
De Europese Centrale Bank geeft miljarden uit om de rente laag te houden. Waar komt dat geld terecht? Lees meer
Het monetair beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) lijkt een ver-van-mijn-bed-show doorspekt met moeilijk jargon en financiële termen. In dit dossier onderzoekt FTM de implicaties het ECB beleid voor de burger. Wat houdt het lage-rentebeleid in en wat zijn de gevolgen van 'quantitative easing' (QE) voor Nederland? Bij wie komen de miljarden aan publiek geld terecht?
De ECB deelt miljarden uit aan private banken en stuurt onze overheid de rekening
De belastingbetaler mag nu ook de verliezen van De Nederlandsche Bank betalen
Draghi redde de euro, maar deelde een dreun uit aan de democratie
Banken lenen zich rijk bij de ECB
Minister negeert Kamerverzoek om ECB ter verantwoording te roepen
Machtsspel stort Europa in een existentiële crisis
Champagne-, tabaks- en olieconcerns sluizen coronageld door naar aandeelhouders
Coronaklap extra pijnlijk voor pensioenfonds met beleggingen in olie en gas
Helikoptergeld: een verleidelijke, maar ondoelmatige kuur voor corona
Nóg lagere rente: het zinloze medicijn tegen het coronavirus
© AFP/Daniel Roland
Het medicijn van Dr. Draghi: placebo met ernstige bijwerkingen
Het opkoopprogramma van de ECB is een duur en grof werkend medicijn dat de economie niet helpt. Het veroorzaakt ernstige bijwerkingen waartegen de positieve effecten niet opwegen. Ondanks de aanhoudende kritiek van Dr. Klaas Knot en zijn Duitse collega’s wordt de behandeling van Dr. Draghi voortgezet. Wat zit hier achter en waarom stellen we geen nieuwe diagnose?
De Europese Centrale Bank (ECB) koopt maandelijks voor 80 miljard euro aan staats- en bedrijfsleningen (obligaties) op. Onconventioneel beleid, want een centrale bank gedraagt zich normaal gesproken niet als marktpartij. Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, zegt in Buitenhof dat hij hier geen voorstander van is. Een paardenmiddel noemt hij het, een grof werkend medicijn dat al twee jaar lang aan de Europese economie wordt toegediend. Hij betwijfelt, nog steeds in medische termen, of het middel de gewenste effecten heeft gehad en wijst erop dat er ‘absoluut geen sprake meer is van een noodzaak voor dit ongewone middel’. Het is dan ook hoog tijd, vindt Knot, om de dosering van het medicijn af te bouwen, zij het — dat snapt iedere dokter — in stappen; er is immers ‘gewenning opgetreden bij de patiënt’.
Hoe lang ga je door met het toedienen van een medicijn dat de patiënt zieker maakt in plaats van beter?
De ECB gaat nog minimaal een jaar door met het toedienen van het paardenmiddel. Vanaf maart 2017 wordt weliswaar het maandelijkse bedrag waarmee de ECB obligaties opkoopt, teruggeschroefd van 80 naar 60 miljard euro, maar een einddatum voor het programma is nog steeds niet bepaald en een plan voor verdere afbouw bestaat niet. De ECB zegt in een persbericht op 2 februari doodleuk dat ze bereid is om het programma opnieuw te verlengen en zelfs de bedragen op te schroeven. Dr. Knot doet het voorkomen alsof er een duidelijke behandelstrategie achter het ECB-beleid zit, maar het lijkt meer op kwakzalverij: er wordt geëxperimenteerd met een medicijn waarvan de gewenste effecten uitblijven, terwijl de schadelijke bijwerkingen van het medicijn steeds zichtbaarder worden. Hoe lang ga je door met het toedienen van een medicijn dat de patiënt zieker maakt in plaats van beter?
Het medicijn
Het mandaat van de Europese Centrale Bank beperkt zich tot het bewaken van de prijsstabiliteit in de eurozone. De ECB hanteert in normale tijden de rente als instrument om de inflatie net iets onder de 2 procent te houden. Volgens de ECB is een inflatieniveau van 2 procent goed voor de economie en levert het werkgelegenheid op, maar overtuigend bewijs daarvoor ontbreekt. (In dit artikel kun je uitgebreid lezen wat inflatie is en waarom de 2 procent-doelstelling van de ECB erg dogmatisch is.) Toch voert de ECB al enkele jaren een lage-rentebeleid omdat de inflatie in de eurozone maar niet in de buurt van de 2 procent komt. Met weinig resultaat, want ondanks de aanhoudende lage rentestand — sinds maart 2016 zelfs 0% — ligt het inflatie-niveau nog steeds onder de doelstelling van 2 procent. ‘De effectiviteit van het beleid is dan ook twijfelachtig en bovenal slecht te toetsen,’ zegt financieel econoom Dirk Bezemer, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. ‘De relatie tussen rente en inflatie is wetenschappelijk zowel theoretisch als empirisch slecht onderbouwd. Er zijn diverse factoren die doorwerken op de inflatie en andersom hebben rentewijzigingen allerlei andere effecten op de economie dan alleen het beïnvloeden van inflatie.’ Hebben we hier te maken met een doelgericht medicijn, of heeft de ECB aan de Europese economie een placebo voorgeschreven?
Het langdurige lage-rentebeleid is op zichzelf al vrij extreem in historisch perspectief. Maar omdat het gewenste effect ervan uitblijft, is de ECB twee jaar geleden overgegaan tot het opkopen van staats- en bedrijfsleningen (obligaties) in de markt. Het is een nóg onconventioneler medicijn om de inflatie te bevorderen, waarvan het evenmin een verrassing mag zijn dat de beloofde economische voorspoed en banencreatie uitblijven. In mijn vorige artikel besprak ik met enkele economen de drogredenering van de ‘doorsijpel-economie’ die de grondslag vormt voor zowel het lage-rentebeleid als het opkoopprogramma. Je zou zeggen: tijd voor een re-evaluatie van de diagnose. Waarom dienen we dit paardenmiddel ook alweer toe?
Waarom dienen we dit paardenmiddel ook alweer toe?
Geen noodzaak meer
Luc Aben, hoofdeconoom bij van Van Lanschot Bankiers, begrijpt de initiële beweegredenen voor introductie van het ruime monetaire beleid. ‘We zaten middenin een eurocrisis en in zo’n geval geldt: nood breekt wet. Met name Zuid-Europese landen hadden last van een ondraaglijk hoge rentedruk op hun schulden. Door de rente te verlagen is de schuldendruk flink afgenomen in de gehele eurozone, en voor de zuidelijke landen in het bijzonder. Een draagbare schuldenlast is een noodzakelijke voorwaarde om je economie weer op gang te krijgen en vanuit die noodzaak is onconventioneel monetair beleid gerechtvaardigd. Het aanhouden van een extreem lage rente moet echter niet te lang doorgaan. Op een gegeven moment moet je weer normaliseren en zaken terug overlaten aan de markt.’
Volgens Pieter Gautier, professor aan de economische faculteit van de Vrije Universiteit Amsterdam, is er op dit moment geen noodzaak meer voor extreem monetair beleid. ‘We zitten in Nederland op zo'n 2% economische groei. De grote financiële crisis is voorbij, dus dan moet je terugschakelen naar normaal monetair beleid. De ECB is er voor het bewaken van de prijsstabiliteit en niet om alle andere economische problemen van de eurozone op te lossen.’
Officieuze doelen
In Nederland is de economie dus weer gezond, maar niet alle landen in de Eurozone bevinden zich in dezelfde economische situatie. Volgens Gautier is dat echter geen goede reden om onconventioneel beleid voort te zetten. ‘Griekenland en Italië hebben problemen met zwakke banken. Italiaanse banken hebben te weinig eigen vermogen en zijn daardoor niet robuust. Dat is een heel specifiek probleem dat je beter gericht kunt aanpakken dan via het ECB-opkoopprogramma. De lage rente geeft deze banken misschien wat lucht, maar je lost de echte problemen niet op.’
Het is officieel niet de taak van de ECB om overheden en banken te redden, maar volgens Eelke de Jong, hoogleraar internationale economie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, is het geen verrassing dat de ECB die rol toch op zich neemt. De Jong: ‘De Zuid-Europese dominantie in het bestuur drukt haar stempel op het beleid. Met de lage rente en het opkopen van obligaties verlicht de centrale bank de schuldenlast, vooral voor de partijen waarmee de markt normaal gesproken zou afrekenen.’ De Jong vertelt dat de ECB niet lijkt op een centrale bank zoals we die in Nederland en Duitsland graag zien. ‘Wij willen dat de centrale bank zich strikt beperkt tot monetair beleid gericht op prijsstabiliteit. Dat is het officiële mandaat, maar niet de praktijk. De ECB gedraagt zich meer als een centrale bank volgens Frans model. De Fransen en andere Zuid-Europeanen hebben van oudsher hun centrale banken gebruikt als “bank des vaderlands”. De ECB voert mediterraan beleid door officieus banken, bedrijven en overheden te ondersteunen. Dat wringt met de noordelijke visie, waarbij de markt regeert en banken soms omvallen.’
Het is officieel niet de taak van de ECB om overheden en banken te redden
Bijwerkingen
Duitse en Nederlandse centrale-bankbestuurders hebben hun fundamenteel andere opvattingen over de rol van een centrale bank tijdelijk aan de kant gezet vanwege de crisis. Of eigenlijk zijn ze gewoon overstemd door de andere landen. De crisis — of, om in medische termen te spreken, de epidemie — is nu voorbij. De ECB gaat echter door met het preventief toedienen van antibiotica aan de hele eurozone, in de hoop dat de zieke patiënten die er nog zijn niet het loodje leggen. Antibiotica is een uiterste redmiddel, en als je het preventief gaat toedienen heb je niets meer om naar te grijpen als er een nieuwe epidemie uitbreekt. Je rekt misschien het leven van enkele zieke patiënten, maar er treedt tegelijkertijd resistentie op in de rest van de economie, waardoor nieuwe ziektes onbehandelbaar worden. Zou het niet verstandiger zijn om de zieke patiënten in quarantaine te plaatsen of gericht te opereren?
‘Het lijkt alsof de ECB met een kanon op een mug aan het schieten is,’ zegt Luc Aben. 'De effecten van monetaire verruiming (QE) op inflatie zijn in de VS bijvoorbeeld marginaal gebleken, maar de risico’s zijn substantieel. De kanonskogel kan best wel wat schade aanrichten onderweg.’ Vanuit Duitse en Nederlandse hoek wordt al vanaf het begin van het programma gewezen op de bijwerkingen van het medicijn, en die kritiek wordt steeds heviger. Volgens Dirk Bezemer breng je met het monetaire verruimingsbeleid de financiële stabiliteit in gevaar. ‘Je creëert bubbels en dat moet je niet willen.’ Aben beaamt dit: ‘Ja die bubbels ontstaan, zeker in obligatiemarkten, want pensioenfondsen maar ook verzekeraars worden verplicht om in die markten te blijven investeren. Hoe langer de ECB doorgaat met het opkopen, hoe groter de bubbel wordt. Van een obligatiemarkt kun je eigenlijk al niet meer spreken want de ECB verstoort daar de marktwerking. Het terugdraaien van de situatie wordt straks meer kunst en vliegwerk dan wetenschap.’

Huizenprijzen
Een langdurig lage rente draagt ook bij aan hogere huizenprijzen. Volgens het Financieel Stabiliteitscomité zijn er ‘in Amsterdam en Utrecht al weer tekenen van oververhitting zichtbaar,’ maar Pieter Gautier legt uit dat je achteraf pas kunt zeggen of het een bubbel was of niet. ‘Vergeleken met Londen of Parijs vallen de huizenprijzen in Amsterdam bijvoorbeeld nog reuze mee. Maar je verhoogt in ieder geval wel de risico’s. Aan de vorige bubbel in de huizenmarkt ging een lange periode van lage rente vooraf, en dat zou natuurlijk opnieuw kunnen gebeuren. Goedkope hypotheken drijven de prijzen omhoog, maar de meeste huiseigenaren hoor je niet klagen. De vaste lasten van huurders gaan wel omhoog, en zo zie je dat de ene groep profiteert terwijl de andere last ondervindt. Dat valt eigenlijk niet binnen het mandaat van de ECB.’
Marktverstoring
De verantwoording van het beleid loopt over van de tegenstrijdigheden. De ECB zegt dat ze ‘investeringen voor efficiënte allocatie van productiemiddelen bevordert’. De Nederlandsche Bank waarschuwt echter juist voor het tegenovergestelde: ‘Een belangrijk gevaar van een langdurig lage reële rente is dat de financiering van weinig productieve investeringen en het doorrollen van slechte leningen wordt gefaciliteerd.’
Volgens Luc Aben heeft dit een negatieve invloed op innovatie. ‘Creatieve destructie vindt met deze lage rente niet meer plaats, want bedrijven gaan niet failliet. Het kunstmatig in leven houden van slechte bedrijven dreigt op macroniveau de productiviteit van je economie onderuit te halen. De lage rente remt op die manier de toename van productiviteit.’
‘Prijssignalen worden onderdrukt doordat de ECB diepgaand intervenieert in de financiële markten’
Klaas Knot zegt dat ‘financiële markten het risicokompas kwijt zijn. Prijssignalen worden onderdrukt doordat de ECB diepgaand intervenieert in de financiële markten.’ Volgens professor De Jong is ‘de verstoring van de markt ernstig. Je krijgt een tekort aan veilige beleggingsproducten zoals staatsobligaties, doordat de ECB die van de markt afhaalt. Het totale marktvolume wordt kleiner en je drukt bepaalde partijen zelfs weg uit de markt. Dat moet je niet willen als centrale bank. Je kunt alle bijverschijnselen wegwuiven als collateral damage, maar dat is erg kortzichtig.’
Het opkoopprogramma van bedrijfsobligaties is volgens De Jong een nog dubieuzere bezigheid, waar de ECB zich beter verre van kan houden beter. ‘Als je leningen van bepaalde bedrijven opkoopt, help je specifiek die bedrijven. Bovendien moedig je het opkopen van eigen aandelen aan wanneer je de financieringskosten voor leningen verder verlaagt. De ECB treedt de vrije markt met voeten.’ Gautier zegt dat het normaal gesproken ‘de tucht van de markt is die bepaalt of een bedrijf goedkoop kan lenen. Daarbij moeten rendement en risico in verhouding staan. De ECB verstoort dat mechanisme doordat de markt niet weet wat de ECB opkoopt.’
De bijwerkingen van het beleid zijn niet mis: de markt wordt verstoord en er ontstaat nieuwe financiële instabiliteit. Door het langdurig toedienen van het paardenmiddel is zelfs het onderscheid tussen gezonde en slecht presterende bedrijven vervaagd, waardoor geld wordt gestoken in slechte leningen. Toch gaat QE voorlopig gewoon door. Welke dokter bepaalt deze behandeling en wie is er nou echt ziek?
Politieke economie
Volgens Bezemer spelen er allerlei zaken op de achtergrond die niet hardop mogen worden gezegd, maar die wel meespelen in de besluitvorming. Het ECB-beleid verzwakt bijvoorbeeld de euro ten opzichte van andere valuta’s. Dat is vervelend als je buiten Europa op vakantie gaat, maar het bevordert wel de export. Verder is het laag houden van de rente voor de lidstaten een duidelijk voorbeeld van economische politiek. De ECB verschuilt zich achter haar onafhankelijke status maar ‘het mandaat van de ECB is in feite een fopneus waar je alles wat je wil in kunt laten passen’.
Bezemer: ‘De ECB voert met QE in feite het begrotingsbeleid dat overheden nalaten te voeren, maar doet dit onder de noemer van monetair beleid. De politiek zou zijn verantwoordelijkheid moeten nemen in plaats van economisch beleid over te laten aan de ECB, want daar is de centrale bank eigenlijk niet voor. Het is nu de ECB die politici aanmoedigt om maatregelen te nemen om de economische groei aan te jagen en arbeidsmarkten te hervormen.’
‘Het mandaat van de ECB is in feite een fopneus waar je alles wat je wil in kunt laten passen’
Gautier legt uit dat de ECB eigenlijk geen begrotingsbeleid mag voeren. 'Het kwijtschelden van leningen mag bijvoorbeeld niet, maar er bestaat veel vaagheid over. Wanneer de ECB de opgekochte obligaties tot einde looptijd op de balans laat staan mag dat wel, maar dat is in feite gewoon begrotingsbeleid. Uiteindelijk zijn de Europese overheden namelijk eigenaar van de ECB en volgens de definitie gaat begrotingsbeleid over de overheidsfinanciën om de economie te bevorderen.’ ‘Monetair beleid en begrotingsbeleid zijn sowieso communicerende vaten,’ zegt Dirk Bezemer. ‘Of je nu geld int via belastingen of bijdrukt, het zijn twee kanten van dezelfde medaille. De ECB springt met haar monetaire beleid in het gat dat de lidstaten op het gebied van begrotingsbeleid hebben laten vallen. Dat is waar het probleem ligt. We hebben op deze manier een instituut in het leven geroepen dat over de schouders van nationale overheden beleid voert, maar niet democratisch toetsbaar is. De politieke verantwoording is er niet, maar de politieke druk en sturing zijn gewoon aanwezig. Er wordt veel overlegd tussen centrale bankiers en politici, alleen de democratische inspraak is zoekgeraakt in het systeem. Laten we vooral niet net doen of de ECB onafhankelijk is en gewoon erkennen hoe de politieke economie werkt.’ Gautier benadrukt dat je ‘in plaats van het subsidiëren van overheden en bedrijven via QE ook gewoon kunt kiezen voor transparant begrotingsbeleid als alternatief medicijn. De Nederlandse politiek moet dan wel een standpunt innemen.’
Het paardenmiddel van de ECB verbloemt de besluiteloosheid en misschien ook wel de onmacht van nationale overheden om de zieke patiënten in hun economie in quarantaine te plaatsen, gericht te opereren of in de meest uitzichtloze gevallen euthanasie toe te passen. In plaats daarvan voert de ECB een beleid dat op de inflatiedoelstelling een placebo-effect heeft, maar wel degelijk bijwerkingen en resistentie oplevert in andere delen van de Europese economie. Het lijkt eerder op een aderlating, zoals die in de Middeleeuwen werd toegepast, dan op een doordachte medische ingreep. Blijven we stoïcijns vertrouwen op het paardenmiddel van de ECB, of is het tijd dat er een echte dokter opstaat?
39 Bijdragen
hans 27 1
Thomas Bollen 7
hans 27Lydia Lembeck 12
Thomas BollenR. Eman 8
Lydia LembeckThomas Bollen 7
R. EmanLydia Lembeck 12
Thomas BollenThomas Bollen 7
Lydia LembeckJan Smid 8
Lydia LembeckLodewijk 6
Lydia Lembeckhttp://teletekst-data.nos.nl/webplus?p=105 (alleen vandaag!)
3 ton boete voor illegale Airbnb's
De gemeente Amsterdam heeft een boete
van 295.000 euro opgelegd voor illegale
verhuur van appartementen via Airbnb.De
helft van de boete moet worden betaald
door de eigenaar van elf appartementen,
de andere helft door het sleutelbedrijf
dat ze via Airbnb verhuurde.
In Amsterdam mogen appartementen zestig
dagen per jaar verhuurd worden.Ook
moeten ze een hoofdbewoner hebben.De
gemeente zegt dat deze appartementen
continu aan toeristen werden verhuurd.
Het sleutelbedrijf tekent bezwaar aan,
omdat het niet om woning-onttrekking zou
gaan.Ooit waren het ateliers die daarna
alleen tijdelijk zouden zijn verhuurd.
En verder drijft de HRA ook de prijzen op:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Hypotheekrenteaftrek_(Nederland)
Lydia Lembeck 12
LodewijkJacques De la Haye 8
LodewijkZelf kom ik veel in Oost Europa, Balkan. Rechtssysteem baseert grotendeels op het Duitse. Ondanks dat bijna 90% eigenaar is van de woning waarin zij wonen (historisch ontstaan) is voor die die nu een huis kopen onderpand geven van familie-eigendom of een eigen inbreng van 30% doodgewoon.
piterkamp 4
Dat er ook op monetair gebied geen Europeanen zijn bleek er uit dat Duitsers vergeefs procedeerden tegen de geldklopperij.
Tegelijk toonde dat weer de cultuurverschillen binnen de EU aan: Duitsers kennen de verhalen van grootouders nog, die straatarm werden door de hyperinflatie van rond 1925, de zuidelijke landen kennen een lange geschiedenis van devaluaties en munthervormingen.
Italië spande daarbij de kroon, op een gegeven moment was de lire zo weinig waard dat je de nullen op de prijskaartjes moest tellen.
Betalen met contanten ging haast niet meer, je moest te veel bankbiljetten meenemen.
Zelfs in Franse supermarkten nu is alles nog dubbel geprijsd, euro en franc, de nieuwe, nouveau.
Ik vroeg ooit een oude Fransman, misschien vijf jaar geleden, wat een gecompliceerde grasmaaier, voor thuisgebruik, had gekost.
Schitterend ding waar hij ook trots op was, hij kon zijn hectare terrein in een uur maaien, zei hij.
Hij begon 'in nouveau francs', ik onderbrak hem, ik had geen idee van de omrekenkoers franc euro, indertijd.
Voor wie dat niet heeft meegemaakt, op een gegeven moment, misschien 1980, dus relatief kort geleden, werden honderd oud francs één nieuwe.
In Italië ging het met veel meer, tussen duizend en een miljoen, schat ik.
W. Van Den Broeck 5
piterkamppiterkamp 4
W. Van Den BroeckW. Van Den Broeck 5
piterkampLodewijk 6
piterkampKlopt, toen ik in 1991 op vakantie ging naar Italië, was ik gelijk even miljonair.
"Zelfs in Franse supermarkten nu is alles nog dubbel geprijsd, euro en franc, de nieuwe, nouveau."
Dat zou bij ons ook gebeuren, de belofte was -geloof ik- 5 jaar dubbele prijzen. Het werd uiteindelijk een 1 jaar, want: zooo lastig, dat omrekenen. En direct erna vlogen de prijzen omhoog en de consument, op 1 na dan, had het niet in de gaten. We zijn aan alle kanten bestolen, met hulp van de politiek.
W. Van Den Broeck 5
Het artikel heeft op de meeste punten gelijk en overheden dienen inderdaad een expansieve fiscale politiek te voeren om de nog steeds torenhoge werkloosheid in Europa te doen dalen. Maar zeker is dat de ECB een groot deel van deze expansie zal moeten financieren en waarom ook niet? Daar is geen risico aan verbonden. Onafhankelijkheid van de centrale bank bestaat enkel in de hoofden van onkritische economen.
Jan-Marten Spit 9
W. Van Den Broeckprecies, en het gemak waarmee een dergelijke praktijk wordt geaccepteerd is eveneens opmerkelijk. hoe kan het zo zijn dat de ECB -sommige- bedrijven helpt? is dat uberhaupt wel legaal?
W. Van Den Broeck 5
Jan-Marten SpitLydia Lembeck 12
W. Van Den BroeckJan Smid 8
W. Van Den BroeckW. Van Den Broeck 5
Jan SmidIk begrijp wel dat in reële termen de demografie van Japan een uitdaging is met een sterk vergrijzende bevolking, maar daar lijken ze wel oplossingen voor te vinden en hun welvaart gaat er niet op achteruit, ondanks een dalende actieve bevolking en hoge levensverwachting.
Dus wat je bedoelt met "helpt geen zier", is voor mij in ieder geval onduidelijk. Had je liever 10% werkloosheid als in de eurozone, of minder publieke diensten en slechtere zorg door besparingen? De meeste mensen hebben dan liever Japan, denk ik.
Roland Horvath 7
1/ Hen ten eeuwigen dage in kas houden bij de ECB mag niet, althans dat is volgens het artikel en volgens Pieter Gautier UvA niet duidelijk. Dat zou dan een cadeautje zijn aan willekeurig gekozen landen en ondernemingen vooral banken. Rekening houdend met andere grappen van de ECB, die haar plaats niet kent en aan begrotingspolitiek doet, zou het wel kunnen gebeuren dat obligaties op de ECB balans blijven.
2/ Als ze slechts tot einde van hun looptijd bij de ECB blijven en dan afgelost worden door de uitgever van de obligaties, dan zijn ze een tijdelijke geldcreatie. Dat kan inderdaad een lange periode zijn.
3/ De mogelijkheden van 1 en 2 kunnen gecombineerd worden. Een bank of staat geeft een obligatie uit met een eeuwigdurende looptijd. Tweede acte, de ECB koopt de obligaties.
4/ Heel het QE gedoe moet de bezuinigingen en bedrijfslasten verlagingen politiek van de EU compenseren. Die politiek is zeer schadelijk voor de economie en is bedoeld om de Sociale Zekerheid SZ volledig af te bouwen door de overheden van de staten in geld moeilijkheden te brengen. De oplossing voor meer activiteit is:
- Meer bedrijfslasten als lonen en sociale lasten, niet meer dividenden. En dus meer bestedingen.
- Meer investeringen in nieuwe en/of duurzame producten en methoden waarin de EU overheid de leiding neemt gevolgd en gesteund door private ondernemingen. Dat alles gefinancierd door leningen.
Maar de EU politiek is nu en straks niet gericht op een krachtige en welvarende EU maar op het creëren van een goedkope werkplaats voor de GMO/multinationals.
W. Van Den Broeck 5
Roland HorvathErik van der Linde
W. Van Den Broeckpiterkamp 4
Roland HorvathDat is altijd zo geweest, de Romeinen hadden er al last van, er is een theorie dat nieuw ontdekte zilvermijnen de ondergang van dat rijk veroorzaakten, Spanje raakte in verval door de goud- en zilvervloten.
Ook het achteruitgaan van het Ottomaanse rijk wordt met zilvervondsten in verband gebracht.
Adam Smith schreef, in 1776 meen ik, zijn boek 'Wealth of Nations', om uit te leggen dat niet geld, maar productie een land rijk maakt.
Draghi heeft het niet gelezen, of begrepen.
Als ex Goldman Sachs man kan dat heel goed, ook VS bankiers denken dat zij bijna god zijn.
W. Van Den Broeck 5
piterkampBijvoorbeeld Noorwegen moet een surplus hebben op de begroting, omdat ze veel olie uitvoeren en al die inkomsten in de Noorse economie laten, de economie zou oververhitten en inflatie sterk aanwakkeren. De Nederlandse en Duitse regeringen besparen dan weer te sterk omdat ze geobsedeerd zijn door inflatie, onterecht. Bijvoorbeeld was de hyperinflatie van de jaren 30 in Duitsland een gevolg van een vernietigde industrie (dus te weinig productiecapaciteit) samen met enorme herstelbetalingen aan Frankrijk. Zimbabwe hetzelfde verhaal, waar Mugabe de productiecapaciteit verlaagt door de industrie te nationaliseren en dan probeert met monetaire financiering de boel draaiende te houden. Beide voorbeelden zijn geen vergelijking voor de toestand vandaag, waar er enorme overcapaciteit is, en veel onbenutte capaciteit vooral door de hoge werkloosheid.
Monetaire politiek genuanceerd bekijken vraagt wel wat meer dan te denken dat de geldkwantiteitstheorie juist is en een vergroten van de geldvoorraad automatisch inflatie geeft. De realiteit spreekt dit tegen, wanneer er ruimte is om de productie te verhogen, zoals nu. In dat geval stijgt de productie en het BBP, maar niet het prijsniveau.
Lodewijk 6
W. Van Den BroeckDaar is meer fout gegaan. Toen de autochtone bevolking weer aan de macht kwam, draaiden ze de rollen om: de blanke man mocht voor 'tea-boy' spelen, terwijl die best bereid waren, om hun kennis van bewerken van het land aan de bevolking over te dragen. Gevolg: men heeft daar nauwelijks te eten. Ik heb daartoe een Nederlandse lerares-Engels gesproken, die heeft daar >30 jaar gewerkt, die die achteruitgang met lede ogen moest aanzien. Toen het leven voor haar daar te gevaarlijk werd, is zij maar naar Nederland teruggekomen. Een gemiste kans door blinde wraakzucht, men had beter een streep onder het (kolonialistische) verleden moeten kunnen zetten.
piterkamp 4
W. Van Den BroeckJacques De la Haye 8
W. Van Den BroeckW. Van Den Broeck 5
Jacques De la HayeLydia Lembeck 12
Roland Horvathbps 12
Ik begrijp eruit dat het monetaire beleid van de ECB, begrotings-tekort-beleid van overheden imiteert zonder dat de private schulden in de reële economieën hoeven te dalen, maar juist via de omweg langs het financiële circuit juist stijgen als ook staatsschulden stijgen. Meestal werkt dat als een wipwap tegengesteld; stijgt staatsschuld, dan kan private schuld dalen en andersom, totdat productiviteit en winstgevendheid de solvabiliteit weer publiek en privaat versterkt; de wipwap in z'n geheel verhoogt.
Dankzij de algehele geld- en schuldenstijging leeft de economie tijdelijk weer op dat wij in Nederland nu merken. Niet door een krachtiger solvabiliteit, sterkere munt en koopkracht, maar door verzwakking.
De voorspoed is daarmee een mate van schijn. Een placebo-effect.
Maar vooruit maar, zolang het duurt.
Dit artikel bevestigt mij ook maar weer dat inflatie een ongrijpbaar fenomeen is, terwijl inflatie en deflatie stuurinstrumenten onder controle zouden moeten zijn t.b.v. economische stabiliteit en evenwichts-/effeningswerking tussen betalingsbalansen.
De ECB versterkt met dit monetaire beleid echter de divergentie hiervan tussen Noord en Zuid en de instabiliteit van de economische Europese samenhang. Averechts op de lange-termijn bedoeling.
Lijkt mij.
Pieter Jongejan 7
Een placebo is een middel dat geen werkzame bestanddelen bevat, maar alleen inspeelt op het gemoed. Een paardenmiddel (Klaas Knot) is een middel waarvan de nadelen groter zijn dan de voordelen.
Wie de moeite neemt om deze twee uitspraken empirisch te toetsen komt al snel tot de ontdekking dat wat Nederland betreft geen van beide uitspraken waar zijn.
Zowel het reële BBP per inwoner als de investeringen (excl woningen) vertonen in Nederland voor de periode 1995-2015 en 1 jaar vertraagd een positieve relatie met de lange reële rente. (op basis van de meest recente cijfers van de OECD). De hoogste correlatiecoëfficiënt vind ik bij de groei van het reële BBP per hoofd (R2 = 58%).
Het opnemen van inflatie als verklarende variabele levert vrijwel geen verbetering op (R2 = 61%)
Op welk empirisch materiaal de schrijver en Klaas Knot hun mening baseren blijft onbekend en valt dus niet te controleren.
Conclusie : het is veel erger dan de schrijver en Klaas Knot doen voorkomen.
locke 5
Een terugblik over waar wij heden staan.
https://www.youtube.com/watch?v=mzVWpBc4TVs
Arjan 7
locke 5
https://www.youtube.com/watch?v=kRNX09IrjiU
Ferdi Scholten 5
een verstopping in het riool proberen te verhelpen door steeds meer water boven in de put te gooien in de hoop dat er dan meer voorbij de verstopping komt. Het is totaal nutteloos als de put al overstroomt, en dat is precies wat er aan de bovenkant van de financiële wereld gebeurd. Daar wordt steeds meer geld ingepompt die op geen enkele manier zorgt voor meer toevoer naar de onderkant.
Vervolgens dan maar dweilen met de kraan open aan de bovenkant, terwijl onderaan tekort is.
Nog nooit was het verschil tussen arm en rijk in de wereld zo groot als nu.
Nog nooit eerder waren er zoveel Nederlanders onder de armoede grens.
Nog nooit eerder waren er mensen met een voltijds vaste baan in Nederland onder de armoedegrens.
Hoezo gaat het goed met de economie?
Marc Kaptijn
De Euro zelf...
Draghi is namelijk niet gek, hij ziet dat de Euro de tegenstellingen binnen de Eurozone tot een onhoudbare situatie drijft en hij ziet ook dat de Europese leiders de politieke wil en/of competentie missen om hier eindelijk iets aan te doen. De Euro is als de goudstandaard die heeft geleid tot de depressie van de 1930: een monetaire unie zonder een terugkoppelingsmechanisme, of transferunie. De Euro is eigenlijk nog erger, want het is daadwerkelijk één munt waar je niet zo makkelijk uit kan stappen zonder ernstige economische gevolgen (m.n. kapitaalvlucht).
Het QE beleid van Draghi wordt dus voor een heel groot deel gemotiveerd door het tijdelijk overeind houden van de stabiliteit van de Euro zelf, om de politieke leiders (m.n. in Duitsland en Nederland) de tijd te geven hun hoofden uit het zand te trekken en eindelijk de Euro zelf aan te pakken. Het is niet voor niets dat juist Draghi de politieke leiders verschillende keren in de media heeft aangemaand om hier haast mee te maken. Q.E. is dus een lapmiddel wat vooral bedoelt is om tijd te winnen, en niet meer dan dat. Draghi weet dit maar hoopt (vurig) dat de politieke impasse binnen de Eurozone eindelijk doorbroken wordt.
Er moet een mechanisme verzonnen worden die op een duurzame manier de transfers binnen de Eurozone kan reguleren. Dit is wat de transferunie inhoudt en wat bijvoorbeeld door Yanis Varoufakis een surplus-recycling-mechanisme wordt genoemd. Dit moet want op dit moment gebeuren de transfers op een onhoudbare manier in de vorm van bankleningen. Gevolg voor de periferie is een onbetaalbare schuldenberg en voor de surpluslanden (wij dus ook) banken die dreigen om te vallen vanwege slechte leningen.
Helaas maken we onszelf wijs dat de Euroschuldencrisis voorbij is, maar niets is dus minder waar.
Daarom is de EU ziek...