'Misschien zijn we te laat, maar we willen op de valreep nog een maatschappelijke discussie over de toekomst van ABN Amro,' zegt George van Houts, die het afgelopen jaar volle zalen trok met de theatervoorstelling Door De Bank Genomen. En last minute is het: Het initiatief Onze Bank, dat mensen oproept om een brief naar minister Dijsselbloem te sturen met de vraag om de beursgang uit te stellen, werd midden september gelanceerd, terwijl de beursgang vanaf het vierde kwartaal van dit jaar kan gaan plaatsvinden: theoretisch gezien vandaag dus. De verkoop van ABN werd eerder dit jaar al een keer uitgesteld door Dijsselbloem, na ophef over de salarisverhoging voor de top van ABN Amro en na onregelmatigheden bij het private banking-kantoor in Dubai.

OOK BIJ DE ACHTERBAN VAN DIJSSELBLOEM'S EIGEN PVDA IS DE HELFT TEGEN BEURSGANG

De peiling, voor zover bekend de eerste sinds minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem de beursgang in mei officieel heeft aangekondigd, heeft opvallende uitkomsten: 49 procent van de Nederlanders wil niet dat ABN naar de beurs wordt gebracht. 35 procent is wel voor. De cijfers die Onze Bank geeft, worden bevestigd door Maurice de Hond. Vooral de mensen die in 2012 nog SP en PVV stemden, zijn tegen de beursgang, maar ook bij de achterban van minister Dijsselbloems PvdA is er veel scepsis (50 procent tegen, 32 procent voor). Bij de centrum-rechtse partijen VVD, D66 en CDA is men wel overwegend positief over de beursgang.  

'Het gaat niet alleen om geld, maar ook om moraal'

In de peiling is niet gevraagd naar alternatieven voor een beursgang. Minister Dijsselbloem heeft aan staatsagentschap NLFI, dat formeel gezien de aandelen van ABN Amro beheert, gevraagd wat de verkoopmogelijkheden zijn. Vervolgens heeft Dijsselbloem daaruit de optie gekozen die het meeste geld oplevert: een beursgang. 'Maar we hebben helemaal geen maatschappelijk debat gehad over of we dat nu wel willen. Het is de vraag of mensen weten dat er alternatieven zijn,' zegt mede-initiatiefnemer van Onze Bank Mascha van der Graaff, die jarenlang bij ING werkte. 'Beseffen mensen wel dat we zometeen met tien miljard euro staatsschuld blijven zitten? Terwijl ABN meer dan een miljard euro winst maakt.'

NATIONALISATIE ABN ZATERDAG PRECIES ZEVEN JAAR GELEDEN

De nationalisatie van ABN Amro, zaterdag precies zeven jaar geleden, kostte destijds 21,7 miljard euro. Sindsdien heeft de staat naar schatting bijna vijf miljard euro aan rente moeten betalen op die extra staatsschuld. Daar staat tegenover dat ABN bijna een miljard euro aan dividend heeft uitgekeerd. Minister Dijsselbloem verwacht dat de beursgang zo'n 15 miljard euro gaat opleveren. Dat is een verlies van ruim tien miljard euro. Maar volgens Van der Graaff is geld niet het enige dat telt. 'Het gaat ons niet alleen om geld, maar ook om de moraal. Wij zijn geen moraarlridders, maar ik denk dat er andere opties zijn zoals het plan van vermogensbeheerder Adriaan de Mol van Otterloo om 90 procent van de aandelen aan de bevolking te geven. Dat levert misschien minder geld op, maar zorgt er wel voor dat de bank meer gaat handelen in lijn met wat de bevolking wil. Of splits de zakenbank van ABN af, en voeg het retailgedeelte samen met SNS tot een nutsbank. Hét grote probleem, namelijk dat banken too big to fail zijn, blijft bestaan met de beursgang. Een beursgang is daarom nu niet in het belang van de bevolking.' Onze Bank roept mensen op om via hun website een standaardbrief te sturen naar minister Dijsselbloem en naar onder meer de fractievoorzitters in de Tweede Kamer. Met daarin de oproep om de beursgang tijdelijk uit te stellen zodat er een maatschappelijk debat kan plaatsvinden. Tot nu toe hebben volgens Van der Graaff enkele duizenden mensen dat gedaan. 'Het loopt nog niet supersnel,' stelt Van der Graaff vast. 'Het kan wel een boost gebruiken.'

Vijftien seconden spreektijd in DWDD

Het verschil in media-aandacht tussen Ons Geld en Onze Bank is opvallend. Het gaat om twee gescheiden acties, maar een deel van de initiatiefnemers overlapt wel. Kreeg George van Houts begin dit jaar nog ruim tien minuten de tijd om met zijn theatergezelschap De Verleiders bij De Wereld Draait Door over zijn burgerinitiatief te spreken, voor Onze Bank kreeg hij welgeteld vijftien seconden de tijd in het populaire Vara-programma. 'De beursgang van ABN leeft niet echt bij de mensen,' constateert ook Van Houts. Dat is opmerkelijk, want met zijn eerdere initiatief Ons Geld haalde hij 113 duizend handtekeningen op, terwijl het onderwerp toen (geldcreatie) veel minder tastbaar was. 'Daar was meer actiebereidheid. Ik denk dat mensen nu bezig zijn met andere dingen zoals vluchtelingen en het dieselschandaal bij Volkswagen.' Van Houts denkt ook dat er zakelijke weerstand is. 'Mensen denken: ''De staat moet geen bankiertje spelen'', of ''laten we de schade maar beperkt houden door het nu te verkopen.'' Wij zijn het daar niet mee eens. Zet de beursgang on hold en leg het nou eens goed uit.'

DNB en ING komen na burgerinitiatief naar Tweede Kamer om over geldschepping te spreken

De Tweede Kamer heeft het eerdere initiatief van Van Houts, Ons Geld, inmiddels op de politieke agenda gezet. Op 14 oktober vindt een hoorzitting plaats waar naast George van Houts ook medewerkers van De Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten en ING komen opdraven om het over het geldscheppen door banken te hebben. Later volgt mogelijk ook nog een plenair debat in de Tweede Kamer. De politieke aandacht voelt als een overwinning voor Van Houts, die eerder nog opriep om 'de klinkers uit de straten te halen en op weg te gaan naar de Zuidas' als er niets zou veranderen. 'Ik ben heel erg blij. De hoorzitting wordt zeer serieus genomen door de Tweede Kamer. Ik ga er vol goede moed heen.'