
Gemeenten zouden de jeugdzorg goedkoper en beter regelen. Het tegenovergestelde is gebeurd. Wat ging er mis? Lees meer
De gemeenten zouden jeugdzorg dichterbij, efficiënter en uiteindelijk ook goedkoper gaan regelen. Het tegenovergestelde gebeurde: het aantal zorgaanbieders is gestegen van 120 in 2014, naar zo’n 6.000 nu. En inmiddels ontvangt één op de tien Nederlandse kinderen een vorm van jeugdzorg.
Maar is geld het enige probleem? Onder de werktitel "Jeugdzorg in het Rood” doet Follow the Money onderzoek naar de geldstromen in de jeugdzorg. In deze gids loodsen we je langs de belangrijkste bevindingen.
Bij de jeugdbescherming is het wachten op de volgende meltdown
Lelystad versus Pluryn: in het gevecht om de rekening delft de gemeente het onderspit
Opvanghuis voor kinderen krijgt dikke onvoldoende, maar blijft voorlopig open
Staatssecretaris Van Ooijen over het repareren van de jeugdzorg: ‘Het is een enorm praatcircus’
Minister Franc Weerwind: ‘Herwinnen van vertrouwen, dat is mijn belangrijkste opdracht’
Terugkijken | Beslissen in een failliete jeugdzorg: het verhaal van drie kinderrechters
In het hart van een zorginfarct: de rechter kan in een kinderleven het keerpunt zijn
In het hart van een zorginfarct: het gaat de kinderrechter om het kind, niet om ‘de waarheid’
In het hart van een zorginfarct: kapotte relaties
In het hart van een zorginfarct: de ouders, wanneer doen ze het goed genoeg?
© JanJaap Rijpkema
Schreeuwend tekort aan jeugdzorgplekken creëert cowboymarkt
Het kabinet en deskundigen zijn ervan overtuigd dat kleinschaligheid dé toekomst is van de jeugdzorg. De afgelopen tien jaar is het aantal gezinshuizen dan ook explosief gegroeid. Gezinshuisouders breiden hun huizen uit tot steeds grotere ondernemingen. Follow the Money onderzocht deze nieuwe trend in de jeugdzorg. Deel 1: het verdienmodel.
- Jeugdhulp in grote instellingen moet zoveel mogelijk veranderen in hulp ‘zo thuis mogelijk’, is sinds 2015 het devies. De laatste jaren daalde het aantal jongeren in gesloten instellingen dan ook. Mede daardoor neemt het aantal jongeren dat in een gezinshuis woont juist toe.
- In een gezinshuis zorgen doorgaans twee gezinshuisouders 24 uur per dag, zeven dagen per week voor gemiddeld vier uithuisgeplaatste kinderen. Minimaal één van deze ouders moet een specifieke zorgopleiding hebben afgerond.
- Het aantal gezinshuizen is sinds 2014 bijna verdubbeld tot zo’n 1000 stuks. Dit is echter een schatting, een centrale registratie ontbreekt.
- Er is kritiek op de soms forse verdiensten en luxe huisvesting van gezinshuizen. Om deze op waarde te schatten deed Follow the Money onderzoek naar de jaarrekeningen van 302 gezinshuizen. Hieruit blijkt dat de variatie tussen aanbieders in de gezinshuiszorgmarkt groot is.
- Dit artikel is het eerste deel in een serie over gezinshuizen, een snelgroeiende tak binnen de jeugdzorg.
De gietijzeren poort opent automatisch naar een lange oprijlaan. Op een perceel van ruim 8000 vierkante meter prijkt een rietgedekte villa, omringd door gras en bomen. Vanuit de woonkamer kijk je uit op een grote vijver met fontein.
Sinds januari 2020 wonen Stephan en Bianca van Vegchel in deze Helmondse villa. ABN Amro verleende het echtpaar een hypotheek van 810.000 euro. Het stel crowdfundde daar nog 140.000 euro tegen 6 procent rendement bij. Dat was nodig om van de villa gezinshuis De Glimlach te maken, waar het echtpaar zes kinderen in de leeftijd van 4 tot 17 jaar opvangt.
Luxe? Nee, vindt Bianca van Vegchel: ‘Ons huis is ons gereedschap. Met dit huis en deze omgeving willen we de kinderen kansen bieden om hun talenten te ontwikkelen, zodat ze zich later zelfstandig kunnen redden in de maatschappij.’
Als het aan de buurt had gelegen, was gezinshuis De Glimlach er niet gekomen. Althans: niet in één van de meest exclusieve villa’s van Helmond. Is ons zorggeld daarvoor bedoeld, vragen de buurtbewoners zich af, zeker in een periode waarin de gemeente al miljoenen tekort komt. Daarnaast vrezen ze voor overlast, aantasting van het woongenot en waardevermindering van hun woningen.

In een brief aan de gemeenteraad kaarten ze een half jaar na de opening van het huis hun bezwaren aan. De bewoners wijzen de gemeente erop dat de bestemming ‘Wonen’ niet overeenkomt met de vestiging van een gezinshuis.
De casus van gezinshuis De Glimlach is niet uniek. Onder het mom: haal de zorg zo dichtbij mogelijk naar huis, stimuleert het kabinet om kinderen in gezinshuizen op te vangen, in plaats van in (gesloten) jeugdzorginstellingen. Het aantal gezinshuizen in Nederland stijgt hierdoor rap. Reden voor Follow the Money om in deze onstuimige markt te duiken.
Wie runnen de gezinshuizen? Wat is de positie van gezinshuizen in het jeugdzorgveld? Hoe wordt de zorg van gezinshuizen gefinancierd? Wat zijn de verdiensten en waaraan worden die besteed? Om hier zicht op te krijgen analyseerde Follow the Money de jaarrekeningen van 302 gezinshuizen (261 vof’s, 29 bv’s en 12 eenmanszaken). Hiervoor hebben we de dataset van Jaarverantwoording in de zorg gebruikt over de jaren 2018, 2019 en 2020.
Ook spraken we met verschillende gezinshuisouders, met jeugdzorgorganisaties, jeugdzorgexperts, gezondheidseconomen en gemeenten.
De opkomst van het gezinshuis
De Jeugdwet, in 2015 ingevoerd, beoogt uithuisgeplaatste kinderen in een kleinschalige omgeving onder te brengen. Dichtbij het gezin, in een zo normaal mogelijke situatie in plaats van in groepen in grootschalige jeugdzorginstellingen.
Het aantal gezinshuizen is de laatste jaren dan ook snel gegroeid. In 2011 waren er nog 389 gezinshuizen, drie jaar later waren dit er naar schatting 587. In 2020 stond de teller op 1000 gezinshuizen die zorgen voor bijna 3700 kinderen.
‘Je bent een gezin en hulpverlener tegelijk. Ruimte voor een privéleven is er nauwelijks’
De vraag naar gezinshuizen is nog altijd vele malen groter dan het aanbod. ‘We hebben een tekort,’ zegt Peer van der Helm, lector Residentiële Jeugdzorg aan de Hogeschool Leiden en dé gezinshuiskenner van Nederland. ‘Er zouden er veel meer bij moeten komen, want de kinderen hebben het er beter dan in een jeugdzorginstelling. Het is kleinschaliger en de lijnen met de zorg zijn kort.’ Volgens Van der Helm zijn er nog tweeduizend gezinshuizen extra nodig om van grootschalige jeugdzorginstellingen af te komen, zoals het kabinet dat wil.
Een gezinshuis is een uniek bedrijf in het jeugdzorglandschap, stelt Van der Helm vast. Gezinshuisouders zorgen er 24 uur per dag voor zo’n vier tot zes kinderen. Zij werken daarbij samen met gedragswetenschappers en voogden en zorgen waar mogelijk voor contact met de biologische ouders. Een hell of a job, noemt Van der Helm het. ‘Je bent een gezin en hulpverlener tegelijk. De kinderen hebben heftige problematiek, waardoor de belasting enorm is. Ruimte voor een privéleven is er nauwelijks.’
In een gezinshuis wonen kinderen met problemen die te zwaar zijn voor pleeggezinnen en te licht voor een gesloten instelling. Het idee is dat deze kinderen beter gedijen in een huiselijke woonsituatie.
Gezinshuizen worden veelal gerund door echtparen. Zij hebben zeven dagen per week, 24 uur per dag de zorg over gemiddeld vier kinderen. Het Kwaliteitskader Gezinshuizen adviseert een maximum van zes kinderen per huis.
De gemeente kan eisen dat één van de gezinshuisouders geregistreerd staat in het Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ). Jeugdhulpverleners die in dit register vermeld staan, conformeren zich aan de beroepscode, moeten zich blijvend scholen en moeten zich als het mis gaat verantwoorden voor de tuchtrechter. Alleen met een gerichte hbo-opleiding kun je je in het SKJ-register laten registreren.
Het komt vaak voor dat pleegouders of gezinshuisouders in loondienst een zelfstandig gezinshuis willen starten. Als de gezinshuisouder niet over de hiervoor benodigde gerichte hbo-opleiding beschikt, dan kan hij of zij met eerder opgedane ervaring via een evc-traject alsnog het bewijs ‘vakbekwame hbo jeugd- en gezinsprofessional’ halen. Gezinshuisouders moeten zich doorlopend blijven scholen om hun SKJ-registratie te behouden.
Elk gezinshuis werkt samen met een gedragswetenschapper die de kinderen en de gezinshuisouders bij de zorg begeleidt. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) controleert of deze gedragswetenschapper voldoende beschikbaar is gezien de complexiteit van de kinderen die er wonen.
Voor Bianca is het werk als gezinshuisouder niet nieuw. Voor ze De Glimlach begon werkte ze al tien jaar als gezinshuisouder in loondienst van een zorgorganisatie. Na haar werk in de detailhandel koos ze er bewust voor om een thuis te bieden voor kinderen. ‘Als tienermoeder heb ik gebikkeld om mijn zoon de juiste weg te wijzen. Met zijn autisme wisten de leraren zich aanvankelijk geen raad. Maar ik heb voor hem geknokt en hij is goed terechtgekomen.’
Met haar eigen ervaring wil Bianca andere kinderen ook de juiste weg wijzen en begeleiden. Na tien jaar loondienst kiest ze er eind 2019 voor om samen met haar man als zelfstandig ondernemer verder te gaan. In hun zoektocht naar een geschikt pand komen ze uiteindelijk in Helmond terecht.
Hoge en lage tarieven
Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg. Zij betalen gezinshuizen een tarief per kind per dag. Tot 1 januari 2022 was dit de gemeente waar het gezinshuis staat. Sinds 1 januari 2022 is dit de gemeente waar het kind woonde voor de uithuisplaatsing. Elke gemeente heeft eigen regels, voorwaarden en tarieven.
Zo betaalt Apeldoorn een vast bedrag van 149 euro per kind per dag. Andere gemeenten splitsen hun tarieven op in lichte, middelzware en zware zorg. Zo is het laagste tarief in gemeenten in Zeeland 111 euro en het hoogste tarief 215 euro per dag.
‘Er wordt al snel het woord ‘complex’ gebruikt, maar dat is vooral om in een hoger tarief te komen’
Door deze tariefverschillen kunnen scheve situaties ontstaan. Zo ontvangt een gezinshuis met vier kinderen die zware zorg nodig hebben in Zeeland bijna een ton meer per jaar dan een gezinshuis in Apeldoorn met hetzelfde aantal kinderen met dezelfde zorgbehoefte.
Hoe hoog de tarieven ook oplopen, gezinshuiszorg is goedkoper dan zorg in een residentiële jeugdzorginstelling. Nijmegen betaalt voor gesloten jeugdzorg 469 euro per kind per dag. Bij jeugdzorgorganisatie Entrea lindenhout kost een plek voor zwaardere vormen van open residentiële jeugdzorg 260 euro.
Maar wat is nu een redelijk tarief voor een gezinshuis? Hierover verschillen de meningen. Volgens franchise-organisatie Zorgmuiters is een dagtarief van 149 euro voldoende. Het onderscheid tussen licht, middel en zwaar is volgens bestuurder David Wisse niet nodig. ‘Er wordt al snel het woord ‘complex’ gebruikt, maar dat is vooral om in een hoger tarief te komen. Wij zijn ervan overtuigd dat je ook bij complexe problematiek met 149 euro uitkomt. Als er veel meer wordt betaald, maak ik me zorgen dat gezinshuisouders rijk kunnen worden, terwijl er kinderen op de wachtlijst staan. Dat is in mijn ogen niet de bedoeling.’
Franchise-organisatie Driestroom zegt niet uit te komen met het tarief van Zorgmuiters. ‘Wij hebben cliënten met zwaardere zorgindicaties en ons kwaliteitsmodel kost meer geld.’ Driestroom rekent gemiddeld 180 euro per kind per dag voor de middel en zware categorie. Dit is berekend aan de hand van een ondernemersechtpaar met vier of vijf kinderen in huis dat ieder een bruto inkomen van rond de 90.000 euro overhoudt. Driestroom zelf houdt 13 procent van het tarief in. Deze fee betalen aangesloten gezinshuizen voor het regelen van de contracten, het gebruik van het kwaliteitssysteem van Driestroom en toezicht.
Driestroom wil behalve eerlijke tarieven ook dat ondernemers niet te veel verdienen. Zo kan het lucratiever zijn om bijvoorbeeld meer kinderen met een lichte zorgvraag op te nemen dan met een zware zorgvraag.
Een gezinshuis kan ook meer verdienen door meer kinderen in huis te nemen. Gemeenten kunnen hier voorwaarden aan stellen. Zo eist Venlo dat een gezinshuis niet meer dan vier kinderen op mag vangen, terwijl in Zeeland twee tot zes kinderen mogen worden opgenomen, afhankelijk van de zwaarte van de problematiek. Helmond hanteert een maximum van zes.
Een zelfstandig gezinshuis heeft volgens Driestroom minimaal vier kinderen nodig om een gezinshuis te kunnen runnen met twee gezinshuisouders. Dat komt met het hoogste tarief van Driestroom neer op een omzet van zo’n 262.800 euro per jaar.
Als gezinshuisouder kun je ervoor kiezen om volledig zelfstandig te werken, of als onderaannemer via een grote organisatie zoals ’s Heeren Loo of Pluryn. ’s Heeren Loo houdt 22 procent van de gemeentelijke tarieven in, de gezinshuisouder ontvangt de rest. Een woordvoerder van ’s Heeren Loo licht toe: ‘6 procent gaat naar de zorg die we voor de aangesloten gezinshuisouders leveren en 16 procent gaat naar onze overhead.’ Pluryn geeft geen inzage in de cijfers.
De Glimlach werkt volledig zelfstandig. De gezinshuisouders ontvangen daarom het volledige gemeentelijke tarief zelf, maar zijn dan ook zelf volledig verantwoordelijk voor het organiseren van alle benodigde randvoorwaarden. Steeds meer gezinshuisouders kiezen hiervoor, naar eigen zeggen omdat dit hen meer vrijheid geeft om de zorg op hun eigen manier in te richten.
Er heerst veel discussie in de sector over de overhead die wordt berekend door grote organisaties. Gezinshuizen vinden deze vaak te hoog, maar 's Heeren Loo stelt dat hun overheadpercentage van 16 procent lager is dan de Berenschotnormen.
Volgens Pluryn mag je niet zomaar een vergelijking maken van de overhead van grote en kleine zorgorganisaties. ‘Overhead is een breed en lastig te definiëren begrip. Grote organisaties als de onze zijn ook de organisaties die opleidingen en wetenschappelijk onderzoek verzorgen. Ook dat wordt uit de overhead betaald.
De verdiensten
Bianca en Stephan van gezinshuis De Glimlach staan dag en nacht klaar voor zes kinderen. Wat levert dit hen dit op?
De omzet van De Glimlach bedroeg in 2020 een kleine 3 ton. Het resultaat van de vof bedroeg 82.018 euro. Dat betekent dat Bianca en Stephan ieder zo’n 41.000 euro bruto kregen uitgekeerd, iets meer dan een modaal salaris. ‘Ik maak dag- en nachtdiensten. Omgerekend houden we er nog geen vijf euro per uur netto aan over. Als we de afschrijvingen er vanaf halen nog minder,’ berekent Bianca.
Hoe verhoudt zich dit tot het algemene beeld? Jeugdzorg Nederland en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) gaan uit van gemiddelde loonkosten van 144.000 euro per echtpaar.
Bianca en Stephan kiezen er net als 261 van de 302 onderzochte gezinshuizen voor om hun bedrijf onder te brengen in een vennootschap onder firma (vof). Als we de bedrijfsresultaten van die 261 onderzochte vof-gezinshuizen vergelijken, komt 29 procent boven de 144.000 euro uit. Zo’n 15 procent houdt meer dan 200.000 euro over en 6 procent heeft een resultaat van meer dan 250.000 euro.

Martijn Paping, docent belastingrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, rekent voor dat een echtpaar bij een bedrijfsresultaat van 144.000 euro zo’n 100.000 euro netto over zou moeten houden. ‘Dit bedrag wordt meestal niet helemaal als inkomen onttrokken. Vaak blijft een aanzienlijk deel in de onderneming voor bijvoorbeeld onderhoud, investeringen en het opbouwen van een buffer.’
Van alle onderzochte vof’s behaalde Gezinshuis Angerlo over de jaren 2018 tot en met 2020 het hoogste bedrijfsresultaat: gemiddeld 377.208 euro. Dat is per vof-lid 188.604 euro per jaar, fors meer dan de Wet Normering Topinkomens (WNT) voorschrijft. (Een vof valt niet onder de WNT.)
Wat vinden de eigenaren hiervan? Mark en Esther Jakobs runnen Gezinshuis Angerlo sinds 2003 en bieden onderdak aan zes tot acht kinderen met een licht verstandelijke beperking in combinatie met psychische problematiek. ‘Wij werken al twintig jaar 24 uur per dag, zeven dagen per week in ons gezinshuis’, aldus Mark Jakobs. ‘Omgerekend naar uurloon verdien ik minder dan mijn medewerkers. Daarbij: gezinshuiszorg is een stuk goedkoper dan dezelfde opvang in grote instellingen.’
Steeds meer bv’s
De afgelopen jaren zetten steeds meer gezinshuisouders hun eenmanszaak of vof om in een bv. In onze dataset telden we 29 aanbieders die inmiddels via een bv zorg leveren. Hiervan maakte 45 procent in 2020 een bedrijfswinst van meer dan 10 procent.
Over de periode van 2018 tot en met 2020 maakte Huize Vinkenbroek uit Roosendaal de hoogste bedrijfswinst: 42 procent. De eigenaren zijn het niet eens met deze nummer 1 positie. Ook volgens hun accountantskantoor ABAB geeft de winst van het bedrijf een verkeerd beeld.
‘De vijf meerderjarige kinderen hebben bijvoorbeeld afgelopen jaren zonder vergoeding in het bedrijf meegewerkt,’ zegt relatiemanager Dirk van den Hurk. Het echtpaar Van der Steen kent zichzelf daarnaast een laag salaris toe: in totaal krijgen ze samen een managementvergoeding van 50.000 euro. Er zijn gezinshuizen die 240.000 euro aan managementvergoeding uitkeren. Dan lijkt de winst daar ineens een stuk lager, maar in werkelijkheid is dat dus niet zo.’
Eigenaar Wilion van der Steen zelf zegt zich niet met de boekhouding te bemoeien. ‘Wij denken niet in geld. Wij willen iemand helpen. Als je het puur voor het geld moet doen, doet niemand dit werk. Wij zijn 24 uur per dag bezig, we worden regelmatig ’s nachts uit bed gebeld en staan altijd paraat. Maar weinig mensen houden dat lang vol.’
Huize Vinkenbroek breidde de zorgactiviteiten de afgelopen jaren uit met een tienermoederhuis en kamertraining, als oplossing voor kinderen die te oud worden voor een gezinshuis. De jongeren kunnen zo in het zicht van gezinshuisouders zelfstandig leren wonen.
Een groot deel van de bv’s uit onze data-analyse blijkt de afgelopen jaren hun zorg op een dergelijke manier uit te breiden, of meedere gezinshuizen te starten. Deze groei van zorgactiviteiten zorgt ervoor dat de 29 onderzochte bv’s verantwoordelijk zijn voor een kwart van de totale omzet die de 302 gezinshuizen in 2020 maakten.
Steeds grotere constructies, steeds minder inzicht
Eén bv is geen bv, luidt een bekende uitspraak, en dit geldt ook in de gezinshuissector. Ruim 80 procent van de onderzochte bv-eigenaren heeft meer dan één bv. 45 procent heeft drie of meer bv’s.
De grootste bv-constructie in onze dataset is die van de eigenaren van Albero Gezinshuizen. Zij hadden tijdens de ondersochte periode 12 bv’s. Daarna volgen Zorginitiatief de Bosk (7 bv’s) en Shelterzorg (6 bv’s).
Complexe bv-constructies zorgen ervoor dat de werkelijke opbrengsten voor de eigenaren lastiger te achterhalen zijn. Docent belastingrecht Paping: ‘De winst is te verhullen door bijvoorbeeld zeer winstgevende activiteiten in een andere bv te plaatsen of te verspreiden over meerdere bv's. Om te bepalen hoeveel winst er wordt gemaakt moet je niet alleen naar de zorg-bv kijken, maar naar alle betrokken bv’s en ook het onroerend goed. Het probleem is dat niet van alle bv’s een uitgebreide jaarrekening gepubliceerd hoeft te worden, waardoor de geldstromen niet transparant zijn.’
‘Ik vind het niet passend bij de geest van de wet dat er zoveel bv-constructies zijn’
Volgens Paping hoeft een bv-structuur niet opgezet te zijn om zaken te verhullen of om fiscaal voordeel te behalen. ‘Het kan bedrijfseconomisch heel logisch zijn om iedere locatie in een aparte bv onder te brengen. Mocht er op één locatie iets fout gaan, dan heeft de rest van de groep hier geen last van.’
Volgens gezondheidseconoom Wim Groot is het logisch dat je bij hogere omzetten een vof naar een bv omzet, omdat de risico’s groter worden. Toch zet hij wel vraagtekens bij de groei van het aantal bv’s per aanbieder. ‘Ik vind het niet passend bij de geest van de wet dat er zoveel bv-constructies zijn.’
Hoogleraar gezondheidseconomie Richard Janssen is niet tegen bv-constructies. Wel vindt hij dat jaarrekeningen van alle betrokken bv’s uitgebreid en transparant verantwoord zouden moeten worden. ‘Dat kan een gemeente afdwingen in een contract.’ Tegelijkertijd vindt Janssen dat het verdienmodel niet uit de hand moet lopen, omdat dit verkeerde mensen aan kan trekken. Wat een redelijk inkomen is voor een gezinshuisouder die 24 uur per dag zeven dagen in de week werkt, vindt hij moeilijk vast te stellen. ‘Het is goed als daar een maatschappelijk debat over wordt gevoerd.’
Als eigenaar van een bv kun je jezelf salaris uitkeren. Hieraan is wel een maximum verbonden: 120.000 euro per persoon per jaar volgens de Wet Normering Topinkomens (WNT). Het valt gezondheidseconoom Wim Groot op dat niet van alle gezinshuizen deze verplichte WNT-verantwoording te vinden is. ‘Maar eigenlijk zegt deze maximale beloning uiteindelijk ook niet zoveel’, stelt Groot vast. ‘Door zo’n bv-constructie ontvangen de eigenaren van de bv’s op termijn de reserves uit deze bedrijven alsnog. Dat kan in de miljoenen lopen.’
Uit ons jaarrekeningenonderzoek blijkt dat in de periode van 2018 tot en met 2020 zeven bv’s naast loon ook dividend uitkeerden. Uitschieters waren Gezinshuis Zorgzaamheid uit Biddinghuizen (bijna zes ton) en Athenahoeve uit het Friese Oudega (zeven ton).
De hoogste dividenduitkering, van acht ton, deed een gezinshuis dat aangesloten was bij franchise-organisatie Driestroom: gezinshuis Helder uit Cothen.
Opvallend is dat van de zeven dividenduitkerende bv’s er vier zijn aangesloten bij Driestroom. De verklaring van Wim Muilenburg, bestuurder van Driestroom: de hoge tarieven van gemeenten. ‘Er zijn gemeenten waar 260 euro per dag wordt betaald, gelijk aan het tarief van een plaatsing in een jeugdzorginstelling. Maar wij hebben als gezinshuis een veel lagere overhead. Logisch dat ondernemers dan veel geld overhouden.’
Driestroom wil graag met gemeenten afspreken dat ze niet meer dan 180 euro per kind per dag betaald krijgen. Niet méér geld, maar mínder dus.
Op dit moment voert het bestuur met vijftien gezinshuizen gesprekken over te hoge vergoedingen. Tegen één bedrijf deed het bestuur aangifte van fraude. Tegen dit gezinshuis – voormalig Driestroomhuis Helder – loopt inmiddels een rechtszaak waarbij de gemeente Wijk bij Duurstede en de zorgorganisatie samen 2 miljoen euro terugeisen. De eigenaren van gezinshuis Helder willen zolang de rechtszaak loopt geen reactie geven op de beschuldigingen.
Luxe villa of noodzakelijk gereedschap?
De verontwaardiging van de buurtbewoners in Helmond begon bij het feit dat De Glimlach is gevestigd in een van de meest luxe villa’s in de buurt. Volgens eigenaresse Bianca hebben de kinderen letterlijk de ruimte nodig om na een moeilijke situatie even tot zichzelf te komen, zodat ze daarna weer met elkaar in gesprek kunnen.‘Een klein huis is hiervoor niet geschikt.’ Daarbij halen ze zichzelf ook nogal wat op de hals, zegt ze: ‘We moeten het landgoed ook zelf onderhouden. Als we deze kinderen niet hadden gehad, zouden we ervoor kiezen om in een appartementje te wonen.’
Gezinshuizen die hun activiteiten uitbreiden, breiden daarbij ook vaak hun vastgoedportefeuille uit
De koop en het onderhoud van een pand is een belangrijk onderdeel van de financiën van gezinshuizen. Gezinshuizen die hun activiteiten uitbreiden, breiden daarbij ook vaak hun vastgoedportefeuille uit. Zo leende zorgbedrijf Shelterzorg uit Wijchen 3 miljoen euro aan de de privé-holding van de eigenaren voor de aankoop van vastgoed. Het echtpaar Langeler begon in 2009 met één zelfstandig gezinshuis en runt inmiddels een concern van vijf christelijke gezinshuizen en een locatie voor beschermd wonen. ‘We willen onze kinderen de beste zorg geven. Daarom hebben we grote panden nodig die geschikt zijn om deze zorg te kunnen bieden,’ verklaart eigenaar Maarten Langeler.
Shelterzorg kocht in 2015 voor zo’n 1 miljoen euro één pand. De eigenaren van ValBiDam uit Haastrecht (vof) kochten voor hetzelfde geld vijf panden in de afgelopen jaren. Het echtpaar Lucas en Mirjam Pinkse begon in 2008 hun eerste gezinshuis waar ze voor acht kinderen zorgen. Vanaf 2015 openden ze nog vier gezinshuizen. In die huizen wonen ex-stagiaires die na het afronden van hun opleiding in de huizen zijn gaan wonen om de kinderen te begeleiden.

Een groot deel van de opbrengsten steekt het echtpaar Pinkse in het onderhoud van hun panden. ‘Bij ons gaat heel veel geld naar verbouwingen en aanpassingen van de panden, omdat een aantal van deze jongeren nu eenmaal niet zuinig omgaat met spullen en hun kamers. Daarnaast moeten wij ook aan allerlei regels voldoen om de veiligheid en leefbaarheid te waarborgen.’
Gezinshuizen die Follow the Money spreekt voor dit onderzoek, geven aan dat hun pand ook als pensioenvoorziening dient. Zij vinden het veelal vervelend als ze aangesproken worden op de verdiensten, omdat ze elke dag van de week intensieve zorg leveren, dag en nacht. Er zijn maar weinig mensen die dat vol kunnen houden en daar mag ook wat tegenover staan, vinden ze.
Romantisch idee
De grote vraag naar gezinshuizen zal leiden tot groei. Om deze groei te kunnen managen, moeten we volgens gezondheidseconoom Richard Janssen wellicht het romantische idee bijstellen van een gezinshuis met twee mensen die 24 uur per dag voor een kind zorgen. ‘Thuis is de beste oplossing, een gezinshuis is second best, maar misschien moeten we een third best accepteren. Als er niet genoeg zelfstandige gezinshuisouders te vinden zijn, dan zal de ontwikkeling van kleine gezinshuisorganisaties met personeel doorzetten.’
Meer gezinshuizen betekent ook: een opdracht voor gemeenten. Uit het voorbeeld van De Glimlach blijkt dat het ook voor hen nog vrij nieuwe materie is. Na het bezwaar van de omwonenden werd duidelijk dat het plaatselijke bestemmingsplan nog niet was ingericht op het vestigen van een gezinshuis. Na twee jaar verstrekte Helmond alsnog de benodigde vergunningen. Tot ongenoegen van de buurtbewoners, die deze beslissing via hun twee advocaten inmiddels aanvechten bij de Raad van State.
Bianca en Stephan van Vegchel betreuren het dat hun buurtbewoners al jaren protesteren tegen hun gezinshuis. ‘Ze zijn hier altijd welkom voor een gesprek.’
50 Bijdragen
Vincent Huijbers 9
Ik probeer de zorgvraag te begrijpen. Is het bedrijfsmatig runnen van gezinnen wat er nog ontbrak? En is deze zorg op geen enkele andere manier na te bootsen in een professionele kleinschalige zorgsetting?
Het lijkt vooral de oprechte aandacht, liefde en tijd te zijn die hier onderscheidend is. Dus het wegvallen van de beroepsmatige afstand en continuïteit in de gezichten en een door het gezin opgelegd ritme. Zaken die misschien door kosten niet meer te garanderen zijn in een zorginstelling?
Aan het kopje 'Luxe villa of noodzakelijk gereedschap?' zie je de verschuiving in de ruimte die nodig is. Is een villa nog een 'normale' gezinsomgeving en was in die ruimte (afstand) niet net zo goed te voorzien in kleine zorg instellingen met 24/7 zorg? Brandblussers en lichtgevende groene nooduitgang markeringen verraden meteen dat het een 'setting' is.
Wanneer wordt de unieke kracht van het gezin als middel weer teniet gedaan? Het zou zonde zijn als het aan het succes ten onder zou gaan.
Co Stuifbergen 5
Vincent HuijbersIk vraag me af of een werknemer het net zo lang volhoudt als iemand die zelf de investeringen doet.
Dezelfde ondernemer had ook stagiaires in dienst, dus de kinderen zien meer gezichten. Dat hoeft niet erg te zijn, zolang de gezinshuisouders maar voldoende aanwezig zijn, denk ik.
Dan blijft het voordeel dat de vestigingen klein zijn.
(correctie: oorspronkelijk had ik "vuurwerk" i.p.v. "voordeel" geschreven)
Vincent Huijbers 9
Co StuifbergenMaar waarin zit het verschil tussen een pleeggezin? Dit lijkt een nieuwe categorie door de diploma van een van de ouders.
Ik zie ook het probleem met het opschalen van de locatie en stagiaires. Waar ligt het kantelpunt?
Zijn er geen ethische bezwaren? En hoe zit het met toezicht?
Lia 4
Vincent HuijbersPrecies dat! Mooi geïllustreerd in deze reeks van de Correspondent: een voorbeeld waar het, in elk geval voor deze bewoner, echt heel goed lijkt uit te pakken:
https://decorrespondent.nl/12478/betere-jeugdzorg-begint-bij-cor-en-ans-professioneel-ouder-van-zestien-pubers/511697824-1008fe34
https://decorrespondent.nl/12613/dion-17-woont-gewoon-thuis-maar-dan-niet-bij-zijn-ouders/517233904-795d4a2f
Er moet volgens mij voldoende ruimte zijn (zowel in huis en tuin als financieel) om die oprechte aandacht en tijd te kunnen bieden door de zorgouders. De liefde kan alleen uit henzelf komen.
Ingewikkelde BV-constructies leiden daar alleen maar van af en dergelijke 'gezinnen' zouden wat mij betreft helemaal niet in aanmerking moeten komen voor vergoeding.
Co Stuifbergen 5
En wat gebeurt als de gezinshuisouders uit elkaar gaan?
Theo van Beuningen 4
Co StuifbergenKarin Deijlen 2
Theo van BeuningenCorinne Der Kinderen
Judith Spanjers 2
Corinne Der KinderenAndries Noback
Judith Spanjers 2
Andries NobackAndries Noback
Judith SpanjersJudith Spanjers 2
Andries NobackHans van Swoll 5
Het merkwaardige bij mij is dan dat ondanks al deze minpunten, het aantal gezinshuisouders explosief stijgt.
Raar toch?
Theo van Beuningen 4
Hans van SwollVier kinderen met een klein vlekje brengt elke maand 20.000 euro in het laatje.
Minimaal 15.000 meer dan beide zorgouders met gewoon werk kunnen verdienen.
Jonette Groeneveld 3
Hans van SwollAlways Funny
Al vanaf de uithuisplaatsing van kinderen valt er te verdienen aan kinderen
Karin Deijlen 2
Jonette GroeneveldJonette Groeneveld 3
Karin DeijlenJohn Janssen 4
Zoiets heeft niet zozeer als "niet in de geest van de wet" te maken, als wel met de geest van goed fatsoen. En dat laatste is duidelijk tanende in ons 'gaaf' landje.
Petrus Harts 3
Gebalanceerd & grondig.
"Omgerekend houden we er nog geen vijf euro per uur netto aan over", ik denk dat dat voor veel van deze ouders klopt. En natuurlijk zit er kaf tussen het koren. Maar....dat is bij de reguliere gezinsvervangende zorg ook zo. En dat ga je met meer bureaucratie en regels níet oplossen. Ambulante inspecties zijn daarvoor denk ik het beste middel.
De kop van het artikel is dan ook weer een beetje jammer; 'cowboy markt'. Laat ik er dit van zeggen, ook de cowboys hebben een hard bestaan en slechts heel weinigen werden miljonair.
De echte vraag (maar die is niet voor FTM) is: waarom is er in vredesnaam zoveel gezinsvervangende zorg nodig? Maar zoals gezegd, dat is voor andere journalisten, het type wat geen balans kan lezen.
Robbert Hak
Petrus HartsWe (de eindredactie) hebben gemeend dat 'cowboymarkt' een passende beschrijving was in de zin van: een markt waarin het aan regels, toezicht of een balans tussen vraag en aanbod ontbreekt. Een markt, kortom, waarin eenieder zijn of haar eigen weg zoekt. (Zoals de cowboys dat in het wilde westen deden.) Zoals je terecht opmerkt is er overal wel sprake van kaf tussen het koren. Maar in een 'cowboymarkt' kan dat kaf lang onopgemerkt blijven, met alle gevolgen van dien. Dat is het gevaar waar we met deze kop aandacht voor wilden vragen.
Bart Scheepens 3
De Helmondse locatie (ik heb lang in Helmond gewoond) is inderdaad een mooie boerderij met veel grond eromheen. Maar 'een van de meest exclusieve villa's van Helmond' - dat vraagt wellicht wat meer field research...
Koos Ouwehand
Theo van Beuningen 4
Koos OuwehandVergoeding normaal pleeggezin is 20 euro per kind per dag...
Jonette Groeneveld 3
Koos OuwehandNét als ‘Koningshuizen’,
Judith Spanjers 2
Koos OuwehandKoos Ouwehand
Judith SpanjersHet vergoedingen systeem daarvoor kan ik principieel niet goed plaatsen naast de huidige aanwezige regelingen voor gezinnen ed
Co Stuifbergen 5
Koos OuwehandTheo van Beuningen 4
Co StuifbergenCo Stuifbergen 5
Theo van BeuningenCo Stuifbergen 5
Koos OuwehandHet kan inderdaad ook een nadeel zijn (onverantwoorde werktijden).
En in het artikel doen sommige gezinshuis(h)ouders al een beroep op stagiairs, dus dan het begint steeds meer op reguliere opvang te lijken.
Co Stuifbergen 5
Judith SpanjersPleegouders krijgen 20 euro per dag per kind, las ik.
Blijkbaar leggen pleegouders geld toe voor "het pand en de verzorgingskosten".
Ik vind het niet vreemd dat ze dan liever "gezinshuisouder" worden.
remko van hijum
Judith Spanjers 2
remko van hijumremko van hijum
Judith SpanjersJasper van Weerd 1
remko van hijumremko van hijum
Theo van Beuningen 4
remko van hijumIs meer een minimale investering met een schandalig hoog rendement.
Co Stuifbergen 5
Theo van BeuningenEn of die kinderen zomaar je woonkamer en keuken in kunnen lopen.
En het hangt ervan af hoeveel tijd de gezinshuis(h)ouders met de kinderen bezig zijn.
Ik kan mij voorstellen dat het voor goed, intensieve zorg, een fatsoenlijke beloning is.
Maar niemand turft hoe betrokken de gezinshuis(h)ouders zijn.
Theo van Beuningen 4
Co StuifbergenEn fatsoenlijke beloning? Ik kijk dan naar wat die 'ouders' samen kunnen verdienen als ze normaal werken, en dat zal hooguit 4-5000 euro per maand zijn. Verder is het niet erg realistisch om voor elk kind met een vlekje, en tegenwoordig heb je al heel snel een vlekje, minimaal 60.000 euro per jaar te reserveren.
Jacoba Vos-Feenstra 1
Judith Spanjers 2
Jacoba Vos-Feenstrasr Kg
Judith Spanjers 2
sr KgLia 4
Deze serie vind ik een aanrader naast dit artikel, het geeft aan wat er allemaal bij deze zorg komt kijken. Dit is een voorbeeld van waar het wel goed gaat en wat daar allemaal voor nodig is (veel aandacht en ruimte).
https://decorrespondent.nl/12478/betere-jeugdzorg-begint-bij-cor-en-ans-professioneel-ouder-van-zestien-pubers/511697824-1008fe34
https://decorrespondent.nl/12559/mirandas-gezin-kon-pas-opbloeien-toen-het-uit-elkaar-werd-gehaald/515019472-a7f2113e
https://decorrespondent.nl/12613/dion-17-woont-gewoon-thuis-maar-dan-niet-bij-zijn-ouders/517233904-795d4a2f
Dat de gezinsouders in het (FTM)artikel een groot, redelijk onderhouden huis en voldoende inkomen belangrijk vinden vind ik dus heel begrijpelijk.
Want in een krap rijtjeshuis kun je vier zwaar getraumatiseerde kinderen niet de rust en beweging geven die ze hard nodig hebben.
En als steeds in beslag wordt genomen over hoe je het einde van de maand haalt heb je weinig aandacht over voor de issues van je pleegkinderen.
Maar een flink huis met flinke tuin en een inkomen van twee-drie keer modaal (voor beide zorgouders samen) lijkt me daarvoor ruimschoots volstaan.
Wie meer geld wil verdienen moet dat vooral doen, maar ga dan wel iets heel anders doen. Niet over de rug van kwetsbare kinderen.
Het is me dus een raadsel waarom gezinsouders meer dan één BV mogen hebben. Kunnen gemeenten niet als voorwaarde stellen dat alleen gezinsouders met één BV vergoeding krijgen? En kan er geen maximumvergoeding per gezinsadres worden ingesteld?
Co Stuifbergen 5
LiaSterker nog, ik vind dat bij een minimum-inkomen mensen al geen financiële zorgen horen te hebben.
De huidige praktijk is natuurlijk anders.
Ik vermoed dat het aantal kinderen met "issues" toegenomen is door het financiëel afknijpen van mensen met minder inkomen.
En dat de problemen nu voor veel geld via de jeugdzorg opgelost worden (of niet natuurlijk...).
Trouwens, ook kinderen zonder "issues" hebben baat bij een goede leefomgeving, en ouders die geen zorgen hebben.
Lia 4
Co StuifbergenAlleen omdat ik zelden ondernemers tegen kom die 1 modaal inkomen genoeg vinden (zie recent nog https://www.ftm.nl/artikelen/financieel-jaarverslag-2021-ftm?) dacht ik, laat ik er 2-3 keer van maken ;-)
Maar zelf vind ik ook, een modaal inkomen overhouden na betaling kosten (in het geval van pleegouders hoort een ruim huis met ruime tuin daar wat mij betreft bij zoals een akker bij een akkerbouwer hoort) zou voor pleegouders voldoende moeten zijn. Dit werk doe je om iets te brengen, niet om te halen.
Marc Fahrner 7
henriette Van den heuvel
Marc FahrnerMarc Fahrner 7
henriette Van den heuvel