privé-persoon en diens al dan niet curieuze opvattingen.’
Richard Wagner (1813-1883) is de bekendste illustratie van deze opvatting, legt Kuyvenhoven uit. ‘Deze Duitse componist was een uitgesproken antisemiet, hij heeft zelfs een boek vol jodenhaat geschreven. Toch heeft geen orkest in de wereld er problemen mee zijn werk te spelen. Dat neemt niet weg dat ik het een ingewikkelde vraag vind: tot hoever kun je de artiest los zien van de persoon en diens opvattingen of handelen, en waar ligt de grens?’
‘Is het aan het Rotterdams Philharmonisch om vanwege zijn ere-dirigent wat te vinden over lhbtqi-rechten in Rusland of de annexatie van de Krim?’
Dat de Russische dirigent geen afstand nam van Poetins inval in Oekraïne bleek een duidelijke grens, constateert Kuyvenhoven, en maakte het onvermijdelijk dat Gergiev niet meer welkom is in Rotterdam. ‘Het is nu duidelijk geen vrije artiest met een afwijkende mening meer, maar iemand met macht die optreedt als ambassadeur van Poetin.’
Ook voor Jongerius is het helder dat een westers orkest niet meer in zee kan met Gergiev. ‘Het is wellicht wat vroeg voor conclusies, maar mijn aanname is dat de inval in Oekraïne de belangrijkste gebeurtenis in Europa is sinds de val van de muur.’
Dat maakt de huidige situatie wezenlijk anders, vergeleken met de ophef in 2013 en 2014, vindt Jongerius. ‘Met de kennis van nu kun je zeggen dat eerdere gebeurtenissen de opmaat waren naar de huidige flagrante mensenrechtenschendingen in Oekraïne. Maar als je kijkt met de bril van 2014, is het dan aan het Rotterdams Philharmonisch om vanwege zijn ere-dirigent wat te vinden over lhbtqi-rechten in Rusland of over de annexatie van de Krim? Dat is toch van een andere orde dan wat nu gebeurt?’
Overigens is het niet zo dat er intern geen discussie over dit soort zaken is binnen een culturele instelling, zegt Jongerius. ‘Kunstenaars hebben een grote sensibiliteit, reken maar dat de muzikanten het erover hebben. En dat dringt ook wel door tot de directiekamers.’
69 Bijdragen
Vincent Huijbers 9
(Maar vertegenwoordigd Gergiev niet grotere belangen dan enkel de Russische cultuur? Net zoals Poetin niet spreekt voor álle Russen?)
Wanneer is kunst écht een uiting van cultuur en wanneer transformeert dit tot economisch handelswaar of verlengstuk van (politieke) macht?
(Is Pussy Riot niet net zo goed -of misschien wel meer- een uiting van de Russische cultuur? Waarbij zij zich alleen uitspreken tegen gevestigde belangen)
Of in Nederlands: wanneer verandert een linkse hobby in een beleggingsobject? Hoe begaan was de politiek de afgelopen jaren met kunst en cultuur? (En hoe staan bezuinigingen in deze sector en bijna minachting door de politiek tegenover grote investeringen in werken en soms bijna gehypte tentoonstellingen en voorstellingen? In hoeverre vertegenwoordigen die de kunst en cultuur of wordt die daarmee juist in de schaduw gezet?)
(Edit ter verduidelijking)
John Janssen 4
Vincent HuijbersDat we de kunstenaar misschien los moeten zien van de persoon lijkt mij veel te abstract. Kunst komt toch vanuit die persoon. En als die persoon dan ook nog geen afstand wil nemen van wat internationaal is beoordeeld als een daad van grote agressie, scheiden hier de wegen.
En ja, in het verleden was er ook een grootmacht die onuitgenodigd een ander land binnen veel. Ook daar veel slachtoffers en wat al niet meer. En toch bleven we Bruce uitnodigen om hier over dat prachtige land te komen zingen.
En ja, dankzij gulle gaven uit het bedrijfsleven en privaat kunnen wij nog steeds genieten van kunst en cultuur. Rutte en Co zien daar geen brood in. Excessen van 1 miljoen voor een favoriete band van de Minister daargelaten!
Vincent Huijbers 9
John JanssenVertegenwoordigd Pussy Riot niet net zo veel een facet van de Russische cultuur als Tolstoj? Toch lijkt er een scheiding in te worden aangebracht en schrijven (financiële) belangen voor wat van waarde is.
Vincent Huijbers 9
John JanssenDeze werken lijken andere belangen te vertegenwoordigen. Misschien dat dit ook op gaat bij een componist als Gergiev. Het is tekenend dat tegelijk met het vertrek van grote bedrijven afscheid van hem werd genomen.
Chris Dokter 1
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Chris DokterHet in de ban doen van Russische kunst is helemaal niet aan de orde, integendeel zelfs. Toch werd hier in opiniestukken voor gevreesd toen met Gergiev werd gebroken omdat zijn standpunten niet meer te verenigen waren met hoe wij hier tegen het conflict aan kijken. De vraag die ik stel is of Gergiev de Russische kunst en cultuur dan vertegenwoordigd? Pussy Riot is voor mij net zo goed een uiting daarvan maar lijkt minder gedragen te worden door de grotere belangen. Ze botsen daar zelfs mee en worden daarvoor vervolgd.
Belangen spelen denk ik ook in Nederland een rol. Hier in de provincie Brabant werd kunst en cultuur in 2020 onder 'vrije tijd' ondergebracht en subsidies gekort. De Jonge vond dat Nederlanders maar een DVD'tje moesten kijken toen de theaters gesloten bleven.
Het ontkend hiermee het belang van deze sector voor de samenleving en laat zelfs een minachting daarvoor zien. Hoe groot is het contrast met de rondgang van De Vaandeldrager van Rembrandt door Nederland? Hoe is de aankoop van zo'n werk te verantwoorden? Waarom is kunst pas van waarde als er een prijskaartje aan te hangen is? Of wanneer het bezoekersaantallen garandeert? Dus wanneer wordt een 'hobby' van waarde voor de maatschappij?
Men wind zich op over vertrek van Gergiev maar Pussy Riot treed in zijn plaats op. Die vertegenwoordigen op dit moment misschien wel veel meer de Russische cultuur.
Vincent Huijbers 9
Chris DokterKunst kan propaganda worden en symbolen besmet.
Een mooi essay stond in de Groene:
https://www.groene.nl/artikel/too-big-to-fail
Net als Nord-Stream 2 steevast als privaat economisch project werd voorgesteld en nu symbool staat voor onze energieafhankelijkheid van Rusland lijken grote (financiële) belangen morele overwegingen op te schorten. Dat gold ook voor Gergiev.
Of zie dit dilemma bij Van Gogh:
https://www.parool.nl/cs-b0af540b
Gerard van Dijk 6
Iedere Rus lijkt zich nu te moeten verantwoorden of ze achter hun moederland staan. Dat kan als een heftig moreel dilemma aanvoelen. Wat ik in het verleden verafschuwde dat George Bush zei, “your with is or against is”. Dat is nu de houding tegenover iedere Rus. Je bent schuldig tot je het tegendeel hebt bewezen! Misschien een domme vraag maar waarin verschilt deze haat met de haat tegen de Joden? Oké, het is NOG niet zo gecultiveerd dat we ze vergassen. Maar Hitler is in 1933 aan de macht gekomen en n heeft er 7 jaar over gedaan. In Nederland moet een jongetje van 7 jaar zich al binnen 2 weken verantwoorden. Die klasgenootjes hebben die input niet van een vreemde.
Ik voel mij inmiddels vervreemd van Nederlanders met de dodenherdenking op 4 mei zou het een goed moment zijn geweest om sympathie te tonen voor deze Russische Nederlanders. In mijn beleving heeft 4 mei een rascistisch tintje gekregen. Joden haten is niet oké, maar de Russen haten daar kan jezelf populair mee maken.
Iets meer bewustzijn van FTM had ik wel verwacht. Gisteren VPRO Tegenlicht ging het weer over de geopolitieke verhoudingen in de wereld. Daarop bleek dat wij het schoothondje van Amerika zijn. Europa blijkt gewoon een Amerikaanse kolonie te zijn.
John Janssen 4
Gerard van DijkVoor de rest gaat ieder vergelijk hierboven tussen wat er gaande is in Oekraïne en de Jodenvervolging compleet mank. Waarom je 4 Mei erbij haalt is voor mij een raadsel.
Ga daar geen verder uitleg aan geven, ieder WELDENKEND mens kan dat zelf wel juist inschatten.
Gerard van Dijk 6
John JanssenFijn dat jij tot de groep “ieder WELDENKEND mensen” behoort en het allemaal goed begrijpt. Helaas vind ik het wel heel complex.
John Janssen 4
Gerard van DijkEn met weldenkend bedoel ik uiteraard redelijk. En ja, ook ik ben van mening dat de huidige situatie complex is.
En nu is het weer niet correct, dat je spreekt over uitsluiting van het Joodse volk, in vergelijk met de huidige Rus. De Joodse bevolking werd vervolgd. Die werden zeer bewust, en zeer gericht geweld aangedaan. Een dirigent de laan uitsturen vanwege zijn publiekelijke support voor een misdadig regime, is dan ook HEEL wat anders. De man kan nog gewoon zijn beroep blijven uitoefenen, zij het alleen nog in Moskou, Shanghai, Dubai of Caracas.
Pieter Jongejan 7
Gerard van DijkOndertussen blijft de koers van de Russche roebel maar stijgen, terwijl de russische economie op zijn gat zou liggen volgens de CIA. De sancties tegen Rusland zouden werken is hun verhaal.
Vandaag is de koers verder gestegen tot 61,5 roebel voor een euro. (tegen 90 een jaar geleden). Ook de Chinese yuan is in het afgelopen jaar fors in waarde gestegen. China en India mogen de Russische olie tegen een discount kopen, waardoor hun monopolistische bedrijven een concurrentievoordeel krijgen tegenover de Amerikaanse en vooral de Europese bedrijven.
Het gevolg is dat de inflatie in de USA en Europa hoog zal blijven en dat de koopkracht van de Nederlandse pensioenen binnenkort meer dan gehalveerd zal zijn. Bij een inflatie van 8 tot 10% per jaar stelt de Franse ECB een renteverhoging van 0,25% voor na eesrt beweerd te hebben dar de inflatie van voorbijgaande aard zou zijn.
Bedenk dat het vaak, zo niet altijd, de aan macht verliezende partijen zijn, die een oorlog beginnen. De aan macht winnende partijen (China in geval van Taiwan) kunnen wachten, want ze worden ieder jaar sterker.
De haatcampagne gaat dus om het zo lang mogelijk in stand houden van de petro debt dollar. Mede door de noodzakelijke energietransitie is het faillissement van de petro debt dollar in een enorme versnelling terecht gekomen. Het lijkt of dit niet begrepen wordt. De haatcampagne wijst op oorlogsvoorbereiding.
David de Jongh 1
Gerard van DijkGerard van Dijk 6
Met de uitspraken van Joe Biden over Taiwan begrijp ik dat we nu ook achter de Chinezen willen gaan? Ook dat werd eerder bij VPRO Tegenlicht over de geopolitiek voorspeld. Vind FTM dat nu ook de Nederlandse Chinezen zich nu ook moeten verantwoorden?
Co Stuifbergen 5
Gerard van DijkHans van Swoll 5
Co StuifbergenTwee. Volgens mij heeft zo'n opmerking, zoals u die nu plaatst, in de discussietechniek een naam: dooddoener.
Drie. Wat voor verhelderend licht werpt het artikel op de oorlog in Oekraïne?
Omdat mijnheer Gergiev een Rus is? Een naar mannetje dat je niet in je kennissenkring wil hebben was hij waarschijnlijk zijn hele leven al, maar daar hoef je geen Rus voor te zijn. We hebben ook zat Nederlandse naarlingen, hè Siewert?
Gerard van Dijk 6
De beloftes die Europa daar heeft gedaan heeft verwachtingen geschept. Mag ik aannemen dat deze actie in het Europees parlement, de Europese commissie en de Europese Raad is besproken? Het gaat namelijk wel over de Europese toetreding. Wie heeft deze heren daartoe de legitimiteit gegeven?
Als ze de legitimiteit niet hadden dan had Europa daar hard en duidelijk tegen moeten optreden. Door dat optreden heeft Europa de onafhankelijkheidspositie van Oekraïne ondermijnt. Europa accepteert blijkbaar geen bufferzone voor Rusland. Wat was het doel van deze actie? Wat heeft Europa hiermee beoogt? Welke verplichtingen zijn ze hiermee aangegaan? Hadden we deze oorlog voorzien en hebben we daar ook bewust voor gekozen?
Ik voel mij als de domste Nederlander. Voor iedereen is het allemaal zo vanzelfsprekend deze oorlog. Blijkbaar hebben jullie hier een knip en klaar antwoord op. Ik ben bereid om te leren, ik wil niet de domste zijn! Help mij dit te begrijpen!
R. B.
Gerard van DijkMocht u het daadwerkelijk willen begrijpen, dan raad ik u aan de vraag niet hier te stellen, maar met (meerdere) mensen uit Oekraine te spreken.
Nico Janssen 7
Wat een win-win voor die corporate) fiscalisten + Big four consultancy kantoren! Je doelgroep bereiken, een schitterend cultureel-maatschappelijk blazoen creëren en direct aangetakt zijn op de (bestuur)elite en het Koninklijk Huis in Nederland! En ik vermoed dat in stichtingen die de culturele partijen zijn / besturen ook heel veel bobo's uit deze wereldjes rondlopen. Niet alleen om te helpen bij een fiscaal vriendelijk donatieklimaat, maar ook om maximaal in het ons-kent-ons wereldje te vertoeven.
Ik moest direct ook aan Leni Riefenstahl denken.
John Janssen 4
Nico JanssenNico Janssen 7
John JanssenNee, ik vergelijk deze clubs niet als gesponsord door nazi's, wel gesponsord door de partijen die er geen been in zien de wereld naar zijn grootje te helpen, alles voor het geld (de 'aandeelhouder') en macht...
Henk Willem Smits 2
Nico JanssenNico Janssen 7
Henk Willem SmitsMarco Fredriks 4
Co Stuifbergen 5
Gaat het om een zeldzaam talent, of is het probleem dat een orkest moet wennen aan een andere dirigent?
(hetzelfde vraag ik mij trouwens af bij disk-jockeys op house-party' s of dance-feesten: bekende namen trekken meer bezoekers, maar zijn ze echt beter?)
Henk Willem Smits 2
Co StuifbergenNico Janssen 7
Henk Willem SmitsVoor topdirigenten geldt echt dat het topdirigenten zijn. Een aparte klasse, zeg maar de Nadals en Federers van de klassieke muziek. Geldt zeker voor Jaap van Zweeden.
Co Stuifbergen 5
Nico JanssenIk denk enerzijds dat sommige dirigenten (en sommige sporters, en waarschijnlijk DJ's) prestaties leveren die moeilijk voorstelbaar zijn.
Van de andere kant denk ik dat het resultaat minder wordt als een dirigent tussendoor bij andere orkesten schnabbelt (ik weet niet hoe honkvast Gergiev was).
En ook bij dirigenten speelt marketing een rol.
Bart Scheepens 3
Maar: Voor mijn gevoel vliegt Smits hier wel heel erg snel uit de bocht. In zijn doel om te namen & shamen worden organisaties als HAL en Loyens & Loeff behoorlijk direct in verband gebracht met foute Russen en/of fout geld.
In hoeverre zijn ze daarvoor veroordeeld? Wat is het nut om deze organisaties zonder al te veel onderbouwing zo nadrukkelijk aan een oorlog te koppelen - los van het feit dat ze legaal belasting ontwijken of daarbij helpen? Ik krijg er een beetje een nare smaak van in mijn mond - een oorlog vind ik nog net even van een andere orde dan een multinational helpen de belasting op legale manier te ontwijken. Vooropgesteld: ik vind er niks mis mee om dat fenomeen nader te onderzoeken - maar dat hoort niet thuis in een foute-Russen-tekst.
Ik zag trouwens dat de goededoelenstichting van de HAL-familie vorig jaar 21 miljoen heeft gedoneerd/toegezegd. Allemaal in Nederland en met name bij Rotterdamse, lokale organisaties. Is dat ook niet handig om te vermelden in het kader van fair & balanced journalistiek?
John Janssen 4
Bart ScheepensDoneren dus ook nog rijkelijk.
Hulde voor HAL (belastingmaasje maakt iedereen gebruik van, zand erover!).
Henk Willem Smits 2
John JanssenJohn Janssen 4
Henk Willem SmitsHenk Willem Smits 2
John JanssenJohn Janssen 4
Henk Willem SmitsHenk Willem Smits 2
John JanssenJohn Janssen 4
Henk Willem SmitsHenk Willem Smits 2
John JanssenNico Janssen 7
John JanssenAnders is het wanneer het bedrijf nieuwe aandelen uitgeeft waarin je investeert. Geen idee hoe dat bij HAL was.
John Janssen 4
Nico JanssenMarco Fredriks 4
John JanssenHenk Willem Smits 2
Bart ScheepensIk zie ook niet waarom HAL geen belasting zou hoeven te betalen omdat ze goede doelen steunen.
Bart Scheepens 3
Henk Willem SmitsVerder zeg ik dat van die belastingen ook helemaal niet. Maar wat HAL doet is volgens mij gewoon legaal. Je noemt het zelf 'fout geld' in de header. En dan is wat meer onderbouwing op zijn plaats (vind ik maar we worden het wellicht niet eens).
Overigens: Vrijwel alle investeringen van HAL zijn onder hun eigenaarschap (en dus mede dankzij hun diepe zakken) enorm gegroeid. Zoals Van Wijnen, FD Media en ook Coolblue. Allemaal bedrijven die gewoon belasting betalen in NL.
Henk Willem Smits 2
Bart ScheepensDat de bedrijven zijn gegroeid is mooi, maar zonder HAL was Coolblue ook wel gegroeid denk ik. Los daarvan: net als goede doelen steunen ontslaat banen creëren m.i. niemand van de morele plicht belasting te betalen.
Bart Scheepens 3
Henk Willem SmitsGerard van Dijk 6
Eigenlijk ben ik wel benieuwd wie denkt dat wat wij in main stream media horen over de oorlog voor het overgrote deel propaganda is of wie denkt dat alle informatie een objectieve weergave is?
Vincent Huijbers 9
Gerard van DijkMoet Zelensky capituleren en zijn land overdragen aan Poetin?
Wat heeft Poetins Rusland Oekraïne dan te bieden?
Zou de geschiedenis die veel landen met Rusland hebben ervoor gezorgd kunnen hebben dat zij de blik naar het westen hebben gericht?
Welke informatie je ook tot je neemt over de oorzaak van het conflict: ze lijken allemaal hier aan voorbij te gaan.
Gerard van Dijk 6
Vincent HuijbersMaar waarom die provocatie? Wat is het doel hiervan?
Vincent Huijbers 9
Gerard van DijkTrouw, 5 december 1994:
Oekraïne zal afstand doen van kernwapens':
https://www.trouw.nl/cs-be39d440
VPRO, 15 februari 2022
Oekraïne heeft ontwapeningsspijt:
https://www.nporadio1.nl/nieuws/geschiedenis/d6bec3b0-82f3-4b69-be02-7e744aa4117a/oekraine-heeft-ontwapeningsspijt
Het is Poetin die drijgt met Kernwapens.
Gedwongen een keuze te maken? Wat wilden de Oekraïners zelf? En hoe stonden de Nederlanders hier destijds in?
Zo ontstond de opstand in Oekraïne
https://decorrespondent.nl/683/zo-ontstond-de-opstand-in-oekraine/62572659105-d6496faf
En als het Westen zo'n bedreiging vormden voor Poetin, hoe komt het dat westerse bedrijven in Rusland inversteerden en andersom? En vele Olicharchen juist in Europa rondobberden in hun bootjes en niet in Rusland?
Een hoe komt het dat als wij zo bedreigend zijn onze defensie praktisch hebben opgegeven?
Het komt op mij over dat Poetin het niet kan verkroppen dat alle landen die bij de voormalig Soviet Unie behoorden of in hun machtblok hebben gekozen voor een democratisch systeem. Daar hebben ze ook goede historische reden voor die niets met het westen of de VS te maken hebben.
Holodomor
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Holodomor
Dat het 'Westen' steken heeft laten vallen in hun relatie met Rusland nadat de Sovjet Unie uit elkaar was gevallen lijkt me duidelijk. Dat is een gemiste kans geweest. Maar wat heeft Rusland gepresteerd? Het lijkt ondanks de grote rijkdom aan bodemschatten geen fatsoenlijke economie op te kunnen bouwen. Hoe het omgaat met de eigen burgers, inclusief de militairen die niet eens wisten dat ze voor Poetins grote rijk gingen sterven in deze oorlog spreekt boekdelen. Poetin leeft in een verleden.
Marco Fredriks 4
Vincent HuijbersNico Janssen 7
Marco FredriksJohn Janssen 4
Marco FredriksAlex Vis 3
Marco FredriksGerard van Dijk 6
Vincent HuijbersProbeer de Geopolitiek te begrijpen:
https://www.npostart.nl/VPWON_1335237
Vincent Huijbers 9
Gerard van DijkHoe kan het dat Macron in 2019 de NAVO nog hersendood heeft verklaard? Of dat we sinds de val van de muur onze defensie hebben afgeschaft? Europa KAN geen leger op de been brengen. Er is geen dreiging. Dat maakt ook dat je bijna een psychiater moet zijn om het verloop van deze oorlog te voorspellen. Dat er moelijk rationele redenen te vinden zijn maakt ook dat bijna iedereen verrast was door de inval.
Dit is Poetins oorlog. Dat zijn tere ziel is gekwetst komt in een heel ander perspectief te staan door hoe en met welke argumenten hij zijn doel wil bereiken.
https://www.trouw.nl/binnenland/door-oekraiense-havens-te-blokkeren-wakkert-rusland-een-wereldwijde-voedselcrisis-aan~b2bc586c/
Wietze van der Meulen 6
Vincent HuijbersIn wezen gebeurt dat nu weer. Alleen voldoende vuurkracht richting de Donbas e.o. zal iets (voldoende?) kunnen helpen om de Russen af te remmen of te stoppen.
Als ik echter zie hoe bijv. Scholz aarzelt en met welke vertraging Geopards + munitie ter beschikking gesteld wordt, heb ik niet veel vertrouwen de kansen van Oekraïne.
Voor de export van graan geldt hetzelfde. Putin zou zeggen dat export kan onder voorwaarde dat sancties worden verminderd (of zelfs opgeheven?). Onder andere de UK is mordicus tegen. Maar hoe lang kan zo'n standpunt worden volgehouden naarmate de honger toeneemt?
En om aan te sluiten bij het artikel, of Gergiev nu wel of niet voor een orkest mag staan, het zal Putin weinig (of zeg maar gewoon niets) uitmaken.
Vincent Huijbers 9
Wietze van der MeulenRusland heeft alle kaarten om een bloeiende economie te kunnen worden maar faalt daarin in alle opzichten. Door Poetin en zijn kliek.
Wat ze nu militair klaarspelen is misschien wel illustratief. Er lijkt iets te ontbreken. Ze slopen zonder de intentie om iets op te bouwen. Het is pure rancune die voortkomt uit een gekwetst zelfbeeld.
Wat betreft Geriev: mensen zijn een middel een geen doel voor Poetin.
Wietze van der Meulen 6
Vincent HuijbersVincent Huijbers 9
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 6
Vincent HuijbersJohn Janssen 4
Wietze van der MeulenEn voor de rest neemt de honger op dit moment alleen maar toe op het continent, dat die klap er ook nog eens niet bij kan hebben. Afrika, who cares! We komen er alleen als er nieuwe gas en olievelden worden gevonden. Over beschaving gesproken!
Wietze van der Meulen 6
John JanssenZo loopt het niet goed af voor Oekraïne ben ik bang (voor zover je nog van "goed" kunt spreken met alle doden, gewonden etc.).
Lia 4
Vincent HuijbersNu maar hopen dat de Oekraïense handelaren en de vier grote tarwehandelaren in de wereld humaner zullen handelen dan Poetin.
Overigens heeft het weinig zin om deze oorlog te verklaren uit “de gekwetste tere ziel” van Poetin. Hij is, behalve meedogenloos in zijn oorlogsvoering, altijd juist consequent geweest (volgens Jaap de Hoop Scheffer https://nos.nl/l/2210939) “Een rode lijn is een rode lijn”.
Angst voor democratie zal zeker een rol spelen, maar angst voor te snelle groei van de Amerikaanse invloedssfeer in Europa evenzeer.
En in 2018 kon De Hoop Scheffer nog expliciet zeggen dat hij dat een begrijpelijke zorg vond (zie ook de hele video bij het artikel, aanrader! https://www.youtube.com/watch?v=1viyoSnv-e0).
De eigenlijke vraag moet dus misschien zijn waarom Europa ondanks alle voorkennis toch verbaasd was over de inval. Belangrijker nog: waarom Europa ook daarna zo hardnekkig verder ging-gaat op het pad van steeds meer escalatie. Waarom is al die tijd niet geluisterd naar de stemmen die pleiten voor onderhandelen? Cui bono? Heeft iemand ooit aan de Oekraïense burgers - dus niet de elite maar de gewone man, de huisje-boompje-beestje-man-vrouw-kind - gevraagd wat ze liever hadden: een neutrale status zonder NAVO-lidmaatschap, of een NAVO-lidmaatschap met grote kans op oorlog?
Vincent Huijbers 9
LiaDat bijna iedere expert (behalve misschien de geheime diensten) verrast waren heeft denk ik te maken met het irrationele besluit.
Maar ook doordat we signalen moedwillig genegeerd hebben voor handelsbelangen. Nog niet zo lang geleden werd Nord-Stream 2 als een zuiver privaat economisch project verkocht. Nu proberen we onze afhankelijkheid uit alle macht te verkleinen. Economische belangen lijken alle morele bezwaren te negeren en aangezien ze ook in onze politiek de boventoon voeren is het niet vreemd dat we zo afhankelijk zijn geworden van Rusland. Na MH17 onderhandelde Nederland ook rustig verder met Rusland. De Homo Economicus lijkt verblind.
Jouw laatste vraag is relevant. Wat willen Oekraïners zelf? Er waren rond het associatieverdrag wel onderzoeken gedaan:
https://stukroodvlees.nl/wat-willen-de-oekrainers-eigenlijk-zelf/
https://www.hpdetijd.nl/2016-02-16/leuk-zon-referendum-maar-wat-willen-de-oekrainers-zelf/
Volgens mij heeft het vooral met kansen voor de bevolking en soevereiniteit te maken. Dan is het ineens vrij duidelijk waarom de blik naar het westen van Europa gericht is.
Lia 4
Vincent HuijbersOok eens dat Poetin geen rode lijn voor een ander land mag zetten. De vraag is dan waarom Europa dergelijk gedrag (rode lijnen voor andere landen uitzetten) van Amerika wél acceptabel vindt.
En wat de Oekraïense wensen betreft: ik ga ervan uit dat de overgrote meerderheid van hen streeft naar veiligheid en enige welvaart, en verder zo min mogelijk gedoe.
Nu zegt een bekend spreekwoord: “het gras aan de overkant is altijd groener”. Europa wekt torenhoge verwachtingen over vrijheid en welvaar en (heel) misschien kan daar wel een en ander van worden ingelost.
Maar een NAVO-lidmaatschap? of de doorsnee Oekraïner daar werkelijk meer vrijheid, welvaart en vrede van kan verwachten, daar plaats ik grote vraagtekens bij.
Petrus Harts 3
Hoezeer ik Putin ook veracht en de inval veroordeel; er zit ook iets goeds in om een top-dirigent zijn artistieke werk te laten doen, ook al zit hij er politiek 100% naast.
Wat ik dan qua muzikaliteit nog wel een interessante vraag vind is: maakt het nou echt zóveel uit wie er voor dat orkest staat? Ik bedoel, de noten liggen als vast...Is dat wel eens getest, met een orkest achter een vitrage?
[ Nee hier moet je niet over lachen....toen de koperblazers achter een gordijn werden getest en beoordeeld, bleken vrouwen uitstekend koper te kunnen blazen. Daarvoor werden ze niet eens toegelaten omdat de gedachte was dat hun longen sowieso te klein zouden zijn. De klassieke wereld hangt van name-dropping en vooroordelen aan elkaar, maar soms komt er een super-talent voorbij, zoals Vinkingur Olafsson, waar niemand omheen kan en waarvan zelfs een kind meteen hoort; 'holy cow, dit is echt een ander niveau'. ]
Jan Brugge 1
Petrus HartsJa, het scheelt echt.
Henk Willem Smits 2
Petrus HartsJohn Janssen 4
Henk Willem SmitsPetrus Harts 3
John Janssen