De Nederlandsche Bank (DNB) bracht vorige week een persbericht uit waarin ze zegt te gaan onderzoeken of de maximale hypotheek kan worden teruggebracht naar 80% van de verkoopwaarde van een huis. DNB zegt dit te doen namens het financieel stabiliteitscomité (AFM, DNB, ministerie van Financiën) en het Centraal Planbureau (CPB). Zonder dat er enige noodzaak tot een persbericht was, kiest men er kennelijk voor om ons van dit deel van hetgeen besproken is op de hoogte te brengen. Maar ik kan me niet voorstellen dat dit alles is wat is besproken. Het hoge aantal betalingsproblemen door scheidingen - in combinatie met een lening op basis van twee inkomens - móet haast wel de revue zijn gepasseerd. Desondanks lijkt me dit een keurige manier om te peilen wat voor reacties deze plannen in de maatschappij oproepen en om de geesten rijp te maken voor een ingrijpen op de hypotheekmarkt.

Geen beren op de weg

Met het persbericht erkent DNB dat de noodzaak van een flink spaarbedrag zal leiden tot een toegenomen behoefte om (eerst) te huren. Het was voor de NVM en woningmarkt-hoogleraar Peter Boelhouwer redenen om te wijzen op de onhaalbaarheid van het plan. Nu ben ik normaal gesproken wel van de beren op de weg, maar dit probleem zie ik totaal niet. Als iedereen, die tot voor kort een ‘starterswoning’ zou hebben gekocht, de komende 10 jaar gaat huren dan betekent dat dat iedereen die de komende 10 jaar een ‘starterswoning’ wil verkopen een dik probleem heeft.

'Maar dan wel graag zonder staatsgaranties en subsidies'

Nu kun je de schuld geven aan het verscherpen van de leennormen, maar persoonlijk denk ik dat het mis ging bij het versóepelen ervan. En dat het slechts een kwestie van tijd was tot ze weer zouden worden aangescherpt. Als mensen vinden dat iedereen lekker zelf moet kunnen bepalen hoeveel hij leent en/of aflost dan kan ik die mensen daar ook in volgen. Maar dan wel graag zonder staatsgaranties en subsidies. Meer vraag naar vrije sector huur en minder naar (koop)starterswoningen zou geen heel moeilijk probleem moeten zijn. De mensen die de afgelopen jaren dus zijn aangemoedigd om vanwege de lage rente ‘nú toe te slaan’ zouden zomaar klem kunnen komen te zitten in een huis dat niet voldoet aan hun woonwensen zodra er gezinsuitbreiding komt. Het typerende aan de meeste ‘starterswoningen’ is namelijk dat ze te klein zijn wanneer je er een gezin wilt stichten of eigenlijk per definitie nooit gekocht werden om er te blijven.

De oplossing

Voor mij ligt de oplossing dan ook voor de hand: vorm de starterswoningen om tot vrije sector huurwoningen. Laat het op te richten Nederlands Investerings Instituut (dat moet gaan investeren ‘in Nederland’) níet haar geld in hypotheken steken, maar juist in het flexibiliseren van de woningmarkt. Natuurlijk ligt er een groot moral hazard op de loer als straks onverkoopbare ‘starterswoningen’ worden opgekocht en via een investeringsmaatschappij worden verhuurd. Maar we hebben een hele generatie geen ander alternatief geboden om te kopen. We zullen dan toch ook verantwoordelijkheid moeten nemen om hen verder te helpen.