
Bij zijn aantreden verzekerde Europese Commissie-voorzitter Jean Claude Juncker ons dat de EU-landen meer te zeggen zouden krijgen over de toelating van genetisch gemodificeerde organismen. Daar komt weinig van terecht. Ook Nederland, dat als EU-voorzitter de burger meer inspraak beloofde, houdt zich doodstil. Nét nu nieuwe, prangende vragen rond gmo’s de discussie op scherp zetten.
De Brusselse wet- en regelgeving rond genetically modified organisms (gmo's), oftewel genetisch gewijzigde organismen (ggo’s), vormt al jaren een hoofdpijndossier voor bedrijven, belangenbehartigers en politici. Als een van de laatste continenten is Europa terughoudend in het toelaten van voedsel of veevoer waarbij van genetische modificatie sprake was om bijvoorbeeld gewassen te beschermen tegen insecten en ziekten. Veel Europese landen zijn namelijk nog huiverig voor de gevolgen hiervan voor de volksgezondheid, hebben ethische bezwaren of zien gmo’s vanuit economisch oogpunt (protectionisme, marktconcentratie) niet zitten. Maar andere landen, waaronder Nederland, beschouwen gmo’s juist als een slimme toepassing van moderne techniek die bovendien kan worden ingezet in de strijd tegen voedselschaarste en vinden de bezwaren overtrokken.
Inspraak weggeorganiseerd
En zo wordt er nu al jaren gewerkt met een Brussels compromis, dat in 2003 in wetgeving werd gegoten. In de praktijk komt het erop neer dat het toelatingsproces voor gmo’s eigenlijk alleen nog op papier democratisch te noemen is. Hoewel de lidstaten wel degelijk inspraak hebben, is het onafhankelijke wetenschappelijke advies van de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) leidend. Deze centrale positie van de EFSA bij de toelating van gmo’s zijn de lidstaten, het Europees Parlement en de Europese Commissie bewust overeengekomen, zo weet Frans Köster, deskundige op het terrein van gmo-regelgeving. ‘Nadat het EFSA-advies is uitgebracht mogen vertegenwoordigers van de lidstaten zich over de toelating van het gmo uitspreken. Maar het goedkeuringsproces blijkt dusdanig georganiseerd dat het aantal voorstemmers, tegenstemmers en blanco-stemmers zichzelf om louter politieke redenen uiteindelijk altijd in evenwicht houdt', aldus Köster die als lid van de Nederlandse delegatie jarenlang zelf deelnam aan de comitévergaderingen waarin dergelijke stemmingen worden uitgevoerd. Köster volgt het dossier nog altijd op de voet voor MVO, de ketenorganisatie voor oliën en vetten. 'En als de lidstaten er niet uitkomen, is het aan de Europese Commissie om de knoop door te hakken, die in lijn met de procedure en op grond van het positieve EFSA-advies het betrokken gmo dan uiteindelijk toelaat.' Het Europees Parlement heeft daarna geen beslissende stem meer.
De inspraak hapert, waardoor uiteindelijk Brussel voor de lidstaten beslist of gmo-voedsel en -veevoer in hun land wordt toegelaten
Kort gezegd: De inspraak hapert, waardoor uiteindelijk Brussel voor de lidstaten beslist of gmo-voedsel en -veevoer in hun land wordt toegelaten. En dat schuurt des te meer aangezien de reputatie van de adviesorganisatie niet onbesproken is. Bart Staes is Europarlementslid voor de Groenen en schreef het boek Gmo’s, droom of nachtmerrie. Hij heeft vooral kritiek op de ondoorzichtige werkwijze van EFSA en de belangenverstrengeling van sommige experts die voor EFSA de risicoanalyses uitvoeren: ‘De data waarop de adviezen zijn gebaseerd worden zelf aangeleverd door de biotech-bedrijven die een vergunning voor het gmo willen. Maar die data worden niet volledig openbaar gemaakt, waardoor andere wetenschappers die onvoldoende kunnen toetsen.’
Nauwelijks onderzoek
Bovendien zijn er volgens Staes vraagtekens te plaatsen bij de wetenschappelijke criteria die de EFSA hanteert: ‘Sommige gmo’s, meestal gebruikt voor veevoer, worden slechts gedurende een paar weken getest op enkele koeien of in een beperkte rattenstudie, terwijl er géén lange termijn-studies van minstens twee jaar gedaan worden om zo een onderbouwd oordeel te kunnen vormen over de gezondheidsrisico’s voor mens en dier. Ook wordt nooit onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van gestapelde toxische effecten door het gebruik van gmo's die zelf toxines produceren, in combinatie met talloze pesticiden waarvan glyfosaat (beter bekend onder de merknaam Roundup, red.) de belangrijkste is.’
Nooit wordt onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van gestapelde toxische effecten
Natuurlijk zijn ze in Brussel niet blind voor deze bezwaren. En de lidstaten moeten uiteindelijk wel aan het thuisfront kunnen uitleggen waarom bepaalde gmo’s ondanks protesten toch op de binnenlandse markt worden toegelaten. Dus zolang die politieke gevoeligheid van gmo’s niet in het goedkeuringsproces tot uiting kan komen, wordt dat proces zelf regelmatig getraineerd. Bijvoorbeeld als er verkiezingen zijn. Tot grote ergernis van de Amerikaanse bedrijven die de vergunningaanvragen indienen. Het resultaat: dure rechtszaken en onlangs zelfs een tik op de vingers van de Europese ombudsman.
Slikken of stikken
Maar in dit alles zou verandering komen, zo beloofde voorzitter van de Europese Commissie Jean Claude Juncker het Europees Parlement bij zijn aantreden. En afgelopen jaar maakte hij werk van die belofte door voor te stellen dat landen zelf, na dat hele toelatingsproces, alsnog het ‘gebruik’ van die gmo’s in voedsel en veevoer zouden kunnen inperken of verbieden. Helaas kan daar eigenlijk óók niemand mee leven. Staes: ‘Het is praktisch niet te doen en dat weet de Europese Commissie zélf ook best. Bijvoorbeeld omdat het dan heel ingewikkeld wordt met de doorvoer van gmo-goederen. Want kan dan gmo-veevoer niet eens meer door een EU-land worden vervoerd dat het ‘gebruik’ ervan heeft uitgesloten? In dat geval schaf je zo’n beetje de interne markt af en moet je weer aan de grenzen gaan controleren.’ Volgens Juncker is het met dit voorstel echter slikken of stikken. Er is geen plan B. En dus buigt de Europese Raad van Ministers zich voor de vorm nog eenmaal over het plan. Om het straks op basis van juridische bezwaren en een binnenkort te verschijnen ‘impact assesment’ alsnog naar de prullenbak te verwijzen. En zo blijft wat betreft de Europese Commissie alles bij het oude, wat de verhoudingen tussen de Commissie en het Europees Parlement er ook niet beter op maakt.
Nieuwe technieken, nieuwe vragen
Dat is echter niet alleen schrijnend omdat daarmee nog steeds het democratische gehalte van het gmo-toelatingsproces zeer te wensen over laat, maar ook omdat er nieuwe en prangende vraagstukken rond gmo’s op Brussel afkomen. De belangrijkste daarvan zijn de nieuwe gewasveredelingstechnieken die in het grijze definitiegebied van gmo’s vallen. Zoals cisgenese, waarbij er weliswaar genen worden gemanipuleerd, maar alleen met gebruik van genen die al in de eigen soort voorkomen. Zo heeft de universiteit Wageningen al een ‘superaardappel’ kunnen telen die bestemd is tegen een bepaalde beruchte aardappelziekte. Maar voor de EU is dit nog volledig onbetreden terrein. En niet alleen dat, het kan ook nieuw licht werpen op de manier waarop überhaupt naar gmo’s wordt gekeken. Want de grenzen, tussen wat wel en niet een gmo is, vervagen en met de komst van steeds nieuwe technieken zullen die grenzen ook minder en minder scherp getrokken worden.
Lobbyisten hebben zich massaal op de nieuwe veredelingstechnieken gestort
Interessant is hoe het dan verder gaat met de huidige toelatingsprocedures. Hoe lang zijn die nog houdbaar? Kortom, voer voor lobbyisten, die zich hier dan ook het afgelopen jaar massaal op hebben gestort. En natuurlijk voor de Europese Commissie zelf, die naar verwachting later dit jaar met een voorstel komt over die nieuwe veredelingstechnieken.
Waar blijft de burger?
In die hele Brusselse discussie wordt echter één belangrijke speler nu nog steeds niet betrokken: de Europese burger. Dat groeiend ongemak uit zich in grote demonstraties tegen bijvoorbeeld de macht van biotechbedrijf Monsanto. En onder druk van die publieke opinie proberen sommige EU-landen, zoals Frankrijk en Duitsland, de ggo’s nu zoveel mogelijk buiten de deur te houden. Wat weer leidt tot conflicten in Brussel. Helaas ziet Nederland zich vooralsnog niet geroepen de huidige patstelling rond het democratiseringsproces te doorbreken, ondanks de ambitie om dit halfjaar als EU-voorzitter te zorgen voor ‘versterking van de democratische legitimiteit’ door ‘herkenbare inspraak en invloed’ en te zoeken naar ‘draagvlak voor Europese besluitvorming’ opdat mensen en organisaties ‘zich gehoord weten’. Ook specifieke navraag bij het ministerie van Buitenlandse Zaken of Nederland een taak voor zichzelf ziet weggelegd in het op gang houden van het democratiseringsproces rond gmo’s, levert niets op. ‘Het wachten is nu eerst op de impactanalyse en daarna is het aan bovengenoemde Raad om met een oordeel te komen. Of en hoe Nederland vervolgens verdere stappen neemt, zal daarna pas worden bezien’, aldus de woordvoerder. Lees: we hebben wel belangrijker zaken aan ons hoofd. De vraag is echter of dat ook waar is voor de langere termijn. Want in Brussel kan een boel bedisseld worden, maar als het gaat om achteraf zaken terugdraaien, is daar nog geen techniek voor gevonden.
28 Bijdragen
RichardBanLvMI
<blockquote><i>"talloze pesticiden waarvan glyfosaat (beter bekend onder de merknaam Roundup, red.) de belangrijkste is."</blockquote></i>Even serieus mierendingessen over glyfosaat en Roundup, want dat is wel belangrijk.
Glyfosaat is toxisch, Roundup is vele malen toxischer.
Toetsing van overheidswege in de VS focust op glyfosaat en zo laat de FDA Monsanto wegkomen met quasi-regulering die veel strenger zou (moeten) zijn als het complete middel (Roundup) zou worden getest en niet alleen de werkzame stof. Op het etiket kunnen toevoegingen worden aangeduid met "inert", waarmee de indruk wordt gewekt dat deze stoffen biologisch niet actief/schadelijk zijn. De in de wet gehanteerde definitie van <i>inert</i> betekent echter alleen dat de betreffende stof geen schadelijk effect heeft op bijv. het te bestrijden onkruid.
De "inerte" substanties zijn echter bijzonder schadelijk. Het verschil zit hem in het feit dat de toegevoegde componenten in Roundup de toxiciteit van glyfosaat aanzienlijk vergroten voor organismen waar het middel niet op is gericht. De meest beruchte toevoeging is <i>polyethoxylated tallowamine</i> (POE-15).
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23000283
Mocht de Europese "Autoriteit" voor Voedselveiligheid (EFSA) zich gedragen naar Amerikaans voorbeeld (FDA), dan ziet het er voor onze voedsel- en drinkwaterveiligheid m.i. niet al te best uit. Iets met dat woord "autoriteit" als verlengstuk van de staat werkt nou niet bepaald geruststellend, gezien de ervaring met allerlei autoriteiten (bijv. in de zorg), i.e. tandeloze/corrupte "waakhonden" die ons belang zouden dienen.
EDIT
Over de vermeende voordelen van ggo's - minder bestrijdingsmiddel nodig & hogere opbrengst - het volgende:
Wat wel even mag worden genoemd, is de manier waarop ggo's voor Monsanto inderdaad zorgen voor een "hogere opbrengst". Om te beginnen kan
MvdB
RichardBanLvMIhttp://www.groeneruimte.nl/nieuws/artikel.html?id=177766
Joehoe goof. Jij zit in de bomen. Kan dat echt niet anders?
Sanne
MvdBJoost Vsser
RichardBanLvMIIk ben geen voorstander van complotdenken, maar het komt de farmaceutische industrie goed uit dat er een vaccin ontwikkeld moet worden. Mexicaanse griepcomedie?
Dat de mens vaccins uitvindt tegen levensbedreigende ziektes en aandoeningen die we kunnen missen. Prima. Maar niet proberen het natuurlijk proces zo te beinvloeden dat we preventief bezig zijn. Komt als een boemerang terug.
bps
Joost VsserIeder het zijne, en ieder heeft ook zijn eigen verantwoordelijkheid.
De natuur regelt zichzelf en dat moet elk mens en de mensheid ook doen.
Joost Vsser
bpsbps
Joost VsserDaarom sprak ik van 'wat', maar niet in beledigende zin.
Ik laat ieder het zijne en z'n eigen zijn. Dat verlang ik zelf ook, wederkerig.
RichardBanLvMI
Joost Vsserproduct is om juist enge ziektes tegen te gaan. Neutraliseren van de
populatie."</blockquote></i>Dat klopt ja; beterschap trouwens. Het gaat waarschijnlijk om muggen van het genus <i>Aedes</i> die op "muggenfarms" van het bedrijf Oxitec (o.a. in Brazilië) werden gekweekt om de wilde populatie uit te roeien (overigens primair op dengue gericht; het zika virus geeft mildere klachten). Het principe: een gm mannetje paart met een non-gm wijfje; nakomelingen overleven het larve-stadium niet; muggenpopulatie wordt gedecimeerd. Tot zover de theorie.
Dergelijke wetenschappelijk klinkende uitroeiingsfantasiën, botsen natuurlijk steevast op de harde realiteit die weerstand biedt in de vorm van - je raadt het al: <i>resistentie</i>. Het is gewoon vergelijkbaar met het trieste antibiotica-verhaal. Er is zelfs een directe link.
Na een aantal jaren gm-muggen zaaien, kon Oxitec een daverend succes oogsten met de claim: 90% reductie van de doelpopulatie <i>Aedes</i> muggen. Weer een triomf voor de vooruitgang. Een klein detail werd in de publiciteit echter achterwege gelaten: een <i>survival-rate</i> van zo'n 4% van de larven. Dat was vooraf bekend, kritische wetenschappers hadden al gewaarschuwd, en het had op zich al voldoende reden moeten zijn om dit openlucht-experiment af te blazen. De Braziliaanse overheid heeft dat nagelaten.
En het kan nog een graad erger, zo blijkt nu, door de connectie met antibiotica.
In Brazilië komen antibiotica (tetracycline is hier problematisch) in zulke grote hoeveelheden voor in de voedselketen, dat het ook wordt aangetroffen in het leefmilieu van de muggenlarven. Nu is gebleken dat het ingebouwde zelfdestructie-mechanisme bij de gm-nakomelingen veel minder goed werkt in aanwezigheid van tetracycline (aanwezig in bijv. allerlei soorten dierenvoer). De survival-rate loopt dan op naar maar liefst 15%. Hier zie je inderdaad de boemerang al aankomen die jij beschrij
Joost Vsser
RichardBanLvMIMijn interventie in de kipcultuur was er een van natuur naar natuur: ander soort voer geven. Het vierkante eieren geindustrialeerde proces is, afgezien van dierenleed, een gevaarlijke interventie: de spuit. Wat gebeurt met de consumenten die de chemicalieen binnen krijgen bij het ontbijtje iedere dag?
Voor jaren hebben Nederlandse kwekers geexperimenteerd met zaadjes te veredelen en nog gratis uitgewisseld ook. Processen van jaren! Niets verkeerd mee, natuur met natuur te verbeteren.Totdat Monsanto op het idee kwam om patenten aan te vragen. Snel gewin, de spuit erin! En dan gaat het ongetwijfeld fout.
RichardBanLvMI
Joost VsserPositieve spin-off van vierkante eieren: scheelt weer een oorlog tussen <i>Lilliput</i> en <i>Blefuscu</i>, want het twistpunt of je een ei aan de stompe of juist spitse kant moet tikken, wordt dan irrelevant ;)
Joost Vsser
RichardBanLvMIRobelia
Het grote voordeel van gmo’s is dat ogenschijnlijk de teelt van gewassen verbetert; minder bestrijdingsmiddelen hogere opbrengst.
Het nadeel is dat we op langere termijn niet weten wat de gevolgen zijn.
Dit soort dilemma's zijn voortdurend aan de orde.
De opbrengsten in de landbouw per hectare zijn de afgelopen 20 jaar verdubbeld en de rek is eruit.
We laten ons leiden door angst en of dat terecht is weten we niet.
Sanne
Robeliaverbetert; minder bestrijdingsmiddelen hogere opbrengst."
Het probleem is dat insecten en bacterieen een stuk snellere evolutie dan zoogdieren hebben en snel bestand worden tegen een lagere dosis roundup, dus het is een fabeltje dat er steeds minder pesticiden nodig zijn, het tegenovergestelde is waar, hoe verklaar je anders dat er elk jaar meer en meer gebruikt wordt?
René Derlant
http://www.activistpost.com/2015/12/a-round-up-about-monsantos-gmos.html
MvdB
René DerlantIn het Nederlands, niet "link gestuurd" en minder wetenschappelijk/technisch verwoord. Voor dat laatste hebben we immers Richard_Ran ;-)
Sanne
MvdBRené Derlant
MvdBMvdB
René DerlantDutch guy
We leven nu al grotendeels van GMO's al beseffen we dat niet zo. We beseffen het niet omdat het GM gedeelte zeer langzaam en in het ritme der seizoenen plaatsvond, maar er werd wel degelijk geselecteerd en gekruisd op de wenselijke eigenschappen. Nu dit proces d.m.v. kennis in een laboratorium versneld kan worden zou het ineens niet meer deugen, en zelfs gevaarlijk zijn ?
Het cultiveren van granen heeft de grassen niet verdrongen.
Het doorfokken van runderen, schapen, varkens, paarden, honden en katten enz. is ook op geen enkele wijze schadelijk geweest voor ons, de natuur, of de oorspronkelijke soort.
Allemaal angstaanjagerij. En de handelaren in dergelijke angsten hebben beslist niet uw welzijn op het oog, integendeel. Wat zij nastreven is politieke macht, en dat zal ten koste gaan van het welzijn van Jan-met-de-Pet.
Birdy
Dutch guyRichardBanLvMI
BirdyOoit zei een bekende bioloog: <i>"de kip is een manier van het ei om een nieuw ei te maken."</i>
Ggo's zijn resistent gemaakt tegen Roundup en zo zijn ggo's eigenlijk te beschouwen als een manier om Roundup te verkopen.
MvdB
Dutch guyEr zijn toch heel wat honden- en kattenrassen die kapot gefokt zijn.
Runderen: in sommige landen is het fokken met dikbilrassen verboden. De fokkerij is zo ver doorgeschoten dat natuurlijk bevallen haast niet meer mogelijk is. Bijna alle kalveren worden met een keizersnede geboren. Ach, wat zou het ook. Ze moeten immers toch dood...... Producten zeuren niet. Is dat effe handig :-(
Sanne
te kruisen om vervolgens een betere plant te krijgen. Dat kan dus nu niet meer wat levensgevaarlijk is voor de voedselvoorziening. Ik ben op zich niet tegen het genetisch manipuleren van planten, maar als het bijvoorbeeld gebruikt wordt om de plant resistent te maken tegen een gif wat al het andere dan de plant dood ben ik er zeker tegen, als de techniek zover is, waarom worden er dan geen planten gemanipuleert om tegen bepaalde plagen of ziekten resistent te zijn zonder roundup (Agent orange) te gebruiken?
Edit: Daarbij wil ik wel even duidelijk maken dat ik op dit moment wel zeer fel tegen GMO's ben.
Planten moeten niet gebruikt worden om de zakken van multinationals te vullen, maar als voeding voor iedereen.
Sanne
Sanneof ziekten resistent te zijn zonder roundup (Agent orange) te
gebruiken?"
Dat antwoord is al gegeven door Birdy en Richard Ran hieronder.....
Frank
Hilterman
Lijkt op het verschil tussen scheikunde en natuurkunde. Bij scheikunde grijpt de mens in bij natuurlijke verbanden. Dat proces is niet omkeerbaar. Bij natuurkunde verandert de gedaante aggregatie vorm van stoffen. Dat proces is omkeerbaar.
Mijn vrees is dat de gevolgen van GGO totaal niet zijn te overzien. Dan zitten we met organismen die niet meer uit de kringloop van de natuur zijn weg te krijgen.
Daar komt bij dat het vooral grote machtige partijen als Monsanto zijn die voordelen zullen behalen uit GGO.
De risico's worden op de bevolking afgewend.
Inmiddels is bekend hoe machtig en misdadig bedrijven als Monsanto te werk gaan.
Dit moeten we niet willen, punt.
Weer een dossier waar de EU volkomen onverantwoord en en democratisch te werk gaat.
Wanneer komt er een eind aan dit machtsmisbruik?
Sanne
HiltermanZo in ieder geval niet:
https://www.opensecrets.org/lobby/clientsum.php?id=D000000055
(ook een website die the money follows)
bps
'An error', vind ik.
Ik dacht ook lange tijd dat trial&error het evolutie resultaat bepaalde. Dat blijkt toch niet zo te zijn.
Trial&error gaat rechtstreeks op voor aanpassing van aangeleerd gedrag.
En hoogstens indirect voor genetisch vastgelegde eigenschappen en gedrag van het organisme.
https://www.youtube.com/watch?v=K5wCfYujRdE
Genetisch vastgelegde eigenschappen zijn bijv. instinct en biochemische eigenschappen. Dat is vastgelegd in het DNA en heet het genotype, voor degenen die onbekend zijn met die term.
Het fenotype van een individu is het genotype zoals dat verschijnt onder invloed van bepaalde omgevingsomstandigheden, milieufactoren.
Bijv.: het hebben van eelt is fenotypisch en het kunnen aanmaken van eelt is genotypisch.
Het genetisch resistent of weerbaar worden van het genotype van organismen en genetische aanpassingen van DNA tegen bedreigingen en levensgevaar, is geen direct resultaat van trial&error.
Dat mag geconcludeerd worden uit het feit dat het individu, het fenotype, kennelijk zijn genotype specifieke informatie verschaft om het DNA bij de volgende generatie aan te passen tegen die specifieke bedreiging. Hoe kleiner het organisme en hoe korter de levenscyclus (en dan ook hoe meer nageslacht) hoe sneller die genetische aanpassing.
Bijv. resistentie bij virussen, bacteriën, insecten, planten, enz. Vertraging in de genetische aanpassing lijkt op te treden bij toenemende grootte, levenstijd en complexiteit van het organisme.
Het is niet zo dat genetische mutaties willekeurig, toevallig en contingent zijn. Dus dat een bacterie grote oren uitprobeert tegen antibiotica, geen succes heeft en daarom met grote oren toch sterft door antibiotica. Genetische aanpassingen zijn heel specifiek tegen de ervaren levensbedreiging van de vorige generatie. Het fenotyp