
© Janek Skarzynski/AFP
Het kabinet draait: er komt tóch een CO2-heffing voor bedrijven
Vandaag presenteerden het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) hun doorrekening van het Klimaatakkoord. De conclusie, kort samengevat: het besparingsdoel van 49 procent gaan we waarschijnlijk niet halen en dat komt door onduidelijkheid over de CO2-reductie in de industrie. De regering reageerde direct: er gaat naar alle waarschijnlijkheid een CO2-heffing komen voor de industrie. In deze analyse legt FTM-redacteur Ties Joosten uit waarom zo'n belastingmaatregel eerlijk, effectief, makkelijk en goedkoop is.
-
Een internationale alliantie van wetenschap, politiek en bedrijven tekent zich af om een CO2-belasting in te voeren.
-
Dat is goed nieuws: een CO2-belasting is namelijk veruit de beste manier om onze economie te verduurzamen.
-
Sommige mensen zijn echter bang voor hogere prijzen, verlies van werkgelegenheid en weglekeffecten.
-
In dit verhaal wordt uitgelegd waarom je daar niet (al te) bang voor hoeft te zijn.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op 3 december 2018. Het origineel lees je hier.
Eind 2018 presenteerde de Koninklijke Vereniging voor de Staathuishoudkunde (KVS) in Den Haag zijn Preadviezen, een jaarlijks terugkerende bundel over een actueel, economisch onderwerp. Dit jaar is het centrale thema: klimaatbeleid. Wat vooral opvalt, is de grote eensgezindheid waarmee de economen één specifieke oproep doen. Namelijk, dat CO2-beprijzing anno 2018 ‘de enige manier is waarop de opwarming van de aarde effectief kan worden voorkomen’.
De KVS schaart zich daarmee in een internationale alliantie van economen, milieuwetenschappers en bedrijven die het invoeren van een CO2-belasting bepleit. Het roemruchte IPCC-rapport van afgelopen maand, waarin gesteld wordt dat de wereld in het huidige tempo véél meer dan 2 graden Celsius zal opwarmen, zegt: het effectiefste klimaatbeleid zou een CO2-belasting zijn. De Nobelprijs voor de economie ging een paar dagen later naar economen die… onderzoek doen naar een CO2-belasting. Zelfs een petrochemische reus als Shell propagandeert sinds enkele jaren de invoering van een CO2-prijs.
In Nederland meldde De Nederlandsche Bank (DNB) zich drie weken geleden ook al aan dit front. In een uitgebreid rapport concludeert DNB dat het invoeren van een CO2-belasting Nederland geen economische schade hoeft op te leveren. Sterker nog, de economie kan er zelfs door groeien.
Sommige lezers vrezen dat door CO2-belasting de burger erop achteruit gaat en dat er hier banen verdwijnen
En nu zijn daar dus de Preadviezen van de KVS, waarin economen als Daan van Soest, Sjak Smulders, Reyer Gerlagh, Rick van der Ploeg en Jeroen Van Den Bergh in verschillende bijdrages de voordelen van een CO2-belasting opsommen. In vergelijking met andere klimaatmaatregelen is het invoeren van een CO2-belasting volgens hen sneller, effectiever, flexibeler, eerlijker, goedkoper en makkelijker.
Al eerder schreef ik in mijn persoonlijke nieuwsbrief over de toenemende steun voor een CO2-belasting – ik noemde dit toen 'de meest hoopvolle ontwikkeling op klimaatgebied sinds de ondertekening van het Klimaatakkoord in Parijs'. Uit de reacties die daarop kwamen blijkt dat deze klimaatmaatregel niet door iedereen gelijk wordt gewaardeerd. Sommige lezers vrezen dat de CO2-belasting gewoon doorberekend zal worden aan de burger, waardoor die erop achteruit gaat. Anderen vrezen dat bedrijven hun productie zullen verplaatsen naar het buitenland, wat in Nederland banen zou kosten. En dan is er nog de industrie zelf, die stelt dat een CO2-belasting weinig effectief is vanwege weglekeffecten.
Al deze tegenwerpingen worden in de Preadviezen en andere rapporten uitgebreid besproken en weerlegd. In dit verhaal leg ik daarom zo kort en helder mogelijk uit waarom we voor een CO2-belasting niet bang hoeven zijn, en waarom de invoering ervan de laatste reële kans is om iets tegen klimaatverandering te doen.
Angst
Laten we beginnen met de angst dat het de burger is die uiteindelijk de prijs zal betalen. In de basis is deze vrees terecht: als de CO2-intensieve industrie meer belasting zal betalen, dan zal ze die belasting doorberekenen in de prijs van de producten. Uiteindelijk kunnen deze producten daarom duurder worden.
Toch kan je hier een aantal kanttekeningen bij plaatsen. In de eerste plaats kan de overheid de CO2-belastinginkomsten gebruiken om andere belastingen te verlagen. We kunnen als maatschappij best een inhoudelijk debat voeren over waar die belastingverlagingen precies moeten landen. We kunnen de energietransitie verder versnellen door de extra CO2-belastingen te gebruiken om duurzame initiatieven te subsidiëren. CO2-arme producten worden daardoor goedkoper. We kunnen de extra CO2-belastingen ook gebruiken om de inkomstenbelasting te verlagen, waardoor het besteedbaar inkomen van de gemiddelde Nederlander erop vooruitgaat. Of we gebruiken de extra CO2-belastingen om de vennootschapsbelasting te verlagen, zodat bedrijven effectief evenveel belasting blijven betalen, maar wel een extra financiële prikkel krijgen om zuiniger met fossiele brandstoffen om te gaan. De opties zijn eindeloos en het hangt van je politieke kleur af wat je voorkeur heeft.
Daarnaast is het goed om te beseffen dat de overheid nu ook al allerlei belasting- en subsidiemaatregelen hanteert die de CO2-uitstoot beïnvloeden. Die maatregelen zijn alleen niet per definitie eerlijk verdeeld. Neem bijvoorbeeld de belastingen op energie: eerder schreef ik al dat de energiebelastingen op het verbruik van aardgas voor consumenten uitkomen op een prijs van 150 euro per ton CO2-uitstoot, waar dit voor grote bedrijven amper twee tientjes is. Ook econoom Steven Poelheke concludeert in zijn Preadvies dat deze verhouding scheef is. Grote bedrijven betalen volgens hem ‘slechts een fractie van de prijs die huishoudens betalen’. Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)-onderzoekers Hendrik Vrijburg, Corjan Brink en Justin Dijk schrijven dat CO2-belastingen ‘vooral betaald worden door consumenten, terwijl de subsidies voornamelijk naar de industrie vloeien’. Een brede, algemene CO2-belasting kan iets aan die scheve verdeling doen.
Via de aanschaf van een benzineslurpende Hummer betaal jij mee aan het oplossen van de klimaatschade die dit oplevert, in plaats van wij allemaal
In de derde plaats is het goed om je ervan bewust te zijn dat klimaatschade natuurlijk gewoon een prijskaartje kent. Nederland moet zijn dijken verstevigen, grotere rioleringen aanleggen en (zoals donderdag bij de presentatie van de Preadviezen ook nog eens benadrukt werd) rekening houden met meer oudjes in ziekenhuizen tijdens warmere en vochtigere zomers. Al die zaken kosten geld. Die kosten worden op dit moment geëxternaliseerd, zoals dat heet. De dijken moeten nog steeds worden verhoogd, maar de kosten daarvan worden afgewenteld op de samenleving als geheel. Een ideale CO2-belasting is een afspiegeling van die kosten, zodat je via de aanschaf van een benzineslurpende Hummer (ik zeg maar wat) meebetaalt aan het oplossen van de klimaatschade die dit oplevert, in plaats van dat wij dat met z'n allen moeten doen.
Om kort te gaan: een CO2-belasting betekent dus niet minder koopkracht of welvaart voor gewone burgers. Wel kan het betekenen dat bepaalde producten duurder worden, en andere goedkoper. De extra belastingopbrengsten kunnen we gebruiken om andere belastingen te verlagen, subsidies te verstrekken en de kosten die met klimaatverandering gepaard gaan op te vangen.
"Bij een ambitieus groen beleid zal er in termen van brede welvaart sprake zijn van winst"
Nederland loopt niet voorop
Dan de vrees dat bedrijven massaal naar het buitenland zullen vertrekken, zodra Nederland een CO2-belasting invoert. Dit zou een verlies van banen opleveren en dus werkloosheid veroorzaken. Op zich geen gekke gedachte. Hoogleraar Regionale Economie Henri de Groot en Sociaal-Economische Raad (SER)-lid Ton van der Wijst zien in hun Preadvies bijvoorbeeld 'de maatschappelijke opgave om de krimpende werkgelegenheid in fossiel-georiënteerde sectoren goed op te vangen.' Hoogleraar Milieueconomie Marjan Hofkes schrijft het iets beeldender op: 'Er zullen steeds minder werknemers nodig zijn om gas uit de grond te halen.'
Nergens in Europa wordt zo weinig belasting over de uitstoot van CO2 betaald als door de Nederlandse industrie
Toch moeten deze effecten niet worden overdreven. In de eerste plaats zullen zelfs fossiele bedrijven namelijk niet massaal naar het buitenland gaan zodra Nederland een CO2-belasting invoert. Nederland loopt namelijk niet bepaald voorop bij de invoering van een CO2-belasting. In onder meer het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Finland, Ierland en Zwitserland is dit al ingevoerd. De Nederlandsche Bank stelt zelfs dat nergens in Europa zo weinig belasting over de uitstoot van CO2 wordt betaald als door de Nederlandse industrie. Steven Poelhekke schrijft in zijn Preadvies dat het erop lijkt dat in Nederland ‘bedrijven, en vooral energie-intensieve bedrijven, uit de wind worden gehouden’. Een verplaatsing naar het buitenland is dus echt niet zomaar aan de orde, aangezien fossiele bedrijven in het buitenland vaak minder voordeel genieten dan in Nederland.
Daar komt nog bij dat een vergroening van de Nederlandse economie, waar de invoering van een CO2-belasting aan kan bijdragen, ook banen creëert. Marjan Hofkes schrijft het wederom beeldend op: 'De vraag naar installateurs van zonnepanelen en onderhoudsmonteurs voor windmolens zal toenemen.' In haar Preadvies heeft Hofkes uitgebreid onderzocht in hoeverre klimaatbeleid, groene groei en werkgelegenheid samen gaan. Haar conclusie: 'Alles bij elkaar genomen, kan er geconcludeerd worden dat een ambitieus groen beleid tot allerlei nieuwe groene economische activiteiten zal leiden. Daartegenover staat dat er hierbij ook oude ‘grijze’ activiteiten en bijbehorende banen verloren gaan. Per saldo hoeft de werkgelegenheid er niet onder te lijden en zal het natuurlijk kapitaal ervan profiteren. En dat laatste is in eerste instantie het doel van het groene beleid. In termen van brede welvaart zal er dus sprake zijn van winst.'
Om hier nog even een getal op te plakken: de Nationale Energieverkenning 2017 raamt de nettobanengroei in de periode 2014–2020 in totaal op 76.000 arbeidsjaren.
Weglek
Dan nog de vrees om weglekeffecten door een Nederlandse CO2-belasting. De vrees is, kort samengevat, dat een efficiënte Nederlandse steenkoolcentrale uitgaat vanwege de CO2-tax, waarna een extra vervuilende Duitse bruinkoolcentrale aangezet wordt.
Deze vrees werd afgelopen zomer massaal geuit door Nederlandse bedrijven en bedrijfsorganisaties, tijdens een internetconsultatie van het ministerie voor Economische Zaken en Klimaat over de mogelijke invoering van een CO2-belasting. Onder meer belangenorganisaties VNO-NCW, VNMI, VEMW, Energie-Nederland, FME, KVGN en VNP, chemiebedrijf ESD-SIC, staalbedrijf Tata-steel en de energiebedrijven Nuon/Vattenfall, Eneco en RWE tonen zich in bijdrages (die overigens opvallend veel op elkaar lijken) allemaal kritisch over de invoering van een CO2-belasting in Nederland, vanwege mogelijke weglekeffecten. Ze verwijzen daarbij allemaal naar dit rapport van Frontier Economics, waarin inderdaad gewag wordt gemaakt van weglekeffecten.
Bij nadere bestudering blijkt dat rapport echter gebaseerd op aannames, die het uiteindelijke resultaat nogal kleuren. Zo gaan de onderzoekers van Frontier Economics uit van een zeer lage ETS-prijs (de prijs die grote bedrijven nu al moeten betalen voor het recht om een ton CO2 uit te stoten binnen de Europese Unie). Momenteel schommelt die rond een prijs van 20 euro per ton CO2-uitstoot. Frontier Economics gaat er echter van uit dat dit prijsniveau pas in 2026 bereikt zal worden.
Vanzelfsprekend kom je dan uit op hoge weglekeffecten. Als Nederland een CO2-belasting van 20 euro per ton invoert, en je gaat er vanuit dat de ETS-prijs de komende jaren (veel) lager ligt, dan zal elektriciteit eerder in de omringende landen worden opgewekt. Maar bij de huidige ETS-prijs van ongeveer 19,57 euro per ton (26 november 2018) is er nauwelijks sprake van een prijsverschil met een CO2-belasting van 20 euro per ton. Als de huidige ETS-prijs aanhoudt of verder stijgt, zullen de weglekeffecten kleiner zijn, zo bevestigen de onderzoekers van Frontier Economics bij navraag.
Daarnaast gaat Frontier Economics er vanuit dat Duitsland nog fors gaat investeren in zijn huidige kolencentrales. Normaalgesproken hebben steenkool- en bruinkoolcentrales een technische houdbaarheid van 40-45 jaar, maar Frontier Economics gaat er in zijn studie vanuit dat dit na een uitgebreide onderhoudsbeurt verlengd zal worden tot 55 (steenkool) en 60 jaar (bruinkool). Nergens in de studie houden de onderzoekers rekening met een versnelde Kohleausstieg, hoewel daar in de Duitse politiek natuurlijk wel degelijk sprake van is.
Met een CO2-belasting laat de overheid de keuze voor welke klimaatmaatregelen we nemen over aan de markt
Ook dit beïnvloedt de kans op weglekeffecten. Immers: als je er vanuit gaat dat aan het einde van hun levensduur nog een keer fors geïnvesteerd zal worden in de Duitse steen- en bruinkoolcentrales, dan wordt de kans dat deze vervuilende centrales aangaan op het moment dat Nederlandse centrales uitgezet worden toe. Als je er echter vanuit gaat dat ook de Duitsers adequaat klimaatbeleid gaan voeren, dan wordt de kans op weglekeffecten plots stukken kleiner.
Op zich heeft de lobby tegen een CO2-belasting wel een punt. In het ideale scenario wordt in één keer over de hele wereld precies dezelfde CO2-belasting ingevoerd. Dat zou een prijs plakken op klimaatvervuiling, maar verder zou een gelijk speelveld zoveel mogelijk gegarandeerd zijn. Bij de presentatie van de Preadviezen vergeleek minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat dit scenario met 'verliefd zijn op Marilyn Monroe. Zij was inderdaad een prachtige vrouw, maar de kans dat het iets wordt is nihil.' Veel beter is het volgens Wiebes daarom om uit te gaan van een suboptimaal scenario, en als Nederland snel aan de slag te gaan.
De invoering van een CO2-belasting biedt namelijk een aantal voordelen, die door andere politieke ingrepen veel minder geboden worden. Hoogleraar Milieueconomie Jeroen van de Bergh schrijft in zijn Preadvies bijvoorbeeld dat ‘koolstofbeprijzing niet alleen effectief is om emissiereductie te stimuleren, maar tevens binnen de heterogeniteit aan reductiemogelijkhedenvan vervuilers de goedkoopste opties selecteert en zodoende de totale reductiekosten voor de maatschappij minimaliseert.’
Wat hij bedoelt is: bij veel ingrepen schrijft de overheid min of meer voor welke klimaatmaatregelen er genomen moeten worden. Een subsidie op een Tesla of een zonnepaneel, maximale uitstootnormen voor een energiecentrale, enzovoort. Met een CO2-belasting laat de overheid die keuze aan de markt. Het enige wat de staat zegt is: CO2 gaat vanaf nu minimaal 20 euro per ton kosten, en tot 2050 loopt dat met een paar procent per jaar op. Bedrijven kunnen dan zelf bepalen hoe ze daarmee omgaan en in welke CO2-besparende maatregelen ze willen investeren. Vanzelfsprekend zullen ze dan in eerste plaats voor de goedkoopste maatregelen kiezen, met het meeste effect. Een CO2-belasting is zo dus een middel om ervoor te zorgen dat het goedkoopste klimaatbeleid gevoerd wordt.
Een laatste voordeel van een CO2-belasting is dat het innovatie stimuleert. Eerder schreef ik al dat momenteel veel CO2-uitstootbesparende maatregelen op de plank blijven liggen, omdat ze moeten concurreren met spotgoedkope fossiele grondstoffen. Als CO2-uitstoot een prijs krijgt, dan worden uitstootbesparende technieken sneller financieel haalbaar, kunnen ze sneller worden opgeschaald en krijgt dit soort innovatie een duw in de rug.
Wondermiddel?
Natuurlijk is een CO2-belasting geen wondermiddel. Verschillende auteurs wijzen er in de Preadviezen op dat het klimaatneutraal maken van de Nederlandse economie op sommige plekken pijn kan doen. Ook al kan de werkgelegenheid netto toenemen, er zullen nog steeds mensen zijn die hun baan verliezen. De economen benoemen sectorale verschuivingen (de CO2-intensieve industrie verliest, de duurzame sector wint), regionale verschuivingen (Noord-Brabant profiteert het meest, omdat daar veel machinebouw- en bouwbedrijven zijn gevestigd. Utrecht profiteert het minst, omdat de sectoren daar beperkt verbonden zijn met de energietransitie) en kwalitatieve verschuivingen (aan medewerkers in de steenkoolcentrale is straks minder behoefte, aan installateurs van zonnepanelen meer). Hier ligt dus een rol voor de overheid, die met extra beleid ervoor moet zorgen dat bepaalde mensen, sectoren of regio's op de juiste manier worden voorbereid en niet een oneerlijk grote last te dragen krijgen.
Het klimaatneutraal maken van de Nederlandse economie gaat op sommige plekken pijn doen
Maar laat je hierdoor geen zand in de ogen strooien: deze negatieve effecten zijn verbonden aan het klimaatneutraal maken van onze economie an sich, niet aan het invoeren van een CO2-belasting als zodanig. Welke maatregel we ook kiezen, het klimaatneutraal maken van onze maatschappij zal de manier waarop onze economie is ingericht blijvend veranderen. Verschuivingen tussen bedrijven, sectoren, regio's en mensen zullen hoe dan ook plaatsvinden. Een CO2-belasting is slechts het middel waarmee deze transitie het snelst, effectiefst, innovatiefst, eerlijkst en goedkoopst kan worden ingevoerd. Gelukkig zien steeds meer politici, economen en (klimaat)wetenschappers dat in.
46 Bijdragen
Peter Zwitser 9
En het is natuurlijk volledig onterechte achterdocht van mij dat zo'n snelle reactie alleen maar kan, als het kabinet van tevoren al wist, wat er in die berekeningen stond. En dat ook dat helemaal niets met verkiezingen te maken heeft.
A propos: ik geloof ook nog in Sinterklaas (zonder Piet, dat dan weer wel).
Markdraaier 7
Peter ZwitserPeter Zwitser 9
MarkdraaierMarkdraaier 7
Peter ZwitserMaar toch die achterdochtvirus heeft mij ook besmet.
Gisteren hoorde ik de uiterst betrouwbare Seegers zeggen dat het kabinet al begin februari begonnen is de klimaatplannen aan te passen.
Vandaag las ik dat hij ook gezegd had dat het iniatief van Dijkhof kwam.
Ik kruip mijn bed maar in met oordoppen in.Hoop zo het achterdochtvirus uit te zieken.
Lydia Lembeck 12
Markdraaierwim de kort 8
Peter ZwitserPeter Zwitser 9
wim de kortEn dan één week voor de verkiezingen tot inkeer komen? Toeval bestaat, maar zou dit toeval niet een heel klein ietsepietsie geholpen kunnen zijn?
Lydia Lembeck 12
wim de kortMarkdraaier 7
Het enige wat ik niet snap is de vrees dat de grote vervuilers de kosten in hun prijs zullen doorberekenen en dat wij Nederlanders daar de dupe van zullen worden.
Het lijkt mij dat juist deze bedrijven hun producten voornamelijk exporteren.Zullen ze de kosten niet aan hun buitenlandse klanten doorbereken.?
Of gaat het zoals onlangs gebeurd is met de BTW verhoging. De prijzen gingen heel vaak 30 of zelf 100procent omhoog onder het mon voor ons gaan de kosten ook omhoog. lekker verdien model. Dit en wat gaat komen holt wel de binnenlandse besteding onderuit.Je kan je geld maar 1X uitgeven.
Ludovica Van Oirschot 15
MarkdraaierMarkdraaier 7
Ludovica Van OirschotMaar het lijkt mij een onwaarschijnlijk verhaal dat die bedrijven die grotendeels leveren aan het buitenland de kosten dan alleen gaan verhalen op Nederlanders.
Lydia Lembeck 12
MarkdraaierWietze van der Meulen 5
In tijden van voorspoed vallen de effecten van zo’n belasting relatief wel mee (hoewel we de laatste 10 jaar wel een enorme groei van de kredietberg hebben gezien; aan die voorspoed zit dus ook wel wat een “luchtje”).
Maar wat gebeurt er als de tijden wat minder worden? En wat gebeurt er als het wat minder wordt en veel bedrijven hun kredieten moeten herfinancieren?
Zo zijn de verwachtingen van de Duitse chemie voor 2019 niet zo best. En dan wordt de chemie ook wel een “Fruhindicator” van de economie genoemd
https://www.handelsblatt.com/unternehmen/industrie/verband-der-chemischen-industrie-deutsche-chemiebranche-steht-vor-einem-abschwung/24092004.html
Ik vraag me dan ook af hoe lang zo’n belasting het volhoudt als het economisch tij keert. Hoe meer druk op de economie des te meer druk op de CO2-belasting?
Ludovica Van Oirschot 15
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 5
Ludovica Van OirschotHet gaat om welke nevenontwikkelingen er plaatsvinden. Als die wat negatief uitvallen dan wordt het hemd al snel nader dan de rok.
Ludovica Van Oirschot 15
Wietze van der MeulenWietze van der Meulen 5
Ludovica Van OirschotHeRo 7
Ludovica Van OirschotEr wordt in NL ook al CO2 heffingen betaald
zie: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2019Z04921&did=2019D10279
Wel interessant om te lezen, zeker de bijlage: De effecten van een nationale heffing op broeikasgas in de industrie van 13 maart 2019
Ludovica Van Oirschot 15
HeRoLydia Lembeck 12
Wietze van der MeulenLudovica Van Oirschot 15
Hoe is het mogelijk.
Peter Zwitser 9
Ludovica Van OirschotWilco 8 4
Ludovica Van OirschotVraag me af wat er nu intellectueel is aan die man.
Hoor hem nooit iets inttelligents zeggen.
Maar ja, op rechts is dat al jaren niet nodig, de kiezer gelooft het toch wel.
Lydia Lembeck 12
Wilco 8Hier zie je e.e.a. duidelijk: https://valsepianobaudet.noblogs.org/ideeen/stemgedrag-in-de-tweede-kamer/
Paul 121 5
Ludovica Van OirschotLudovica Van Oirschot 15
Paul 121Marla Singer 7
Ludovica Van OirschotLudovica Van Oirschot 15
Marla SingerPaul 121 5
Ludovica Van OirschotLudovica Van Oirschot 15
Paul 121JoBo 1
Paul 121Er zijn veel presserende kwesties dan CO2.
Interessant is ook de fusie van Bayer en Monsanto in dit geheel. Vandaag is er een artikel verschenen waarin de gigantische lobby van Bayer in de EU vermeld wordt. Het is voor mij wel duidelijk waarom glyfosaat weer mag.
We neigen met de EU naar een Amerikaans systeem waarin de bedrijven hoogtij vieren en de burgers compleet de macht kwijt zijn.
Eenieder die skeptisch is over de wijze van aanpak van CO2 wordt weggezet als populist of idioot, maar in feite ontbreekt elke vorm van kritisch denken in het hele klimaatevangelie. Mede door meningen van mensen zonder enige inhoudelijke kennis met als enige tegen argument: “dus jij wil geen toekomst voor onze kinderen als je kritisch bent over het terugdringen van CO2.”
Ik word er heel erg moe van.
Ludovica Van Oirschot 15
JoBoIk maak bezwaar tegen het feit dat jij iedereen die beide problemen wil aanpakken, wegzet als mensen die niet kritisch kunnen denken. Dat vind ik nou onverdraagzaam en kortzichtig. Daar word ik nou moe van.
JoBo 1
Ludovica Van OirschotIk ben van mening dat we ons eerst moeten focussen op voorkomen en daarna pas dingen moeten gaan repareren. Recentelijk onderzoek heeft uitgewezen dat wij inmiddels het kantelpunt voorbij zijn voor het redden van de CO2 problemen.
Steek dat geld dus liever in andere dingen dan CO2 reductie. Het landschap wordt momenteel verschrikkelijk aangetast, en dat is iets dat nog wèl te repareren valt.
Paul 121 5
JoBoAlleen al met de - veelal aangestoken - branden op Sumatra en Borneo belastte Indonesië de atmosfeer meer dan Duitsland in een heel jaar! (klimaatwetenschapper Guido van der Werf -VU Amsterdam). Bosbranden in Indonesië maken 9% uit van de totale CO2 uitstoot...
Hier is het naïeve D66 blij als een klein kind, omdat de Hemweg Centrale wordt gesloten (de arme medewerkers wisten van niets en wat kost dit ons?), in China gaat men nog 1.117 centrales bouwen.
Over 10 jaar blijkt dat er geen bijen meer zijn dankzij onze Europese besluitvorming ten aanzien van de toegepaste metaboliet van glyfosaat in Roundup (alleen de SP voerde een felle tegen campagne).
We zijn dan straatarm en kunnen niet meer vegetarisch eten! In China zijn ze nu al met de hand aan het bestuiven omdat er geen bijen zijn. Maar voor de klimaatpolitici is CO2 de grootste bedreiging van klimaatverandering.
Als we nu stoppen met Roundup en soortgelijke middelen die celstructuren aanpassen en met een fractie van het geld (wat we bij de burgers uit hun zak gaan kloppen) voor de klimaatutopie onderzoek doen naar kerncentrales op thorium, dan zijn we verstandig bezig. Nu rennen we als een kip zonder kop heel hard de verkeerde kant op.
Lydia Lembeck 12
Paul 121Het is niet alleen dit punt. Het is de overbevolking. Hoe vertel je vrouwen met een hele sterke biologische klok dat ze geen baby mogen krijgen?
Het allemaal heel goed blijven hebben en tegelijk de insecten kwijtraken daardoor lijkt mij in strijd met elkaar.
Lydia Lembeck 12
Paul 121Snel geld kan niet alleen de insecten verdelgen, maar ook onze landbouw en veeteelt. In elke hap vlees zit dus glyfosaat. In goedkope tuinaarde/potgrond zit glyfosaat. Je lokt insecten met zaden die uit Monsantofabrieken komen en die je plant in potgrond die niet schoon is. Wil je echt wat doen, dan bestel je biologische teelaarde en dito zaden. Het gaat niet op de leuke kleurtjes, maar om onze toekomst.
Ik denk dat Baudet in die Kamer eigenlijk inderdaad dingen zit te roepen die niet goed zijn voor ons land en de mensen die er wonen. Maar hij mag dat wel doen. Daar sta ik achter, maar leuk vind ik dit niet, als er eigenlijk min of meer misbruik van gemaakt wordt. Ander gebruik is misschien in dit geval netter. Betekent hetzelfde, maar dan gebruik je de taal wat vriendelijker.
JoBo 1
Lydia LembeckDe teelt van turf veroorzaakt gigantische problemen in de Baltische staten op dit moment.
Ik denk dat het belangrijk is om verder te kijken dan CO2 of toxische substanties. Deze discussie leidt af van het werkelijke probleem. Dat is in mijn optiek het aanpakken van de lobby. Deze mensen lijken werkelijk lak te hebben aan het milieu.
Lydia Lembeck 12
JoBoTurk is veen. Dus wat je zegt snijdt hout.
Henk Bakker 6
Ik zou graag echte maatregelen/oplossingen zien, maximum snelheid naar 100km per uur bijvoorbeeld (nu gaat half nederland waarschijnlijk al flippen), niet populair maar wel een echte oplossing.
Brandstof voor vliegtuigen gewoon belasten.
Maar deze voorstellen zullen wel na de verkiezingen op tafel komen.
JoBo 1
Henk BakkerTyperend hier is de D’66 stemmer, die hard op het klimaat dramt, maar tegelijkertijd de grootste ecologische voetafdruk van alle stemmers heeft.
Henk Bakker 6
JoBoZolang we er als individu er niets aan willen doen / voor willen laten zal het echt niet gebeuren.
Maar als je je het hele jaar in het zweet werkt om al die belastingen, heffingen, accijnzen etc. netjes te betalen ben je wel aan een mooie zonnige vakantie toe.
Lydia Lembeck 12
Henk BakkerMee eens dat het ruim onvoldoende is. Maar moeten we dan niet kijken naar de oorzaken? Moeten gezinnen met 4 kinderen die nog thuis wonen en een auto hebben, met zes auto's voor de deur dat wel mogen? Moeten we niet een grens stellen aan het aantal auto's per woning?
JoBo 1
Er is echter niks te verdienen aan het verbieden van deze chemicaliën, maar er valt wel wat te verdienen aan CO2. Daarom rennen we allemaal als kip zonder kop achter dit CO2 gedram aan en moet iedereen zonder ook maar een greintje geologische kennis een mening over CO2 hebben.
In het artikel wordt een voorbeeld aangehaald van een Hummer. Maar wat denken we van een Tesla? Deze fabrikant maakt het onmogelijk om hun producten te repareren. Na twee jaar is de garantie eraf en zit je opgescheept met een gigantisch vervuilend product dat niemand kan repareren.
Alles is goed en prima zolang we maar de hele wereld over kunnen blijven vliegen en in een auto zonder CO2 uitstoot rijden.
Paul 121 5
JoBoJoBo 1
Paul 121Daar hebt u helemaal gelijk in, lekker laten gaan. Het levert mij echter wel veel frustratie op.
Kees Marges 1
Vanuit die ervaring vind ik dat er absurd weinig informatie schijnt te bestaan over het aantal arbeidsplaatsen dat echt permanent beschikbaar komt in de nieuwe sectoren en of die geschikt zijn voor ex kolenoverslag werkers. Het blijft bij wat vage slagen in de lucht. Ooit had een politieke partij het lef om te stellen dat de nieuwe windturbines voldoende arbeidsplaatsen zou opleveren, dus probleem opgelost. Ze vergaten te vertellen dat veruit de meeste arbeidsplaatsen beschikbaar kwamen voor de korte periode waarin de turbines zouden worden geïnstalleerd. Dat schiep geen vertrouwen in die partij.
Kortom als niet serieuzer wordt omgegaan met de sociale gevolgen van de energie transitie, maar van werknemers wel gevraagd wordt eerst hun oude schoenen weg te gooien voor ze nieuwe hebben, zal er verzet worden opgeroepen.