Weet u wat het NIBUD is? Ik vraag het omdat het Financieele Dagblad tot de conclusie komt dat het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (NIBUD) 'zich inmiddels [kan] meten met de invloedrijkste potentaten van het Nederlandse polderoverleg'. Het NIBUD heeft teveel macht schrijft het FD in de rubriek Maaiveld die door de krant als 'scherp en onverbiddelijk' wordt betiteld. Gerjoke Wilmink voert de 'consumentenbond voor de armen' aan waar 23 van de 28 medewerkers vrouw zijn die 'nog altijd een eenzijdige focus op het beschermen van de zwakkeren' hebben. Wilmink is volgens het FD 'de machtigste vrouw van Nederland'. Dit is wat NIBUD over zichzelf zegt: 'een onafhankelijke stichting die informeert en adviseert over financiën van huishoudens'. Het NIBUD publiceerde op 11 november nieuwe hypotheeknormen voor 2015 en adviseerde minister voor Wonen Stef Blok om de leencapaciteit van huizenkopers met 5 procent te verminderen. Blok nam dit advies ter harte en vandaar de conclusie van het FD. De aanscherping van de normen door het NIBUD zorgde voor een te voorspellen storm van kritiek uit de hoek van partijen met andere (commerciële) belangen. 'Onverstandig' luidde de conclusie van directeur van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) Taco van Hoek en hoogleraar woningmarkt Peter Boelhouwer. Makelaars menen dat er weer aan Haagse betutteling wordt gedaan. Volgens Vereniging Eigen Huis en De Hypotheker moeten starters vooral snel een huis kopen, nu het nog kan. Werkgeversorganisatie VNO/NCW wil vooral dat er 'niet nu' veranderingen aan de leennorm worden gedaan.

Hoezo betutteling?

Even vooropgesteld: er is geen land waar je zo’n hoge lening kunt krijgen als in ‘betuttelend’ Nederland. Niet zo heel lang geleden had de lobby-vereniging van de Nederlandse banken nog de grootste moeite om aan de ECB uit te leggen dat onze hypotheekportefeuille echt niet zo waanzinnig risicovol is als deze er in internationaal perspectief uit ziet. Belangrijk onderdeel van de uitleg was dat voor maar liefst zeventig procent van de recent afgesloten hypotheken de belastingbetaler via NHG garant staat en dat consumenten in Nederland bij betalingsproblemen juridisch geen poot hebben om op te staan. Als banken niet de garanties en juridische bescherming zouden krijgen als nu het geval is, zouden zij naar alle waarschijnlijkheid de NIBUD norm op dit moment als veel te ruim bestempelen.

Een hoge lening framen als een van de mooiste cadeau’s die jongeren kunnen krijgen

Alle partijen met een direct belang in dure huizen of lage lonen kwamen deze week weer voorbij om een hoge lening te framen als een van de mooiste cadeau’s die jongeren kunnen krijgen. In werkelijkheid krijgen jongeren een flinke last op de schouders om zo huizen duur te houden. Als dan ook nog hypotheekadviseurs oproepen om nu snel datgene te lenen waarvan eigenlijk al bepaald is dat het onverantwoord veel is, is een ‘betuttelende’ organisatie als het NIBUD in mijn ogen bittere noodzaak.

Ik snap NIBUD wel

Wat volledig miste in de stortvloed aan meningen was verontwaardiging dat er tot op heden géén rekening werd gehouden met onvermijdbare uitgaven, zoals de komst van kinderen. Kennelijk maakt niemand zich druk om het feit dat de afgelopen twintig jaar en massaal is geleend met een budget dat past bij een huishouden zonder kinderwens. Ook heb ik niet één organisatie met argumenten zien komen waarom de nieuwe werkwijze niet klopt, de kritiek is zuiver en alleen gestoeld op angst dat de omzet op de koopwoningmarkt zal dalen.

Hogere leningen hebben gezorgd voor huizenzeepbel en de crisis waar we nu in zitten

Dat er juist nu rekening wordt gehouden met deze uitgaven lijkt me terecht. De inkomens stijgen niet meer zo hard als voorheen, waardoor de marge waarbinnen je bij de aanschaf van een huis straffeloos jezelf kunt overschatten kleiner wordt. Bovendien gaat de maximale Loan-to-Value omlaag, zodat gezinnen bij de aanschaf van een huis interen op hun spaarbuffer. Hogere leningen hebben gezorgd voor huizenzeepbel en de crisis waar we nu in zitten, ze gaan ons daar niet uit helpen. Dus als onze huizen bij een historisch lage rente alleen maar gefinancierd kunnen worden zonder budgetruimte om kinderen te krijgen, zijn wat mij betreft onze huizen te duur en / of  de lonen te laag.