Feiten zijn niet heilig. Je kunt eraan tornen. Je kunt ze verdonkeremanen of in een ander daglicht plaatsen. Manipuleren, buigen, betwisten, kwijtraken, door een shredder halen of simpelweg ontkennen. Je kunt feiten ook verkeerd interpreteren, of niet goed begrijpen. Je kunt ze natuurlijk ook als ‘feit’ erkennen.

Dat laatste is lastig wanneer opeens blijkt dat je gewaardeerde partijvoorzitter iemand is die zijn zakken vulde door de Koninklijke Vereniging voor Facultatieve Crematie voor vele miljoenen te benadelen. Ik heb het natuurlijk over Henry – ‘Je bent integer of je bent het niet’ – Keizer.

De getallen en bewoordingen in het jaarverslag spreken boekdelen

Even enkele belangrijke feiten op een rij om het geheugen op te frissen. Henry Keizer en zijn drie zakenpartners betaalden in 2012 5 ton voor het crematieconcern B.V. Beheermaatschappij ‘de Facultatieve’, dat een omzet van 106 miljoen euro had. Van die 5 ton was slechts 30 duizend euro een investering, zo onthulden we in april. Minimale winst voor de heren: 19 miljoen euro. Keizer was bovendien als adviseur van het bestuur van de vereniging betrokken bij de overname en had dus meerdere petten op. Een gevalletje ‘rücksichtslose zelfverrijking,’ concludeerde analist Roel Gooskens. De getallen en bewoordingen op pagina 33 van het jaarverslag van de Facultatieve Groep B.V. uit 2012 spreken boekdelen – om die te interpreteren hoef je niet per se een financieel expert te zijn.

Premier Mark Rutte bleef zijn voorzitter niettemin bij herhaling ‘integer’ noemen. De interpretatie van het geheel aan financiële feiten bleek een lastige klus voor de leider van de partij die zich zo graag voor ondernemers inzet. Wonderlijk, want je zou mogen veronderstellen dat de leden van een ondernemerspartij als de VVD wel weten waartoe jaarrekeningen dienen en hoe ze die moeten lezen.

Vier weken na ons eerste artikel op 18 mei trad Henry Keizer definitief terug als voorzitter van de VVD. ‘Het is nodig, ook in het belang van de medewerkers van het bedrijf, dat ik mij in de komende tijd concentreer op het weerleggen van de stroom van onware beschuldigingen en insinuaties die naar voren zijn gebracht,’ zei Keizer. In de weken daarvoor was hem dat niet gelukt.

Eric Wetzels werd zijn tijdelijke vervanger. Wetzels is een ondernemer en heeft zich in 2011 kritisch uitgelaten over de talrijke affaires binnen zijn partij. ‘Het zijn er nu wel veel,’ zei hij destijds. ‘We moeten ons afvragen of we wel scherp genoeg zijn.’

Wetzels toont zijn eigen scherpte in de meest recente uitgave van Liber, het blad voor VVD-leden. De waarnemend partijvoorzitter richt zijn woord tot de leden met een korte terugblik op de affaire die zijn voorganger de kop kostte. Henry bedankt! heet het stuk. Met een uitroepteken. Zo op het oog leek het mij geen titel voor een artikel dat zich graag wil laten lezen als een oefening in zelfreflectie. Of was er soms ironie in het spel? Nieuwsgierig las ik verder.

‘Als de voorzitter in het nieuws komt, is dat meestal geen goed teken. Helaas weet de VVD als partij en Henry Keizer als persoon daar nu alles van,’ schrijft Wetzels. ‘Vrije pers en onderzoeksjournalistiek zijn een groot goed en onlosmakelijk verbonden met onze rechtsstaat. En zeker de grootste partij mag kritisch worden gevolgd,’ vervolgt hij. 

Prima, that’s the spirit. Wetzels snapt het. Dacht ik. 

Wetzels snapt het. Dacht ik. Toen kwam zijn grote 'maar'

Toen kwam zijn grote ‘maar’. Wetzels: ‘De consequentie is soms echter dat iemand die van onjuist handelen wordt beticht, meteen voor het oog van de natie aan de hoogste boom wordt opgehangen zonder dat de betrokkene zich adequaat heeft kunnen verdedigen. Dat is feitelijk wat met Henry Keizer is gebeurd. Ongeacht of Henry nu wel of niet iets te verwijten valt, was het oordeel in de media al geveld. Daarmee was de positie van Henry onhoudbaar en werd hij gedwongen af te treden.’ Henry Keizer was dus vooral slachtoffer.

Wetzels gaat nog verder en zegt zich niet voor te kunnen stellen hoe erg het is om zoals Henry ‘aan de schandpaal te worden genageld’. Hij sluit af met een dankwoord aan de man die met zo veel ‘passie en humor leiding gaf aan de organisatie’ en sturing heeft gegeven aan de ‘grootste reorganisatie die de partij heeft gekend’. ‘Daarvoor zijn we hem bijzonder dankbaar. Henry bedankt!’

Ok, geen ironie dus — en ook geen glimp van een blik in de spiegel. Wetzels probeert zijn leden iets ‘feitelijks’ te vertellen. Dat Keizer zich niet ‘adequaat’ kon verdedigen. Gek, want hij heeft van ons vier keer de gelegenheid gekregen om zijn verhaal te vertellen. En de toenmalige VVD-partijvoorzitter verdedigde zich ook daarna nog zeer nadrukkelijk, dat kan niemand zijn ontgaan. Hij deed dat vooral op een wijze waaruit weinig waardering voor de principes van vrije nieuwsgaring bleek: hij gaf een persconferentie waartoe hij Follow the Money de toegang ontzegde. Bij die gelegenheid gaf hij de collega’s die wel door de kaalhoofdige V-vormige portier naar binnen werden gelaten een map met 32 pagina’s aan ‘bewijzen’ mee om aan te tonen dat hij een ‘honderd procent schoon geweten’ heeft.

‘Ik ben blij dat alle feiten op tafel zijn gelegd,’ zei Rutte daags erna, in de verwachting dat Keizer zichzelf had vrijgepleit. Ons verhaal bleef echter recht overeind – uit de inhoud van de map bleek eerder het tegenovergestelde dan wat Keizer ermee had beoogd. Deze bood zelfs stof voor bedrijfsonderzoeker Pieter Lakeman om aangifte van oplichting te doen bij Justitie. Je zou dat inderdaad een niet al te adequate verdediging kunnen noemen. Maar om nu te zeggen dat Keizer zich niet adequaat kón verdedigen, is een potsierlijke verdraaiing van, uhh, de feiten. 

De VVD had zelf ook op zoek kunnen gaan naar feiten door de integriteitscommissie haar werk te laten doen. In plaats daarvan werden die werkzaamheden na het vertrek van Keizer onmiddellijk gestaakt. Een opzettelijk gemiste kans. De wil bij de VVD om feiten te ontkennen, weg te stoppen of een andere draai te geven is groot en als iemand die wil personifieert, dan is het Mark Rutte. Onderzoeksjournalist Bas Haan, die voor Nieuwsuur jacht maakte op het beruchte bonnetje van Teeven, legde daar in zijn boek De rekening voor Rutte genadeloos de vinger op.

‘Hoe creatiever Rutte de werkelijkheid verdraait, des te sterker benadrukt hij dat hij de “feiten” noemt’. Rutte: “Ik blijf bij de feiten. (…) Dat zijn de feiten. Dat heb ik nu al tien keer geantwoord, maar ik ben bereid om het met grote energie nog een elfde, twaalfde en dertiende keer te antwoorden. Dat zijn de feiten.” Maar het zijn niet de feiten, ook niet als ze dertien keer herhaald worden. Het is andersom.’

Je kunt feiten blijven wegdrukken, maar ze hebben de onweerstaanbare neiging om vroeg of laat weer boven te komen drijven. Of door journalisten opgegraven te worden. Net zo lang tot de waarheid aan het licht komt.

PS Hier het artikel van plaatsvervangend VVD-voorzitter Eric Wetzels uit Liber. En opgelet: op korte termijn zullen Kim van Keken en ik onze reeks over de zaak Keizer vervolgen. In het eerstvolgende artikel zal de rol van de accountant EY tegen het licht worden gehouden.

Ben je nog geen lid van Follow the Money, maar wil je wel het artikel over EY lezen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief. Je krijgt het dan als eerste te horen wanneer het artikel is gepubliceerd. Bovendien krijg je een maand gratis toegang tot al onze publicaties!